Natuurmonumenten: 'Met
beide benen in samenleving'
5
Richtlijnen voor opvang
zeehond worden strenger
.TEXELSE
COURANT'
Tesovergadering
Rapport overhandigd aan minister
Wedstrijden op
Nieuw Bornrif
DINSDAG 1 OKTOBER 2002
theateropvoering in de gerestaureerde Schans stond in het teken van de VOC.
ituurmonumenten is geen vere-
igingen van de overkant, we wil-
n graag met twee benen in de
•xelse samenleving staan', ver-
Ie regiodirecteur Jan Willem
in Rijn van Alkemade bij de fees-
lijke opening van de Schans,
laarom werken we samen met
lerlei partijen, zoals de ge-
icente, en koesteren we een band
iet de Texelse bevolking. We heb-
en de laatste jaren de leden na-
rukkelijk bij ons werk betrokken,
ij de uitvoering van bepaalde za-
en, zoals de organisatie van deze
open dag, maar ook bij het maken
van beleid', verwees hij naar de
klankbordgroep waarin leden hun
zegje over bepaalde activiteiten
kunnen doen. Hij nodigde
Texelaars uit om het gerestau
reerde fort te benutten voor evene
menten, bijvoorbeeld op het ge
bied van cultuur.
Wethouder Nel Eelman noemde de
Schans een stuk cultureel erfgoed
van formaat. 'Een onderdeel van de
gouden driehoek de Schans,
Brakenstein en Oudeschild. Een
stukje spannende en weer tot leven
gebrachte geschiedenis.' Ze waar
deerde de excursiemogelijkheden op
de terreinen van Natuurmonumenten,
bijvoorbeeld op de Schorren. 'Dat
willen de mensen beleven.' Ze prees
de vereniging dat ze ondanks haar
grote omvang (een miljoen leden)
toch een kantoor heeft op Texel en
een aanspreekpunt in de hoedanig
heid van beheerder Erik Menkveld
'We vinden het belangrijk dat hier ie
mand woont die kan ervaren hoe de
Texelaar zelf zijn gebied aankijkt. In
middels heeft Erik wel ondervonden
VERVOLG VAN PAGINA 1
ials de laatste jaren gebruikelijk is,
is de belangstelling voor de verga
ing groot. Niet minder dan 383
deelhouders kwamen naar de
[ngemeester De Koninghal, onder
ie diverse mensen die recentelijk
aandeel hebben verworven,
iker had een speciaal woord voor
nieuwkomers: 'De onderneming
u nu mede-eigenaar van bent,
int een belangrijke functie uit in
flgemeen belang. Onze lijfspreuk
al 95 jaar: wi/ zetten ons in voor
éteit, veiligheid en continuïteit te
il kostendekkende tarieven en niet
orde winst'. Het totaal aantal aan
houders groeide het afgelopen
li van 2578 naar 2895.
:ijn directieverslag ging directeur
jb Wortel in op de florissante ont-
ikkeling van de afgelopen jaren,
issen 1994 en 2002 voltrok zich een
«voersgroei van 27%. Dat zal min-
ir worden nu de economie terug-
opt voor de komende acht jaar
oet op O-groei worden gerekend,
laar zelfs als het een teruggang van
S zou zijn, brengt dat Teso met in
Dblemen, al is het voor de eiland-
:onomie natuurlijk niet goed.
slals gevolg van tariefsdifferentiatie
injglopen van de wachttijden ver-
lerkt de hoop dat dit probleem on-
ir controle is te brengen in combi-
itie met de grotere boot en het van
erheidswege vasthouden aan het
aximum aantal toeristische slaap-
'aatsen. Illustratief voor de bedrijfs-
akerheid is dat van alle geplande
taarten er het afgelopen jaar
fechts negen uitvielen, als gevolg
in extreem laag water in maart.
Kritisch
et klan ttevredenheidsonderzoek dat
sso voortdurend onder de passa-
iers houdt, leverde de waardering
'Jdoende op. Wortel: 'Maar we stre
ef) naar goed'. Texelaars blijken kri
tischer te zijn dan toeristen. Veel kri
tiek is er op de parkeer- en
stallingsmogelijkheden bij de havens,
maar daar kan Teso mets aan doen.
Het welkomst- en afscheidswoord
aan boord (de 'stem') is ingekort,
maar blijft. Volgens Wortel is dat niet
alleen vriendelijk voor nieuwkomers
maar ook in het belang van de veilig
heid en een vlotte gang van zaken
aan boord.
De 3,5 milioen winst die Teso het af
gelopen boekjaar heeft gemaakt, is
een record. Dit netto resultaat zal na
2005 voor een periode omslaan in
verlies als gevolg van de
ingebruikneming van de nieuwe boot,
maar dat was voorzien en levert geen
problemen op. 'We staan er goed
voor en we kunnen wat hebben'.
Bij de bestuursverkiezing werd Dirk
de Lugt met 245 van de 412 stem
men herkozen als commissaris.
Tegenkandidaat Jan Dogger kreeg
161 stemmen (zes stemmen waren
blanco of ongeldig).
Efficiënt schip
In zijn toelichting op de bedrijfs
ontwikkeling vertelde directeur Wor
tel over het nieuwe schip dat langer,
breder en sneller wordt dan de be
staande boten, terwijl de exploitatie
kosten per vervoerde auto toch lager
zullen zijn. Dat laatste is te danken
aan een efficiëntere vorm van het
onderwatergedeelte in combinatie
met de roerpropellers die ook een
hoger rendement hebben dan de tot
dusver gebruikte Voith Schneider
propellers. Er komt naar verhouding
veel ruimte voor vrachtauto's. De
passagiersverblijven zullen door
meer glas en lichte kleuren aanzien
lijk minder duister zijn dan op de hui
dige schepen. Het ontwerp voor de
boot is 1 januari a.s. besteksklaar. In
2005 moet hij varen.
Op de wal gaat de automatisering
intussen verder. Volgend jaar komen
er meer tourniquets waar de passa
giers zelf hun kaartje kunnen laten
'stempelen'. Reeds dit jaar wordt
geëxperimenteerd met automatische
betaling, waarbij een camera de
Texelse auto's herkent. De bedoeling
is dat in 2004 vier automatische en
twee bemande loketten voor auto's
functioneren.
Atrium
Het hoogstgelegen passagiersverblijf
met rondom fraai uitzicht op het
Marsdiep ('atrium') kan door groepen
van veertig tot vijftig mensen worden
afgehuurd en wordt dan voor ande
ren afgesloten, zo antwoordde Wor
tel op vragen van Hielke Bruining
Laatstgenoemde vreesde dat organi
satoren van dagtrips het atrium per
manent bezet zullen houden, maar
volgens Wortel zal dat zo'n vaart niet
lopen.
Gerard van der Kooi (van de Rozen-
dijk) die zei zich voor het eerst sinds
laren weer in de aandeelhouders
vergadering te wagen, vroeg de
tourniquets geschikt te maken voor
mensen met een 65-pluspas. Vol
gens Wortel kan dat met en zullen de
mensen van deze categorie met de
hand bediend worden.
K. Jongedi|k vroeg aandacht voor
roltrappen in plaats van de liften, die
men nu in het schip wil maken. Vol
gens hem is het bij grote drukte mak
kelijk dat men roltrappen wat harder
kan laten lopen. Jongedijk had zor
gen over de veiligheid en vond dat de
passagiers tijdens de vaart niet in hun
auto's moeten blijven. Anders zijn ze
bij kapseizen en alle auto's naar één
kant van het schip schuiven, redde
loos verloren. Wortel legde uit dat het
ontwerp van het schip zodanig is dat
kapseizen met kan. Het schip zinkt
rechtstandig...
De foto's op de aandeelhouders
pasjes zullen worden vernieuwd. Alle
aandeelhouders krijgen een oproep
om te worden gefotografeerd, te be
ginnen met de jongsten ('want die
verouderen het snelst').
Het was vrijdag de laatste keer dat
Bob Bakker als president-commissa
ris fungeerde. Hij dient de resterende
tijd van twee jaar als commissaris
nog uit, maar zijn taak als president
wordt volgend jaar overgenomen
door vice-president Kees Dros.
dat de Texelaars hechten aan auto
nomie en historisch medegebruik
Kom niet aan verworven rechten,
want dan komt het eiland in actie',
wees ze op de motie van de gemeen
teraad inzake de kwestie van visser
man Ton Leyen. 'In zo'n geval is het
goed dat je met elkaar om de tafel
kunt om het met elkaar te bespreken.'
Ze verwees ook naar het grond-
aankoopbeleid van Natuurmonu
menten, waarover afspraken zijn ge
maakt.
Afgegraven
Nadat Natuurmonumenten eind vijf
tiger jaren eigenaar van de Schans
werd, zou het nog geruime tijd duren
alvorens de restanten van het fort de
exacte vorm terugkreeg die de
Franse overheersers het hebben ge
geven. Tien jaar en een indrukwek
kende investering waren er voor no
dig, evenals de medewerking van de
Rijksdienst voor Monumentenzorg,
de provincie, de gemeente en andere
organisaties, zoals de Historische
Vereniging en het museum in Oude
schild.
'Als je het over verdediging hebt. dan
is het een troost dat het deel van het
fort dat in de dertiger jaren is
afgegraven, gebruikt is voor de ver
dediging van Texel, in dit geval tegen
de zee', vertelde bouwkundige
Laurens Rijneveld, die de restauratie
begeleidde. 'Gelukkig kunnen we het
ons bij cultuurhistorie ook met resten
- zoals hier op De Schans - voorstel
len hoe het er vroeger aan toeging. Of
het nu ging om de verdediging tegen
de Spaanse koning of om handels-
oorlogen tegen de Engelsen, het was
hier een strategisch gelegen punt. De
toegang naar Amsterdam via de Zui
derzee werd vanaf hier immers onder
controle gehouden.' 'We hebben er
voor moeten vechten om zover te
komen. Toen we in 1992 bij het rijk
met onze plannen kwamen aanzet
ten, werden we weggehoond. Alsof
we iets wilden namaken. Maar als we
de Schans op z'n beloop hadden
gelaten, zou er uiteindelijk met veel
meer dan een grote molshoop zijn
overgebleven. De oevers van de
grachten waren ingestort en de aar
den wallen lagen erbij als een stel
molshopen. Ook het metselwerk en
de poort waren nauwelijks meer te
herkennen.' De restauratie omvatte
het in de oude staat herstellen van de
grachten, terwijl de brug en de poort
weer werden opgemetseld, evenals
de keermuur. Lastig punt was het
brakke water in de gracht, waardoor
het riet moeilijk wilde aanslaan en het
risico bestaat dat de kanten weer in
storten. 'Daarom hebben we matten
langs de oever aangebracht, waar het
riet doorheen groeit.' Het laatste on
derdeel was de enveloppe, de bui
tenste wal die in de tijd van Napoleon
werd aangelegd. De stervormige wal
is weer als zodanig herkenbaar.
Waarheidsgetrouw
De geschiedenis van het fort gaat
terug tot 1594, toen Willem van
Oranje de Spaanse furie bestreed.
Rijneveld: 'Probleem is dat we niet
meer precies weten hoe deze schans
er uitzag, In de loop van de geschie
denis werd het fort versterkt, tot
Napoleon het z'n uiteindelijke vorm
gaf Aanvullende plannen die na 1813
zijn gemaakt, zijn nooit ten uitvoer
gebracht. Van het Napoleontische
fort bestaan nog beschrijvingen, be
stek en tekeningen. Op basis daarvan
konden we een waarheidsgetrouwe
reconstructie maken. Als we verder
terug zouden gaan, dan zouden we
onderdelen die er in de loop van de
geschiedenis aan toe zijn gevoegd,
weer moeten laten verdwijnen. Dat
wilden we niet.' Aanknopingspunten
waren ook resten van de fundering
van bijvoorbeeld de brug, die op
exact dezelfde plaats is herbouwd.
'Een waarheidsgetrouwe constructie,
daar sta ik voor in', wees hij op de
looppaden op de hellingen, met daar
achter de bijna schouderhoge wal.
'Daar konden ze hun musketten op
leggen Ze schoten over de lager
gelegen buitenste wal. zodat ze el
kaar met zouden raken. Want |e moet
je bedenken dat ze het gevaar met
vanaf de zeezijde verwachtten, maar
uitgingen van een bestorming vanaf
de landzijde.'
Verwikkelingen
Een kenner van de krijgskunde en de
geschiedenis van de Schans is Gerrit
Gerrits, die er regelmatig rondleidin
gen houdt. Ook zondag was er veel
belangstelling voor zijn historische
verhandelingen, die hij doorspekte
met kwinkslagen. Hij vertelde over
het ontstaan van het fort en de ont
wikkeling die het had doorgemaakt,
waarbij hij het plaatste in de tijd
waarin een en ander speelde. Hij
schroomde zelfs niet zijn gehoor
deelgenoot te maken van de pnvé-
verwikkelingen van de Franse keizer,
wat de amusementswaarde ten
goede kwam. 'Wat is er met mooier
dan met Gerrit Gerrits op pad te gaan
en in verbeelding te beleven hoe het
hier een paar honderd jaar geleden
aan toe moet zijn gegaan', vond ook
wethouder Eelman.
Een voorproefje van de theaterfunctie
werd gegevendoor Aafke van der
Mey. Brigitte Odett, Ferry Caljee en
Boukje Sytsma. Hun theaterstuk is
gebaseerd op verhalen uit het boek
van Vibeke Roeper, met brieven, do
cumenten en dagboeken uit de tijd
van de VOC. Ze hebben ze met enige
vrijheid aan elkaar gesmeed. Voorge
dragen werden vier verhalen, verteld
door een rijke koopman, diens klein
dochter. schepelingen en anderen.
'We hebben vooral de standsver
schillen die op de VOC-schepen
heersten willen uitbeelden. We ken
nen natuurlijk de verhalen over rijk
dom en romantiek, maar voor de
meeste opvarenden was het leven
aan boord helemaal niet zo prachtig.
Dat hebben we naast elkaar gezet.'
Dat de acteurs voordroegen vanaf
vellen papier, kwam op kijkers wat
vreemd over. Het hield verband met
de korte voorbereidingstijd. De ac
teurs hadden alleen zaterdag kunnen
repeteren. De wijze van voordragen
(Oudhollands taalgebruik) en de his
torische kledij droegen bij aan de
amusementswaarde.
Intimiteit
De acteurs waren goed te spreken
over hun speellocatie. 'Door die hoge
wallen krijgt het een wonderlijke inti
miteit. Dat hadden we hier niet ver
wacht. Met dat water en de rietkra
gen op de achtergrond: een prachtig
decor. Je kunt hier dingen doen met
paarden, bootjes en noem maar op.
Echt een geweldige plek voor open
luchttheater
Verderop boog landschapstekenaar
Feiko Mintjes zich over het werk van
merendeels beginnende tekenaars,
die deelnamen aan zijn workshop.
'Het is prachtig een landschap. Wat
ik bijzonder vind, zijn de lijnen van het
fort, die helemaal met overeenkomen
met die van de sloten en de horizon.
Heel mooi. Een staaltje markante
landschaparchitectuur. Als je hier zit
te tekenen, dan verdwijn je helemaal
in het landschap.'
Sfeerverhogend was ook de muziek
van Jan Bakker en Gerard Smeenk,
die een ronde maakten langs de ver
schillende kraampjes op de binnen
plaats.
Feiko Mintjes helpt een deelnemer aan de workshop landschapschilderen.
Directeur Jan Kuiper van EcoMare
verwacht vanaf volgend jaar stren
gere richtlijnen voor de opvang van
zeehonden. Hij baseert dat op het
rapport dat het zogeheten Zee
hondenplatform vrijdagmiddag of
ficieel overhandigde aan minister
van Landbouw Cees Veerman. De
wetenschappers in het Zeehon
denplatform pleiten ervoor de op
vang te beperken, omdat die niet
meer nodig is om de huidige
zeehondenpopulatie in stand te
houden.
De overhandiging van het rapport
had plaats aan boord van het
onderzoeksschip Navicula van het
NIOZ. Minister Veerman liet na de
overhandiging weten dat de beleids
directie van Landbouw, Natuur
beheer en Vissenj in Groningen werkt
aan een leidraad voor opvang van
zeehonden. Het rapport zal volgens
hem een belangrijke rol spelen bij het
vaststellen van de richtlijnen.
EcoMare en Pieterburen moeten voor
volgend jaar beiden een nieuwe ont
heffing aanvragen bij LNV voor de
opvang van zeehonden. Kuiper ver
wacht strengere selectiecriteria op
gewicht en lengte. 'Mogelijk wordt
het straks zo dat we zeehonden niet
meer in de opvang mogen nemen als
ze minder dan vijf kilo wegen. Er
wordt ook gekeken naar de medicij
nen die worden gegeven. En er wordt
gekeken naar de opvang van exoten.
Het is straks met meer de bedoeling
dat bijvoorbeeld klapmutsen of
ringelrobben worden opgevangen.
Dan mogen we alleen gewone of
grijze zeehonden opnemen
Voor het opvangcentrum in Pieter
buren kan het rapport vervelende
consequenties hebben. Het centrum
vangt jaarlijks meer dan honderd zee
honden op. Directeur Leme 't Hart
heeft het afwijzend ontvangen. Vol
gens haar kan het rapport het beste'
'met een zwart lintje in de Wadden
zee worden gegooid Ze vindt het
schrijnend dat het gepresenteerd is,
terwijl de sterfte door de zeehonden
ziekte nog bezig is.
Voor EcoMare heeft het volgens Kui
per weinig gevolgen. Hij wijst erop
dat EcoMare al geruime tijd voldoet
aan wensen om de opvang beperkt
te houden. 'De zeehond verdient be
scherming, maar je moet er niet zo
maar mee gaan slepen als je er er
gens een ziet liggen.' Bij EcoMare
verbleven het afgelopen jaar zo'n tien
gewone en tien grijze zeehonden
werd in 2000 opgericht om de ge
zondheidstoestand van de
zeehondenpopulatie te beschrijven.
Zeehondenopvang was een gevoelig
onderwerp bij de in totaal negen le
den van het platform, omdat
EcoMare zich vóór en Pieterburen
zich tegen beperking toonde.
Onderzoeksbureau Alterra onder
schrijft in een eigen communiqué de
conclusie dat de opvang beperkt
moet worden. Volgens Alterra dient
steeds het belang van de soort
voorop te staan. 'Het is een prachtig
gezicht om een dier dat doodziek is
binnengebracht weer vrolijk sparte
lend in zee terug te zetten. Voor het
individuele dier is het de beste oplos
sing. Belangrijker is echter de vraag
of dit ook voor de soort in zijn geheel
zo is.' Alterra wijst erop dat dieren die
in de opvang hebben gezeten ziekte
verwekkers naar de populatie kunnen
brengen, waardoor er nieuwe schade
kan worden aangebracht. Het bureau
stelt ook dat de Waddenzee geen
dierentuin is, maar een natuurgebied
waar natuurlijke processen hun tol
kunnen eisen.
Veerman
Minister Veerman maakte vrijdag
middag ook een tochtje met het
bewakingsschip Phoca van LNV dat
op Texel gestationeerd is. Aan boord
werd hij bijgepraat door dieren
verzorgers Henk Brugge van
EcoMare en Hessel Wiegman van
Pieterburen. Brugge uitte bij de mi
nister onder meer kritiek op de psy
chologische hulp die aangeboden is
aan medewerkers van Pieterburen
die dode en zieke zeehonden van het
strand hebben gehaald. 'Ik heb hem
verteld dat er ergere dingen zijn. Het
is traumatisch als je gezonde koeien
of varkens moet afmaken, maar niet
als je een dode of zieke zeehond
ophaalt. Ik ben eerder blij als ik een
ziek dier uit zijn lijden kan verlossen.
De longen van die dieren zijn kapot.'
Volgens Brugge kon de bewindsman,
zelf afkomstig uit de landbouw, zich
dat goed voorstellen.
Brugge pleitte ook voor uitbreiding
van onderzoek naar het voedsel dat
de zeehonden eten 'Laatst werd in
de gemeenteraad gezegd dat er wel
meer vis in de Waddenzee zou ko
men nu er minder zeehonden zijn. Als
zelfs hier dat misverstand leeft, dan
moet het elders niet veel anders zijn.'
Minister Veerman besteedde ook veel
aandacht aan de Phoca zelf. 'Hij had
er veel plezier in om naar de machi
nekamer te kijken.' De minister kreeg
bij zijn vertrek het boek mee over vijf
tig jaar zeehondenopvang op Texel
Het eindrapport van het Zeehonden
platform is te downloaden vanaf de
site van het ministerie van LNV. Het
adres is www.minlnv.nl.
Werd de vorige wedstrijd afgelast in
verband met het slechte weer. afge
lopen week kon de laatste wedstrijd
van het jaar op ruitercentrum Nieuw
Bornrif wel doorgang vinden Tijdens
deze wedstrijd behaalde Leonie van
Schaik het laatste winstpunt voor de
M1 -klasse, waardoor zij promo
veerde naar de M2. Anjo Kikkert, die
pas vorige maand opnieuw begon
met rijden, behaalde in de L1 al snel
genoeg winstpunten om naar de L2
te promoveren, waar zij ook ditmaal
weer twee winstpunten wist te beha
len. Myrthe Ellen promoveerde met
haar twee winstpunten van de B-
naar de L1-klasse.
De ruiters van Nieuw Bornrif werden
ditmaal tijdens hun onderlinge wed
strijd strenger gejureerd, omdat en
kelen volgend jaar met de pony's van
de manege aan officiële wedstrijden
willen deelnemen. Er werd neties
gereden en het aantal behaalde pun
ten viel mee. Wel blijkt ook de erva
ring van de pony's belangrijk. Nu gin
gen de onervaren, eigenwijze
Welsh-pony's wel eens een andere
kant op dan de bedoeling was. Ook
het springen ging beter, de meeste
deelnemers kwamen het parcours
rond.
Uitslagen:
Paarden M1eerste proef: 1Corrien Duin met
Kironne, 153 punten; tweede proef: 1 Irene
Plaatsman met Faran. 161. M1-pony's. 1.
Leonie van Schaik met Echika. 166. L2-paar-
den. eerste proef: 1 Anjo Kikkert met Patnx,
165, tweede proef: 1 Anjo Kikkert met Patnx.
168; L2-pony's: 1 Paulien van der Star met
Spotlight, 151. B-pony's, eerste proef: 1.
Myrthe Ellen met Hunter. 158; tweede proef: 1
Myrthe Ellen met Hunter, 159.
Onderlinge wedstrijd: 1. Ilse van der Star met
Amourett. 162; 2. Tessel Veltkamp met Amarat,
160; 3. Mariska de Waarde met Djahill, 156+;
4. Desirèe Witte met Paraat. 156. Springen. 1.
Tessel Veltkamp met Amaranta, 2. Desirèe
Witte met Paraat
Henk Brugge van EcoMare praatte minister Cees Veerman (Landbouw) vnjdagmiddag tijdens een tochtje aan boord van de Phoca bij
over zeehondenopvang. (Foto Jvoeo w Huttum)
ps'uur en directie van Teso achter de bestuurstafel, gezien vanuit een luik in het plafond van de burgemeester De Koning-hal.
(Foto's Harry de Graal)
Volgens het rapport heeft de opvang
wel een nuttige taak bij het verstrek
ken van voorlichting en het doen van
onderzoek
In het Zeehondenplatform zaten on
der anderen Jan Kuiper, zeehonden-
deskundige Peter Reijnders en direc
teur Han Lindeboom van onder
zoeksinstituut Alterra. Het platform
