'Ik beleef iedere keer weer de betovering van het ijslandschap'
7
Bezem door bestuur
voetbalclub Texel'94
Texelaar onderzocht
milieu Zuidpoolgebied
TEXELSE
COURANT'
Bowler Plaatsman
toont topvorm
Dijker en Moree
winnen periode
Revanche voor
dames Tevoko
Koplopers dammen
versterken positie
VRIJDAG 12 JANUARI 2001
Vijf bestuursleden van voetbalclub
Texel'94, waaronder voorzitter Rob
Dapper, treden in mei van dit jaar
af. Volgens Dapper moet het aftre
den worden gezien als onderdeel
van de herstructurering van de ver
eniging en heeft het niets te maken
met de moeilijkheden die de club
ondervindt met Atletiekvereniging
Texel en de vertroebelde verhou
ding met de gemeente. 'We kiezen
voor een slagvaardiger en kleiner
bestuur. De afslanking stond ei
genlijk al voor vorig jaar op de
agenda, maar toen kwam het er
niet van.'
Dat Rob Dapper, Hank Witte, Joop
Koning, Cees Schermer en Henk van
der Belt zich terugtrekken, is geen
toeval. Het is een eerste stap op weg
naar een slanker en slagvaardiger
bestuur. Dapper: 'Op een gegeven
moment hadden we dertien be
stuursleden. Dat is onnodig veel. Niet
iedereen hoeft altijd bij alle vergade
ringen aanwezig te zijn om te kunnen
besluiten. We gaan terug naar negen
leden; eigenlijk vind ik dat nóg teveel.'
Vorig jaar zouden Witte, Van der Belt
en Koning volgens de reglementen al
aftreden. 'Maar in verband met de
verhuizing en de verbouwing heb ik
hun gevraagd nog een jaartje aan te
blijven. Nu we in rustiger vaarwater
zijn gekomen is de tijd rijp voor de
afslanking', zegt Dapper. 'De bedoe
ling is om tot een kernbestuur te ko
men en de meer organisatorische en
representatieve taken te delegeren
aan commissies.' Zo komt er een
zogeheten 'zondagcommissie' die de
ontvangst van clubs en scheidsrech
ters en het vervoer naar uit
wedstrijden verzorgt. Hank Witte zal
zich bezighouden met de afronding
van de nieuwbouw-beslommeringen
en de organisatie van het Pinkster-
toernooi. Ondanks de sanering komt
er éen nieuwe bestuursfunctie bij:
één lid zal zich concentreren op
sponsoring en andere commercièle
zaken.
Dapper doet het na negen ener
verende en soms rumoerige jaren
rustiger aan. Hij is vooralsnog met
beschikbaar voor een andere
bestuurs- of commissiefunctie. On
der Dapper fuseerden SV Texel en
Texelse Boys tot één vereniging Wie
de nieuwe voorzitter wordt, is nog
niet bekend. 'We zijn in gesprek met
een aantal kandidaten.' Werner van
der Meer is één van de namen die
circuleren. Dapper ontkent niet dat
Van der Meer een capabele opvolger
Rob Dapper, in mei voorzitter-af.
(Foto archie! Texelse Coorontl
zou zijn. maar betwijfelt of hij 'mo
menteel' de meest geschikte man is.
'Hem wacht gezinsuitbreiding en
Werner zit voor zijn werk veel in het
buitenland. Ik betwijfel of hij dat met
het voorzitterschap kan combineren
Behalve het bestuur kunnen ook de
leden een kandidaat voordragen.
'Dat is de theorie, in de praktijk mag
je al blij zijn dat je überhaupt een vrij
williger kunt vinden', zegt secretaris
Frank de Grave. Uiteindelijk beslist de
ledenvergadering in mei over de be
noeming
Het nieuwe bestuur staat voor de
opgave de samenwerking met de
andere gebruikers op sportpark Den
Burg-Zuid te verbeteren. Het botert
met name niet tussen de voetballers
en de atletiekvereniging. Dapper liet
zich onlangs ontvallen dat hij liever
zijn eigen weg gaat dan samenwerkt,
maar tot het laatste te zijn gedwon
gen door de omstandigheden. Wet
houder Nel Eelman van sportzaken
en verschillende raadsfracties heb
ben de club meermalen verweten
weinig inschikkelijk te zijn. Het be
stuur van Texel'94 beschuldigde de
gemeente er op zijn beurt van dat zij
afspraken niet is nagekomen, waar
door de vereniging nu te kampen
heeft met een veldentekort. De mo
gelijke komst van een nieuwe
atletiekbaan heeft de belangen
tegenstellingen verder aangescherpt.
De aftredende bestuursleden laten
een bloeiende vereniging achter. Het
eerste elftal is kampioen geworden
en handhaaft zich prima in de derde
klasse, de club is verhuisd naar een
riant onderkomen en het aantal
(jeugd)leden groeit.
Na een lange winterstop werd er
dinsdag weer volop gebowld in de
bedrijvenleague. De meeste spelers
gingen er flink tegenaan en er werden
dan ook gelijk maar zes games van
tweehonderd gegooid. Bij het team
van Hotel Tatenhove zette Jan Plaats
man die game neer van 233 en 194
De eerste kaartwinst in 2001 was
voor Martien en Marja Bakelaar,
die er als enige koppel in slaagden
om boven de 7000 punten te sco
ren. Arend Dijker en Piet Moree
wonnen zoals verwacht de tweede
periode. Zij behouden de leiding in
het algemeen klassement.
Marja en Martien Bakelaar kenden dit
jaar een sterke start. Met twee par
tijen van boven de 2000 punten en
vier marsen wisten zij in totaal 7664
punten bij elkaar te spelen. Daarmee
deden zij goede zaken in het alge
meen klassement: zij stijgen van de
vijftiende naar de negende plaats en
wisten, tot ieders verrassing, nog de
derde plaats in de tweede periode te
pakken.
Dina van der Molen en Frans
Frankenhuizen behaalden een uitste
kende tweede plaats met 6988 pun
ten. Dit duo is na een half seizoen al
prima op elkaar ingespeeld. Zij stijgen
van de negentiende naar de zes
tiende plaats m het algemeen klasse
ment Antje Bakker en Mane Timmer
man speelden 6980 punten bij elkaar
en dat leverde twee plaatsen winst op
in het klassement. Zij staan nu oj>de
tweeëntwintigste plaats. Chris
Schraag en Willem Koomen hebben
de korte kerstvakantie gebruikt om
de vorm te hervinden. Na een wat
mindere periode werden deze week
6830 punten bijeengeraapt en dat
was goed voor een vierde plaats. Zij
blijven dankzij dit resultaat op de
vijfde plaats. John Vlaming en Eric
Jan Geus werden met 6714 punten
vijfde. Zij handhaven zich op de
zesde plaats.
Marsen waren deze ronde tamelijk
zeldzaam. Er werden er slechts 39 bij
elkaar gespeeld, de laagste score tot
nu toe. Desondanks was het gemid
delde met 6296 punten nog met eer
der zo hoog.
De tweede periode werd een prooi
voor Arend Dijker en Piet Moree, al
slaagden Eric Jan Geus en John Vla
ming er nog in om meer dan de helft
van de achterstand van 2300 punten
goed te maken. Marja en Martien
Bakelaar werden dankzij een meer
dan uitstekende eindsprint dus nog
derde.
Daarmee zit de helft van de compe
titie er inmiddels op. Arend Dijker en
Piet Moree leiden, met een voor
sprong van ruim 2500 punten op
Lieuwe van der Veen en Hans West
dorp, die deze week ten koste van
Fenny en Rob Caspers naar de
tweede plaats stegen. Zij staan nu
weer derde. Wil Maas en Dim Winters
behielden de vierde plaats.
pinval. Dit leverde hem een serie van
748 pinval op. Ook het team van
Vliegveldrestaurant Texel begon
sterk. Trijn Stiggelbout begon met
twee games van tweehonderd. Alma
de Vries, die meespeelde met het
team van Verhuurbedrijf H.Bruining,
liet een mooie game van 141 pinval
noteren. Bij het team van TCA
Oosterend was Fred Poede
geblesseerd. Hij werd vervangen
door Sieme Bakker, die het bowlen
duidelijk nog niet verleerd is. Hij
gooide een game van 227 pinval. Bij
de jeugd verhoogde Sandra
Stiggelbout haar persoonlijk record
met een game van 165 pinval. Ook
Ronald van Benthum scoorde er lus
tig op los en liet een game van 198
pinval noteren.
Uitslagen
Arch Bur Honingh-Wmdkracht 12 3-2; Verh H
Bruimng-Vliegveldrest. Texel 1-4, App. Land en
Zeezicht-TCA Oosterend 2-3; Hotel Tatenhove-
Op de Steenenplaats 4-1; Swirl's IJssalon-
Kraanverhuur Kager 4-1Primera Mets-Dubbel
V 4-1
Jeugd Boetiek de Oorzaak-Hotel de Branding
1-3; De SMS')es-Het Speelkwartier 3-1; Het
Sop-Tropical Mix 0-4
Na een nipte nederlaag in de uit
wedstrijd tegen WhamWham uit
Zwaag, stelden de dames van
Tevoko 1 zaterdag thuis orde op
zaken. In een goede wedstrijd be
wezen de Texelse volleybalsters,
ondanks de vrijwel gelijke stand op
de ranglijst, sterker te zijn dan de
tegenstander. Dankzij een 3-1 zege
werden vier punten verdiend.
Tevoko startte de eerste set met goed
spel. Bijna swingend werden de pun
ten vanuit een sterke verdediging bij
elkaar gesmasht (25-11).
WhamWham tapte in de tweede set
uit een ander vaatje en profiteerde
van de onderschatting die wellicht
was ontstaan. Vooral in de passing
ging het fout bij de Texelaars, waar
door de aanval sterk werd verzwakt
en de Westfriezen de stand met een
13-25 overwinning in de tweede set
gelijk konden trekken.
Mede dankzij een wijziging in de op
stelling kreeg het blok van Tevoko in
de derde set weer vat op de gevaar
lijkste aanvallers. De Texelse service,
tegenwoordig één van de belangrijk
ste wapens in het ralleypomtsysteem,
werd steeds beter en verstoorde de
opbouw bij WhamWham. Na het ver
lies van de derde set bleken de gas
ten leeggespeeld en was de winst
voor Tevoko.
De heren volleyballers van Tevoko lie
ten zich na een simpele winst in de
eerste set verrassen door JVC. De
ploeg uit Julianadorp herstelde zich
vlot, terwijl zich bij de Texelaars een
gebrek aan aanvalskracht open
baarde. Gevolg was dat de sterkste
spelers te vaak en te zwaar werden
belast en de winstpunten naar de
overkant verdwenen
Het tweede herenteam verloor kans
loos met 0-4 van HCSC. Het gebrek
aan een vast basisteam is daar de
bet aan. Dankzij de medewerking van
de zaalvoetballers van Mantje kon
den de dames van het tweede team
hun wedstrijd nog uitspelen. Welis
waar pakte tegenstander HCSC de
winstpunten, maar bij voortdunng viel
er aan Texelse kant van gemotiveerd
en aanvallend spel te genieten.
De koplopers in de onderlinge
competitie van damclub Ooster
end/Texel kwamen in de afgelopen
rondes redelijk gemakkelijk aan de
punten en nestelden zich zo
doende vaster in de bovenste re
gionen.
Wim Timmer was niet opgewassen
tegen Piet Bakelaar en moest ook
capituleren tegen Gerrit Vlaming.
Wim Vlaming won weliswaar van
Frans Bos. maar moest tegen Piet
Bakelaar en Rinus Vittali al snel in het
zand bijten. Het relatief snelle
openingsspel werd hem in beide par
tijen noodlottig.
Cees Vinke en Gerrit Blom speelden
een mooie positionele partij, waarin
beiden een flankaanval plaatsten. Het
leek op remise uit te draaien, maar
door een kleine onnauwkeurigheid
van Blom wist Vinke een nipte zege
binnen te slepen.
Frans Kuiper boekte materiaalwinst
tegen Frans Bos en breidde zijn voor
deel zorgvuldig uit tot de hele buit
binnen was. Adriaan Bruin en Cees
Vinke hielden elkaar goed in even
wicht, evenals Harry van de Wetering
en Gerrit Vlaming. Bert Duin was ook
weer van de partij. Tegen Piet
Bakelaar maakte hij in een gelijkwaar
dige stand een onnodige fout. waar
door de partij te vroeg tot een beslis
sing kwam.
Zaterdag wordt thuis voor de bond
gespeeld tegen GSZ uit Bovenkar-
spel. Beide clubs hebben slechts één
verliespunt. Dat zal na afloop anders
zijn.
Uitslagen
Wim Timmer-Piet Bakelaar 0-2. Gerrit Vlammg-
Harry van de Wetenng 1 -1Wim Vlaming-Frans
Bos 2-0. Adriaan Bruin-Cees Vinke 1-1Harry
van de Wetenng-Hans Galjaard 2-0; Cees
Vinke-Gerrit Blom 2-0; Piet Bakelaar-Wim Vla
ming 2-0, Frans Kuiper-Frans Bos 2-0; Wim
Timmer-Gerrit Vlaming 0-2. Bert Duin-Piet
Bakelaar 0-2; Wim Vlaming-Rinus Vittali 0-2
Stormvogels vormen een goede graadmeter voor de toestand
van het milieu op de Zuidpool. Dat er plastic wordt gevonden
in de magen van de dieren maakt duidelijk dat 'het laatste on
gerepte continent' lang niet meer zo maagdelijk meer is als wel
eens wordt gedacht. En hun verminderd broedsucces kan -
onder alle voorbehoud - heel goed het gevolg zijn van de
opwarming van het klimaat. Dat concludeert de 46-jarige Jan
Andries van Franeker uit Oudeschild, werkzaam bij Alterra (voor
heen RIN en IBN) op 't Horntje, die vandaag aan de Rijksuni
versiteit Groningen zijn ruim 250 pagina's tellende proefschrift
Mirrors in ice (Spiegels in het ijs) verdedigt.
Eén van de opmerkelijkste ontdek
kingen van Van Franeker betroffen de
steeds slechter wordende broed-
resultaten van de Antarctische
Stormvogels op Ardery Island. Tus
sen 1984 en 1996 werd dit in het
Zuidpoolgebied gelegen eiland vier
maal bezocht en telkens bleken er
minder exemplaren van deze soort te
leven. Om achter de oorzaak te ko
men besloot hij in 1996 beduidend
vroeger in het voorjaar naar de Zuid
pool af te reizen, op een moment dat
de vogels nog volop aan het broeden
waren. De hellingen van de kliffen
waar de vogels nestelden, bleken
enigszins verrassend bedekt met een
dik pak sneeuw. Sommige gevolgen
waren voorspelbaar. Eieren werden in
de sneeuw gelegd, konden niet goed
worden bebroed en gingen uiteinde-
li|k door bevriezing verloren. Maar
van andere consequenties met een
reeks van veel grotere gevolgen had
Van Franeker het bestaan niet kunnen
vermoeden. 'Onder sneeuwvrije con
dities kunnen "rovers" als de Zuide
lijke Reuzenstormvogel niet bij de
kolonies van de Antarctische Storm
vogels komen. Om veilig te landen
hebben deze grote vogels namelijk
wat vlakkere stukken grond nodig,
zonder obstakels. De met rotsblok
ken bedekte klifhellingen waar de
kleinere stormvogelsoorten broeden,
zijn voor hen normaal dan ook met
toegankelijk. In 1996 bleek echter dat
de reuzenstormvogels slim gebruik
maakten van sneeuwplekken op de
kliffen: als een soort kamikazepiloot
lieten ze zich in de zachte sneeuw
plekken vallen en gingen vervolgens
te voet op rooftocht. Met een soort
verstoppertje-techniek en vervolgens
verrassingsaanvallen wisten ze vol
wassen Antarctische Stormvogels
van hun nesten te graaien. Binnen het
broedseizoen van 1996 verdween zo
zeker tien procent van de broedvo-
gels in de magen van de reuzen-
stormvogels. Een "normaal" niveau
van sterfte komt met boven de vier
procent per/aar! Bij de aanvallen door
reuzenstormvogels werden alle eie
ren van broedende Antarctische
Stormvogels in een ruime omgeving
tijdelijk verlaten. De reuzenstorm
vogels hadden geen interesse in de
eieren, maar Zuidpooljagers (roof-
meeuwen) gristen op zulke momen
ten de eieren in hoog tempo weg.
Daardoor werd het broedsucces in de
kolonie al kort na de eileg tot bijna nul
gereduceerd
Dat van een incident geen sprake
was, bleek uit de rapporten van een
nabijgelegen weerstation, die aanga
ven dat de sneeuwval over een pe
riode van zestien jaar sterk was toe
genomen. Van Franeker is voorzichtig
met zijn conclusies en de stelling dat
de opwarming van het klimaat aan
deze tragedie ten grondslag ligt, durft
hij zeker niet aan. 'De boodschap is
niet dat de soort op uitsterven staat
of dat we nu kunnen voorspellen wat
het effect van klimaatverandering op
deze dieren zal zijn. Maar je kunt wel
concluderen dat als het klimaat ver
andert er dingen gebeuren die je ab
soluut met kunt voorspellen. We kun
nen modellen maken wat we willen,
maar er blijft een grote mate van on
zekerheid. Dat moet je in het achter
hoofd houden En het onderzoek
moet in ieder geval doorgaan, dat is
gewoon noodzaak.'
Het is 'toegepast natuuronderzoek',
de tegenhanger van de 'pure' of 'zui
vere' wetenschap, waarvan de maat
schappelijke waarde een stuk minder
gemakkelijk is aan te tonen. Van
Franeker verricht het namens Alterra,
de opvolger van het Instituut voor
Bos- en Natuuronderzoek, dat een
klein aantal medewerkers in de pol
der 't Horntje heeft gedetacheerd,
maar waarvan het eigenlijke instituut
in Wageningen is gevestigd. Het on
derzoek wordt uitgevoerd in opdracht
van de Nederlandse regering, die in
1990 stemrecht kreeg in het
Zuidpoolverdrag en sindsdien mag
meepraten over de toekomst van dit
kwetsbare gebied. Om dat te mogen
blijven doen, is Nederland (zoals elk
ander land) verplicht 'substantieel en
permanent' geld te investeren in
vreedzaam wetenschappelijk onder
zoek in Antarctica. Een deel ervan is
in handen van Alterra.
Van Franeker is met altijd zo 'prak
tisch' georiënteerd geweest. Zijn
doctoraalstudie verrichtte hij aan de
Universiteit van Amsterdam. 'Ik deed
er echt een soort museumstudie. Ik
bestudeerde de verwantschappen
tussen de verschillende soorten
Noordse Stormvogels. Die leven op
Van Franeker op het ijs in het Zuidpoolgebied. Op de achtergrond ligt de 'Polarstern'.
de Noordpool, maar daar ben ik in die
tijd nooit geweest. Het onderzoek
verrichtte ik aan de hand van opge
zette vogels die in één van de
universiteitsgebouwen bij mij in de
buurt waren opgeslagen. Ik ben ge
boren in de Watergraafsmeer. Daar
was ook mijn middelbare school. Mijn
leven heeft zich lang in een klein krin
getje afgespeeld.'
Daar kwam al snel nadat hij zijn doc
toraal had behaald verandering in. Hij
kon geen baan krijgen en omdat hij
toch graag in de biologie wilde blij
ven werken, zette hij samen met een
kompaan een eigen onderzoek op
poten. 'Ook naar de Noordse Storm
vogel. maar ditmaal In het veld, in het
Noordpoolgebied dus.' Hij regelde
zelf enkele reisbeurzen en werd vrij
willig onbetaald medewerker van de
Universiteit van Amsterdam. 'We
hebben in 1980 gedurende het
broedseizoen in een tentje op Beren
eiland gestaan, halverwege Noorwe
gen en Spitsbergen. En in 1983 za
ten we in een hutje op Jan Mayen, dat
ten noordoosten van IJsland ligt. Het
zijn allebei onbewoonde eilanden,
waar alleen Noorse weerstations
staan. Nee, geen winkels. We namen
vooral veel voedsel in blik en ge
droogde spullen mee. Ook melkpoe
der. Zuivelfabrikant Domo was een
sponsor. Zo'n naam vermeldde ik in
mijn rapportages. Zij konden er op
hun beurt reclame mee maken dat
onderzoekers in het Noordpool
gebied hun spullen gebruikten.'
Halverwege de jaren tachtig werd
duidelijk dat de Nederlandse regering
zeggenschap probeerde te krijgen
over de Zuidpool. Vooruitlopend op
een beslissing besloot Van Franeker
zijn onderzoek in 1984 te verleggen
naar de Zuidpool, waar de Antarcti
sche Stormvogels, verwanten van de
Noordse Stormvogel, leven. Rappor
tages stuurde hij naar Alterra. toen
nog het Rijksinstituut voor Natuur
beheer (RIN). Tot zijn eigen verrassing
werd hij financieel ondersteund door
de Antarctic Division, een
Australische overheidsorganisatie.
Dat wilde met zeggen dat hij ook sa
laris ontving. 'De meeste kosten kwa
men voor rekening van de Australiërs.
Daardoor hoefde ik er met al te veel
op toe te leggen. Maar mijn vrouw
voorzag in mijn gewone levensonder
houd. Net toen ik in 1986 op het punt
stond om er mee op te houden, be
sloot de Nederlandse regering om
mee te werken Het ministerie van
Landbouw, Natuurbeheer en Visserij
gaf het RIN opdracht onderzoek te
doen op de Zuidpool en eindelijk kon
Van Franeker officieel aan de slag. 'Ik
heb de gok genomen en daardoor
heb ik nu een baan in de richting die
ik heel graag wilde. Daarmee wil ik
overigens niet The American Way
propageren, dat als je maar hard ge
noeg werkt je er wel komt. Want er
zijn ongetwijfeld mensen die dezelfde
risico's hebben genomen maar die
het niet hebben gered. Je hebt ook
een beetje geluk nodig.'
Sindsdien veranderde het onderzoek
van Van Franeker tamelijk ingrijpend
van karakter: van zuiver wetenschap
pelijk naar toegepast.De vraag werd
hoe je deze vogels kunt gebruiken als
graadmeter.' Wat zijn de kwetsbare
kanten van het milieu? Wat zou er
moeten gebeuren om het milieu be
ter te kunnen beschermen'? Je komt
met een boodschap waar iedereen
iets aan heeft. Die praktische kant
spreekt me aan. Je hebt meer aan
spraak vanuit de maatschappij, van
zeg maar de belastingbetaler die dit
onderzoek financiert.'
De Antarctische Stormvogels bleken
een goede graadmeter. 'Bij ons on
derzoek gingen we van het land naar
de ijsgebieden. Toen ontdekten we
dat deze vogels er niet ondanks maar
dankzij het ijs leven. Op en in het ijs
zitten ijsalgen. Die vormen het begin
van een hele rijke voedselketen,
waarvan ook zeehonden en walvis
sen deeluitmaken. Maar die is ook
erg kwetsbaar. Als er bijvoorbeeld
een dik pak sneeuw op het ijs valt,
krijgen de algen minder licht en dat
heeft gevolgen voor de Antarctische
Stormvogels. Als het daarmee slecht
gaat, geldt dat ook voor de rest van
het gebied. Vandaar ook de titel van
mijn proefschrift: Spiegels in het ijs.'
De stormvogel bleek in meer opzich
ten een goede graadmeter. Van
Franeker trof flink wat exemplaren
aan met plastic in de maag. 'Zulke
vogels vind je hier ook op het strand.
Daar is iedereen al aan gewend. Maar
als dat in zo'n onaangetast gebied als
de Zuidpool gebeurt, dan is het sig
naal veel harder. Voorlopig gaat het
met beter met het zwerfvuil op zee.
Er wordt wel redelijk wat actie onder
nomen. De Europese Gemeenschap
komt met richtlijnen voor de opvang
van afval in havens. Als die goed
worden uitgevoerd, zijn er zeker kan
sen op verbetering. Ik heb sinds 1980
veel onderzoeksmateriaal verzameld.
Dat zorgt ervoor dat |e straks goed
kunt vergelijken.'
Een belangrijk onderdeel van Van
Franeker onderzoek vormde het
goed in kaart brengen van de
voedselketen. Hij deed daarbij ver
rassende ontdekkingen: 'De voedsel
keten op de Zuidpool werd tot dus
ver als heel eenvoudig beschouwd:
algen worden gegeten door krill, een
soort garnalen, en die worden op hun
beurt direct gegeten door grote bees
ten Ik heb aangetoond dat tientallen
miljoenen stormvogels voor tachtig
procent afhankelijk zijn van vis en
inktvissen. De keten is dus op z'n
minst een schakel langer en waar
schijnlijk wel twee of drie. Dat bete
kent dus bijvoorbeeld dat je niet on
gestraft alle vis kunt opvissen, omdat
dit gevolgen heeft voor de vogels. Dat
is een relatief nieuw inzicht. Af en toe
verschijnen er wel artikelen waaruit
blijkt dat sommige beesten geen krill
eten, maar uiteindelijk wordt toch
steeds weer op het oude inzicht te
ruggevallen dat de voedselketen op
de Zuidpool heel eenvoudig is. Bin
nenkort wordt een onderzoek gestart
naar krill en in het onderzoeks
programma wordt alweer doodleuk
en keihard gesteld dat krill hét sleutel
mechanisme is. Ik hoop dat dat beeld
wat gaat veranderen, maar dat is een
lang proces. Daarvoor zullen we ook
buiten het broedseizoen onderzoek
moeten doen. In april, dan begint het
daar al aardig te winteren.'
Duidelijk moge zijn dat Van Franeker
- als het aan hem ligt - nog lang niet
klaar is op de Zuidpool. De afronding
van zijn promotieonderzoek is
slechts een halte op een nog lange
weg. 'Sinds 1984 ben ik iedere twee
jaar wel een kortere of langere pe
riode in het Zuidpoolgebied geweest.
Met de Polarstern twee of drie maan
den (tijdens de tochten met deze
Duitse ijsbreker verrichtten ook me
dewerkers van het NIOZ onderzoek,
red.), met de Australiërs vier tot zes
maanden. Voor mij duurt zo'n expe
ditie nooit lang. Ik ben in zo'n periode
totaal gefocust op mijn onderzoek, ik
werk van 's ochtends vroeg tot 's
avonds laat. Het is voorbij voor je het
weet. En ik beleef iedere keer weer de
betovering van het ijslandschap. Dat
is echt ongelooflijk. Als ik dat niet
had, had ik het met gered. Voor mijn
vrouw is het geen probleem. Ze wist
wat voor vlees ze in de kuip had Ik
ontmoette haar bij een bruiloft van
gezamenlijke vrienden. Ik vond 'r erg
leuk en heb gevraagd of ze op mijn
afscheidsfeestje wilde komen, voor
mijn vertrek naar Bereneiland. Ze
kwam, tot mijn grote verrassing. Maar
daarna hebben we elkaar maanden
niet gezien. Die lange periodes van
huis waren wel vervelend toen mijn
zoon nog klein was. Hij snapte niet
dat zijn vader weer weg was en ging
als reactie steeds meer aan de rok
ken van zijn moeder hangen. Maar nu
is hij twaalf en kan hij er goed tegen.
Je moet trouwens niet overdrijven,
want in zijn totaliteit ben ik altijd nog
langer thuis dan bijvoorbeeld visser-
lui.'
Ondanks zijn fascinatie voor zijn on
derzoek, is er buiten zijn gezin nóg
iets dat belangrijker is geworden voor
Van Franeker: Texel. 'Ik ben echt he
lemaal verslingerd aan het eiland. Als
Alterra van het eiland zou verdwijnen,
zou ik niet meegaan, maar op zoek
gaan naar iets anders op Texel. Ja,
ook als het in bijvoorbeeld de horeca
zou zijn. Mijn leven zou natuurlijk
behoorlijk veranderen, maar ik ga hier
nooit meer weg
Joop Rommets
Jan Andries van Franeker 'De praktische kant van het onderzoek spreekt me erg aan.'
(Foto Joop Rommets)
