Oorlogsvlieger na zestig jaar terug op Texel
We wisten niet of we in
'jandelijk gebied waren
Boon haalde vliegers van het wad
Hupp neergeschoten
op eerste missie B17
TEXELSE y COURANT
i neerstorten
DINSDAG 8 JULI 2003
dracht, op de plaats waar in 1953 de
dijk is doorgebroken, zaten wel Duit
sers maar zij hadden waarschijnlijk
niks in de gaten of ze deden niks.
Maar we konden gewoon doorlopen.'
Paul en Griffin werden opgevangen in
Utopia waar destijds de familie Dijker
woonde. Lenie van der Vis - Dijker,
toen een jaar of vijf/zes, kan het zich
nog herinneren. Liepen er opeens al
lemaal mannen in en rond het huis,
onder wie de twee mannen uit het
vliegtuig ('een lange en een kleine')
die allebei een nat pak hadden en
daarom droge kleren kregen. 'Ze kre
gen ook klompen. De kleine had geen
schoenen meer en die lange liep op
overschoenen die hij om zijn schoe
nen had getrokken Die klompen ga
ven hilariteit, omdat ze er helemaal
met op konden lopen. Ze hebben ze
uiteindelijk teruggegeven en de man
zonder schoenen heeft maar de over
schoenen van de ander aangetrok
ken.'
Commissionair Joh. R. Roeper, die bij
toeval aanwezig was op Utopia,
sprak wat Engels, waardoor hij kon
praten met de twee. Van der Vis her
innert zich ook het overlevingspakket
dat Paul en Griffin bij zich hadden en
dat zij kreeg. 'Het is later openge
maakt en toen bleek dat er melk in zat
en van die harde bisquits. Het was
een overlevingsrantsoen.' Boon her
innert zich dat de jassen van de twee
in de kelder werden opgehangen,
zodat die uit het zicht waren. Het
voorkwam niet dat de twee alsnog
werden opgepakt door de Duitsers.
Boon: 'Dat gebeurde rond een uur. of
één, ongeveer anderhalf uur nadat ze
hier waren gekomen.' De radio
operator en de zijluikschutter moes
ten lopend richting Den Burg vertrek
ken. Van der Vis: 'We hebben daarna
nooit meer iets van ze gehoord.'
Piloot Felton, navigator Toole, bom
bardier Hylton en rugkoepelschutter
Traverso en buikkoe-pelschutter
Larson kwamen bij de crash om het
leven. Zij konden niet op tijd uit het
vliegtuig komen, en zijluikschutter
Bliven werden levenloos aangetroffen
bij Nieuweschild In Oosterend vocht
dokter Renout nog voor het leven van
staartschutter Burnett. Die was nog
beschoten, terwijl hij klaar stond im
te springen. De bezetter verbood
Renout om Burnett's leven te redden.
Harold Kious was vorige maand op
Texel om bij het Stoombootkoffiehuis
een plaquette te onthullen die herin
nert aan zijn redding. Cor Boel el,
Willem Griek en Kees Krijnen haalden
hem uit het water
's-Hertogenbosch
Aan het begin van de zondagavond
is het zover. Doral en Roy Hupp gaan
naar 's-Hertogenbosch. Hupp is stil
onderweg. Een blik van herkenning
blijft uit bij het zien van de boerderij.
'Maar ja. er verandert nogal wat in
zestig jaar', dekt zoon Roy een mo
gelijke teleurstelling alvast in. De fa
milie Ran, die nu op 's-
Hertogenbosch woont, nodigt Hupp
uit om rond te kijken. Hij wordt er op
gewezen dat op het naburig land nog
het oude 's-Hertogenbosch ligt.
Hupp bekijkt aandachtig de oudere
hoeve, maar moet het antwoord
schuldig blijven. Hij weet het niet.
Hardop nadenken over wat de twee jaap goon (Krokel) en Lenie van der Vis-DIjker op de plaats waar zestig jaar geleden twee inzittenden van de Rose O'day aan land werden
gebracht.
Hij maakte het al meermalen mee.
Wordt er aandacht besteed aan
voormalig co-piloot Harold E.
Kious van de B17 bommenwerper
Rose O'day die op 4 maart 1943
neerstortte in de Waddenzee en
dan wordt er met geen woord ge
rept over die twee andere inzitten
den die de crash ook overleefden.
'Ongeveer vijfhonderd meter die kant
uit stonden ze', vertelt Jaap Boon
Krokel] staand op de dijk bij hoeve
Utopia. Samen met Bram de Smidt
(Lange Bram) en Karei Tap haalde hij
zestig jaar geleden radio-operator
Robert Paul en zijluikschutter Braden
Griffin van het wad. Net als Kious en
nog drie inzittenden waren ze boven
de Waddenzee uit de Rose O'day
gesprongen, nadat die was bestookt
door Duits vuur. De bommenwerper
was op dat moment op de terugweg
van een bombardement boven een
rangeerterrein bij de Duitse plaats
Hamm. Doordat twee motoren on
klaar raakten, was het met meer mo
gelijk om terug te vliegen naar Enge
land. Piloot Ralph Felton gaf zijn
bemanning het bevel om te springen.
Boon: 'Het was laag water toen ze
daar stonden, dus we konden ze zo
tegemoet lopen. Bij polder de Een-
staande huis. Ze werden kort onder
vraagd en opgesplitst Hupp: 'Ik werd
naar een gebouw gebracht met wa
pens, waar ik werd bewaakt door een
soldaat en de hele nacht moest blij
ven.' Hoe lang hij op Texel is geweest,
weet Hupp niet meer. Hij vermoedt
twee nachten. Hij weet wel dat hij in
de nacht naar Amsterdam werd ver
voerd. 'Ik had het gevoel dat de men
sen op het eiland niet mochten we
ten dat wij er waren, 's Morgens zijn
we in Amsterdam aangekomen, waar
ik een paar dagen in een gevangenis
heb gezeten. Daarna ben ik naar
Frankfurt aan de Main vervoerd, waar
ik zeer uitgebreid ben ondervraagd.
Ze wisten alles van me Op 1 januari
1944 werd Hupp overgebracht naar
krijgsgevangenenkamp Stalag 17B in
het Oostenrijkse Kermes waar hij ze
ventien maanden zat. In april 1945
werd hij bevrijd door het derde leger
van generaal Patton. Via het Franse
La Havre keerde Hupp begin juni te
rug in de Verenigde Staten. Hij ging
studeren in Cincenatti en werd later
namens de Amerikaanse overheid
onderhandelaar bij de aankoop van
militaire vliegtuigen. Op latere leeftijd
zette hij een handel in onroerend
goed op.
Boerderij
In de paar dagen dat hij op Texel was,
hoopte Hupp de betreffende boerde
rij terug te vinden. Ook zat hij na zes
tig jaar nog met een andere vraag; bij
de boerderij zag hij destijds een
meisje van een jaar of acht lopen. Of
zij hem ook zag, is echter altijd een
vraag gebleven. Een bezoek aan het
Luchtvaartmuseum in de loop van de
zondagmiddag moet uitkomst bie
den. Echt veel weet Hupp niet meer
over de boerderij. 'Er stond een hooi
berg, er waren wat schuren, die bo
men stonden achter het huis en er
liep een beek.'
In het museum wordt met behulp van
voorzitter Theo Witte en vliegtuig
kenner Bram van Dijk uitgedokterd
dat het hoeve 's-Hertogenbosch aan
de Muyweg kan zijn geweest. Daar
woonde destijds Piet Witte, een oom
van Theo Witte. De hoeve ligt in lijn
met de plaatsen waar de andere in
zittenden van de bommenwerper te
recht zijn gekomen. In het
Luchtvaartmuseum krijgt Hupp met
een een rondleiding van Witte. Hij laat
Hupp onder meer een gouache zien,
waarop de Lonesome Polecat II is
afgebeeld, vlak voordat hij neer
stortte. De 83-jarige is onder de in
druk, net als Witte. 'Hij vertelde over
het gat in de vleugel tussen de mo
toren. Het was een emotionele ont
moeting', vertelt Witte later 'En het
was een hele bijzondere ontmoeting.
Met rondleidingen kun je nu vertellen
dat deze man nog bij de gouache van
het vliegtuig heeft gestaan en heeft
verteld wat er destijds gebeurde.'
Hupp overhandigt het museum zijn
levensverhaal dat hij op papier heeft
gezet en hij belooft Van Dijk en Witte
een nauwkeurige tijdtabel toe te stu
ren, waarop precies staat vermeld
wat zich wanneer afspeelde op 16
december 1943. Witte wil de materi
alen graag ter aanvulling bij de
gouache hangen.
bulten, waar hij en Lee waren geland,
zouden kunnen zijn geweest levert
weinig op. Een in de gauwigheid
opgetrommelde foto waarop te zien
is, hoe het oude 's-Hertogenbosch er
tien jaar geleden uitzag, leidt ook niet
tot een doorbraak. Het beekje dat
Hupp zich kan herinneren, komt be
kend voor, maar de heuvels blijven
een struikelblok. Hupp durft niet voor
zichzelf te zeggen of het de plaats
van zestig jaar geleden is.
De familie Ran oppert de mogelijk
heid dat Hupp bij hoeve Dordrecht
(nabij de Slufter) is geland. Die boer
derij ziet er ongeveer hetzelfde uit als
het oude 's-Hertogenbosch en er
woonde in de jaren veertig ook een
Witte. Aangekomen bij Dordrecht is
Hupp er meteen heel zeker van dat
het hier in ieder geval niet is geweest
Terug in Opduin is hij teleurgesteld.
Zo dichtbij en toch geen zekerheid.
'Dat vind ik jammer ja', zegt hij met
zachte stem. Hij berust zich in de
gedachte dat hij in ieder geval zeer
dicht in de buurt is geweest.
Theo Witte durft het niet met zeker
heid te zeggen of Hupp zestig jaar
geleden daadwerkelijk bij 's-
Hertogenbosch is geland. 'Mijn nicht
jes Corry en Elly konden zich er niets
van herinneren. Zij wisten mets van
dit verhaal. En hun vader heeft er ook
nooit wat over verteld, maar dat zegt
met alles, want hij was geen prater.'
Van Dijk gaat er sterk vanuit dat het
toch 's-Hertogenbosch moet zijn ge
weest. Jan Kager groef daar die
zelfde dag nog een parachute op die
zeer waarschijnlijk van Lee of Hupp
is geweest. Beiden sluiten overigens
ook met helemaal uit dat Hupp een
eindje verderop bij het huis van Stark
is geland. Dat stond wat dichter bij de
duinen. Van Dijk wijst er ook op dat
het neerstorten van de Lonesome
Polecat II niet zo in de herinneringen
is blijven staan 'Een paar dagen la
ter, op 22 december, zijn hier acht
vliegers uit drie verschillende B24
vliegtuigen met een parachute op
Texel neergekomen en dat kunnen de
meesten zich nog wel goed herinne
ren.'
Vreemd
Als het aan zoon Roy ligt, komen hij,
zijn vader en dan ook zijn moeder
over een jaar nog eens terug naar het
eiland voor verdere naspeuringen. Ze
hopen dan ook de vrouw te spreken
die Hupp destijds als klein meisje
zag. Hupp is tevreden dat hij is ge
weest. 'Al blijft het wel vreemd. Ik
realiseer me dat ik hier zestig jaar
Doral Hupp zestig jaar geleden.
geleden ook ben geweest, maar toen
was het maar even, ben ik neerge
stort, opgepakt en heb ik nauwelijks
iemand gesproken. Dat past eigenlijk
niet bij zo'n mooie plaats als dit ei
land.'
Zoon Roy vertelt dat zijn vader vroe
ger thuis wel eens vertelde over de
zeventien maanden krijgsgevangen
schap in Oostenrijk. Van het neerstor
ten op Texel hoorde hij ook pas een
paar jaar geleden voor het eerst.
Doral Hupp erkent dat dat geen spo
ren naliet. 'Ik denk er nauwelijks meer
aan. Pas toen ik hier was, zag ik het
weer voor me en denk ik eraan. Door
deze reis komt het toch weer scherp
voor ogen. Ik denk eraan dat wij nog
leven. En ik denk aan het verlies van
(Foto Luchtvaartmusaum)
de piloot en de copiloot. Dat is iets
wat je ook niet kan vergeten.'
Wat hem wel dwarszit, is het simpele
feit dat hij en Lee destijds niet wisten
of ze in bevnend of vijandelijk gebied
waren. 'We wisten met of de mensen
ons hier zouden helpen. Als we dat
hadden geweten, was dat misschien
het verschil geweest tussen zeven
tien maanden gevangenschap en vrij
heid.'
Tekst Jeroen van Hattum
sbi De havens van Bremen zijn
doel. Rond 8.00 uur gaat het
de Squadron, waar de Lonesome
scat II deel van uitmaakt, de lucht
op weg naar Duitsland. Hupp zit
•gerechtskoepel onder het vlieg-
waar hij de mitralieur bedient,
is lijkt goed te gaan, totdat de
nmenwerpers tegen éen uur bo-
Bremen arriveren. Van alle kan-
barst het Duits afweergeschut
Ook de Lonesome Polecat II
dl geraakt. Hupp herinnert zich
4 de vleugel tussen de derde en
demotor een gat werd geslagen
metersgroot was. De bommen-
per werpt zijn lading af en begint
de terugreis. Vanuit de geschuts-
pel probeert Hupp de B17 zo
d mogelijk te verdedigen tegen
idelijke vliegtuigen. Ondertussen
diverse andere bommenwer-
intercom vraagt piloot Fred
hem uit de gevechtskoepel
men. Hupp stuit op radio-opera-
Darter die ernstig gewond
De piloot verzoekt Hupp
over de beman-
in het vliegtuig, met wie
ercom geen contact meer
De gewonde Darter krijgt
tegen de pijn en zijn ge-
paar minuten later stort het vliegtuig
bij paal 19 in zee. Piloot Delbern en
co-piloot Don Neff komen om het le
ven.
Terug
Zondagochtend. 29 juni 2003. Met
zijn zoon Roy zit de 83-jarige Doral
Hupp op het terras van grandhotel
Opduin. Voor het eerst in zestig jaar
is hij terug. Op verzoek van Michael
Darter, de halfbroer van radio-opera
tor Eugene Darter, is hij meegereisd
om het eiland te zien waar ook een
deel van zijn geschiedenis ligt. Hupp
en Darter leerden elkaar ongeveer
zes jaar geleden kennen, tijdens
Darters uitgebreide zoektocht naar
de laatste dagen van zijn halfbroer
Hupp oogt op het eerste gezicht wat
broos, maar blijkt dat allerminst te
zijn. Hij praat soms wat onsamenhan
gend, maar wel voluit over wat er
zestig jaar geleden gebeurde. De dag
uur lang verborgen hielden, nadat ze
de parachutes hadden begraven. 'We
hebben daar gezeten, totdat het
schemerig begon te worden. In al die
tijd zijn er twee mensen langs ons
heen gelopen, maar die hebben ons
niet gezien. We hielden ons verbor
gen, omdat we niet wisten waar we
waren. We wisten ook met of we in
bevriend of vijandelijk gebied zaten.
We durfden het daardoor niet aan om
hulp te vragen. Toen het donker be
gon te worden, hebben we onze
schuilplaats verlaten en zijn we gaan
lopen. Maar we waren nog niet bij de
bomen achter die boerderij of we
werden opgepakt door tien tot twaalf
Duitse soldaten. Die hebben ons
meegenomen naar een leegstaand
huis dat ongeveer twee mijl verderop
lag.'
McKeegan en Schreiner werden
eveneens opgepakt, waardoor de
vier elkaar tegenkwamen in het leeg-
(Foto Luchtvoortmusau
3/ Hupp en zijn zoon Roy zochten op Texel naar de plaats waar Hupp zestig jaar geleden als 23-jarige landde met zijn parachute.
(Foto Jaroan van Hattum)
wonde arm wordt afgebonden.
Daarna bindt Hupp hem een para
chute op zijn buik, zodat hij die met
zijn gezonde arm toch open kan trek
ken als hij moet springen.
Achter in het vliegtuig neemt Hupp
contact op met Frank Lee en Charles
Schreiner. De bemanningsleden
Loren Dodson, Junius Woollen en
Pete Jackson hebben dan het vlieg
tuig al verlaten. Het ziet er slecht uit.
Motor nummer twee is in brand ge
schoten en het vliegtuig verliest zien
derogen hoogte. De overgebleven
mannen besluiten te springen. Waar
ze op dat moment zijn, weten ze met.
Er hangt een dikke nevel, waardoor
ze de grond met kunnen zien. Hupp
maakt voor de zekerheid alvast de
onderste riemen van parachute wat
losser, zodat hij de parachute makke
lijk kan verwijderen als hij in zee komt.
Want daar gaat hij in het neerstor
tende vliegtuig al vanuit Hupp kijkt
nog even op zijn horloge. Het is pre
cies kwart over twee als hij de
Lonesome Polecat II verlaat. Een
van de crash staat hem al pratend
nog helder voor de geest. 'Ik ging er
destijds helemaal van uit dat ik in het
water zou komen. We waren dus ver
rast en blij dat we op het land kwa
men. Maar we hadden dus geen idee
waar we waren. We wisten zelfs niet
eens dat we op een eiland waren.'
Frank Lee, Charles Schreiner en
Robert McKeegan landden eveneens
op Texel. De gewonde Darter, die als
eerste was gesprongen, kwam op
ongeveer tweehonderd meter uit de
kant in de Waddenzee. Dooruat het
hem niet lukte de parachute te verwij
deren, werd hij in zee getrokken en
verdronk hij. Cor Ellen en Bram de
Smidt moesten destijds vanaf de kant
toezien hoe dat gebeurde.
Hupp en Lee landden dichtbij elkaar
in de buurt van een boerderij. Darter
herinnert zich dat ze terecht kwamen
op een langwerpige bult grond. Of het
duin was of iets anders weet hij met
meer. Wel staat hem nog goed bij dat
in één van de bulten een groot gat
zat, waarin hij en Lee zich een paar
23-jarige landde Doral Hupp
jaar geleden op Texel vlak
de B17 bommenwerper
arinhij vloog bij paal 19 in zee
irtte. Dat gebeurde op 16 de-
1943. Samen met drie an-
overlevende werd hij al snel
het eiland afgevoerd. Omdat
nevelig was, wisten slechts
jen dat er die dag parachu-
waren geland. Onlangs was
63-jarige Amerikaan voor het
terug op het eiland in de hoop
lats terug te vinden waar hij
ds neerkwam.
li december, 1943, vijf uur 's
ens. Op de vliegbasis in het
SeHorham worden de dan 23-
eOoral Hupp uit de Verenigde
snenzijn collega's in alle vroegte
arWop een briefing. Het wordt
belangrijke dag voor ze. Na
inden van trainen, voorbereiden
oefenen gaat de tienkoppige be
lting van de B17 bommenwerper
«some Polecat II voor het eerst
lechte bombardementsvlucht uit-
