Overname maakt eind aan 'Texels Eigen Ambulancedienst'
'Blij dat ik een gezond
bedrijf heb achtergelaten'
Verleden De Waal herleeft op foto-expositie
Z1 EKllr APTO.
COURANT»
g 53643'
Speokal ingericht,
f.mmmt UiHotel UaioHom UI 8.
Brandweer is
tevreden over
kerstversiering
In de olie...
^TEXELSE -? DINSDAG 31 DECEMBER 2002
W'
Met het opgaan van de Ambulancedienst Texel in de Regionale
Ambulancedienst Noord-Holland Noord, komt er per 1 januari
een eind aan een lange periode waarin Texel over een eigen
ambulancedienst beschikte. Ook een tijd waarin het financieel
vaak niet van een leien dakje ging. Een terugblik.
Ziekenvervoer werd In het begin van
de twintiger jaren uitgevoerd door de
firma P. Kikkert en Zn., exploitant van
De Lindeboom. Op 27 juni 1923 ad
verteerde het bedrijf met een zieken
auto met een dubbele brancard. In
1927 kon met geld van het
'Ziekenautofonds', dat werd beheerd
door het afdelingsbestuur van het
Witte Kruis, een nieuwe ziekenauto
worden aangeschaft. Op woensdag
27 juli van dat jaar werd een proefrit
gemaakt met de auto die in groen
zwarte kleuren was gelakt. 'De auto
is ons gebleken aan de praktische en
hygiënische eischen te voldoen en
mag voor Texel stellig een aanwinst
heten', schreef de Texelse Courant.
De wagen, die was gebouwd op een
verlengd Chevrolet-chassis, was van
alle gemakken voorzien. 'Zelfs een
ruitenwisscher ontbreekt niet.' De
wagen veerde volgens het verslag
goed en de brancard kon op rolletjes
naar binnen worden geschoven. Gor
dijntjes beletten dat er naar binnen
kon worden gekeken en 'temperen
zoo nodig het licht'. De ambulance
werd geleverd en bestuurd door E.
Boekei, die een garage had op de
plek waar nu Reisbureau Texel zit.
Bos bloemen
Na verloop van laren nam veerdienst
Teso de bussen en de ambulance
over. De zieken werden toen vervoerd
in een imposante achtcilinder Buick-
ambulance, een 'Amerikaan', die vele
jaren later nog in de autocross is ge
bruikt. Tot 1963 was de ambulance
dienst in bezit van de veerdienst. Op
de dienst moest geld worden toege
legd, reden waarom Teso er wel vanaf
wilde. De toenmalige directeur Van
der Vlies zei ooit dat degene die de
ambulancedienst zou overnemen
een bos bloemen van hem zou krij
gen. Na lang aandringen deed taxi
ondernemer Toon Smidt uit Den Burg
dat. Niet omdat hij het zo graag wilde,
want zijn taxibedrijf bezorgde hem
genoeg werk en hij maakte menig ritje
voor het consultatiebureau. Maar na
onderhandelingen en op aandringen
van dokter Siebinga stemde hij er uit
eindelijk in toe. Afgesproken werd dat
de gemeente het materiaal zou aan
schaffen en een garantie gaf voor
circa 160 ritten en dat Smidt de
chauffeur leverde.
Kroketten
De gemeente kocht vervolgens een
Peugeot-busje, dezelfde auto waarin
Hans Strick nu ri|dt. Een naar huidige
maatstaven zeer kleine ambulance,
maar waarin wel drie personen tege
lijk konden worden vervoerd. Paul
Smidt weet het nog goed: 'Als
kroketten gingen de mensen erin.
Maar wat werd er in die tijd ook ge
daan aan de patiënten... De dokter
keek er naar en het was inladen en
wegwezen. Eerst een patient stabili
seren en klaar maken voor vervoer,
zoals we nu doen, was er toen niet bij.
Als je in die tijd in het ziekenhuis arri
veerde en er zat een infuus in de pa
tient, dan zetten ze in Den Helder
grote ogen op. Sinds 1990 hebben
we te maken met speciale protocol
len die we moeten afwerken. Prak
tisch alle patiënten krijgen nu een in-
fuusje.'
Vering
De aanschaf van het busje bracht
veel ellende teweeg. Probleem zat
hem in de vering, die totaal niet vol
deed. Naar verluidt nam het aantal
klachten onder patiënten die in het
busje werden vervoerd eerder toe
dan af. Pogingen van een gespecia
liseerd bedrijf aan de overkant om het
busje van nieuwe vering te voorzien,
hadden niet het gewenste resultaat.
Smidt kreeg het advies de auto met
zakken zand of tegels te verzwaren,
om het wat gerieflijker te maken,
maar ook dat mocht niet baten.
Smidt mocht zijn kntiek op gezag van
de toenmalige burgemeester De Ko-
De Peugeot-ambulance, halverwege de zestiger jaren door de gemeente aangeschaft. Hoewel het naar de huidige maatstaven een kleine
bus was, konden er drie personen tegelijk in worden vervoerd. Nadeel was dat de vering niet deugde, waardoor patiënten onderweg
veel Ongemak ondervonden. (Foto archml Texelse Courant)
ger jaren tot circa 740 in 2002 in aan
tal enorm gestegen. De oorzaken zijn
divers. Smidt: 'Vergrijzing, meer toe
risme. toenemende mondigheid van
de mensen, artsen verwijzen sneller
door naar specialisten, en invoering
van 1-1-2, waardoor mensen sneller
om hulpverlening bellen Het para
centrum is jaren lang een flinke klant
geweest. We hebben er wel eens
veertig geblesseerde parachutisten
per jaar weggehaald Maar als het er
dit jaar de helft zijn geweest, denk ik
dat ik hoog zit.'
Twee ambulances
Het hebben van twee ambulances op
het eiland is volgens Smidt een ab
solute noodzaak. 'Het zou zeer on
verstandig zou zijn om de tweede
auto van Texel te halen. Vergelijk het
maar met Teso: de tweede boot ligt
de meeste tijd voor de kant, maar als
hij er niet is, hebben ze wel een pro
bleem Er wordt door bepaalde lieden
wel geroepen dat als er geen tweede
auto is een huisarts kan invallen,
maar in de wet Ambulancevervoer
staat dat we recht hebben op
ambulancezorg. De tweede auto is
dit jaar een keer of 130 ingezet. Het
zijn natuurlijk dure ritten. Maar ik heb
wagen was gemaakt door een Duitse
carrosseriebouwer, dezelfde die ook
de huidige ziekenauto's heeft ge
bouwd.
Fietsen
Ambulancevervoer ging toen anders
dan nu. Paul Smidt: 'De dokter belde
dat er iemand naar het ziekenhuis
moest. Op zuurstof na zat er toen met
veel in een ambulance. Een goed
gesprek was beter dan een infuus,
was de stelregel. De zuster sprak
Smidt senior was erg verknocht aan
zijn auto's. 'Paul: 'Eens een auto was
sen, dat was er voor ons niet bij. Pa
deed alles zelf. Want er was niemand
die zó kon wassen als hij. Stel je voor
dat wij er een kras op zouden maken.
Hij kocht in 1968 een nieuwe
Mercedes. De wagen kostte
ƒ16.500,-. Wat een geld was dat
toen. Hij koesterde dat ding. Als er
iemand belde voor een ritje, dan moet
je niet denken dat wij met die auto
weg mochten. Je moet bedenken dat
ning echter onder geen beding naar
buiten brengen. Toch kreeg de plaat
selijke pers er lucht van en werden de
problemen, tot grote woede van De
Koning, breed uitgemeten in de
Texelse Courant. Toen ook de politiek
zich ermee begon te bemoeien, kreeg
Smidt het verzoek om dan maar zelf
een auto uit te zoeken. Paul Smidt.
'Dat was in 1967. Ik ben toen met
mijn vader naar de Auto RAI geweest.
Daar stond een Opel Kapitein, een
ziekenwagen met plaats voor twee
personen. Die hebben we in 1968
aangeschaft en die voldeed wel.' De
Advertentie uit de Texelse Courant van 27 juni 1923
onderweg bemoedigende woorden
En dan had je het wel zo'n beetje
gehad. Verkeersongevallen konden in
die tijd behoorlijk zwaar zijn. Er werd
harder gereden, er waren geen veilig-
heidsgordels, valhelmen, rotondes en
noem maar op. We hadden toen wel
jaren van acht tot tien verkeersdoden
per jaar'
Het erbij nemen van de dienst bete
kende voor de taxiondernemer, die in
1971 van het centrum naar de Wilhel-
minalaan verhuisde, dat hij altijd pa
raat moest blijven. Paul Smidt: 'Dat
was wel eens lastig, want mijn vader
was als het even kon aan het fietsen.
Om toch paraat te zijn, nam hij een
scanner mee op de fiets. Dan wist hij
precies wat er aan de hand was. Hij
kon natuurlijk met te ver weg fietsen,
hij heeft heel wat rondjes over de
Hogeberg gereden.'
'Thuis stond alles in het teken van het
bedrijf. We hadden het goed, maar er
was altijd drukte. Vakantie hadden we
met, maar we accepteerden dat.
Onze ouders hadden immers een
bedrijf. Een dagje naar het strand, dat
was het zo'n beetje.'
toen hij met mijn moeder in 1958
begon, ze honderd gulden moesten
lenen voor een wegenkaart en een
tank benzine. Ze zijn met niets van
start gegaan.' Paul Smidt draaide
vanaf 1976 serieus mee in het bedrijf.
Nadat in november 1978 plotseling
een eind aan het leven van Toon
Smidt kwam, werd de ziekenauto
hoofdzakelijk bestuurd door de tien
jaar eerder in dienst getreden chauf
feur Ben Jas.
Zorgenkindje
In 1983 wilde de gemeente af van de
bemoeienis met het ambulance
vervoer, waarna Nel Smidt de dienst
een jaar later overnam van de ge
meente. Dat hield ook in dat de twee
verpleegkundigen, de dames Troost
en Luyckx, die toen nog bij de ge
meente op de loonlijst stonden, bij
Smidt in dienst kwamen. Ze waren
oproepbaar via een semafoon, een
systeem dat niet feilloos werkte. La
ter kwamen er piepers, waarmee de
bereikbaarheid werd verbeterd. Toen
de bestuurders en verpleegkundigen
in 1989 een diploma moesten heb-
Hans de Beurs, zoon van wijlen
Joop de Beurs, directeur van
Keyser Co in De Waal, was in
1961 aanwezig bij de start van de
bouw van de graansilo die jaren
lang het beeld van De Waal zou
bepalen. 'Kijk, dat jongetje daar,
dat ben ik', wijst hij op één van de
afbeeldingen op de foto-expositie
in de Wielewaal, die een beeld
geeft van de recente geschiedenis
van Texels kleinste dorp.
Hans de Beurs vyas één van de vele
Waalders die beeldmateriaal voor de
tentoonstelling beschikbaar stelden.
Op de vele foto's van het dorp is te
zien hoe de graansilo hoog boven het
dorp uit torent. Het gevaarte werd
gebouwd voor de opslag van graan.
Te zien is hoe bij het lossen gebruik
werd gemaakt van een voor die tijd
zeer vooruitstrevende methode,
waarbij een complete vrachtwagen
combinatie op een platform werd
neergezet, om daarna te worden ge
kanteld, zodat het graan eruit
stroomde. 'De vrachtauto's zelf be
schikten in die tijd nog met over een
kiepsysteem.' Het systeem had wel
wat stofontwikkeling tot gevolg. 'Ik
weet er nog van', vertelt Loes Tim
mer 'Het stoof dan tot ver in het
dorp.' Reden waarom er later een
stofkap boven het plateau werd ge
maakt. Maar ook nadien werd nog
regelmatig geklaagd over stof-
overlast. Een andere foto toont een
indrukwekkende trommel, waarin het
graan werd gedroogd.
De toren diende maar kort voor de
opslag van graan. Vanaf 1967 werd
het gebruikt voor de opslag en berei
ding van samengestelde mengvoe
ders. De grondstoffen waren haver,
mais, gerst, tarwe, kokos, zonne-
bloempitschroot en noem maar op.
De Beurs: 'Voor elke grondstof een
eigen cel, als ik het me goed herin
ner waren het er 24.' Op een andere
foto is minstens een dozijn pijpleidin
gen te zien, die uitkomen in een ma
chine. 'Elke leiding was verbonden
met een cel. Er zitten kijkglaasjes in
de pijpen, zodat je kan zien of het
graan doorstroomt. Het gebeurde wel
eens dat een leiding verstopt zat en
dan moesten we helemaal naar bo
ven om de leiding weer open te krij
gen.' De foto's geven een indruk van
de fabriek, die brokjes en korrels
perste voor het vee van de boeren op
het eiland. Dankzij de vergaande au
tomatisering waren destijds maar
weinig mensen bij de productie be
trokken. Medewerker Jan Willem
Sjoerdsma zag toe op het mengen.
Hij was gisteren één van de aanwe
zigen bij de opening van de exposi
tie die in januari 1998 een kijkje na
men bij de sloop van het imposante
complex, waarmee De Waal het oor
spronkelijke silhouet weer terug
kreeg. Op een oude foto is ook nog
de voormalige zuivelfabriek te zien,
met de 15 meter hoge schoorsteen.
Bij de sloop werd voor de grap nog
een keer vuur gemaakt op de stook
plaat. Het gaf zóveel rook
ontwikkeling, dat een politie-
helikopter een kijkje kwam nemen.
Van die laatste kwajongensstreek
hangt geen foto op de expositie, waar
wel de hervormde kerk van De Waal
uitbundig wordt belicht. In alle stadia.
Op een prent is nog de oude kerk te
zien, in de staat van vóór de Tweede
Wereldoorlog, toen het gebouw door
een bombardement werd getroffen.
Op een foto uit die periode zijn nog
de geblakerde restanten te zien van
de ooit zo trotse kerk. Opmerkelijk is
altijd gezegd: ik wil het met op m'n
geweten hebben dat ik degene ben
die met gezorgd heeft voor een
tweede ziekenauto. Als ze morgen
zeggen: we halen hem weg, dan kun
nen ze mij dat met meer aanrekenen.
Maar ik denk dat de gemeente zich
niet zal neerleggen bij zo'n besluit
Het spreidmgsplan dat de provincie
hanteert, gaat uit van twee ambulan
ces op het eiland. Ook in de nieuwe
vergunning die de provincie heeft af
gegeven aan de Regionale
Ambulancedienst, wordt uitgegaan
van twee ambulances. Landelijk is er
een politieke strijd gaande dat de
provincie inspraak blijft houden in het
aantal standplaatsen en auto's, maar
een andere stroming vindt dat het
naar de ziekenfondsen toe moet. Ik
weet niet waar het op zal uitdraaien.'
In financieel opzicht zegt Smidt met
veel beter van de overdracht te zijn
geworden.'Er zat voor mij geen gou
den handdruk in. Dat vind ik ook niet
gepast, laat ze dat geld maar beste
den aan de zorg. Ik ben blij dat ik een
gezond bedrijf heb achtergelaten.
Mijn opvolgers knjgen een goed team
medewerkers, die hun werk altijd uit
stekend hebben gedaan
ben, doorliep ook Paul Smidt met
succes een opleiding bij de Stichting
Opleiding Scholing Ambulance Hulp
verleners.
De Texelse ambulancedienst is in
haar bestaan altijd een financieel zor
genkindje gebleven. Smidt: 'Geld dat
we met de taxi's verdienden, gebruik
ten we op een gegeven moment om
de ambulancedienst in stand te hou
den. Dat kon natuurlijk met zo door
gaan. In 1992 vond er daarom binnen
het bedrijf een splitsing plaats tussen
de taxionderneming en de ambulan
cedienst.
Staking
Maar ook daarmee waren de proble
men niet opgelost. De vergoeding
waarmee Smidt het moest doen. vol
stond niet om een volledige dienst
met medewerkers te kunnen betalen.
'Er kon nooit iets. Ik heb daardoor
jarenlang mijn medewerkers structu
reel moeten onderbetalen. Ik had
geen keus. Totdat de nood zo hoog
werd, dat ik op een gegeven moment
op het punt stond mezelf failliet te
laten verklaren. Zo'n beetje op dat
moment kreeg ik van het ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport het bericht dat ze in Den Haag
mijn probleem onderkenden. Ik kreeg
de toezegging dat ze me financieel
zodanig uit de brand zouden helpen
dat ik kon doordraaien. Dat had je
gedacht dus. Toen dat met opschoot,
heb ik er begin 1998 adviseur Willem
Botter bijgehaald. Hij is heel goed
thuis in de materie.' Om een door
braak te forceren, legden de mede
werkers van de ambulancedienst,
met instemming van Smidt, het werk
demonstratief neer. Eindelijk kwam er
schot inde zaak. In juli 1999 sprak de
rechter uit dat het ministerie
300.000 moest overmaken kwamen
er nieuwe onderhandelingen op
gang. 'Op basis daarvan kunnen we
nu op kostendekkende basis goed
ambulancevervoer leveren.'
Het aantal ambulanceritten is met
circa 160 aan het begin van de zesti-
Ambulancechauffeur Toon Smidt. gefotografeerd m februari 1973. In zijn handen houdt
hij de twee elektroden van de toen aangeschafte defibnllator, waarmee in sommige ge
vallen een tot stilstand gekomen hart weer op gang kan worden gebracht. Texel liep daar
mee voorop, want er in die tijd waren maar weinig ambulances met zo'n apparaat uitge
rust en zetfs geen van de toenmalige ziekenhuizen m Den Helder had er de beschikking
Over. (Fofo archtet Tere/se Courant)
ook een foto van de nieuwe kerk,
maar dan nog zonder de toren. Ze zijn
afkomstig uit de collectie van voor
malig gemeenteambtenaar Bert van
den Berg. Ook andere plaatjes van
gebouwen en van mensen zijn te zien
op de expositie, zoals het kerkbe
stuur, vier dominees en de hervormde
zusterkring. De foto's van huizen heb
ben elk een eigen verhaal. 'Daar
woonde Hendrik van Tienen', wijst
Nel Eelman-Mantje op een foto van
het pand Hogereind 7 'Die man ging
altijd met de kippen op stok. Hij lag
steevast om acht uur 's avonds in z'n
bed', vertelt ze. 'Ik woon nu 41 jaar
in De Waal en wat er alleen al in die
periode niet is veranderd in het
dorp...' Naast oude zwartwitfoto's
hangen ook kleurige afbeeldingen in
De Wielewaal, van onder meer de
aanleg van het fietspad langs de
Waalderweg.
Doordat er bi| de foto's geen onder
schriften zijn gemaakt en de platen
tamelijk willekeurig (gerangschikt
naar de eigenaar van de foto's) zijn
opgehangen, is het - zeker voor de
buitenstaander - lastig om precies te
weten wat er op de foto staat. Waar
schijnlijk biedt de catalogus uitkomst,
maar toen de verslaggever een kijkje
nam, waren de boekjes én initiatief
nemer Subhan Koning nog met gear
riveerd. Bij het inrichten werd hij ter
zijde gestaan door Loes Timmer en
Hans de Beurs. De tentoonstelling,
die dagelijks toegankelijk is van 13.00
tot 17.00 uur, is te zien tot en met
zaterdag 4 januari,
De brandweer heeft in de week voor
Kerstmis bij 43 bedrijven en publieks-
toegankelijke gebouwen controles
gehouden, gericht op de kerst
versieringen. Onder meer werd een
bezoek gebracht aan cafés, hotels en
kerkgebouwen. Er werden slechts
enkele kleine mankementen gecon
stateerd, die direct konden worden
verholpen, door bijvoorbeeld het
impregneren van de versienng. Nog
voor de kerst werden alle situaties in
tweede instantie in orde bevonden.
De gemeente had meer dan honderd
ondernemers en instanties aange
schreven en gemeld dat een controle
op komst was. De brandweer consta
teert verheugd dat men de juiste
maatregelen heeft getroffen. Het
brandwerend maken van kerst-
versienngen is serieus aangepakt.
Klaarblijkelijk is men zich meer be
wust geworden van de nsico's na de
nieuwjaarsbrand in Volendam, con
cludeert de brandweer.
Jansen, de kat van Mary Bakker
van het Schilderend in Den Burg,
zorgde op kerstavond voor veel
consternatie. 'Hij kwam thuis,
van kop tot staart onder de stin
kende olie. Ik denk dat hij ergens
in de buurt kopje onder is gegaan
in de olie. maar ik heb er geen
idee van hoe en waar dat is ge
beurd. Een drama, want terwijl de
kat door mijn huis liep, liet hij een
spoor van stinkende olie achter
zich. Hij heeft het overleefd, maar
vraag niet hoe. Met een speciale
shampoo en hulp van een dieren
arts heb ik z'n vacht schoonge
maakt. Nu het huis nog. Er hangt
een nare oliestank.' Bakker hoopt
dat degene die zo slordig is ge
weest een bak of vat met olie
onafgedekt te laten staan, er snel
voor zal zorgen dat het wordt
opgeruimd. 'Want je ziet wat er
van komt.'
Hans de Beurs geeft tekst en uitleg over de foto's van het graanpakhuis van de firma Keyser Co. in De Waal
Beeld van de bouw van de graansilo van Keyser Co, begin jaren zestig.
(Foto orchiel Tpiëfse Couranri
