Jubilerende Folklore trots op eigen erfgoed
Nog één keer proeven
aan verhalen van opoe
bXtLbb y COURANT -
Echtpaar Spigt
wint ringsteken
Zwemdiploma's
in Molenkoog
German Silva
loopt record
tig jaar geleden uit een initiatief
stevigen.
'Soms vragen mensen ook of hun
uit Oudeschild kookt op de platte-
DINSDAG 13 AUGUSTUS 2002
vreden was. Ze liet weten 'in ieder
geval' te hebben genoten van de
omgeving van het parcours, natuur
gebied De Nederlanden.
Niels Ros uit Lekkerkerk en Texelaar
Jaap Witte maakten er een span
nende strijd van op de 4 kilometer.
Witte moest nu toch een keer zijn
meerdere erkennen en finishte 8 se
conden na de winnaar, die 14.30 liet
noteren. Bij de jongste jeugd, die
1200 meter over het strand liep, won
Ricardo van der Beek uit Barneveld,
voor Texelaars Erwin de Ridder en
Robert Witte. Snelste meisje was de
6-jarige Selina Kuip. Haar 4-jarig
zusje Melanie werd tweede, de 6-
jarige Joyce van der Beek uit
Barneveld kwam als derde over de
eindstreep.
De volgende wedstrijd van organisa
tor AVT is de strandloop die woens
dag om 19.30 uur bij paci 28 van start
gaat.
Ringsteken op vakantiepark De
Krim is steeds een bijzondere er
varing. Er wordt gereden op gras
land, dat door al z'n oneffenheden
veel van de kwaliteiten van steek-
ster en koetsier vraagt. Wellicht
ook extra spanningen worden op
geroepen doordat de strijd zich
afspeelt op één terrein, wat de toch
al nerveuze deelnemers de kans
biedt om eikaars verrichtingen
kunnen volgen. Henk en Tineke
Spigt overwonnen deze specifieke
problemen zondag het best en gin
gen met de overwinning aan de
haal.
Het echtpaar Spigt was goed op
dreef en gold al direct als kandidaat
voorde eerste prijs. Erwin Brokken en
Claudia Keyzer hadden echter het
geluk dat hun gaststeekster uit
Weesp alle drie de ringen aan haar
sabel reeg. Daardoor moest de aller
laatste ring de beslissing brengen.
Keyzer miste, waar Spigt wel succes
vol was.
Maar liefst vier combinaties leverden
verwoed strijd om de derde prijs. In
de reguliere rondes verzamelden ze
dertien punten, waardoor een bar
rage nodig was. Daarin misten Frans
Bakker en schoondochter Christa
Kamminga vanaf hun tweespan eén
ring. Wimjan Bakker en Anneke
Eelman staken tweemaal raak. Maar
toen ze bij de laatste ring van de
rechte lijn raakten, ging het mis, on
danks verwoede pogingen van
Eelman, die zelfs buiten de koets
hing. Gerard de Ridder en Patricia
Henstra waren driemaal succesvol,
maar moesten toch hun meerdere
erkennen in Anke Vingerhoet en
Miriam van Holte, die het parcours
net even sneller rondden. Als troost
ontvingen De Ridder en Henstra een
cadeaubon van vakantiepark De
In zwembad Molenkoog is donder
dagavond voor de tweede keer deze
zomer 'afgezwommen'. Wegens de
Knm. Een zelfde bon was er voor Frits
Witte en dochter Elles Bousma. bij
wie de kleuren van de jachtwagen 'te
rugkwamen' in hun kleding. De jury
besloot hen de prijs voor het schoon
ste geheel toe te kennen. In totaal
deden dertien aanspanningen mee
De wedstrijd op De Knm was de voor
laatste in de strijd om het Texels kam
pioenschap. Deelnemers die in aan
merking willen komen voor de titel,
dienen in tenminste drie dorpen te
hebben meegedaan, Wie vaker acte
de presence gaf, mag de slechtste
resultaten laten vervallen. De finale
wordt woensdag 21 augustus verre
den in Den Burg en begint om 19.00
uur. Het opstelterrein is bij garage
Kaczor aan de Keesomlaan
onweersdreiging was het een tijd lang
onduidelijk of het evenement kon
doorgaan, maar na een geruststel
lend telefoontje van weerman Ed de
Bruijn werd met een half uur vertra
ging toch van start gegaan. Onder
toeziend oog van examinatoren
Caroline Sprenkeling en Colina Vla
ming trokken eerst 26 kinderen die
voor het A-diploma waren opgeko
men hun baantjes. Daarna volgden
22 kinderen die hun B-diploma poog
den te halen, ten slotte gevolgd door
6 zwemlustigen die al aan hun C-di-
ploma toe waren. Na afloop stonden
de gezichten bij de kinderen en de
vele ouders even gespannen, maar
uiteindelijk bleek iedereen geslaagd.
Vrijdag 5 september wordt opnieuw
afgezwommen
De geslaagaen waren, diploma A:
Marloes Veen, Sander Wassenaar.
Aster Isa Hendriks. Marco Drijver, Giel
Otten, Josephine van Schendel,
Frenk van Heeringen, Erik Betsema,
Stefan de Waard. Gerie Maria van
den Berg. Jonathan lidding, Linda
Smidt, Nadine Saai, Marijn Kaat, Jas
per Kaat. Amber Duijn, Annabel Dros,
Miranda de Vries, Alysa van Zuilen.
Karei den Ouden, Sharon Hopman,
Kathelijn Verschoor, Qurijn Verschoor,
Sil Bakker, Willem Wiering en Mirte
Spilker. Diploma B: Mandy Grosz-
pietsch, Annemieke van Tatenhove,
Ruben van Tatenhove, Melinda
Kooger, Stacy Zillen, Abe Bakker,
Stefanie Hin, Alexander Ellen, Joost
Venneker, Corina Kamst, Bomta
Witte. Chloë Schraag. Myron Daalder,
Carolien Smit, Katja Schraag, Mischa
Kiewiet, Henk-Jan Slegtenhorst,
Désirée Bakker, Elischa Witte. Lisa
Zegers, Grace Boekei en Roel Wie-
ring. Diploma C: Lucas Floris van
Zoolingen, Anna Catharina Sprenke
ling, Jeanette van Tatenhove, Daniël
Groszpietsch. Nicole Grootelaar en
Elske Zegeren.
olklore behoor je oubollig te vinden, maar intussen ziet Den
jrg in de zomer wel zwart van het volk op de woensdag-
iddagen,' constateert Gerard van der Kooi, voorzitter van
■Stichting Folklore Texel. Woensdag viert de jarige vereni-
ig haar 40-jarig jubileum met de Dag van de Oude Dan-
n. In die veertig jaar heeft de vereniging haar bestaans-
cht ruimschoots bewezen. Iedere woensdag trekt heel
eristisch Texel op naar de hoofdstad om te genieten van
kostuums, de dansgroepen en de oude beroepen. Een
■ugje heimwee naar 'die goeie ouwe tijd', toen alles nog
itzo hectisch was. Nog één keer proeven aan de verhalen
Velthuysen un nunen met naar m lexeise kieaeraracnt gestoken poppen
tuurlijk is daar een groot stuk ei-
ibelang bij,' geeft Van der Kooi
we willen dat de mensen terug-
nen. Dat ze het hier leuk vinden,
or ze aangenaam bezig te houden
jiedaar de meeste kans op. Want
(omen de mensen dan voor de
uur, het strand en de zee, zoals ze
jgen, als je ziet hoe druk de mark-
bezocht worden, vraag je je toch
if dat helemaal waar is. We moe-
izeook iets extra's aanbieden, iets
een afwisseling betekent op het
Ie leven.' Voor afwisseling
jide Stichting Folklore Texel ze-
Op de negen woensdagen dat
spektakel draait, zijn maar liefst
^verschillende thema's: de dag
iemuziek, van de oude automo-
oude dansen, oude ambach-
tet boerenerf, de zee en de dag
de oud-Hollandse kinderspelen,
dag van het dier zit er even niet
enn na de MKZ-crisis. Alle voor-
riften waar nu aan moet worden
daan, maken het organisatorisch
ia onmogelijk. Wel jammer, want
ren zijn en blijven nu eenmaal een
ie trekpleister voor jong en oud',
lelt secretaris Marrigje Barnard,
op straat wordt diverse malen te-
stelling uitgesproken over het
jblijven van met name de scha-
Zoals door Teunie en Hans van
lel uit Papendrecht 'Maar we ko-
wél. Iedere zomer zijn we vier
;en lang op Texel en we gaan al-
naar de folkloremarkt. En daarna
n koffiedrinken in de hervormde
k, waar we allebei een stukje
en aan de katoenen windsels
ir de Leprastichting, die daar
Dat hoort er gewoon bij:
koffie in de kerk en breien.'
Tante Door
Folklore Texel startte
De jubilerende stichting is geen club
die stilletjes haar werk doet. Ze stond
direct in de schijnwerpers. Op Konin
ginnedag 1963, een jaar na de op
richting, bood zij bij monde van Luit
Sok, vergezeld van twee drie-turven-
hoge Texelaartjes bij het défilé op
paleis Soestdijk de jarige koningin
Juliana een Texels lam aan. 'Het be
koorlijkste moment van de dag',
schreef dagblad Trouw in haar ver
slag. Een jaar later was zij present op
de Vlaggetjesdag in IJmuiden en ook
van de middenstand uit Den Burg om
meer mensen naar hun handel te
trekken. Van de oprichters, Doortje
van Sambeek-Schrama, Ida Sok-
Moerbeek, Jan Agter sr.. Wim Albers
en Jan Brügemann, is alleen 'tante
Door' (81) nog in leven. En hoe! Al is
ze na 25 jaar uit het bestuur gegaan,
ze is nog altijd iedere woensdag in
kostuum op de markt aanwezig en
niet alleen voor de aardigheid Het
ontgaat haar niet als de kappen met
goed zijn ingespeld of wanneer de
zilveren oorijzers aan een poets
beurtje toe zijn. 'De folklore is een
verslaving,' zegt ze. 'M'n kindje', zegt
Barnard. 'Ik ben gaan werken, maar
niet op de woensdagen. Dan loop ik
in pak door Den Burg.'
Het idee om iets te organiseren kwam
van de uit Schagen afkomstige Jan
Brügemann. In Schagen werden al
langer folkloremiddagen gehouden
en ze bleken een leuke publieks
trekker. 'Nu loopt het over van de
activiteiten, maar tóen was er niks,"
zegt tante Door. 'We hebben gekozen
voor het pak dat rond 1850 gedragen
werd. Kleurig en fleurig. Rond 1900
kwam de zwarte dracht in zwang. Die
loopt hier ook rond op de woensda
gen en de mensen denken dan dat
dat de grootmoeder voorstelt, maar
qua klederdrachttijd is het de doch
ter. Ik weet nog dat Gerrit de Haan -
van het Texels Museum - de dag na
de oprichting in Hotel Den Burg bij
ons kwam en bezorgd vroeg hoe we
dat dan deden met de kleding. We
wisten ook met helemaal precies hoe
alles moest, maar 1850 was onze
richtlijn.' Op foto's uit de eerste jaren
wordt nogal eens een 'hul' over de
kap gedragen, wat met zo hoorde.
'Die van mij was nog van mijn
betovergrootmoeder. Van binnen met
kranten beplakt om hem wat te ver-
kookt eten voor 70 man op de plattebuiskachel, een 'leentje'van Kees Zijm.
boeket' ter gelegenheid van het hu
welijk van prinses Beatrix met Claus
von Amsberg waren de twee Texelse
folklore-echtparen in hun fraaie kos
tuums aanwezig. In 1965 'veroverde'
zij met 200 man op spectaculaire
wijze de Keukenhof. Kosten noch
moeite werden hierbij gespaard. De
dag tevoren waren reeds vijf boeren
karren gedemonteerd naar de
bloementuin overgebracht en daar
weer in elkaar gezet. Ter plaatse wer
den paarden ingehuurd om een fees
telijke optocht te kunnen houden.
Ook drie Texelse jongens met houten
loopfietsen, de Pinksterbruid, de
gidsendrumband en een Texels lam
gingen mee in de stoet. Pas na vier
uur werd het terrein weer prijs gege
ven aan de Lissenaren. Ook in juni
1969, bij het bezoek van koningin
Juliana, gaf de Stichting Folklore
Texel acte de présence door Hare
Majesteit een pop in Texelse kledij
aan te bieden. Op de vraag hoe de
pop heette, antwoordde Nel Kooi, die
de pop samen met Doortje Schrama
overhandigde: 'Doortje.' En zo kwam
een Texelse zonder met een prins te
trouwen toch op het paleis te wonen.
De stichting heeft in de veertig jaar
van haar bestaan wel ups en downs
gekend en had soms nieuwe be
stuursleden nodig om de zaak weer
met frisse ideeen te bevruchten. Zo
kwam de Dansgroep Oude Dansen
erbij en de Kinderdansgroep. Had in
het begin iedere deelnemende winkel
zijn eigen stalletje in of voor de win
kel en liep het personeel in dracht,
later verhuisde het winkelgebeuren
naar kramen op de Groeneplaats. De
zussen Inge en Renée van der Linde
uit Haarlem, al veertig jaar trouwe
Texelgangers, herinneren zich nog de
grote volksdansfeesten met de
Boerenkapel op het plein. 'Jammer
dat dat niet meer zo is. Nu is de folk
lore toch meer markt dan folklore.
Vroeger liepen er veel meer mensen
in dracht. De folklore is toch een
beetje een oubollig gebeuren. Maar
het vertegenwoordigt een heel stuk
jeugdsentiment. Het moet wel blijven,
want wat is Den Burg zonder folklore!'
Een familie uit Mühlheim, Nordrhein-
Westfalen vindt de markt voor zowel
kinderen als volwassenen 'ganz toll!'
Nieuw bloed
Maar toll of niet, de jubilerende stich
ting is wel op zoek naar meer vrijwil
ligers die bereid zijn kleur te geven
aan de woensdagse activiteiten. Er
wordt gedacht aan mensen die een
hobby of een oud ambacht willen
demonstreren. Kralen breien, stoelen
matten, manden vlechten, netten
boeten, roep maar iets. Ook zoekt
men een 'nieuwe' schout of iemand
die als aankondiger over straat wil en
jonge mensen die willen meedansen
in de Dansgroep. 'Bij een enquête op
de website Texel Plaza gaf 60 procent
van de bezoekers aan dat de Folklore
moet blijven,' aldus Van der Kooi.
'Het is iets echt Téxels, niet iets van
Den Burg alleen en we zoeken ook
mensen van buiten Den Burg. Een
visser uit Oudeschild of Oosterend
bijvoorbeeld, die een mooi netje kan
breien.' Wie kan er nog wanten strop
pen? Trijnie Boon, die het al jaren
doet en stapels wollen wanten en
pantoffels op haar kraam heeft lig
gen, zoekt een opvolger en wil het
graag iemand leren. Het fraaie kant-
kloswerk van Janny Bakker-Burgman
ziet er heel ingewikkeld uit, maar ook
Janny is niet kantklossende geboren.
Alles is te leren, al zal het één gemak
kelijker gaan dan het ander Het be
stuur van de Stichting Folklore Texel
is graag bereid mensen op te leiden
en ook heeft zij nog kostuums in
voorraad. Een puntje van kritiek had
Van der Kooi voor zijn mede
ondernemers: er zouden er meer
kunnen zijn om te helpen de kar te
trekken, ledereen profiteert er toch
van. Een soms geplaatste opmerking
dat de woensdag commercieel ge
zien met de beste dag is, vindt hij een
opmerking van niks. 'Folklore is PR.
De mensen zien je, vinden het gezel
lig in Den Burg en komen later heus
wel terug.'
Texels juthout
We maken een rondje langs de di
verse kramen en doen steeds verras
sende ontdekkingen Er is echt voor
De kap van Mirjam Maas wordt gefatsoeneerd door Nel Kooi: 'Meid, dan kan zo niet. Ik zag je zostraks ook al zitten
heel Texels uit. 'Ik stond een keer in
de krant met de kap op en herkende
mezelf toch niet! Zegt mijn nichtje:
dat ben jij zélf, sufferd!'
Fantasiepoppen
Tineke Hoogenbosch uit Den Burg
staat met fantasiepoppen en zelf
gemaakte kleertjes voor de zoge
noemde babybompoppen, een
nieuwe rage Ook heeft zij pen
tekeningen van haar vader, de 84-ja-
onderdelen of kapotte poppen die
niet meer te repareren zijn en die ik
dus sloop voor onderdelen. Laatst
heb ik voor een Duitse vrouw van 84
jaar een pop gerestaureerd die ze al
had vanaf haar vierde. Een Kathe
Krüsepop van 1000 a 2000 gulden. Ik
durfde er eerst niet aan te beginnen,
stel je voor dat je het verknald! Toch
maar gedaan. De vrouw huilde toen
ik klaar was Ook kwam er een keer
een echtpaar met een jongetje van
ieder wat. Aja Coutinho laat oude tij
den herleven in ragfijn knipwerk, ge
combineerd met kalligrafie. Lilian
Koorn, leerkunstenares, heeft de
Duyfken afgebeeld in een stuk stug
leer. En op de kraam van Quilters
Home ligt een mooie quilt waarin
Texelse motieven zijn verwerkt De
familie De Graaf uit Den Bosch rolt en
knipt sigaren, die daarna nog 12 uur
in een houten pers moeten zitten
voordat ze 'rookklaar' zijn. Co
Koomen staat al sinds jaar en dag
bekend om zijn fraaie toepassingen
in hout. Van een stukje real
beachwood, oftewel echt Texels jut
hout, compleet met paalwormgaten,
maakte hij een bijzonder mooie
schaal. Koomen is lid van de
Nehosoc, de Nederlandse houtsoor
tenclub, een club van gedreven ver
zamelaars van allerlei soorten hout.
Op zijn kraam ligt ook een stukje
zogenoemd verfhout, afkomstig uit
Zuid-Amerika, waar vroeger in de
rasphuizen door gevangenen verf van
geraspt werd. Ria Velthysen(70),
thans woonachtig in Nunen, komt
nog iedere week naar Texel voor de
folkloremarkt, waar ze haar poppen
en Texelse klederdracht tentoonstelt
en verkoopt. Zij begon 35 jaar gele
den bij de Dansgroep Oude Dansen
en maakte toen al poppen in dracht.
Toen zij en haar man in 1989 naar
Brabant verhuisden, ging ze daar
verder met haar hobby en kleedde zij
haar poppen in Brabants kostuum.
Maar Texel bleef trekken en sinds
zeven jaar is ze weer present in Den
Burg. Dat betekent: om vijf uur ver
trekken uit het Brabantse. Daar ze
zelf geen rijbewijs heeft, rijdt haar
zoon haar bereidwillig iedere week
naar Texel. 'Ik kijk er elke week weer
naar uit', zegt Ria. 'Dit is nog mijn
oude pak', vervolgt ze dan. 'Toen ik
van Texel ging, heb ik mijn kap met
oorijzers aan Doortje over gedaan,
maar van het pak kon ik geen afstand
doen. Het komt nu weer goed van
pas.' De kap die ze nu op heeft is niet
origineel, maar met het namaak oor
ijzer van aluminium ziet ze er toch
rige Martin Witte (van Sint Marcus).
'Bij opa was er altijd werk aan de win
kel en kon je je tijd beter aan wat
nuttigers besteden dan aan tekenen
en zo werd zijn talent op een laag pitje
gezet. De laatste jaren is hij er weer
mee begonnen, maar alles lag in een
map, dus ik zei, laat ik het eens mee
nemen naar de markt. Het verkoopt
best leuk en vader heeft weer een
een jaar of negen. Beer, benen eraf,
hoofdje erbij neer: of ik hem kon
maken. Ik zag dat compleet vermelde
beertje en dacht: wat móet ik ermee.
Maar als je dan het verdriet van zo'n
kind ziet, begin je er toch aan om er
weer zoveel mogelijk beer van te
maken. Ik laat alles zoveel mogelijk
écht: een versabbeld lintje wordt niet
vervangen door een nieuwe strik.'
kleuren en de patronen en maakt dan
een bijpassend tafellaken. Nel Kooi,
folkloremens van het eerste uur. komt
langs en roept: 'Kom op meid. ik kom
je kap even fatsoeneren. Er moet ook
nog een zwartje (zwart ondermutsje)
onder, zó gaat dat niet. Ik zag je zo
net al staan.' Het haar van Mirjam is
nogal zwaar en zakt steeds onder de
kap uit. Met wat extra spelden wordt
het alles op orde gebracht en Nel
gaat verder met haar controleronde.
De folkloremarkt moet een visite
kaartje zijn.
Niet alleen hobby en folklore zijn ver
tegenwoordigd. ook het Goede Doel
is aanwezig. Margreet van Heer
waarden uit Den Burg staat al zeven
jaar met artikelen van het Wereld-
natuurfonds op de markt en probeert
leden te werven. Op dit moment staat
ze er alleen voor en ze zou best een
medeverkoper kunnen gebruiken.
Tussen al het ambachtelijk gebeuren
door maakt de Dansgroep Oude
Dansen en een voor deze dag uitge
nodigde gastdansgroep een paar
vrolijke rondedansen. En op het ver
hoogde middenplein is een boeren
erf ingericht, waar boeren en boerin
nen rond een pluchen tafelkleed
gezellig 'een bakkie doen' en waar de
was fris aan de lijn hangt. Simon Dros
In 1967 luisterde de Folklore de Keukenhof in Lisse op met een bezoek.
Jeany Verhagen uit Oudeschild staat
er als poppendokter. Mensen met
een kapotte pop of beer kunnen bij
haar terecht. 'Poppen van voor 1956
zijn goed te repareren,' vertelt ze.
'Alles wat met elastiek in elkaar zit is
te maken, Schildpad, Wildebras...
Nieuw spul, daar kan ik weinig mee.
Die zijn in elkaar gelast of gesmolten
en er zijn geen onderdelen van te krij
gen. Vooroude poppen struin ik vaak
rommelmarkten en beurzen af om
kind erbij mag blijven als ik hun pop
repareer. Nou nee, want soms gaat
de operatie echt met grof geweld en
haal ik eerst het hoofd eraf. Ik heb
intussen alle Texelse poppen gerepa
reerd.' 'Behalve de mijne,' roept haar
buurvrouw uit de kraam ernaast. Het
is Mirjam Maas, eigenares van een
kapotte pop en maakster van machi
naal geborduurde kussens en tafel
lakens. Bij haar kun je langs komen
met je mooie servies. Zij bekijkt de
buiskachel een grote pan raas
donders (grauwe erwten) met spek
en uien voor de hondertwintig deel
nemers aan deze feestelijke folklore
markt. Als toetje staat er stijve njst,
traditioneel gekookt in melk, met
boter en suiker op het menu
Inlichtingen over de folklore bij het
secretariaat: Marrigje Barnard, tel.
315 034
Tekst en foto's Corne Timmer
man Silva kan nog steeds erg
lopen. De Mexicaan, twee-
'9 winnaar van de marathon
New York en getrouwd met
s® 3nda Luiken uit De Waal, was
ntd even op Texel en liet de orga-
töe van de strandduincross in
weten te komen 'joggen'.
3 was te bescheiden, want hij
in 25.36 minuten en verpul-
03 het slechts één week oude
0rd op de 8 kilometer van Ruud
J'ands daarmee met ruim an-
"alve minuut.
L 3werd op grote afstand gevolgd
Texelaar Robert Bakker, die
1 nodig had en daarmee tweede
De enige vrouw die zich
Ij ;9<te aan 8 kilometer was de
Simone Dickmann Zij liep
1 een tijd waarmee ze best te-
