Jubilerend verpleeghuis gaat met tijd mee
Inwoners hebben
meer eigen inbreng
Autoschadebedrijf Bangladesh
opgezet naar Texels voorbeeld
'De rijken rijden er in splinternieuwe auto's'
I bXbLSb couRANT
DINSDAG 1 OKTOBER 2002 TCVC1 CE
Vrijdag is het precies vijfentwintig jaar geleden dat Verpleeg
huis Texel zijn deuren opende voor de eerste bewoners. Hulp
behoevende Texelaars, die voorheen aangewezen waren op ver
pleeghuis Den Koogh in Den Helder of op verzorging thuis
(mantelzorg) konden voortaan op het eigen eiland worden op
gevangen, wat een geweldige verbetering betekende voor zo
wel de hulpvragende als de hulpgevende(n). 'Doordat de men
sen langer thuis kunnen blijven, hebben we minder lopertjes en
meer rolstoelen.'
'Vijfentwintig jaar is een hele tijd en
in die tijd is er veel veranderd', ver
telt teamleidster Gerda van der Puyl.
'Neem alleen het wonen. In de begin
jaren werden de mensen verpleegd
op twee- en vierpersoonskamers,
wat een enorme aanslag op de pri
vacy betekende. De weinige per
soonlijke bezittingen moesten pas
sen in het kleine kastje naast het bed
en dan was er nog een kast voor wat
kleren. Nu, sinds de laatste verbou
wing in 1992, heeft iedereen een ei
gen kamer en de meeste bewoners
hebben de kamer ook leuk ingericht:
een eigen kastje van thuis, een gezel
lige stoel, een paar leuke dingen aan
de wand. Alles kan, als wij er nog
maar gewoon bij kunnen met een
rolstoel of hulp- en tilmiddelen. In de
beginjaren werd het zelf inrichten al
tijd wat tegengehouden. Geen rom
mel, het moet allemaal maar schoon
gemaakt en bijgehouden worden.
Maar gelukkig is dat veranderd.'
Tot voor kort was naar het verpleeg
huis moeten een schrikbeeld voor
menig bejaarde. Maar de nogal eens
gehoorde zinsnede Liever meteen
dood dan naar het verpleeghuis moet
niet gezien worden als kritiek op de
verzorging, getuige de veelvuldige
toevoegingen in diverse rouw
advertenties waarin waardering en
dank wordt uitgesproken voor de lief-
denjke verpleging aldaar. Veeleer was
het gemis aan privacy en het vrijwel
totaal verstoken zijn van enig privé-
bezit het grote schrikbeeld. Zelfs over
het naakte bestaan had men door
ziekte en kwalen geen eigen regie.
Natuurlijk is het nog steeds zo dat
niemand voor zijn plezier naar een
verpleeghuis gaat. Het is - behalve
wanneer men er is voor revalidatie,
vakantie- of dagopvang - toch het
laatste dak waaronder men woont.
klachten heeft over onderbezetting,
kan men toch niet zonder de hulp van
vrijwilligers, waarvan er nu zo'n zes
tig beschikbaar zijn. Vrijwilligers zor
gen bijvoorbeeld voor het schenken
van een kopje koffie of thee, het voor
lezen van een boek of de krant, ze
gaan eens een stukje wandelen met
een bewoner, verzorgen een uurtje
zang met bekende liederen van vroe
ger en ga zo maar door. Nu is het niet
Bewoners Jaap Kok en Guurtje van Santen praten bij onder het genot van een kopje kof-
flQ tFoto Gerard Timmerman)
Niet naar huis
Ziekte, hulpbehoevendheid en dood
bepalen de dagell|kse gang van za
ken in een verpleeghuis. Het er wer
ken is daarom niet altijd even gemak
kelijk. 'Maar ]e moet je werk niet mee
naar huis nemen,'zegt Marleen van
der Werve, sinds een jaar verzor
gende op de afdeling somatiek, de
afdeling voor mensen met lichame
lijke klachten. 'Ik weet dat er collega's
zijn die daar wel eens mee zitten,
maar mijzelf lukt het aardig om thuis
de knop om te zetten.'
Afra Stoop werkt al 21 jaar in het ver
pleeghuis. Zij is ziekenverzorgende
op de afdeling dagbehandeling. Dan
kent het verpleeghuis nog de afdeling
psycho-geriatrie, de PG. Afra: 'In het
begin van het verpleeghuis hadden
we nog geen aparte PG. Alle deuren
waren nog los en iedereen kon vrij
naar buiten. Als je dan een demente
rende in huis had die steeds dwang
matig wegliep, had je daar als verzor
gende een dagtaak aan. Het is
verschillende keren gebeurd dat
mensen halverwege De Waal of van
de Pontweg werden opgepikt. Het
mooie van Texel is dan weer dat je
elkaar kent en dat er een sociale con
trole is. Verschillende keren kregen
we van oplettende burgers een tele
foontje dat er iemand daar of daar
gesignaleerd was. Of ze pikten die
bewoner voor ons op.'
Het Verpleeghuis Texel groeide van
36 naar 48 bedden, waarvan 24 op de
somatische afdeling en 24 op de
psychogeriatrische afdeling. In 1993
werd een nieuwe, gesloten PG fees
telijk geopend. Mevrouw Bonne, één
van de bewoners van de PG, knipte
het lint door en gaf de afdeling haar
door de bewoners gekozen naam: de
Krukel. Niet omdat de bewoners zo
'krukelig' zouden zijn, maar gewoon,
omdat de vader van mevrouw Bonne
op alikruiken had gevist. Voor bewo
ners die de taal met meer machtig
zijn, is de naam door middel van ge
schilderde alikruikjes in beeld ge
bracht.
Hoewel het verzorgend team geen
zo dat een vrijwilliger maar kan ko
men aanwaaien. Vrijwillig is hier niet
vrijblijvend. Men wordt ingeroosterd
en er moet op je gerekend kunnen
worden. Naar believen kan dat eén
avond per week zijn (van 19.00 tot
21.00 uur), of éénmaal per maand.
Een bepaalde frequentie wordt niet
voorgeschreven, wél dat men zich
aan afspraken houdt. Vanzelfspre
kend kan in overleg een en ander
geruild worden. Van der Puyl: 'We
zouden best nog wat meer vrijwilli
gers kunnen gebruiken en dan graag
ook wat jongere. Bijna alle vnjwilligers
die we nu hebben, zijn zestig jaar of
ouder. En meest vrouwen, al zijn er
ook een paar mannen bij. Vrijwilliger
zijn is niet altijd gemakkelijk De be
woners op de somatische afdeling
zijn veelal erg op zichzelf gericht en
hun vertrouwen winnen is vaak moei
lijk. Je moet als vrijwilliger met reke
nen op uitgesproken dankbaarheid.
Dankjewel of wat was dat leuk zul je
met vaak horen.Waar doe je het dan
voor? Gré Bakker (van de Wilhel-
mmalaan), vorig jaar bij het Locaal
Compliment nog onderscheiden met
de Vrijwilligersprijs, is al ruim twintig
jaar vrijwilliger in het verpleeghuis en
in De Gollards. 'Ja, waar doe je het
voor? Je wilt mensen iets geven, een
stukje contact. Soms zit je gewoon
maar even bij iemand, je hoeft lang
met altijd te praten. En dan merk je
dat ze het toch fijn vinden dat er ie
mand voor ze is. Ik ben ermee begon
nen toen mijn vader hier lag en na zijn
overlijden ben ik blijven komen voor
andere bewoners. Het begrip vrijwil
liger was hier toen nog niet uitgevon
den, dat kwam pas een paar jaar la
ter. Maandagmorgen is mijn vaste
ochtend. Dan doe ik de bloemen. Ik
neem wat mee van huis of pluk hier
wat in de tuin en neem dan soms
mensen mee de tuin in. Af en toe
helpt iemand mee en ik merk dat de
mensen het leuk vinden als ze een
bloemstukje zien groeien. En neem
nou Kitty (Kooger), ze zit hier onder
hand ook al twintig jaar. Ze is min of
meer een vriendin geworden en ik
neem haartussenbeien wel eens mee
naar huis voor een bakkie. Dat is echt
gezellig. Soms ga je met mensen
mee naar het ziekenhuis. Vrijdag
avond is er de weeksluiting door de
pastor. Ik zet dan van tevoren de
spullen klaar En bij een gezellig
avondje help je als vrijwilliger even
met opruimen. Als de verpleegkundi
gen dat allemaal ook nog moeten
doen, naast het naar bed brengen
van de mensen, is het teveel roetsj,
roetsj en dat is voor niemand leuk.'
Afscheid
Half november, aan het eind van het
kerkelijk jaar dat met de eerste Ad
vent opnieuw begint, wordt een
herdenkingsdienst gehouden voor de
in dat jaar overleden bewoners. Van
der Puyl: 'We zijn daar drie jaar terug
onder leiding van dominee Jelle Vonk
mee begonnen. Voor iedere overle
dene staat er tijdens de dienst een
roos op de liturgietafel. Je merkt dat
zo'n afsluiting heel belangrijk is voor
de nabestaanden. Je moet niet ver
geten dat er hier een moeilijke tijd ligt
voor de meesten en om dan nog één
maal die drempel over te komen voor
het afscheid... Het is een heel goede
afsluiting.' Carien List, al twaalfen-
eenhalf jaar werkzaam in het ver
pleeghuis: 'Ik schrok ervan vorig jaar.
toen we ze allemaal opnoemden.
Hoeveel mensen we hadden verlo
ren! Twintig. Bijna de helft van onze
bewoners.'
Het verpleeghuis kent een maande
lijks bewonersoverleg. Afra Stoop:
Toen we ermee begonnen was het
echt een klachtenuurtje, maar in de
loop van de tijd is het een stuk posi
tiever geworden. Daar hebben we
ook aan gewerkt. Natuurlijk mogen
de mensen hun klachten uiten, maar
alleen maar klagen lost niks op. Kom
eens met een ideetje, zeg eens hoe
je het wel wilt.' Van der Puyl: 'Het
overleg wordt door ons sterk gesti
muleerd. Het is plezierig als onze
bewoners hun wensen uitspreken.
We proberen die wensen ook zoveel
mogelijk te realiseren. Zo wilden de
mensen graag een open haard om
lekker bij te zitten en kijk, daar staat
hij. Op elektriciteit, maar dat valt nau
welijks op. Gezellig toch?'
Veranderingen. Van 'bovenaf' komen
geregeld nieuwe richtlijnen op aller
lei gebied. Niet altijd even zinnig,
vindt het team. Tegenwoordig heet
een verpleegkundige een verzor
gende, de hoofdverpleegkundige
wordt aangesproken als teamleidster
en de bewoners staan te boek als
cliënten.
Fysiotherapeut
Voor een wel zinnige verandering
komen we bij Bernard Wolf terecht.
Hij is vanaf het allereerste begin als
fysiotherapeut aan het verpleeghuis
verbonden Hij werkt sinds enige tijd
met het Integraal Balans Programma
(IBP), eenvoudige oefeningen als
fecten op de proefpersonen worden
elk half jaar geevalueerd.
Een verminderd evenwichtsgevoel bij
een steeds ouder wordende bevol
king betekent ook dat er zware eisen
gesteld worden aan de lichamelijke
gesteldheid van de verpleging. Het is
een van de oorzaken van toenemend
ziekteverzuim door rug-, nek- en
schouderklachten. Door ondoor
dacht en ondoelmatig gebruik van
tilliften en andere hulpmiddelen wordt
steeds minder een beroep gedaan op
wat ouderen nog wél kunnen. Daar
door kunnen veel vaardigheden bij
patiënten én de verpleging verloren
gaan Het tweede deel van het IBP
bukken, wiebelen en naar één kant
hellen om iets op te rapen, allemaal
bedoeld om het evenwicht te vergro
ten. Wolf: 'Evenwichtsproblemen
kunnen leiden tot minder
zelfredzaamheid en een toenemende
afhankelijkheid. Dit resulteert vaak in
beperking van de sociale activiteiten,
met een grote kans op een isolement
en een zwaardere druk op de naaste
omgeving, waardoor mensen sneller
in een verzorgings- of verpleeghuis
belanden.' Het IBP loopt nu voor het
derde jaar en vindt zowel individueel
als in groepsverband plaats. De ef-
beoogt dan ook het terugdringen van
ziekteverzuim en het vergroten van
arbeidsvoldoening van de verzorgen
den. Van der Puyl: Niet iedereen
doet eraan mee en het is ook met
verplicht. Sommigen van ons trainen
al op een andere manier, maar de
gerichte instructie van Bernard is heel
nuttig.'
Kunstwerken
Onderweg naar buiten vallen de
kunstwerken aan de muren van de
gezamenlijke woonkamer en de gan
gen in het oog. Iedere maand wordt
een andere kunstenaar uitgenou
om er zijn werk op te hangen. I
alles wordt gewaardeerd. Over
werk van Carel Adriaans uit Den H
dat er momenteel hangt zijn de u
sen niet zo erg te spreken. De Jen
Bosch-achtige taferelen roepen j
cussie op, wat wel weer een pnl
is om tot andere gesprekken tel
men.
Bij een verjaardag horen cadeau^
Heeft het Verpleeghuis nog
verlanglijstje? Na een dagje nat
ken - ze hadden niet op deze vi
gerekend - komen er toch nog
wensen te voorschijn. 'We zoui
graag een ouderwetse strands
hebben als aankleding bij de strai
schildering, houten meeuwen om
bij op te hangen en houten bank
bij het boerderijtafereel. We man
ren nog een kast voor in de badi
mer. Tuinmateriaal om de gangeni
te onderbreken. Voor het snoezeI
de zintuigactivering op de PG heb)
we nog wat verlangens Bubbelw
en CD's met natuurgeluiden,
kleurenwiel. Allemaal dingen die
een speciaalzaak kunnen wordem
gezocht.' Het is duidelijk: giften
welkom.
Verpleeghuis Texel heeft vrijdac jc
oktober een inloopochtend w
belangstellenden. Tussen 10.00
12.00 uur is iedereen welkom vil,
een rondleiding en een kopje koffie
wat lekkers.
Corrie Timn
Vrijwilligers zingen liedjes met bewoners van het verpleeghuis.
ten.' Om werkgelegenheid te creëren,
krijgen buitenlandse bedrijven echter
alle medewerking. 'Wie er wil inves
teren, krijgt gratis grond en hoeft
geen belasting te betalen. Ze willen
er alles wel doen om je te houden.'
De twee Texelaars werden met open
armen ontvangen door de schoonfa
milie van Litton, die niet tot de top
laag in het land behoort, maar het
toch vrij goed heeft. Ze kregen een
eigen appartement en er werd voor
hen gekookt, zodat ze alle tijd had
den om zich bezig te houden met het
inrichten van het autoschadebedrijf.
Schoenmaker: 'We kwamen er in een
kale loods. Gelukkig was de appara
tuur gearriveerd. Die was er per schip
naar toe vervoerd. We hebben de
spullen neergezet, een plaatselijke
elektricien heeft de boel aangeslo
ten.'
Klanten dienden zich direct al aan,
terwijl van een bedrijf eigenlijk nog
maar nauwelijks sprake was. 'Perso
neel was er nog niet. Er meldden zich
87 sollicitanten Dertig procent had
geen papieren. En dan bedoel ik met
eens zozeer diploma's, maar
referentiepapieren. Dat ze al ergens
eerder hebben gewerkt. Er waren
zelfs mensen die geen loon hoefden,
alleen eten. Zo konden ze werk
ervaring opdoen.'
Littons schoonvader nam zeventien
medewerkers aan, onder wie een
hoofdbedrijfsleider, iemand die werk
binnenhaalt en een chef voor de
werkplaats. Schoenmaker: 'Met z'n
allen doen ze misschien net zoveel
werk als wij in mijn bedrijf met z'n
drieen. Daar hebben ze zelfs iemand
om het gereedschap op te ruimen.
Dat moet wel, anders wordt het ge
stolen. Maar het mooie is wel dat die
zeventien mensen allemaal genoeg
verdienen om een hele familie te on
derhouden.'
Het kersverse personeel keek huizen
hoog op tegen Schoenmaker, ont
dekte hij een beetje beschaamd.
'Blank is alles, ledereen wilde me een
hand geven. Op een gegeven mo
ment vroeg ik aan een jongen: wat
vind jij van die plamuur? Hij vond het
geweldig. Toen ik zei dat ik het niet
goed vond, zei hij: ik vind het ook niet
goed Ze maken er nu ook reclame
mee dat het bedrijf op westerse leest
is geschoeid en werkt volgens Euro
pese methoden.'
Toen de Texelaars na veertien dagen
naar huis vlogen, draaide het bedrijf
al aardig, alhoewel er nog veel moet
gebeuren. 'Veertien dagen is eig
lijk te kort. Ze zijn daarom op zi
naar een Nederlander die twee ofi
maanden wil helpen de boel op n
zetten en de medewerkers te Ie 11
hoe ze alle apparatuur moeten ba
nen. Het is misschien wel wat
een jonge Texelse monteur. Het ie
ervaring van je leven. Je krijgt le
huis. een auto en een eigen chauf16
tot je beschikking.'
Schoenmaker zal zijn avontuur
licht vergeten. 'Het was een hele
zondere ervaring, vooral om zo g
vrij te worden opgenomen. Alsl le
rist in een hotel maak je zoiets
mee. We zijn bij een bruiloft met 31
gasten geweest, ledereen zat
schransen, ongelooflijk. Het gaf
wat het kostte. En buiten zaten
mensen te bedelen. Daar kon ik
aan wennen. In het begin heb je
neiging iedereen te willen help J'
Maar als je iemand iets geeft, hel
de hele straat op je nek.' Litton:
der jaar laat ik een paar huizen b J
wen. Met mijn Nederlandse inkor
kan dat gemakkelijk. Een huis f
misschien honderd euro per s
Maar voor de mensen daar is
geweldig. Ze huilen van dankbi
heid.'
drijf aan het Wezenland in Den Burg.
Zijn bezoeker vluchtte acht jaar ge
leden uit Bangladesh en belandde al
snel daarna in De Koog, waar hij de
snackbar Hapkoog begon. Na twee
jaar verkocht hij zijn zaak en nam hij
de vliegerwinkel Tiko over. Sinds
enige tijd durft hij weer op vakantie
naar Bangladesh, waar nog veel fa
milie woont. Zijn schoonvader be
loofde Litton de helpende hand te
bieden bij het opzetten van een auto
schadebedrijf. Hij besloot bij Schoen
maker te informeren omdat hij 'goede
verhalen' over diens reputatie had
gehoord.
Op veel enthousiasme kon hij niet
rekenen. 'Ik dacht: dat wordt hele
maal niks. Hij heeft natuurlijk hele
maal geen geld om apparatuur te
kopen. Hier ga ik geen tijd in steken',
vertelt Schoenmaker. Om toch zijn
goede wil te tonen, gaf hij Litton de
adressen van zijn leveranciers.
'Daarna bleef hij komen, één keer per
maand. Hij vertelde steeds hoe het
ervoor stond en wat er nog moest
gebeuren. Van een leverancier
hoorde ik dat hij spullen had besteld
en dat er betaald was ook. Dat viel
me mee. Goh, ze pakken het toch
serieus op.Een paar maanden gele
den vertelde Litton dat alle voorberei
dingen waren getroffen. 'Op een ge
geven moment vroeg hij: wil je met
voor twee maanden mee naar Bang
ladesh? Nou, twee maanden was
veel te lang. Veertien dagen, hoogop.
dat leek me wel wat.'
Overbevolking
En zo reisde het tweetal half augus
tus naar Chittagong, met zo'n 4 mil
joen inwoners de tweede stad van
Bangladesh. Armoe en overbevolking
vormen er een groot probleem.
Litton: 'In Bangladesh wonen 120
miljoen mensen. Op een gebied dat
maar drie keer zo groot is als Neder
land. De laatste jaren zijn er veel over
stromingen geweest. Veel mensen
zijn naar de stad gevlucht. Werk kun
nen ze er bijna niet krijgen. Zeventig
procent is analfabeet.'
Bangladesh werd onlangs uitgeroe
pen tot het meest corrupte land ter
wereld. Vooral de bewoners zelf heb
ben daar veel last van, vertelt Litton.
'Mijn broer had een houtzagerij. Op
een gegeven moment vroeg één van
de politieke leiders hem te steunen.
Mijn broer wilde niet. Gevolg was dat
hij kort daarna zijn bedrijf moest slui-
Het gloednieuwe bedrijf. Het uiterlijk en de aanprijzing vormen een merkwaardig contrast.
Toon Schoenmaker (links) reageerde niet al te enthousiast toen Litton (rechts) hem vroeg te helpen bij het opzetten van een autoschade
bedrijf in Bangladesh. <Fo'° Jo°p Rommets)
Erg enthousiast reageerde Toon Schoenmaker niet, toen hij drie-
kwart jaar geleden gevraagd werd een autoschadebedrijf te hel
pen opzetten in Bangladesh. Voedsel, schoon drinkwater, een
woning, onderwijs, een ziekenhuis, dat zijn eerste levensbehoef
ten. Maar wat zouden ze in één van de armste landen ter we
reld in vredesnaam moeten met een onderneming waar je je
auto kunt laten uitdeuken, repareren en overspuiten? Maar on
danks zijn aanvankelijke scepsis stapte hij vorige maand sa
men met de in De Koog wonende Litton in het vliegtuig om diens
schoonvader veertien dagen lang ter zijde te staan.
De armen hebben er niets,.de rijken
niets te wensen Bangladesh is een
land van uitersten, zo weet Schoen
maker nu Nog steeds staat de ver
bazing in zijn ogen te lezen wanneer
hij zijn verhaal doet. 'Een klant van
Littons schoonvader nodigde ons uit
bij hem te komen ontbijten. We wer
den er ontvangen in een soort pa
leisje. Met bedienden, een houten
plafond met prachtig snijwerk Echt,
het meest luxe van het luxe. Achterin
zijn tuin stond een prachtig huis met
drie verdiepingen. Daar woonden zijn
duiven.Ongelooflijk! Aan de andere
kant van de weg leefden de mensen
onder een zeiltje.'
De rijke bovenlaag in het land vormt
de doelgroep van het autoschade
bedrijf dat Littons schoonvader is
begonnen. 'Arme mensen lopen Of
ze hebben een riksja of een oud
scootertje. Maar de rijken ri|den splin
ternieuwe auto's. Hun probleem is
dat er geen goede garages zijn. Mis
schien één of twee bedrijven in het
hele land hebben een brug. Auto
spuiten gebeurt langs de kant van de
weg. Van spuitcabines en afzuigers
hebben ze nog nooit gehoord. Alles
doen ze met de hand. Geen pro
bleem, want mensuren kosten toch
niks. Toen wij het bedrijf van Littons
schoonvader inrichtten, was iedereen
stomverbaasd. Al die machines... Er
kwamen elke dag twintig, dertig men
sen kijken. Daar gebeurde iets bijzon
ders.'
Dat alles wist Schoenmaker niet toen
Litton vorig |aar binnenliep in zijn be-
