'Texel was in de melkveefokkerij een cultuurtje op zich
3
iirk Kalverboer maakte
jrote veranderingen mee
F amilieberichten
.TEXELSE
COURANT"
<=^-1Aan
gespoeld
Palmpasen In
Texelse dorpen
Texelse jeugd
in GTST
■mr i_
VRIJDAG 11 APRIL 2003
11955, zijn diploma net op zak, had hij een sollicitatiegesprek
Hotel Texel in Den Burg. Het was zijn eerste kennismaking
Kt dat eigen Texelse cultuurtje. Ondanks zijn nog geringe prak-
lervaring werd hij aangenomen als melkcontroleur bij de plaat-
iijke fokvereniging. Het was even slikken voor de 21-jarige
Ik Kalverboer. Texel stond met direct nummer één als
■rklocatie: Maar hij wilde graag aan de slag, praktijkervaring
doen. Hij kreeg er geen dag spijt van. De fokkerij op Texel
,nd in die jaren nog in de kinderschoenen. Hij maakte het hele
jces van de kwaliteitsverbetering van het Texelse rundvee
■e. Toen de plaatselijke fokveremgingen per provincie wer-
n ingedeeld, was de leut er een beetje af en in 1992 ging hij
■plicht met de VUT. Hij treurde niet lang en verruilde de koeien
Drde 'meisjes van de Spar', die hij met plezier het zware werk
handen neemt.
Een foto uit de oude doos: Dirk Kalverboer (links) schetst één van de kalveren van Piet
(Foto wt het boek Parades der runderen. Geschiedenis van de ruiidveebetenng in Noord ■Holland')
Kalverboer (69) wilde graag boer
in worden. Koeienboer, net als
[vader. Die droom werd echter ruw
itoord toen zijn vader kort na de
overleed. Twaalf jaar was hij,
ing om de boerderij in Wijdenes
te zetten. Bovendien werd de
'derij gepacht en zat er voor zijn
Ier niets anders op dan te ver
in. Ze nam haar kinderen mee
Schellmkhout, een dorpje ver-
ip aan het IJsselmeer, waar
jerboer zijn verdere jeugd door-
ht. 'Ik zat daar op de MULO en
[vriend van mij, diens vader was
icontroleur. Die vader wist dat ik
en boerderij kwam en vroeg of
leresse had om melkmonsters te
in.' Het monsteren beviel hem
ied dat hij besloot om door te
voor melkcontroleur. Dan was
geen koeienboer maar had hij
h mee te maken. In de tijd dat
Hoorn de cursus voor melk-
'oleur volgde, bleef hij monsters
in en werkte hij voor de
ndheidsdienst. 'Je had toen die
koeien, een ziekte die ook voor
■en besmettelijk was. Die be
te koeien moesten er allemaal
m i daar was een vijfjarenplan voor
w steld.' Dit betekende dat binnen
lar van alle koeien een schets
■t worden gemaakt. 'Ik kwam
tijdens het tweede jaar in. Het
een losse baan, die je alleen
tijdens de winterdag kon doen,
e koeien binnen stonden. Dat
izo'n anderhalfjaar gedaan, tot
militaire dienst ging. Mijn di-
voor melkcontroleur haalde ik
mst.'
beetje koud op m'n dak, zo goed
kende ik Texel nu ook weer niet. Ik
was er wel een aantal keren te voet
ballen geweest, maar voor de rest...
Maar ik wilde aan de slag. Als het
niets was, ging ik gewoon weer terug.
Eigenlijk was het de bedoeling me
hier in het vak te bekwamen. Je had
uiteindelijk alleen maar de cursus
gehad en de praktijk moest je nog
leren. Ik dacht: een paar jaar Texel en
dan weer naar de overkant. Dat is er
nooit van gekomen. Het beviel me
hier prima en ik heb er geen dag spijt
van gehad.'
De eerste paar jaar zat hij in de kost
bij zijn baas, Berend Oostra. 'Een wat
opvliegerige man maar ik kon altijd
geweldig met hem opschieten. Hij
woonde aan de Schilderweg vlakbij
de melkfabriek, waar ook ons kantoor
was gevestigd.' In de weekenden
ging hij steevast op de brommer naar
huis. 'Ik was 21 toen ik hier kwam en
gewend aan mijn eigen leven in
Schellmkhout. Ik voetbalde daar en
had er mijn vrienden.' Alleen als het
heel slecht weer was, bleef hij op
Texel. Tot hij een paar jaar later een
leuke Texelse vrouw leerde kennen.
'Ik kende haar al wat langer, maar met
Ouwe Sunderklaas werd het wat. We
trouwden, kochten een huisje in
Oudeschild en je dacht er met meer
aan om van Texel af te gaan. Ik hield
van het werk, daar lag mijn interesse.
Ze zijn met op het eiland geboren
en getogen, maar wonen hier al zó
lang dat ze nauwelijks meer van
een echte Texelaar zijn te onder
schelden. Waar komen ze van
daan en wat bracht hen er toe zich
blijvend op ons eiland te vestigen?
In de rubriek Aangespoeld dit keer:
Dirk Kalverboer.
De omgang met de Texelse boeren
was leuk. In Noord-Holland, waar ik
vandaan kwam, had je meer van die
welgestelde boeren. Die voelden zich
altijd wat verheven en een boer hier
was ook maar een gewone man. Ik
kon er altijd prima mee werken. En je
wist ze ook wat voorlichting te geven,
dat werd erg op prijs gesteld. Ze vie
len wel onder Noord-Holland, maar
hoorden lang niet alles wat er op vak
gebied gebeurde. Als Cor van Gro
ningen, de landbouwvoorlichter, een
stukje voor de Texelse Courant
schreef, was het altijd extra druk bij
de Weikoop. Dan moesten ze dit en
dat... Met andere woorden, ze lazen
de berichten wel. Via ons jaarverslag
werd wel gestimuleerd om betere
stieren te gaan gebruiken, maar men
had nog niet zo veel interesse in de
fokkerij. Och als er maar een stier
was, als er maar een kalf uitkwam.
was steevast de wat laconieke hou
ding. Texel was wat dat betreft toch
een cultuurtje op zich
In die tijd had je ook nog de eigen
stierenhouders, een paar boeren die
samen een stier hadden. Was een
koe tochtig, dan werd die naar de
stier gebracht. 'De gebroeders Huis
man in Bargen hadden soms wel drie
stieren en een grote groep vaste klan
ten. Maar geleidelijk aan kwam er
toch wat meer animo om beter man
nelijk fokmateriaal te gaan gebruiken.
Die hele fokvereniging werd eigenlijk
opgericht om de melkproductie van
de koeien te verbeteren.' De kwaliteit
van de melk was goed maar de op
brengst per koe aan de lage kant. Om
er achter te komen welke koe het
beste leverde, ging men individueel
de koeien na wat ze aan gehaltes
gaven. In het begin alleen het vetge
halte, wat belangrijk was voor de
kaas en boter, later ook het eiwit. Het
meten van die gehaltes gebeurde al
tijd op de melkfabriek. 'Tegen negen
uur kwamen de eerste melkauto's en
werden de monsters, die merendeel
aan de melkrijders werden meegege
ven, onderzocht. Iedere boer had een
eigen fabrieksnummeren een boekje
met de namen van de koeien. Tegen
twaalf uur had je daar dan de uitslag
van. Dan vulde je de gegevens in en
gaf je het mapje weer mee aan de
melkrijder. Of je deed dat mapje in
een melkbus. Alleen ging dat wel
eens fout, want als die boer daar
geen erg in had, ging zo de nieuwe
melk er weer bovenop.' De koeien die
de meeste kilo's vet en eiwit gaven,
waren de voordeligste voor de boer.
Van daaruit ging men fokken en ont
stond het rundveestamboek. Om er
kend te worden, moesten de nieuwe
kalfjes binnen een week worden ge
schetst. 'Je had daar een vast formu
lier voor, een tekening van een koe
met een dubbele kop en zijkanten.
Op de tekening gaf je de kleur-
afscheiding van het beest aan, waar
aan iedere koe te herkennen is.' Het
schetsen gebeurde op vrijwillige ba
sis, de boeren waren met verplicht
mee te werken. De melkcontrole
werd voor een klein deel gesubsidi
eerd door de melkfabriek, maar ver
der moesten de boeren alle kosten
zelf opbrengen. Zo'n tweederde van
de veehouders deed hier aan mee.
Voornamelijk de grotere bedrijven.
Die zagen er meer belang in dan de
in diensttijd, in september 1954,
le' hij een brief aan de Centrale
:ontrole in Alkmaar of ze een
voor hem wisten. In december
'P kreeg hij bericht dat hij de
ireniging op Texel maar eens
f bellen, waar ze een melk-
ileur zochten. Kalverboer deed
werd uitgenodigd voor een
'ek met de bestuurders van de
Ise vereniging. Ter plekke werd
ingenomen. 'Het kwam wel een
(Advertentie)
Kinderen en hun ouders kunnen -
voor zover bekend bij de redactie - in
vijf dorpen met een versierde paastak
meedoen aan een Palmpasen
optocht. De eerste wordt gehouden
in De Koog en gaat om 10.30 uur van
start bij dorpshuis De Hof. De stoet
wordt vooraf gegaan door de SOS
Band, waarvan de leden voor het
eerst de nieuwe rode truien dragen.
De SOS Band verleent ook medewer
king aan de optocht in De
Cocksdorp. Deze gaat om 12.00 uur
van start bij het Eierlandsche Huis.
Na afloop krijgen alle kinderen die
hebben meegelopen een lekkere ver
rassing. De deelnemers van de rond
gang door Den Burg verzamelen om
12.45 uur aan de Vogelenzang, waar
om 13.00 uur op weg wordt gegaan.
Dit jaar lopen twee korpsen voorop:
KTF en Muzieklust uit Obdam, die
zaterdagavond samen een concert
geven in theater De Kiekendief. De
route loopt van de Vogelenzang via
de Kogerstraat, Jonkerstraat, Willem
van Beierenstraat, Jonkerstraat,
Beatrixlaan, Gasthuisstraat, Hoger-
straat, Steenenplaats en Kogerstraat
terug naar de Vogelenzang. Voor alle
deelnemende kinderen ligt er aan het
Dirk Kalverboer 'Ik ben helemaal geen interessant persoon.
(Foto Gerard Timmerman)
kleintjes. Boeren die geen opvolger
meer hadden, interesseerde het niet
zo veel. Lang niet iedere boer had
toen al telefoon om een kalf op te
geven. De meesten maakten gebruik
van een kaartje dat ze aan de melk
rijder meegaven. 'Soms ging dat mis,
dan vergat de melkrijder het kaartje
af te geven en was het te laat. Je kon
wel eens dispensatie geven, maar dat
was niet de regel.'
'De afspraak met Oostra was, dat we
ieder vijftig procent van de kalveren
zouden schetsen. Omdat hij een wat
zwakke gezondheid had - we moes
ten het op het brommertje doen -
kwam het er op neer dat ik vijfen
negentig procent deed en hij de ove
rige vijf. Later, toen we over een auto
beschikten, ging Oostra ook weer
wat meer schetsen. Hij had alleen wat
langer werk, want hij hield wel van
een praatje. Kwam hij terug, dan had
hij vijftien kalfjes geschetst, terwijl hij
er minstens dertig had kunnen doen.
Maar het was een amicale kerel. Ik
heb altijd fijn met hem gewerkt. Nor
maal gesproken gingen we één keer
in de week op pad om de kalveren te
schetsen. In het voorjaar was dat wel
twee tot drie keer in de week. In die
dagen lieten de boeren de koeien al
tijd in maart, april kalven.' Ook ging
hij regelmatig met de inspecteur op
pad. 'Dan moesten er koeien worden
gekeurd, of ze stamboekwaardig
waren. Alléén stamboekvee kon voor
de export. Zelf mochten we dat niet
doen, maar we gingen wel altijd mee,
omdat de inspecteur niet alle boeren
wist te wonen. Dan leerde je vanzelf
ook wel wat een goeie koe was. Dat
waren hoogtijdagen Die man had
tevens een grote interesse in ram
men. Hij had zelf ook wat schapen en
als hij dan op Texel kwam, zei hij al
tijd: het programma niet te groot
maken hoor... Dan kon hij ook nog
even naar Piet Verberne en Kees
Kikkert. Cor van Groningen, begreep
nooit zo veel van het keuren. Mooie
koeien, daar heb je niks aan, zei hij
dan. En dan kon je met hem praten
wat je wilde, dat het niet om mooie
koeien ging maar om koeien die dui
delijke kenmerken hadden van echte
melkkoeien. Sterk in onderdelen.
Daar werden ze op gekeurd. Maar
nee hoor, mooie koeien... en dat kon
je hem niet uit het hoofd krijgen.'
'In het begin was het prachtig werk
dat je die boeren echt adviseren kon
over een stier. Je wist veel beter
welke fouten een bepaalde stier ver
erft. Zo was ik een keer bij Klaas
Zuidewind te monsteren. Hij had een
nieuwe stier, zelf gefokt, of ik die even
wilde bekijken. Het was net onder
melktijd. Dus ik het hooivak in. Daar
stond hij, een enorme stier met grote
hoorns. Ik bekeek hem en klauwde
hem wat bij die hoorns om hem
enigszins mak te houden, maar dorst
toch mooi het hooivak niet meer uit.
Die hoorns, hè... Ik kon echt niet bij
de uitgang komen. Zat daar een
beste tijd vast tot er uiteindelijk een
melker kwam: waar blijft die melk
controleur toch... Dat heb ik nog heel
wat keren moeten horen.'
In de jaren vijftig hadden de boeren
het nog niet zo best. Maar gaande
weg de jaren zestig werd het beter en
de vereniging breidde zich uit. De
boeren gingen steeds meer koeien
houden. Akkerbouw bracht weinig op
en met koeien kregen ze iedere veer
tien dagen melkgeld, 'Maar ja, die
koeien moesten wel gemolken wor
den. Vroeger ging dat met de hand.
Als je tien koeien molk, had je je han
den vol.' De komst van de melk
machine bracht uitkomst, hoewel de
boeren daar eerst een beetje afwach
tend in waren, want dat was nieuw en
dus eerst maar niks.Later had iedere
boer een melkmachine en kwam er
een enorme uitbreiding van koeien. In
de jaren zeventig stonden alle hokken
vol. 'Hierdoor kregen wij het ook
steeds drukker. We hadden er inmid
dels een derde man bij, Kees Vla
ming. In die tijd werd ons gevraagd
of we in het zomerseizoen mee wil
den helpen met insemineren. Zo
doende ging ik met Vlaming naar
Boxtel om een diploma voor
insemineren te halen. Dat
insemineren hebben we een jaar of
wat gedaan, tot Oostra volledig afge
keurd werd. Toen hebben we dat Kl-
werk laten schieten. In 1975 overleed
Oostra en mocht ik de baas spelen.'
Als gevolg van het melkoverschot
werd een paar jaar later het
melkquotum ingesteld. 'Dat moest
ook wel, want ieder boer ging meer
melken en dat werd te gek. Nadat er
gequoteerd was, mochten de boeren
veel minder melk leveren. In de prak
tijk betekende dit een afstoting van
koeien. Dan heeft heel wat voeten in
de aarde gehad, maar uiteindelijk is
dat voor de boer toch met zo ver
keerd geweest. Ze waren er later ook
wel blij mee, want het was ieder jaar
maar meer en meer. Er waren ver
scheidene boeren die een stal had
den met ruimte voor tachtig koeien
maar er wel negentig in hadden lo
pen. Moesten ze maar om de beurt
gaan rusten.'
Ook voor de melkcontroleurs veran
derde er veel in die jaren. De melk
fabriek was inmiddels gesloten. 'Ons
kantoor was inmiddels verhuisd naar
De Waal, naar dat gebouwtje waar
vroeger Keijser en Co, op de hoek
van Laagwaalderweg en Ooster-
enderweg. We werden Veehouderij-
belangen en kregen een deel van de
werkzaamheden van de veeartsen
erbij. De gezondheidsverklanngen,
het uitschrijven van vervoersbewijzen
en het bijhouden van de stallijsten.
Dat hield zo'n zeven jaar stand, tot
alle plaatselijke fokverenigingen per
provincie werden ingedeeld. Een heel
werk.' Alle administratie ging naar
Avenhorn Collega's die in de VUT
konden, moesten er uit stappen en
de rest werd overgeplaatst naar het
kantoor in Avenhorn. Daar kregen ze
een specialisatie toegewezen. De één
kon de hele dag afstammings
bewijzen gaan uitschrijven, de ander
werd in de buitendienst geplaatst.
'Daar kwam veel ruzie van. Ze waren
allemaal eigen baas geweest en ie
dereen wilde het liefst de buiten
dienst in. Vlaming was wat jonger en
werd ook overgeplaatst, ik mocht
gelukkig op Texel blijven werken. In
totaal heb ik twintig jaar met Berend
Oostra en dertig jaar met Kees Vla
ming gewerkt. Met beiden heb ik al
tijd prima kunnen opschieten. Het
was een leuke tijd maar ik zou mijn
werk veel liever op die manier over
doen dan zoals het nu is. Het leuke
is eraf. Want met de komst van het
computertijdperk is de hele fokkerij
anders geworden. Nu is het eigenlijk
meer- de ambtenaren fokken. Een
combinatie van allerlei cijfermateriaal
bepaalt wat de erfelijke aanleg is van
een koe en een stier. Tegenwoordig
krijgen koeien een waarderingscijfer.
Hoe hoger dat cijfer, hoe meer kans
dat ze landelijk fokmateriaal kunnen
produceren. Hierdoor is de
melkproductie met enorme sprongen
vooruitgegaan In de jaren vijftig gaf
een koe vijfduizend kan melk. Nu is
dat tegen de tienduizend kan melk.
Maar ze hebben heel wat nodig om
dat te produceren.'
'Toen ik met 59 jaar in de VUT kwam,
vond ik het wel goed. Mijn vrouw was
inmiddels overleden en één van onze
twee zoons woonde nog thuis. Die
had een kleine supermarkt in Oude
schild, dus die kon ik mooi nog een
beetje helpen. Dat kwam eigenlijk wel
goed uit. Maar dat huis op Oude
schild was me eigenlijk te groot. Toen
mijn zoon een meisje kreeg en wilde
samenwonen, wilde ik wel verkassen.
Konden zij in pa's huis blijven, wat ze
graag wilden. Ik zei tegen m'n zoon:
als je iets anders voor me weet... Nou,
zei hij, is Jan Dlrkszsoord in Den Burg
niets voor je? Ik was toen 64 jaar en
eigenlijk vond ik me nog niet oud
genoeg om in een seniorenwoning te
gaan zitten. Maar ik ben toch gaan
kijken en die huisjes stonden me wel
aan. Dus dat heb ik toen gedaan Zij
blij, ik blij.'
'Nog steeds ga ik iedere morgen naar
de Spar in Oudeschild. Ik bemoei me
absoluut niet met het zakelijke, maar
verzorg de frisdranken, bieren melk.
Wat te zwaar is voor de meisjes doe
ik. We hebben zo'n magazijn boven
en pa zorgt ervoor dat als de contai
ners aankomen ze in de lift naar bo
ven gaan en dat alles op zijn plek
komt te staan. Dat doe ik iedere dag,
behalve op dinsdag, dat is mijn
poetsdag en hou ik mijn huis schoon,
want dat moet ook gebeuren. Daar
naast heb ik nog een volkstuintje bij
mijn zwager, die heel veel tuin heeft
waar hij verder niets mee doet. En
met de winterdag heb ik de biljart- en
bridgeclub. Dat mag ik allemaal
graag doen, meer heb ik niet nodig.
Ik ben een heel eenvoudig iemand. Ik
hou van de dagelijkse gang van za
ken en niet teveel rompslomp tussen
door. Daarom zeg ik, ik ben helemaal
geen interessant persoon...'
Ingrid de Raad
einde een cadeautje klaar. Direct na
afloop spoeden de fanfareleden zich
naar De Waal, waar om 13.30 uur een
rondgang begint. En ook de rond
gang in Oudeschild, die om 14.15 uur
van start gaat bij de Bruinvisschool,
wordt opgeluisterd door muziek van
KTF en Muzieklust.
De opnamen van de televisiesoap
Goede tijden slechte tijden waarin
Texelse jongeren figureerden, worden
binnenkort uitgezonden. Maandag
14, dinsdag 15 en woensdag 16 april
is de eerste groep te zien, maandag
19, dinsdag 20, woensdag 21 en
waarschijnlijk ook donderdag 22 april
komt de tweede groep op de buis. De
jongeren waren uitgenodigd door de
makers, die enthousiast waren ge
worden door het bericht dat
jongerencentrum Time Out in Den
Burg wordt ingericht in de stijl van het
Scala Café uit de televisieserie. Het
besluit om Time Out opnieuw aan te
kleden werd onlangs genomen door
de Jeugdraad. Voor de uitvoering
stelde de 'echte' gemeenteraad sub
sidie beschikbaar.
Veel fijne herinneringen
Verzachten onze smart
Voorgoed uit ons midden
Maar altijd in ons hart.
Met droefheid geven wij kennis dat geheel onver
wacht is overleden onze vader, zoon, broer, zwa
ger en oom
Marcellinus Jacobus Gerardus Brozius
op de leeftijd van 42 jaar
Vincent
Marco
F.A.P. Brozius
L.M. Beekma
J. Tol
Carla en Maarten
Bart, Edwin, Remco
Peter en Linda
Danielle, Mike
Texel, 7 april 2003
Schoudieck 2
1791 WG Den Burg
De uitvaartdienst zal worden gehouden op zater
dag 12 april om 10.30 uur in de parochiekerk van
de H. Johannes de Doper te Den Burg, waarna
de begrafenis op het R.K. kerkhof aan de Kees-
omlaan zal plaatsvinden.
Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in
„De Witte Burcht, Molenstraat 19.
Bedroefd en geschokt hebben wij kennis
genomen van het plotselinge overlijden van onze
collega
Marcel Brozius
Onze gedachten gaan uit naar de familie.
Wij wensen hen veel sterkte toe dit verlies te
dragen.
De collega's van TPG Post Den Burg
Directie TPG Post rayon Alkmaar.
Veel te vroeg en onverwachts hebben wij
afscheid moeten nemen van
Marcel
Rust zacht. Marcel.
Wij wensen Vincent, Marco en zijn familie heel
veel sterkte toe.
A. Reij-Haarsma
Duwie en Cor
Theo en Nanja
Wietske en Aris
Met leedwezen hebben wij kennisgenomen van
het overlijden van ons „erelid"
„Ome" Sieme Keijzer
Ondernemersvereniging
Oosterend
Plotseling hebben wij afscheid moeten nemen
van
Adrie Bonne
Nooit meer samen een bakkie of een geintje
Sjoerdtje, oma, kinderen en kleinkinderen heel
veel sterkte gewenst.
Bert en Tineke
en kinderen
Vandaag getrouwd
Johannes van Heerwaarden S Nelleke Slagter
Vuurtorenweg 61, 1795 LK De Cocksdorp
Op 21 maart 2003 zijn
we thuisgekomen met
onze dochter en mijn zusje
Kelly Cheyenne
Kelly is geboren op
6 maart 2002 in China.
Edwin, Marion en
Mandy Barhorst
De Ruyterstraat 16
1792 AG Oudeschild
Tel. 0222-315481
Wij zijn blij met de
geboorte van onze
dochter
Leanne Noëlle
10 april 2003
Liesbeth van der Vis
en Peter de Graaf
Hofstede 25
7335 LL Apeldoorn
Tel. 055-3662044
7\\
ho' (j IS
c33=
on?e PoJa *n mama.
du.S willek ze z<Uei.j„
«fri/ eer, feesl
II) hel dcrPshe.Sea?,1'"'
het bes,m otn waAj
kshi je oeh?
9 roetjes
Smene e» T (f i>