Een schipbreuk op de Texelse Rede
'Je kunt nu makkelijker lezen
wat er bij de ander gebeurt'
6
Kerkenbladen vijf kerken gaan samen in één nieuw blad
Fooi
kontakT-
4
uit het Cabaret-café
.TEXELSE
COURANT'
Wat ik zeggen wou.
Bermtoerisme
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 2002
Ad Blok van der Velde is bij velen bekend als schilder, vooral
door de manier waarop hij het Texel van vóór de ruilverka
veling in beeld bracht. Minder bekend is dat hij ook schreef.
Hij deed dat, net als het schilderen, om in zijn onderhoud te
voorzien. Hij schreef regelmatig voor de Texelse Courant.
Hij deed bijvoorbeeld verslag van toneelavonden. Gelein
Jansen dook uit het archief van de krant onderstaand ver
haal op, van de hand van Blok van der Velde, dat verscheen
in 1948. De belevenissen van een scheepsjongen aan boord
van een koopvaardijschip op de Rede van Texel. De teke
ningen zijn - uiteraard - ook van de hand van Blok van der
Velde. Vanwege de lengte van het verhaal, wordt het in drie
delen gepubliceerd.
had men bi| het aanbreken van de
dag de zeilen aan de horizon gezien.
Op de 'Prins te Paard' heerste een
opgewonden stemming. Eindelijk te
rug in het vaderland! Maanden had
den de maats naar dit ogenblik ver
langd, nu was het dan zover. In de
vroege morgen naderde een groot
schip het Marsdiep, n I. de 'Prins te
Paard'. Vanaf het Loodsmansduin
had men de zeilen gezien. Aan de
verschansing stond een jongen van
een jaar of vijftien naar Texel, zijn
geboortegrond, te kijken.
Daar was Den Hoorn, waar zijn oom
Sijbrand woonde. Een paar geleden
was hij bij hem te gast geweest en -
hij zal het nooit vergeten - met hem
in de loodsboot uitgevaren om net
zo'n schip als waar hij nu scheeps
jongen op was, naar binnen te bren
gen. Vanaf die tijd had hij er alle da
gen naar verlangd zeeman te worden.
Het vooruitzicht later ook schapen-
boer in De Waal te worden, was hem
steeds ondragelijker voorgekomen.
Eindelijk hadden vader en moeder
goedgevonden dat hij ging varen.
Wat een kerel voelde hij zich. toen de
grote dag was aangebroken en hij
met zijn scheepskist aan boord van
de 'Prins te Paard' kwam. Maar wat
een groentje was hij geweest. Nou
was hij bevaren, gebruind door de
zon en flink uit de kluiten gewassen.
Hoe zou het thuis gaan? Zou zijn
broertje hem nog kennen? Indertijd
lag hij thuis nogal eens met Klaas
overhoop, maar op zee had hij wat
vaak aan hem moeten denken. Net
veegde hij stilletjes een traan weg,
waarvoor hij zich schaamde - was dat
Dat de 17e eeuw onze Gouden Eeuw
was, is voor een zéér belangrijk deel
te danken aan de zeelui, die voor de
kooplieden de oceanen bevoeren en
in hun, voor onze begrippen, kleine en
gebrekkig uitgeruste zeilschepen
kostbare ladingen van verre en
vreemde werelddelen naar ons land
brachten. Jaren waren zii vaak van
huis, van iedere verbinding met bet
vaderland verstoken Het vaartuig
was dan een wereldje op zichzelf ge
worden, waarop de commandeur als
'schipper naast God' als een
ongekroonde vorst regeerde. Slechts
zij, die een IJzersterk gestel bezaten,
konden bij de talloze ontberingen van
de tocht hun gezondheid volledig
bewaren en het was gewoon, als een
schip na een verre reis met heel wat
minder koppen bemand terugkeerde
dan het was uitgezeild.
Veelal was voor hen, die monsterden
op de oorlogs- of koopvaardijvloot,
weinig uitzicht meer op een redelijk
bestaan te land. Ook zij, die een drang
naar avontuur in zich voelden, in wie
't verlangen leefde naar verre en
vreemde landen en er van droomden
daar fortuin te maken, werden naar de
zeevaart getrokken. Van het persoon
lijk leven van al deze mensen is wei
nig meer bekend. Als wij omtrent de
juiste toedracht van uiterst belangrijke
gebeurtenissen op technisch en cul
tureel gebied, zoals bijv. de uitvinding
van de boekdrukkunst, m het duister
tasten, dan valt met te verwonderen,
dat wii van de tallozen, die met de
stroom der gebeurtenissen werden
meegevoerd, als individuen niet zo
heel veel meer weten.
Toch zijn er soms kleine belevenissen,
eigenlijk van weinig belang, maar die,
doordat zij met alledaags waren, een
tijdgenoot toevallig opvielen en door
hem werden opgeschreven, voor ons
bewaard gebleven. Een bakker gaat
bijna 200 jaar geleden een dwaze
weddenschap aan, een scheepsjon
gen maakt onbewust een schipbreuk
mee Dit weinige is alles wat we van
deze mensen weten. Een ogenblik
zullen zi/ nu na zoveel jaren onze be
langstelling kunnen hebben. Dan ver
dwijnen zij weer, na in het licht ge
plaatst te zijn, in het duister der
historie; met hun verder lot blijven wij
onbekend.
In het jaar 1660 naderde in de vroege
morgen een groot schip het Mars
diep. Al voor de Haaksgronden was
de loods uit Den Hoorn aan boord
gekomen. Vanaf het Loodsmansduin
l'ip ILun.iul ui I.iiik n de Bruiin he spreken lid loLik nieuws'
De invoering van de euro bleek een
uitstekende gelegenheid om sinds
lang niet aangepaste prijzen opnieuw
te berekenen en vast te stellen. Het
vergde enige oefening met afrondin
gen. tenslotte is tachtig cent tegen
woordig handiger dan drie kwartjes
en zijn kruidemersprijzen als 1,98 ook
weer bruikbaar, maar uiteindelijk viel
alles op zijn plaats en langzaam raak
ten we aan de nieuwe munt gewend
De Duitse en Belgische euro's stro
men binnen en straks - als iedereen
terug is van vakantie - zullen we daar
naast overspoeld worden met
Franse, Spaanse en Italiaanse mun
ten. Een enkeling zal ze misschien
voor gebruik willen afspoelen, maar
desniettegenstaande zullen ze alle
maal opgaan in de grote mengpot
van de Europese gemeenschap.
Hoewel te voorzien, viel het met te
voorkomen dat bij het in de nieuwe
munt omrekenen van bestaande prij
zen hier en daar meer dan nodig naar
boven werd afgerond. Om een lo
gisch klinkend bedrag te krijgen, om
met al na drie dagen een nijpend te
kort aan wisselgeld te hebben, en een
enkele keer gewoon om er zelf beter
van te worden. 'Ik heb nu de kans,
wie houdt me tegen.' Zelfs als een
trendmatige verhoging wordt doorge
voerd in het opnieuw berekenen van
sinds lang niet aangepaste prijzen,
zoals bij het parkeertarief van de ge
meente Texel, wordt een beschuldi
gende vinger geheven en de komst
van de euro verwijten gemaakt.
Dienaangaande zit ook de horeca in
het verdomhoekje. Hoewel uit eten
gaan al nooit erg goedkoop was, lij
ken de nieuwe prijzen fors gestegen
en de euro's onze zak uit te vliegen.
Waar is de tijd dat we voor een schijn
tje een hele middag op een terras
konden zitten of dat het bier per me
ters werd verkocht? Je bedenkt je
tegenwoordig wel twee keer voor je
anders dan thuis koffie gaat drinken
en een tweede kopje kan er al te vaak
met meer af. En gelukkig heeft al het
horecapersoneel tegenwoordig een
vast salaris, want het geven van
fooien wordt zelfs van overheids
wege tegengegaan.
Hoewel je zou denken dat iedereen
beter wist, gebeurt het nog vaak dat
mensen in het hoogseizoen een be
zoek aan Texel brengen. Monter
stappen ze het eerste het beste ho
tel binnen, waar ze veelal nul op het
rekest krijgen. Er is geen plaats, alle
kamers zijn volgeboekt, wij merken
niet veel van de regressie, het is
hoogseizoen, maar waarom heeft u
dan met van tevoren even gebeld?
Iets minder monter vertrekken de
gasten dan weer, op zoek naar een
volgend onderkomen, waar hen
d
i<
doorgaans hetzelfde verhaal
Vol, geen plaats, sorry, belt u
gende keer even.
Maar het gebeurt wel eens t
service verder gaat. Da
receptioniste de moeite neemt
ken welk bevriend of concun
hotel wél kamers beschikbaar
En terwijl de vermoeide, verreis
in het ergste geval doorweekt!
ten in alle rust kunnen geniete
een kopie koffie of glaasje bier/
de juffrouw de telefoon ter ha
gaat op zoek naar beschikba
commodatie. Doordat zij dei
en de mensen kent, niet zelde
gunstig gevolg. Sneller dat deg
hadden kunnen hopen, zijn zei
dak, zelfs al is het verder dani
hoek en moeten ze nog een
tippel maken
Toerisme blijft een onderwerp
discussie. Hoewel we zien dal
ten een belangrijke economiscl
tor vormen, zien velen ze lieve
dan komen en willen we voora
last van ze hebben. Keurig opj
ten in de daarvoor bestemde,
den, verstoren ze onze rust nii
wijl we wel de vruchten va;
aanwezigheid plukken.
Daarbij zijn we soms geneigd
oog te verliezen dat gastheer
voor welke toerist dan ook de b
rijkste drijfveer is om naar een
bezocht vakantieoord terug te
Een enkele zonderling zal zii
tweede male willen laten afb
door een oorlogsheld in Torqu
gemiddelde reiziger keert lieve
naar de plaats waar hij liefdevo
opgevangen en glimlachend!
sproken.
Op het eigen eiland mankee
daar nog wel eens aan Niet
wordt een terrasbezoeker eer
ruime tijd genegeerd, om daarr
naar zijn voorkeur te worde
vraagd. Veel eten wordt zo mi
tend op tafel gezet, dat de vra-
of het wel met liefde is bereid;
bestellingen, tweede orders,
en wisselgeld worden als van
afstand neergesmeten. Niet z
plaats maken voor de volgera
Gastheerschap is de pijler w
hele horecasector op rust. 6
wordt daar in veel bedrijven I
nig aandacht aan besteed,
horecabazen nemen aan wie;
nen krijgen, binden hen een
voor en sturen hen de zaal i
drankjes op tafel zetten kan
dereen? Te vaak wordt er as
bij gegaan dat niet iedereen!
het gevoel kan geven'welkon
En we zijn allemaal bereid mi
ons gelagje te moeten betaler
dan moet daar wel - in de w
service - iets tegenover staar.
Dan kan er zelfs nog wel eer;
fooi af.
Bneven van Inerv Builen tzrantwconklijUwal van de rrdjcue
Bermtoerisme, de woordenboeken
geven daarover de volgende uitleg:
uitstapjes per motorvoertuig met ver
pozing langs de weg. Een fenomeen
dat hier op Texel nogal veel voorko
mend is, gezien het grote aantal be
zoekers dat ons eiland ieder jaar
trekt. Je kent dat wel, van die men
sen die plotseling vlak voor je neus
stil gaan staan omdat er toevallig net
die ene vogel of net dat ene bijzon
dere schaap voorbij komt of in de wei
nou mannelijk? - toen een ruwe stem
riep: 'He, Douwe sta daar met te suf
fen, daar heb je aan wal tijd genoeg
voor, hier moet je aanpakken.' Ver
schrikt draaide hij zich om en keek in
het lachende gezicht van de boots
man. 'Vooruit joh, we zijn allemaal in
de weer, over een paar dagen mag je
naar huis." Vol ijver ging Douwe aan
de slag. Hij wou graag een goed zee
man worden, al was alles heel anders
dan hij zich had voorgesteld. Na een
paar dagen aan boord had hij reeds
gemerkt, dat hij de strenge tucht van
zijn vader voor een heel wat hardere
geruild had. Toch hield hij wel van zijn
werk/Misschien werd hij nog wel
eens stuurman of... schipper. Maar
dat was zo onbereikbaar ver, dat hij
daar nauwelijks aan durfde denken.
De bootsman en de officieren aan
boord mochten de jongen wel, hij
was vlug van begrip en had een goed
geheugen. Binnen een paar maanden
wist hij van al het staand en lopend
want de namen en waartoe het
diende. De streken van het kompas
kende hij op zijn duimpje. Niet, dat hij
nooit eens voor de gek gehouden
werd. In het begin stuurden ze hem
nogal eens van de kuil naar de bak
met onmogelijke opdrachten, waar hij
tot vreugde van de maats prachtig
inliep. Als de grappen al te ruw wer
den, werd hij door de goedmoedige
bootsman wel in bescherming geno
men, maar langzamerhand was hij op
het schip zo thuis geworden, dat hij
er niet meer zo erg gemakkelijk tus
sen te nemen was en de afgezaagde
grapjes die altijd met nieuwelingen
aan boord werden uitgehaald, op
hem geen vat meer hadden.
Wordt vervolgd
loopt. Ook gebeurt het regelrra
ze net dat stukje berm uitzoé
een bocht of net voorbij een
waardoor soms onmogelijk!
keerssituaties ontstaan met S
volgen van dien.
Maar het is eigenlijk niet hel
bermtoerisme waarover ik hetir
brief wil hebben. Hier op Texé
ben we de laatste tijd opvaller!
last van een nieuw soort
toerisme. Niet dat wij als be*
daar zoveel last van hebben, h
eigenlijk de weggebruikers
medeweggebruikers zelf die d;
meeste hinder, schade en Iets
overhouden.
Met het nieuwe soort bermtof
bedoel ik het schrikbarend hotf
tal weggebruikers dat de laats
door slecht onderhouden lx
langs de Texelse wegen een o#
krijgt of veroorzaakt. Neem nut
gelopen twee weken, waarin
eigen omgeving vijf collega's er
verwondingen opliepen doord:
auto in de berm verzeild raakte
ik verneem uit de berichten
krant en andere media zullend
getwijfeld niet de enige twee;
zijn die hierdoor onnodig zicht
anderen ernstig in gevaar bre
Voor de gemeente Texel en hï
voerend orgaan is het zeker vi
lang dit soort bermtoerismeea
te roepen en onze wegen va
maken, zodat wij als Texelaars
aandacht en onze ergernis wee
nen richten op het echte1
toerisme.
Vincent Hoekstra,
Den Burg.
i lei voru'1'
r)oopsj*ozi»
\lc*NV
De kerkenbladen Hervormd en Doopsgezind en het Kontaktblad gaan samen verder als één nieuw kerkenblad. Een prototype van het eerste gezamenlijke blad heeft voorlopig als
werktitel 'De Eilander' meegekregen. lFolo Jeroen vjn Hattum)
Een klein jaar heeft een aantal
kerkgenootschappen op het eiland
toegewerkt naar een opmerkelijke
fusie. De kerkenbladen 'Hervormd
en Doopsgezind Texel' en 'het
Kontaktblad van de gereformeerde
kerken van Texel' houden na res
pectievelijk 33 en 31 jaar op te be
staan. Ze vormen samen een
nieuw blad dat begin september bij
zo'n zeventienhonderd huishou
dens voor het eerst in de brieven
bus valt.
Een naam voor de nieuwe krant is er
nog niet. Op een stembiljet dat in het
eerste nummer wordt bijgevoegd,
kunnen lezers een suggestie doen.
Op hetzelfde biljet worden ook een
paar mogelijke voorkanten afgebeeld
waarover de lezers eveneens hun
oordeel kunnen geven.
Voor de rest staat het nieuwe blad al
behoorlijk in de steigers. Formaat,
aantal pagina's, indeling, werkwijze
en de manier van drukken zijn vast
gesteld. nadat eind vorig jaar de voor
bereidingen serieus van start gingen.
'Er is veel overleg geweest', vertelt
Douwe Kooiker van de Hervormde
Gemeente Den Burg. 'We moesten
ervoor zorgen dat het een werkbaar
blad bleef en dat niemand buiten de
boot zou vallen. Ook moesten de
voorstellen telkens naar vijf verschil
lende kerkenraden.'
De Doopsgezinde Gemeente, de
Hervormde Gemeente Den Burg, de
Gereformeerde Kerk Den Burg, de
Hervormde Gemeente Waal. Koog en
Den Hoorn en de Samen-op-Weg
Waddengemeente zijn de vijf kerkge
nootschappen die deelnemen in het
nieuwe blad. De hervormde gemeen
ten van Den Burg. De Waal, De Koog
en Den Hoorn en de Doopsgezinde
Gemeente lazen eerder Hervormd en
Doopsgezind dat werd gedrukt in een
oplage van ongeveer 1250 stuks bij
Langeveld De Rooy. De Gerefor
meerde Kerk Den Burg en de vorige
jaar oprichtte SOW Wadden
gemeente hadden het Kontaktblad
waarvan ongeveer vijfhonderd exem
plaren in eigen beheer werden ge
stencild. Gerrit van Strien raapte ver
volgens de vellen en stelde het blad
met de hand samen.
SOW
De oprichting van de SOW-Wadden-
gemeente (een fusie van de Her
vormde Waddengemeente Texel en
Gereformeerde Kerk Oosterend)
vormde de aanleiding tot het nieuwe
blad. 'Sommige mensen kregen na
de oprichting van de SOW-gemeente
de bladen dubbel in huis', vertelt Erik
van der Spek van de SOW-Wadden-
gemeente. 'En voor de predikanten
was het ook lastig. In welk blad
moesten zij nou schrijven.' Andere
aanleiding vormde het ruimtekort dat
de hervormde en doopsgezinde ge
meenten hadden in Hervormd en
Doopsgezind. 'Meestal was het woe
keren met de beschikbare ruimte',
zegt Kooiker. 'Het werd gedrukt op
twee A3-tjes die dubbel werden ge
vouwen. Dat was regelmatig met vol
doende, waardoor er een extra A4-tje
als inlegvel bij moest. Voor ons was
het duur om dat blad erbij te laten
voegen.'
Ook voor de doopsgezinden biedt
het nieuwe blad meer ruimte. 'De
verslagen die anders in een aparte
jeugdkrant moesten worden opgeno
men, kunnen straks ook in het nieuwe
blad komen', vertelt Anneloes Vis-
pagina's samen en vissen eventuele
dubbele berichten uit de aan
geleverde artikelen Eigen berichten
en mededelingen worden geplaatst
zoals de mensen ze aanleveren. De
kerken hebben afgesproken eikaars
sen via het kerkgeld automatisch een
bijdrage leveren en wil dat zo blijven
doen. De Hervormde Kerk Den Burg
vraagt mensen een vrijwillige bij
drage. Kooiker: 'We sturen de men
sen een blanco acceptgiro waarop ze
man van de Doopsgezinde Ge
meente. 'Voor ons is dat een uit
komst.' Voor onder meer het Texelse
Diaconale Project, de Actie Kerk
balans, de Wilde Ganzen en Kerk in
Aktie komen eveneens meer kolom
men beschikbaar.
Het nieuwe blad gaat 32 pagina's tel
len Het krijgt een algemeen gedeelte
met een bezinningspagina van één
van de predikanten, Texels kerkelijk
nieuws en landelijk kerkelijk nieuws.
Daarnaast knjgt elk kerkgenootschap
zijn deel voor de eigen berichten en
mededelingen. De SOW Wadden
gemeente krijgt per blad vijf pagina's
tot zijn beschikking, de andere kerken
krijgen er drie. Voor de Gerefor
meerde Kerk Den Burg betekent dat
wel een achteruitgang ten opzichte
van de ruimte in het Kontaktblad.
Een centrale redactie met vertegen
woordigers van de vijf kerkgenoot
schappen gaat het blad in elkaar zet
ten. Zij stellen de gezamenlijke
stukken met te veranderen of aan te
passen. De centrale redactie stelt ook
een gezamenlijke jeugdpagina sa
men. 'Dan kan de jeugd zien dat niet
alleen bij hun kerk, maar ook bij an
dere kerken allerlei activiteiten wor
den georganiseerd', zegt Van der
Spek. 'Dan kunnen ze zien dat dat vrij
normaal is.'
De kerken gaan het nieuwe blad
voortaan ook zelf drukken. Daarvoor
wordt een zogeheten vergaar
machine geleased die in Oosterend
bij Gerrit van Strien komt te staan. De
vellen A3 gaan leeg de machine in en
komen er bedrukt, gevouwen en ge
niet weer uitzetten. Van der Spek:
'Voor de vrijwilligers die er hun tijd
instoppen, is het dan ook te doen.'
Kosten
Bij het doorberekenen van de kosten
van het blad blijven de kerken ver
schillende regelingen hanteren De
Doopsgezinde Gemeente liet men-
zelf een bedrag kunnen invullen.'
De productiekosten van het blad be
dragen volgens Van der Spek €6,40
per abonnee per jaar Een deel daar
van wordt gedekt door de adverten
ties in het blad. Dat gaat elf keer per
jaar verschijnen. Passieve leden krij
gen de krant tot en met december
gratis in de bus: Daarna kunnen ze
aangeven of ze wel of geen abonne
ment willen.
Hervormd en Doopsgezind en het
Kontaktblad zijn beiden inmiddels
voor het laatst verschenen. In de laat
ste nummers van beide bladen wordt
stilgestaan bij de verandering. Ko
Vinke, 33 jaar geleden betrokken bij
de oprichting van Hervormd en
Doopsgezind, schrijft in een
afscheidswoord dat het blad werd
gespeld. 'Vooral door zeer velen die
om wat voor reden dan ook niet zo
vaak meer in de kerkbankjes te vin
den zijn.' Dominee Peter den
Braanker schrijft in het Kontaktblad
de fusie 'een buitengewoon goed en
moedig initiatief te vinden.' Dominee
Marco Roepers stelt de vraag in hoe
verre het nieuwe kerkenblad nog een
rol kan spelen voor de toeristen. 'De
kerken zijn in de zomer voor een aan
zienlijk deel gevuld met vakantiegan
gers. Misschien zou er in de zomer
een speciale toeristeneditie van het
kerkblad kunnen worden gemaakt?'
Voor de betrokken kerkgenootschap
pen is samenwerking met nieuw. Zij
treffen elkaar regelmatig in de Raad
voor Kerken en de Raad voor het
Zomerwerk Daarin is ook de katho
lieke kerk vertegenwoordigd Die
werd eveneens gevraagd mee te
doen, maar gaf er de voorkeur aan
zelfstandig haar blad De Vuurtoren uit
te blijven geven 'Maar er is ruimte',
zegt Van der Spek: 'De vergaar
machine kan veertig pagina's verwer
ken.'
De resterende kerkgenootschappen
op het eiland (Gereformeerde Kerk
Vrijgemaakt, de Baptistengemeente,
de Gereformeerde Gemeente Ooster
end, de Bahai'i en de Jehova's Ge
tuigen) zijn niet betrokken bij het
nieuwe kerkenblad. Niettemin doet
Ko Vinke in de laatste Hervormd en
Doopsgezind een voorzet. 'Mis
schien leggen we wel de basis voor
een kerkblad voor alle Texelse ker
ken.' De makers van het nieuwe or
gaan kijken zo ver nog met vooruit.
'Maar', zegt Kooiker, 'het is wel een
voordeel dat je nu gemakkelijker kunt
lezen wat er bij de ander gebeurt.'
Scherpe prijzen en een
vakkundig advies!
Vier bedrijven op één 2
MARIC0WEG 6!