Weddenschap levert OSG
zuinigere verwarming op
Cichorei kans voor
Texelse agrariërs?
eerlingen besparen zes ton kooldioxide
TEXELSE J C0URANT'
'Niet dagelijks achter computer'
Nationaal Park
fWOK OP HET TURF VELD KOMT NRTUURLUK EEN ROTONDE
c:
(HET EEN "RODE "NIET IHRRR HET 6TRRND* ROUTE
H DE bRÜlNE "KROKETTEN/PRTRT "ROUT E
J DE GRUZE "SLUIP" ROUTE l
i EN DE GROENE VERONICR DOS"ROUTE 1
T3ULUE HOGEN ZEGGEN WELKE 1
KLEUR HET WORDT
RL6 HET Ï1RRR\
zwm 161 M-H.J
Wie maakt de keus?
Brandstichter
m
t--
asi m
Standen darten
VRIJDAG 14 NOVEMBER 2003
OSG heeft zijn weddenschap
it Harry Borghouts gewonnen,
leerlingen hebben met elkaar in
nweek tijd zesduizend kilo C02
spaard. Met de Commissaris
n de Koningin was gewed dat ze
nimaal vijfduizend kilo zouden
sparen. Als tegenprestatie wor-
nop kosten van de provincie de
warmingsinstallaties van beide
bouwen 'waterzijdig' gemaakt,
jat de school jaarlijks kan spa-
op haar gasrekening.
rghouts kwam gisterochtend per-
>nlijk naar de OSG om de uitslag
tend te maken. Dat gebeurde tij-
is een manifestatie in de aula.
ighouts overhandigde een aantal
dingen een cheque van €2.500,-
armee de verwarmingsinstallatie
school kan worden aangepast,
manifestatie was de afsluiting van
project 'Laat de zeespiegel met
der stijgen', dat de afgelopen we-
werd gehouden op de OSG. De
dingen kregen les over dingen ze
inen doen om minder gas en elek-
iteit te gebruiken en het was de
joeling dat ze thuis een week lang
zuinig mogelijk omsprongen met
'gie. Dat werd afgezet tegen een
(ere week waarin de leerlingen wel
gas- en elektriciteitsstanden
esten bijhouden, maar verder niks
ifden te doen. Docent Rudi Serlé,
irdinator van het project, schat dat
jeveer de helft van de vijfhonderd
innen die kinderen op de OSG
iben, voor het project zuinig zijn
gesprongen met energie.
OSG zelf was goed voor een-
de van de bezuiniging. Doordat
verwarming werd terug-
chroefd naar achttien graden en
xdat slechts de helft van de tl-
brandde, bespaarde de
ooi 1032 kilo. Serlé vroeg de leer-
en in de aula om een applaus voor
ondersteunend personeel en de
;enten, omdat sommigen van hen
leen week lang in de kou hadden
>ten zitten.
aantal leerlingen werd uitgeroe-
tot 'superspaarder'. Nathal de
luit Den Hoorn was met 741 kilo
de grootste spaarder van alle
ingen. Haar ouders hadden in
I vakantiehuisjes de kachel wat
r gezet. Serlé: 'Er stonden wat
jes leeg. dus dat tikte lekker aan.'
Kooiman uit De Koog werd
ede met een besparing 401 kilo,
Vos uit Den Burg derde met 317
In totaal bespaarden de leerlin
gen en de school 3082 kubieke me
ter gas en 3326 kiloWatt aan elektri
citeit. Daardoor werd de uitstoot van
C02 met 17,5 procent verlaagd ten
opzichte van de eerste week waarin
alleen de meterstanden werden bij
gehouden
Waterzijdig
De OSG is de eerste school in de
provincie waar de verwarmings
installatie 'waterzijdig' wordt afge
steld. Volgens Peter Bakker, project
leider Duurzame Energie bij de
provincie, komt het erop neer dat het
water 'slimmer' door het systeem
loopt. De radiatoren hoeven er niet
voor vervangen te worden. Het
'waterzijdige' moet er ook voor zor
gen dat het overal even warm wordt
in de gebouwen.
De provincie Groningen heeft volgens
Bakker inmiddels veel ervaring opge
daan met waterzijdig ingeregelde in
stallaties. De provincie Noord-Hol
land heeft het veranderen van de
installatie op de OSG als pilot-project
bestempeld. Bevalt het goed. dan wil
de provincie het gebruik ervan ook in
andere (openbare) gebouwen bevor
deren Van burgemeester Joke Gel
dorp, die de manifestatie bijwoonde,
mag het nieuwe gemeentehuis ook in
aanmerking komen voor een
waterzijdige verwarmingsinstallatie.
Nienke Bloksma van de Stichting
Duurzaam Texel, die het project sa
men met de OSG had opgezet, ver
wacht dat de school er jaarlijks zes
tien procent op de gasrekening mee
kan besparen Dat zou neerkomen op
een bedrag van tussen de twaalf- en
dertienduizend euro. De school heeft
nu jaarlijks een gasrekening van rond
de tachtigduizend euro.
De Texel Academie heeft zich ook bij
het project aangesloten. Het kennis
instituut overweegt een cursus
Waterzijdig Inregelen aan te bieden.
De verwarmingsinstallatie van de
OSG zou volgens de Texel Academie
het eerste praktijkobject kunnen wor
den voor installateurs. Het is de be
doeling dat Texelse installateurs die
klus gaan klaren.
Minder computeren, de verwar
ming een paar graden lager en
lichten zoveel mogelijk uitdoen.
Op diverse manieren spaarden
leerlingen van de OSG een week
lang zoveel mogelijk gas en
elektriciteit.
Mandy Zandee had een week lang
de DVD-speler uit staan. De radio
stond nog alleen aan als ze met op
haar kamer was. 'Anders liet ik
hem doorspelen, nu zette ik hem
uit' De computer bleef ook wat
vaker uit. 'Ik heb er met meer da
gelijks achter gezeten.' Hetzelfde
gold voor Damca Trap. Voor
Annette Vermuë was het uitzetten
van de radio iets teveel gevraagd,
maar bij haar in huis ging wel de
verwarming een paar graden lager.
Annemieke Schellinger ruilde haar
radio een week lang in voor haar
diskman. 'Want die liep op batte
rijen.'
Bij Wendy Vlaming en Floortje de
Vreugt Werden de koelkasten
grondig schoongemaakt. 'Al het ijs
werd eruit gehaald en dat scheelt
ook in energie', aldus Wendy. 'Ver
der hebben we de kachel op ne
gentien in plaats van eenentwintig
gezet en ik zette de radio uit in
plaats van op de stand-by als ik er
met was.' Floortje: 'En ik deed de
deur dicht als ik met op mijn kamer
was.'
Martijn Vink kon op zijn manier van
douchen wel wat besparen. 'Nor
maal douchte ik altijd twintig mi
nuten, nu doe ik dat nog maar vijf
minuten. En ik ben van plan dat vol
te houden.' Johan Roos kreeg
hulp van zijn vader. Die legde een
week lang de bouw van een tafel
stil. 'De cirkelzaag en de
verdunningsmachine stonden
daardoor uit.' Bij Wout Kuipers
werd één in plaats van twee keer
per dag afgewassen.
De animo voor het weekje zuinig
aan doen was het meest in de on
derbouw te vinden. Ongeveer de
helft van de gezinnen die kinderen
hebben op de OSG deed mee.
Oudere leerlingen die jongere
broers of zussen op de OSG had
den, konden het besparen aan hen
overlaten. Coördinator Rudi Serlé
hoopt dat het project heeft bijge
dragen aan bewustwording onder
de leerlingen om zuinig met ener
gie om te springen
van de Koningin Harry Borghouts overhandigde een aantal leerlingen van de OSG gisterochtend een cheque voor aanpas
van de verwarming op school. (Foto j«ro«n van Hattumi
VERVOLG VAN PAGINA 1
sen de weg naar het Jan Ayeslag
de Westerweg, te verwijderen.
Mment is dat het voor zo'n drukke
te te smal is en dat voor
breding meters duin moeten wor-
i afgegraven. Maar menig bezoe-
gaf aan het schilderachtige
idje voor geen prijs te willen mis-
uit het grootste verzet werd geuit
len de suggestie om de Randweg
de Nattevlakweg voor autoverkeer
esluiten, om zo een scheiding aan
irengen tussen auto's en fietsers,
moet je afvragen of je anno 2003
)wel met auto's in de natuur moet
en', aldus een zegsman van
latsbosbeheer. Hij beschreef het
ibleem dat door het toenemend
rismè de druk op de Dennen
eds groter wordt en dat fietsers
er hinder ondervinden van auto's.
8 voelt niets voor de aanleg van
i fietspad langs de Rand- en
Itevlakweg, ook omdat bij de start
i het NP is afgesproken dat de
'veelheid asfalt in het bos niet mag
hemen. 'De dichtheid aan wegen
paden is al groot genoeg. Als je
'nieuw pad maakt, moet je ergens
Iers iets laten vervallen.' SBB is
ivoorstander van verbreding van
fietspaden. Dat gebeurt bijvoorbeeld
langs de Ruigendijk. Maar daarvoor
krijgt SBB van de gemeente ter com
pensatie natuurgrond bij De
Cocksdorp. Dat ontlokte de reactie
dat zo'n compensatie ook voor een
nieuw fietspad aan de Randweg zou
kunnen gelden. Ander probleem is
dat menig Texelaar de route Natte-
vlakweg-Randweg gebruikt als door
gaande weg van De Koog naar Den
Hoorn en daarbij soms flink gas geeft.
Dit leidde tot de suggestie om de
doorgaande route in een 8-vormige te
veranderen, zodat van afsnijden geen
sprake meer is. Gemopperd werd op
het gebrekkige onderhoud aan de
wegen en fietspaden in het bos. Pro
bleem is dat Staatsbosbeheer wel
flinke budgetten incasseert voor
nieuwe projecten, maar nauwelijks
geld krijgt voor onderhoud. Een be
leid dat voor velen onverteerbaar is.
De gemeente staat wegens het ach
terstallige onderhoud niet te popelen
om de wegen in de Dennen over te
nemen.
Resteert de vraag wat er met de reac
ties van gisteravond gaat gebeuren.
'We gaan per knelpunt inventarise
ren. Daarnaast zijn er allerlei wensen
en suggesties gedaan waar we goed
naar gaan kijken', vertelde Frans Lat
jes van Bureau Procencus dat in op
dracht van het NP het verkeersplan
begeleidt. Einddoel is om een advies
uit te brengen aan het Overlegorgaan
van het NP, dat het laatste woord
heeft. In dit orgaan zijn verschillende
maatschappelijke en andere Texelse
organisaties vertegenwoordigd.
Het advies is met automatisch de
grootste gemene deler van gistera
vond. Latjes: 'We gaan de reacties
toetsen aan de inhoud van het be
heers- en inrichtingsplan. Dat is er
niet voor niets.' Ondanks de heftige
kritiek op de suggesties wilde Latjes
de afsluiting van wegen nog met uit
sluiten. 'Maar ik besef wel dat we dan
met hele goede argumenten moeten
aankomen.' Dat de afsluiting on
danks eerder verzet toch weer is op
gevoerd, heeft een reden. Latjes: 'Wij
kijken niet naar het verleden, want
dan zouden we onze mening bij voor
baat al kleuren. Wij zijn juist inge
huurd om zonder vooroordeel met
een advies te komen. Wij gaan uit van
de stand van zaken op dit moment:
het beheers- en inrichtingsplan, onze
eigen ideeën en de reacties van van
avond.' Merkbaar was dat veel
Texelaars er gisteravond met gerust
op waren dat hun mening echt se
rieus wordt genomen. Een bewering
die door Latjes werd tegengespro
ken.
Uit de poll op de website van de
Texelse Courant bleek dat gistera
vond 85 procent van de deelnemers
tegen afsluiting van de Rand- en
Nattevlakweg is.
^PT/O^
RtTTOOlM GO£.6(c) IS - U - 1003
VERVOLG VAN PAGINA 1
instelling, dan kan zijn straf worden
omgezet in TBS met dwang
verpleging. Dat betekent in de prak
tijk vaak een langdurige gevangenis
straf. Na de opname in de kliniek
volgt nog een traject van nazorg. Dat
kan nog enkele maanden in beslag
nemen.
Hoewel de psychiater, psycholoog,
reclassering en ook de officier vinden
dat behandeling op dit moment de
beste optie is, beseffen ze dat deze
'straf' een zeker risico met zich mee
brengt. Het verleden leert namelijk
dat de verdachte 'de neiging heeft
zich aan afspraken te onttrekken',
aldus de officier. Ook dat Is een re
den voor de TBS 'onder voorwaar
den'. Houdt hij zich met aan de af
spraak, dan weet hij wat hem te
wachten staat.
Vier brandjes
De Texelaar moest terechtstaan voor
het stichten van in totaal vier brand
jes. De eerste keer deed hij dat in de
nacht van 13 op 14 juni 2002. in de
vuilcontainer van zijn huisarts. Door
dat die container volgens de officier
onder de carport van de woning aan
de Kikkertstraat stond, was er gevaar
voor het pand, omliggende woningen
en de bewoners. Die waren echter op
het moment van de brandstichting
niet thuis en doordat voorbijgangers
de brand ontdekten en blusten, bleef
de schade beperkt. Waarom hij de
container in brand stak, wist de ver
dachte met. 'Misschien was het een
bepaalde frustratie die ik moest ui
ten', verklaarde hij tijdens de zitting.
Volgens de verdachte had hij in ieder
geval geen problemen met zijn huis
arts.
Problemen had hij wel met de bewo
ner van een ander pand aan de
Kikkertstraat. Hij was deze persoon
tegengekomen tijdens zijn wekelijkse
biljartavond in een cafe. Daar ergerde
hij zich aan de manier waarop de
bewoner zich gedroeg tegenover
enkele meisjes. De verdachte sprak
hem hier op aan en daarmee leek het
verhaal af. Diezelfde nacht stichtte hij
echter brand in de vuilcontainer van
zijn opponent, die achter diens wo
ning stond. 'Ik heb er nooit bij stilge
staan dat hij daar woonde, volgens
mij wist ik dat ook met. Het is toeval
dat ik juist die container in brand stak.
Ik was dronken, het had net zo goed
elke andere container kunnen zijn',
sprak hij tegenover de Alkmaarse
strafrechter.
Twee andere brandjes die hem door
het Openbaar Ministerie ten laste zijn
gelegd, werden door de man ont
kend. Het betreft een containerbrand
in de Hodshonstraat op 21 februari
van dit jaar en een brand in een ap
partement in aanbouw aan de
Kikkertstraat. De officier van justitie
achtte de betrokkenheid van de man
bij alle vier de branden 'wettig en
overtuigend bewezen'.
Voor het eerst wordt dit jaar op
Texel cichorei geteeld, een gewas
dat verwant is aan witlof. Het gaat
echter niet om het loof maar om de
wortel, die doet denken aan een
klein uitgevallen suikerbiet. Daar
uit wordt inuline gewonnen, een
caloriearme zoetstof die als ver
vanger van suiker wordt gebruikt in
de industrie van gezondheids
producten. De stof wordt onder
anders worden afgesteld en boven
dien zodanig dat de gerooide
cichoreiwortels nog een 'kopje' met
een restant loof hebben, terwijl bij
suikerbieten de kop er juist af moet.
Cichorei is met erg gevoelig voor
droogte, waardoor het over het alge
meen droge Texel best een goed
kweekgebied zou kunnen zijn. On
danks de praktisch regenloze zomer
zijn opbrengsten gehaald van 35 ton
Agrifirm tracht voor het project bij
Leaders een EG-subsidie binnen te
halen om zo de aanlooprisico's te
verkleinen. Hij bepleit cichorei als een
maatschappelijk verantwoord ge
teeld en voedselveilig gewas, dat
economisch aantrekkelijk is voor de
Texelse akkerbouwers. Het is een
vorm van innovatie, die goed past in
het Texelse bouwplan als vervanger
van slecht renderende andere teelten
waarvan het areaal afneemt. Uniek is
de gezamenlijke aanvoer door zes
telers van één partij. Het is gecon
tracteerde teelt in een gesloten keten
tussen teler, aan- en verkoop
coöperatie, loonwerker en verwer
kende industrie. Het komt aan op
WKM
I—f* .r,- '1^-
o "V;
Marco Witte bezig met rooien op het bedrijf van Van der Sar bij De Slufter.
andere verwerkt in zoetjes en
energiedranken. Bij voldoende
inulinegehalte kan cichorei wat be
treft opbrengst gunstig afsteken bij
de prijzen van andere akker
bouwproducten. Om die reden fc«sssss
wordt met spanning uitgekeken
naar de resultaten van de oogst die
nu in volle gang is.
De cichoreiteelt op Texel is een initia
tief van Agrifirm. Akkerbouwspe-
cialist Robert van Raadshooven
peilde daarvoor in eerste instantie de
animo bij witloftelers. Het bleek dat
er ook buiten die kring belangstelling
was, zodat uiteindelijk met zes boe
ren een contract werd gesloten en het
experiment van start ging. Het areaal
beslaat 26 hectare, verspreid over
alle delen van het eiland.
Omgebouwd
Het rooien gebeurt door Loonbedrijf
Marco Witte, dat daarvoor een ge
wone bietenrooimachine grotendeels
in eigen beheer heeft aangepast.
Omdat de wortels veel kleiner zijn
dan bieten moesten rooischaren en
andere onderdelen van de machine
(Foto's Harry Oe Graaf)
Het in het schip laden van de wortels aan de vissertjkade in Oudeschild.
Met de dartcompetitie in volle gang
staat De Pilaar met 39 punten uit vijf
wedstrijden aan top in de A-poule.
Deze week won het team met volle
cijfers van Jelleboog 1De B1 -poule
wordt aangevoerd door Bar Sportief
1, de B2-poule door Bosch en Zee.
De verschillen zijn vooral in de eerste
twee poules groot, maar nog niet alle
wedstrijden zijn gespeeld.
Uitslagen:
A-poule: Pilaar 2-Vpöronder (verzet), Pilaar 1-
J'elleboog 1 (8-1); Kroonprins-De Smulpot (1-
8); Slock 3-Sportshop Texel (8-1). B1 poule:
Paal 17-De Pilaar 3 (5-2); Slock 1 -Bar Sportief
1 (3-4), Schoutenhuys 2-J'elleboog 2 (1-6);
Cheers-De Zwaan 2 (4-3) B2 Poule: Speel
kwartier- Sians (1-6); The Granny's-Zwaan Da
mes (1-6); Dennenoord-Schoutenhuys 1 (5-2);
Bosch en Zee 1-Slock 2 (7-0).
Standen:
A-poule 1De Pilaar 15 wedstrijden gespeeld
39 punten: 2. De Smulpot, 4 25; 3. Slock 3. 5
24 4. De Zwaan 14 21 B1 Poule: 1 Bar Spor
tief 1. 5 30; 2. J'elleboog 2. 4 24; 3. Cheers, 5
16,4 Bosch en Zee 2.416. B2 Poule 1 Bosch
en Zee 1, 5 23; 2 De Zwaan Dames. 4 22; 3.
Dennenoord, 4 21; 4 Sjans. 5 18
per hectare. Under normale groei-
omstandigheden kan het dus alleen
maar beter. Ook de lichte grond van
Texel is een voordeel voor deze teelt.
Er blijft praktisch geen grond aan de
wortels hangen, dus weinig 'tarra'.
Het inulinegehalte is echter de be
langrijkste factor voor een rendabele
teelt. Van Raadshooven; 'De omstan
digheden in de Wieringermeer lijken
op die van Texel. Daar is een inuli
negehalte van 17 procent gebleken,
wat met slecht is Wat Texel betreft
zijn we dus niet pessimistisch'.
Nuchter
Toch rekent geen van de betrokken
zich rijk. De animo is vooral aange
wakkerd door het besef dat je in
slechte tijden nieuwe wegen moet
inslaan. Niet geschoten is altijd mis.
Hoewel er nog vraagtekens zijn, staat
nu al vast dat ook volgend jaar
Texelse cichorei wordt geprodu
ceerd, waarschijnlijk op grotere
schaal. Regioleider Nico Kikkert van
planning de samenwerking in de
keten qua kennis en logistiek moet
kloppen. Uiteraard is ook van belang
dat de industrie van gezondheids
producten een groeiende markt
vormt.
Per schip
De oogst gaat naar het bedrijf Sen-
sus in Roosendaal, waar de inuline
eruit wordt gehaald. Opmerkelijk is
dat het transport geschiedt per schip
vanuit de haven van Oudeschild, zo
als vroeger ook met de suikerbieten
gebeurde. De reden is dat dit het
meest voordelig is en minder belas
tend voor het milieu, wat de vraag
oproept waarom dat voor suikerbie
ten met (meer) geldt. Het laden in
Oudeschild gebeurt met de grootste
spoed, omdat het schip weg moet
zijn voordat vandaag de kottëtvloot
terugkeert.
