I w
P*
TEXELSE COURANT'
Oud-Texelse belicht Russenoorlog
'Moeilijk om er een
mening over te hebben'
Lions verdelen opbrengsten veiling
Nog veel hobbels te nemen
WST, college en Agriflrm
praten over woningbouw
Munten met emotionele waardi
Weinig slachtoffers 1-aprilgrap Texelse Courai
DINSDAG 5 APRIL 2005
(rechts) enj
Het wetenschappelijk tijdschrift
Environmental Science Tech
nology heeft een artikel opgeno
men van NlOZ-onderzoeker Jan
Boon en collega's over één vorm
van de giftige vlamvertrager HBCD
die zich opstapelt in dolfijnach-
tigen. De andere twee vormen van
deze stof (hexabroomcyclo-
dodecaan) worden door de dieren
omgezet. HBCD vervangt andere -
verboden - vlamvertragers. Of de
stof ook minder schade aan het
milieu berokkent, is volgens de on
derzoekers nog maar de vraag.
Hexabroomcyclododecaan is een
veelgebruikte vlamvertrager in
isolatieschuim en meubelkleding. Van
de drie vormen van HBCD vond Boon
alleen de alfa-variant terug in het
spek van bruinvissen en gewone dol
fijnen. Hij deed dit onderzoek in sa
menwerking met Bart Zegers van het
Instituut voor Biodiversiteit en
Ecosysteem Dynamica (Universiteit
van Amsterdam), Timo Hamers van
het Instituut voor Milieuvraagstukken
(Vrije Universiteit) en Graham Pierce
van de Universiteit van Aberdeen.
De onderzochte bruinvissen en dol
fijnen waren gestrand op de kusten
van Schotland. Ierland. Nederland,
België, Frankrijk en Noordwest-
Spanje. De onderzoekers vermoeden
dat het HBCD in de dieren afkomstig
is uit de Ierse Zee. De vlamvertrager
ontregelt de
schildklierhormoonhuishouding en
de werking van het zenuwstelsel. De
alfa-variant vormt maximaal tien pro
cent van het mengsel van de drie
vormen van HBCD die de industrie
als vlamvertrager gebruikt. Met een
nieuwe analysemethode konden de
onderzoekers de drie vormen onder
scheiden. De twee andere vormen,
de zogenaamde bèta- en gamma
variant, worden door de dieren om
gezet Daarbij speelt een enzym
complex in de lever een belangrijke
rol Omdat de alfavariant met wordt
omgezet, stapelt deze zich op in vet
rijke weefsels, zoals het spek, van
zeezoogdieren.
Om te onderzoeken hoe het enzym
het HBCD omzet, gebruikten Boon
en zijn collega's preparaten van le
vers van ratten. Ook gebruikten ze de
lever van een nog zeer verse, op Texel
aangespoelde, dode zeehond.
zijn ervaringen tijdens de Hussenoonog.
Al jaren liep oud-Texelse Mariëlle
Beers rond met het plan om eens
'iets' met de Russenoorlog te
doen. Dat het deze maand precies
zestig jaar geleden is dat de
Georgiërs in opstand kwamen,
was een mooie aanleiding voor de
radioverslaggeefster van de KRO
ome een reportage te maken over
de Djenj Rozjdenja. Wie de repor
tage dinsdagmiddag heeft gemist,
kan deze via internet (www.lopde
middag.nl) alsnog beluisteren.
Mariëlle Beers, dochter van Piet en
Wil Beers van het Gerritslanderdijkje,
volgde een studie Russisch, maar
zag een loopbaan als tolk of vertaal
ster met zitten. Haar carrière bij de
radio begon als vrijwilligster bi) Talk
radio. 'Een praatprogramma, waar ik
nog heb gewerkt met de nu zo suc
cesvolle Beau van Erven Dorens. Het
werk bij de radio sprak me erg aan en
op een zeker moment heb ik een
open sollicitatie naar de KRO ge
stuurd. Toevallig hadden ze daar ie
mand nodig.' Als journaliste bij het
programma lopdemiddag dat elke
dinsdag- en vrijdagmiddag op Radio
1 wordt uitgezonden, kiest ze bij
voorkeur onderwerpen die ze zelf in
teressant vindt. Haar werk bracht
haar in het recente verleden al een
aantal keer terug naar Texel. 'Ik heb
bijvoorbeeld een reportage gemaakt
over de watersnoodramp in 1953.
Omdat bij herdenkingen altijd de aan
dacht uitgaat naar Zeeland, weten
maar weinig Nederlanders dat ook
Texel zwaar is getroffen. Ook heb ik
"een uitzending gewijd aan de
zeehondenopvang, toen die vijftig
jaar bestond.' De Russenoorlog heeft
al lang haar interesse. 'De zus van
mijn opa Jacob van Heerwaarden en
haar man zijn omgekomen bij het
bombardement op De Cocksdorp op
zondagochtend. Een drama binnen
de familie, waarover met veel werd
gepraat. De Russenoorlog op Texel
heeft duidelijk twee kanten. Aan de
ene kant heb je mensen die familie
zijn kwijtgeraakt, die Georgiërs vaak
de schuld geven, en aan de andere
kant Texelaars die Georgiërs in huis
hebben gehad en waarbij vriend
schapsbanden zijn ontstaan. Zelf
was ik er toen nog met, dus het is
moeilijk om er een mening over te
hebben. Voor mijn studie Russisch
verbleef ik twee periodes in Sint
Petersburg. Daar kreeg ik de Sovjet
versie te horen. De Georgiërs zouden
op Texel als krijgsgevangenen verblij
ven, kwamen in opstand en hebben
Texel bevrijd. Deze versie, die ver
bezijden de waarheid is, is gebaseerd
op een Russische film over de op
stand. De regisseur wilde eigenlijk
een andere film maken, maar kreeg
die met door de Sovjetcensuur.' De
film is als curiositeit te zien in
Luchtvaartmuseum Texel, dat onder
meer een tentoonstelling wijdt aan de
opstand. Voor haar reportage inter
viewde Beers onder meer museum
voorzitter Theo Witte, die uit eigen
beleving verhaalde. 'Ik was toen een
jongen van 14 jaar en heb er een
broer bij verloren. Wij hoorden bij de
Texelaars waar niet over het onder
werp werd gesproken. Naar'die Rus
sische film kan ik nog steeds met naar
kijken. Het is wel het verhaal waar in
Georgié twee generaties in geloven.
Maar ik merk dat er de laatste jaren
regelmatig Georgische studenten in
dit museum komen, die hier horen
hoe het echt is gegaan. De derde
generatie dus.' Bevlogen vertelt Witte
voor de microfoon zijn verhaal. 'Het
grootste deel van de oorlog verliep
hier vrij rustig. Tot de deportatie van
Texelaars naar Assen. De tewerk-
gestelden keerden allemaal levend
terug op het eiland. Maar tien dagen
later brak de Russenoorlog uit, met
al z'n verschrikkingen. Terwijl ze in de
rest van Nederland al oranjebitter
dronken, werd hier een bloedige stnjd
uitgevochten.'
Meteen na de opnamen vertrok
Beers van het eiland, om mee te wer
ken aan een uitzending over de paus.
Wie het interview met Witte, maar
ook met Maria de Graaf van de Stich
ting Texel Georgië Kontakt en met Ed
de Boer, die een stukje uit de opera
over de Russenoorlog laat horen, kan
dit doen via via www.lopdemid-
dag.nl en op het knopje dinsdag te
klikken. Mogelijk lukt dit op dinsdag
zelf nog niet, maar verderop in de
week moeten de fragmenten er vol
gens Beers opstaan.
MIJN HU
HELP KIN
IN SLOPF
GIRO 329
S.
DEREN
ENWIJKEN.
DEN HAAG.
ZEGT WAAR 'T OP STAAT.
Wat ik zeggen wou...
'Hutje op de Hei'
De verandering van het 'Hutje' op de
hei, een voor veel mensen dierbaar
plekje op Texel, heeft de laatste jaren
veel gevoelens en veel tongen los
gemaakt. Het is ons niet ontgaan,
ieder heeft in de Texelse Courant en
als belangstellend voorbijganger op
Het Gemeenschapsfonds Texel
heeft €1750,- uit de opbrengst van
de Lionsveiling gekregen. Jan van
Andel overhandigde voorzitter
Jacques Dijt van het Texelfonds
donderdagavond namens de Lions
een cheque tijdens de verdeling
van de opbrengst.
Met de ruime donatie willen de Lions
het vorig jaar november opgerichte
fonds een steun in de rug geven. Het
geld wordt volgens Dijt gebruikt om
het fonds professioneel te laten be
geleiden en een website op te zetten.
Het Texelfonds moet een fonds wor
den voor mensen die een deel van
hun vermogen na hun overlijden be
schikbaar willen stellen voor de
Texelse maatschappij. Het fonds ge
bruikt die gelden specifiek om klein
schalige projecten op het eiland te
ondersteunen. Dijt nep tijdens de
overhandiging in herinnenng dat de
ideeën voor de Texelfonds bij de
Lions zijn ontstaan. Hij sprak de ver
wachting uit dat hët fonds op termijn
kan uitgroeien tot een machtig fonds
dat een belangrijke bijdrage aan de
gemeenschap kan leveren.
De Lions verdeelden in totaal
€12.000,- van de vorig jaar septem
ber gehouden veiling. Volgens het
beproefde systeem ging eenderde
naar Texelse doelen, eenderde naar
het Tesselhuus en eenderde naar een
project in de Derde Wereld. De keus
was dit jaar op giro 555 van de sa
menwerkende hulporganisaties ge
vallen om de slachtoffers van de
tsunami te helpen. In totaal werd
€6000,- overgemaakt, omdat de le
den van Lions tijdens de nieuwjaars
bijeenkomst in eigen gelederen nog
€2000,- extra had opgehaald.
Van de overige €2250,- voor Texelse
doelen ging €500,- naar budovere-
niging Shima voor het gehandicap
tenjudo. €500,- naar de Muziek- en
Dansschool voor het instrumenten
fonds en €400,- naar het gezamen
lijke woonhuis voor zes verstandelijk
gehandicapte jongeren van de stich
ting Blied aan de Burgerhoutstraat in
Den Burg. Zij gebruiken het geld voor
de aanschaf van tuinmeubelen. De
Lions hadden ook €350,- voor de
aankleding van het nieuwe
nierdialysecentrum in Oosterend,
€250,- voor het Logeerhuis aan de
Bernhardlaan en €250,- voor de or
ganisatie van de Waalder koffie
concerten. De laatste wil het geld
gebruiken om de 'vleugel van Ed'
(standplaats hotel Den Burg) voor de
concerten naar de Waalder kerk te
vervoeren. De nieuwe veiling wordt
dit jaar op 22 en 23 september ge
houden.
Rob Lcgierse uit Oosterend ei
Maritiem en Jutters Museum *wai^
"reageerden sportief en gingen bereidwillig op de foto in de permanente tentoonstelling over de geschiedenis van Teso.
•We vonden het al zo rustig en vroegen bij de kassa of de ingebruikname wel vandaag
der Zee uit Den Burg waren de enigen die op 1 april voor de vaarsimulator T
Jan van Andel overhandigt voorzitter Jacques Dijt van het Texelfonds een cheque van €1750,- Adrie van der Vliet (Blied), Lida Wels (koffie
concerten), Jan Bloem (Tesselhuus), Maaike Deckers (Muziek- en Dansschool) en Jan Keesom (judo) kregen eveneens een deel van de
opbrengsten uit de Lionsveiling. <foto Jeroan van Hattum)
Vissersboten
voor Sri Lanka
De eerste tweehonderd vissersboten
die werden besteld via reisorganisatie
Fox voor door de vloedgolf getroffen
vissers op Sri Lanka, zijn inmiddels
afgeleverd. Met geld dat op initiatief
van Frans Hopman bij de Gamma op
Texel werd ingezameld, werd boot
nummer 145 Texel gerealiseerd. Op
de foto ontbreken nog netten, vis
manden en drijvers, maar deze zijn
wel bij de prijs inbegrepen. De boot
is eigendom van A.M. Sanjaya
Kumara; 515/1D, Polonwatta;
Hikkaduwa; Sri Lanka.
Vlamvertrager
in dolfijnachtigen
Stichting Wonen Texel (SWT),
Agrifirm en de gemeente zijn in ge
sprek over de bouw van woningen
op de plaats van het bedrijfs-
complex op de hoek Waalder-
straat-Bernhardlaan. Genoemd is
een getal van vijftig appartemen
ten, bestemd voor senioren. Maar
alvorens die kunnen worden ge
bouwd moeten nog veel hindernis
sen worden overwonnen.
Nu Agrifirm is verhuisd naar Meijer-
tebos biedt het terrein van 8000 vier
kante meter waarop het voormalige
kantoor, de graanverwerking, opslag
van kunstmest en materiaal, de win
kel en de benzinepomp zijn gevestigd
mogelijkheden. Jan van Andel van de
WST: 'Het is een perfecte plek voor
de bouw van seniorenwoningen.
Dicht bij het centrum, in de buurt van
allerlei voorzieningen.' Een steden
bouwkundig bureau heeft de moge
lijkheden onderzocht en er zijn schet
sen gemaakt. Vorige week zijn er
gesprekken geweest tussen Agnfirm,
de gemeente en de WST, waarin de
mogelijkheden zijn besproken, maar
waarbij ook de voorwaarden zijn ge
steld. Onder meer door Agrifirm. Het
bedrijf wil de Welkoopwinkel en de
benzinepomp handhaven, maar met
name de aanwezigheid van de pomp
staat op gespannen voet met de
woonfunctie. Voor de pomp moet
dus een andere locatie worden ge
vonden en - als wordt besloten dat de
winkel niet combineert met de wonin
gen - ook voor de Weikoop. Ook zijn
er nog de nodige financiële hobbels
te nemen. De bestaande gebouwen
moeten gesaneerd, waarmee veel
geld is gemoeid en het is de vraag of
dat alleen door de bouw van vijftig
woningen is te bekostigen. Nico
Kikkert van Agrifirm vindt het daarom
te vroeg om al van een plan te spre
ken. 'Daarvoor is het veel te pril. Ik
heb niet het gevoel dat wel elkaar al
aan het vinden zijn.' Maar volgens
Van Andel hebben de drie betrokke
nen de intentie uitgesproken de fi
nanciële mogelijkheden te gaan on
derzoeken. De gemeente benadert
het plan positief, maar stelt wel rand
voorwaarden. Bewoners moeten bij
voorbeeld parkeren op het eigen ter
rein, er worden beperkingen gesteld
aan de hoogte en er moet een
stedenbouwkundige toets komen.
De vraag aan Van Andel is of er wel
behoefte is aan meer senioren
woningen. 'Beslist. Onder senioren is
veel vraag naar appartementen. Voor
22 woningen die nu aan de Gasthuis
straat worden gebouwd zijn al huur
ders gevonden. Eén advertentie in de
krant was voldoende. En de vergrij
zing neemt nog steeds toe, dus ook
de vraag naar seniorenwoningen.'
de Monnikenweg immers kunnen
zeggen wat hij wilde. Iets vertrouwds
zien verdwijnen, en niet weten wat er
voor terug komt ('Een juweeltje of een
futuristisch prul?', Texelse Courant
23 mei 2003) wekt beroering.
De zorg voor het landschap en de
bezorgdheid dat Texel zijn specifieke
karakter zal verliezen door ondoor
dachte nieuwe bouwsels aan de ho
rizon, delen wij. Helaas is er veel le
lijks uit de grond verrezen, dat wel de
negotie dient, maar helaas vaak niet
het landschap, de natuur en de vo
gels. Het oude 'Hutje op de Hei', een
oorspronkelijke bollenschuur, hoe
schilderachtig en knap tot recreatie
woning verbouwd ook, was aan re
novatie toe. Het kon nu dankzij de
medewerking van Staatsbosbeheer,
waterschap en landschap
architectenbureau Copijn, worden
opgenomen in de herinrichting van
het gehele gebied van de Ploeg-
elanden. Wens was om het particu
liere gebiedje haar eigenheid als
woon-, rust- en vakantiefunctie te
laten behouden in een natuurlijke
omgeving te midden van water en
heide. Geïnspireerd door de organi
sche architectuur en gebruik van
duurzame materialen, heeft architect
Paul van Panhuys de bouw van het
huisje aan de natuurlijke bewegingen
van het nieuwe ontstane landschap
willen aanpassen. Voor de vergun
ning voor de rondingen van het
sedum/-grasdak zijn procedures
(art.19) gevoerd.
Het is een grote ingreep in de natuur
die meer naar de toekomst dan naar
het verleden wijst.
Historisch is het gebied omstreeks
1460 in cultuur gebracht voor graan-
Een gouden vijfje, in 1843 geslagen
met de beeltenis van koning Willem
II, werd getaxeerd op ruim duizend
euro. Typerend voor de waarde van
de munten die Texelse verzamelaars
zaterdag in Hotel Den Burg ter taxa
tie aanboden was dat niet. 'Het is
vaker mets dan iets bij zulke gelegen
heden', vertelt veilinghouder Karei de
Geus, die samen met beëdigd
taxateur P.J. Coumans en numismaat
J. Mevius (van het samenwerking
verband GeRoMe) gratis hun kennis
beschikbaar stelden. 'Munten zijn
veel waard als ze zeldzaam zijn. Als
iedereen een Rembrandt aan de
muur heeft, zijn ook schilderijen van
Rembrandt mets waard. Bovendien
hangt de waarde af van de staat
waarin ze verkeren. We krijgen nogal
eens munten aangeboden die men
sen zelf hebben gevonden. In een
akker of, zoals ook op Texel, op het
strand. Die zijn vaak behoorlijk aan
getast en gewoon niet mooi genoeg.
Voor de vinders vertegenwoordigen
ze natuurlijk een hoge emotionele
waarde, maar in verkoop zijn zen|
waard.'
Toch kregen De Geus en zijn coliejf"
een paar 'leuke' verzamelingeno-;
ogen, vooral waar het ging omrr
ten die uit nalatenschappen aft;
stig waren. Daaronder was eenCJl
Engelse gouden munten met
getaxeerde waarde van ruim a: Hst
duizend euro. Een klein deel var<F0°r
ter taxatie werd aangeboden,
opgekocht door De Geus, die:
een paar keer een bod deed datn
niet direct werd geaccepteerd. 'Sa
mige mensen wilden nog even dei
uit de boom kijken. Maar ik verwa
dat zij nog wel bij ons terugkon*
In totaal trok de taxatiedag onge*
zestig verzamelaars. Iets minden!
vorig jaar, maar dat heeft volgens
organisatie ongetwijfeld met1
fraaie weer te maken.
De Geus houdt maandag 18 aprilJ
veiling in Eindhoven. Daarbij kom
ook 'Texelse' munten onder de f|
bouw en gemengde bedrijfsvoering.
De oude tuinwallen omzomen nog
gedeeltelijk het stukje achterland. Tot
circa 1994 is het akkerlandje klein
schalig bebouwd geweest, met
bloembollen en maïsveld.
Daarna was er geen interesse meer
voor de bebouwing van zo'n klein
perceel. In deze tijd ontstond ook op
grotere schaal de visie om landbouw
grond om te werken tot natuurge
bied, zoals dat bij de Ploegelanden is
gebeurd. De grote hoeveelheden
kunstmest, die bloembollen- en
maïsteelt vereisen, waren met meer in
overeenstemming met sterker wor-
dervd bewustzijn voor een gezond
milieu. Zo werd het landje achter het
hutje een braakliggende akker, eerst
begroeid met mooi goudgeel gras,
maar daarna steeds meer verwilde
rend met het opschot van het opruk
kende bos. Het terreintje langs de
Monnikenweg is vermoedelijk altijd
een heideveldje geweest. Het«
stel van Staatsbosbeheer, om
stukje grond bij de herinrichting
de Ploegelanden te betrekken»
landschappelijk tot één gehei
maken, is het hele gebied ten go
gekomen.
Het was een uitdaging om het 'K
in dit landschap op te nemen. N
onrust van de bouw, de opleving!
het gechopperde heideveld en|
over het hele terrein nieuw u
strooide heidezaad zal het ge
weer tot rust kunnen komen,
landje wordt door schapen bewei
zal mede door de beschikbaarste
voor de verhuur voor veel ma
een stil gebied zijn waar ieder mie
in de natuur kan genieten vam
vogels, waterwolken en alles w?
natuur schenkt. Een oase int
woelige wereld, dat wensen w
'Hutie' toe.
Christja Mees-He
Niet meer dan twee Texelaars be
zochten vrijdag het Maritiem en
Jutters Museum in Oudeschild om
hun geluk te beproeven op de
vaarsimulator die stuurlui van Teso de
afgelopen maanden gebruikten om
alvast een beetje thuis te raken op het
nieuwe schip, de Dokter Wagemaker.
Ze bleken het slachtoffer van een 1 -
aprilgrap, bedacht door de Texelse
Courant en uitgevoerd in samenwer
king met de veerdienst en het mu
seum. De simulator staat nog in één
van de bedrijfsgebouwen van
Tatenhove aan de IJsdijk en er zijn
geen plannen om de simulator aan
het museum te schenken.
Dat er maar twee mensen afkwamen
op het lokkertje om de simulator gra
tis te gebruiken, wil niet zeggen dat
de grap te doorzichtig was. De redac
teuren werd de afgelopen dagen her
haaldelijk de vraag gesteld waarom
er dit jaar geen 1 -aprilgrap in de krant
stond. Het bericht over de simulator
hadden deze lezers zonder meer voor
waar aangenomen. Waarschijnlijk is
wel dat het gratis bezoek aan het
museum én de eventuele beloning
voor succesvolle gebruikers van de
simulator om binnenkort in
op de brug van de Dc
Wagemaker mee te varen niet
iedereen reden waren direct
Oudeschild af te reizen. Boven
was het mooi weer en zullen an
belangstellenden hun bezoek
schien nog even hebben wilier
stellen. Ze misten daardoor wel
traktatie, want Edgar Klippê
Ronald Biesboer serveerden
slachtoffers van de grap
Wagemakertje, het nieuwe naa
oprichter van Teso vernoe
Texelse kruidenbitter.
