Laatste deel maquette in Oudeschild
.TEXELSE J>
COURANT*
'Geef nieuwe maritieme
kennis plek in museum'
AM
Natuurwijzer
Texelse Boys TV
Geknip$<f
F amilieberichten
De drie maquettedelen bij elkaar ge
ven een vrijwel compleet overzicht
van de diverse soorten schepen die
Nederland in de zeventiende eeuw in
de vaart had. 'Het is met uitputtend,
omdat je altijd tussenvormen hebt die
slechts korte tijd hebben gevaren,
maar alle belangrijke scheepstypen
zijn vertegenwoordigd. De enige die
ontbreekt, is het bootjen. Dat was de
allerkleinste soort fluit. Die ontbreekt,
omdat de Zeven Provinciën tussen
door kwam. Misschien dat we in de
toekomst een handvat vinden om het
bootjen er ook nog tussen te krijgen.'
De maquette telt in totaal 160 vaar
tuigen. Op het tweede deel ligt de
nadruk op de schepen die de admi
raliteit (voorloper van de marine) in de
vaart had en het eerste deel staat in
het teken van de VOC-schepen.
Voor Artitec Maquettebouw zit het
werk er na vier jaar bouwen op. Het
Amsterdamse bedrijf begon in april
2001 in opdracht van de Stichting
VOC 2002 aan de bouw. Uit die stich
ting kwam de Stichting Reede van
Texel voort die eigenaar van het ob-
DINSDAG 10 MEI 2005
ject is. Het Maritiem en Jutters Mu
seum heeft de maquette in bruikleen.
De maquette stond in eerste instan
tie vooral in het teken van het 400-
jang bestaan van de VOC. Ander doel
was verbeterde replica's te maken
van de schepen die Nederland in de
zeventiende eeuw kende.
Deze week wordt het bouwwerk
voorzien van zes touchscreens,
waarop bezoekers informatie over
onder meer de schepen kunnen op
zoeken. Langs de wanden van de
maquetteruimte komen diverse af
beeldingen om de ruimte verder aan
te kleden. Op vrijdag 10 juni wordt de
complete maquette officieel in ge
bruik genomen. De afgelopen maan
den lag het bouwwerk in delen opge
slagen op de zolder van de schuur,
omdat de maquetteruimte eerst
moest worden uitgebreid. Het voor
ste gedeelte, waarin voorheen de
winkel van Texelana was gevestigd,
is daarvoor bij de al bestaande
maquetteruimte getrokken. Bedoe
ling is dat de maquette over een paar
jaar in een nieuw gebouw aan de
Heemskerckstraat worden onderge
bracht.
De maquette van de Reede van Texel staat sinds vorige week compleet in de schuur van
Broekman in Oudeschild. Ze telt 160 vaartuigen uit de zeventiende eeuw en 200 huisjes
Ut Oudeschild anno 1665. ifotas Jeroen van Hauvr)
Een oude tekening van de Kerke-
in de zeventiende eeuw en
een kadastrale kaart uit de negen
tiende eeuw. Daar moesten
Herbert Tomesen, Diederik Tome-
sen en Ali Sahin van Artitec
Maquettebouw het grofweg mee
doen om Oudeschild uit 1665 na te
bootsen. Met aanvullend onder
zoek hebben ze het dorp van wel
eer toch zo goed en zo kwaad als
het ging een passend gezicht ge
geven op het derde en laatste deel
van de maquette.
Sinds vorige week is de omvangrijke
naquette van de Reede van Texel
compleet. Artitec heeft het laatste
deel geïnstalleerd in de uitgebreide
van Broekman' aan de
iskerckstraat. waardoor het
'erk nu 18 meter lang en 4
-eter breed is geworden. Het
Maritiem en Jutters Museum be
schikt daarmee over de grootste
maritieme maquette ter wereld. Naar
verwachting is het bouwwerk vanaf
and deze week te bezichtigen.
Het derde deel geeft een overzicht
van schepen waarmee Nederland in
de zeventiende eeuw handel dreef
met landen rond de Oostzee, de
Noordzee en de Middellandse Zee.
fezien is ook hoe Oudeschild er rond
5 bij moet hebben gelegen. Op
tweede deel van de maquette
was het zuidelijkste deel van Oude
schild al opgenomen en op het derde
deel is het dorp tot vlak onder de
Nidige Heemskerckstraat doorge
trokken. Het aantal huisjes is toege
nomen van 40 naar zo'n 200 stuks.
Bi) de nabootsing van het dorp liepen
de gebroeders Tomesen en Sahin
legen het-probleem op dat Oude
schild in de zeventiende eeuw nau-
welijks op schilderijen is vastgelegd,
omdat kunstenaars het toenmalige
dorp niet interessant genoeg vonden.
Van de bebouwing uit de beginjaren
is op een paar achtergevels na ook
mets meer over. Met behulp van fo
to's van Oudeschild rond 1900, on
derzoek in andere plaatsen op het
eilanden rond het IJsselmeer hebben
de gebroeders Tomesen en Sahin het
dorp toch weten te reconstrueren. Op
de maquette is goed te zien dat
Oudeschild rond 1665 voornamelijk
méén lange rij huizen langs de dijk
ond Alleen rond de Kerkesteeq
ging de bebouwing een stukje het
land in. Het dorp telt relatief veel
boerderijen. Blikvanger is de
Zeemanskerk die op de maquette
nog met van zijn witte kleur is voor
zien. Ook opvallend zijn zeven
bruggetjes tussen de dijk en de eer
ste verdiepingen van achterliggende
huizen. 'Uit een reisverslag konden
we opmaken dat die bruggetjes er
vroeger moeten zijn geweest om han
del uit pakhuizen gemakkelijk op de
dijk te kunnen zetten', aldus Herbert
Tomesen. 'We hebben ze daarom op
zeven willekeurige plekken nage
maakt.' De dijk is in die tijd nog een
lage wierdijk met een strand. Op de
maquette zijn binnendijks diverse
bleekveldjes aangebracht, waarop
vroeger de was werd gedroogd.
Sommige bleekveldjes hebben later
ook nog als moestuin gediend.
Op het water zijn diverse soorten flui
ten en pinassen te zien waarmee
vroeger handelsreizen naar landen
rond de Oostzee, de Noordzee en de
Middellandse Zee werden onderno
men. De fluiten zijn onderverdeeld in
noordvaarders, oostvaarders en
straatvaarders (de laatste soort ging
naar de Middellandse Zee). Ook is er
één walvisvaarder in de collectie op
genomen. De pinassen werden onder
meer door de West Indische Com
pagnie voor tochten naar Zuid-Ame-
rika gebruikt. Daarnaast zijn ook twee
soorten visserschepen (een hoeker
en een ventjager) te zien en twee
soorten plezierjachten (een
bezaanjacht en een spiljacht). Tome
sen: 'In die tijd had je al eenzelfde
soort pleziervaart als tegenwoordig.
Nederlanders zijn daar de uitvinders
van geweest. Het was in die tijd ge
bruikelijk dat hele families met een
sloep voor hun plezier uit varen gin
gen.'
Zeven Provinciën
Onverwacht pronkstuk van het derde
deel is een replica van de Zeven Pro
vinciën van Michiel de Ruyter. Dat
scheepstype was eigenlijk niet ge
pland, maar tijdens het bouwen van
de maquette kreeg Artitec de op
dracht om voor de Bataviawerf in
Lelystad bouwtekeningen voor de
Zeven Provinciën te maken. Tome
sen: 'Toen hebben we hem in het
klein ook meteen maar voor de ma
quette gebouwd
Drijvende steigers
haven op z'n plek
Be veerhavens van Texel en Den
Helder zijn zo goed als klaar om de
km* nieuwe en bredere Dokter Wage-
i'sjn toakerte kunnen ontvangen. Delen
van de drijvende steigers die het
scHip bij het afmeren naar de brug
■jenden zijn geplaatst, terwijl an-
ere delen binnenkort naar hun
Ptok worden gesleept.
atoordat de Wagemaker vier meter
«eder is dan de bestaande schepen.
noest ook het geleidewerk worden
|^*eed. De nieuwe drijvende
s!a9wdelen werden elders gebouwd
w daarna naar Den Helder getrans
igeerd orTï bij de firma Schouten te
"Wden gestraald en geschilderd,
"^vandaan werden twee delen
de Texelse haven gesleept, waar
°P hun plek zijn gebracht. De
e'de sectie volgt aan het eind van
ju!Weel< of vol9encle week. In Den
er moeten no9 er,kele grote pa-
"Worden geslagen, die de steigers
1 JJun piek moeten houden. De ko-
ende weken worden benut om de
ond °P de i te zetten. Daarbij zul-
°ok aanpassingen aan de
onderhoudskade worden verricht.
Later dit jaar, in de periode van be
gin september tot begin december,
wordt het zogeheten lange fuikeiland
(aan de NlOZ-kant) op z'n plek ge
bracht.
Vrachtwagen
blokkeert boot
Een defect aan een vrachtwagen
zorgde er vrijdagmorgen voor dat het
benedendek van veerboot Schulpen-
gat geruime tijd werd geblokkeerd.
Het betrof een gecompliceerde sto
ring. waardoor onder meer de rem
men blokkeerden en de combinatie
tegen 7.00 uur met in staat was de
veerboot af te rijden. Toen het de
chauffeur en technici van Teso met
lukte het defect te verhelpen, werd
Van Sambeek Truckserv.ee uit Oude
schild ingeschakeld. Na het nodige
sleutelwerk kon de vrachtauto de
boot om 9.45 uur verlaten. In de tus
sentijd had de Schulpengat wel heen
en weer gevaren, maar kon uitslui
tend het bovendek worden gebruikt.
De kennis over maritieme vaartui
gen uit de zeventiende eeuw die
Artitec tijdens het bouwen van de
maquette over de Vereenigde Oos-
tindische Compagnie heeft verza
meld, zou een plek moet krijgen in
het Maritiem en Jutters Museum.
Dat voorstel doet Herbert Tome
sen, één van de bouwers van de
maquette.
Volgens hem is het belangnjk dat de
maquette, het toekomstige maquet
tegebouw en de kennis in de toe
komst één geheel vormen. Het
Maritiem en Jutters Museum zou vol
gens Tomesen op die manier tot een
soort kennis- en studiecentrum over
de maritieme scheepshistorie en de
VOC kunnen uitgroeien. 'De waarde
zit hem vooral in de kennis die we de
afgelopen vier jaar over de vaartuigen
hebben vergaard. Over de VOC is al
heel veel bekend, maar wij hebben
veel nieuwe kennis over de vaartui
gen verzameld'
In de visie van Tomesen zouden be
zoekers zich in zo'n kenniscentrum
op diverse manieren in de maritieme
geschiedenis en de in 1602 opge
richte VOC moeten kunnen verdie
pen. Je kunt je er richten op mensen
die alles even snel willen zien, maar
je kunt je ook richten op mensen die
zich echt in de geschiedenis willen
verdiepen. Informatie hoeft met voor
iedereen meteen in hapklare brokken
te worden opgediend. Er zijn ook
mensen die iets willen ontdekken
door zich eerst ergens in te verdie
pen.
Tomesen trekt een parallel met het
Vikingschipmuseum in het Deense
Roskilde waar veel aandacht aan de
tijd van de Noormannen wordt be
steed. 'Dat gebeurt op een hoog
waardig niveau. Zoiets kunnen wij nu
ook in potentie op Texel doen. Als je
het goed aanpakt, kun je tot een cen
trum komen waarvoor je wereldwijde
aandacht kunt knjgen. Je kunt met
zo'n centrum veel meer bezoekers
trekken dan de toeristen die nu naar
het museum komen. Maar het is eerst
de vraag waar je je ambitie legt.' Vol
gens Tomesen ligt de mogelijkheid
open om het toekomstige maquette
gebouw qua vorm en inrichting ook
goed op de maquette aan te laten
sluiten.
Directeur Esther Banki van het
Maritiem en Jutters Museum reageert
terughoudend op de gedachte om
het museum tot een kennis- en stu
diecentrum te laten uitgroeien. 'Je
kunt de vergaarde kennis beter in
boekvorm presenteren met heel
mooie foto's erbij en zo'n boek via de
boekhandels of onze winkel verko
pen.' Volgens Banki moet er rekening
mee worden gehouden dat de ma
quette onderdeel is van wat het mu
seum verder al in de collectie heeft.
Ze waarschuwt ervoor bezoekers
ook met met informatie te over
stelpen. Het museum en Artitec moe
ten nog met elkaar overleggen over
de vraag hoe ze verder met alle nieuw
vergaarde maritieme kennis willen
omgaan.
De sterrenhemel
Aan het eind van april en in de eerste
dagen van mei was een gigantisch
grote zonnevlek op de zon te zien. Hij
was vijf keer zo groot als de aarde en
zelfs met het blote oog waarneem
baar. Kijk echter nooit met het blote
oog naar de zon, dat kan verblinding
en onherstelbare oogbeschadiging
tot gevolg hebben. Maar door een
goed zwart glaasje, heel donker foto
negatief of door een speciaal voor dat
doel te verkrijgen folie lukt het wel en
zo konden we een week geleden de
vlek waarnemen. Doordat de zon in
28 dagen eenmaal om zijn as draait,
is de vlek nu naar de zijkant van de
zon gedraaid en dus onzichtbaar.
Echter verscheen zojuist (zondag)
een nieuwe vlek aan de andere kant.
Hij zal komende dagen beter zicht
baar worden, maar we weten nog niet
hoe groot hij zal worden.
Aan de avondhemel, na het onder
gaan van de zon. dus om een uur of
elf of twaalf, zien we in het zuid
zuidoosten een heldere 'ster' staan.
Het is geen ster: het is de planeet
Jupiter, de grootste van de planeten
die om de zon lopen, tien maal zo
groot als de aarde. In de loop van mei
zullen we Jupiter langzaam, dag na
dag, westwaarts zien trekken, wel te
verstaan: ten opzichte van de omrin
gende sterren. Op 19 mei zal de
maan, die dan tussen half en vol is,
vlak langs Jupiter trekken. Wie dan
naar de maan kijkt, zal zich afvragen
wat die 'ster' wel mag zijn die daar
naast de maan staat. Een UFO mis
schien? Nee, het is Jupiter.
Een andere heldere 'ster' aan de
avondhemel is Satumus. Ook een
planeet, en na Jupiter de grootste van
ons zonnestelsel, bijna tienmaal zo
groot als de aarde. Bij zonsonder
gang staat Satumus precies in het
zuiden, maar in de schemering is hij
nog niet te zien. We moeten wachten
tot het echt donker is. Om een uur of
elf 's avonds staat hij duidelijk aan de
westelijke hemel. Een licht-oranje
gekleurde 'ster'. Dicht in de buurt
ervan staan twee ongeveer even hel
dere sterren: de tweelingen Castor en
Pollux.
Verenigde Staten, waar hij sinds
enige tijd woont.
Op de expositie is tevens nieuw werk
te zien van Jikke van de Waal-Bijma.
Haar keramische beelden zijn opge
bouwd uit platen klei. Het glazuur is
daarbij van ondergeschikt belang. Dit
wordt slechts gebruikt om hier en
daar de structuur duidelijk naar voren
te laten komen. De aard van het ma
teriaal, de ondergrond, moet daarbij
zichtbaar blijven. In haar werk is al
tijd de mens aanwezig, vooral de
vrouw. Het werken met klei is voor
haar een proces van weglaten, ver
vormen, abstraheren en toevoegen
totdat er een beeld van herkenning
ontstaat. De expositie in De Waal is
tot en met 2 juli te zien. De galerie is
open op woensdag tot en met zater
dag van 11.00 tot 17.00 uur.
Overtreding
milieuregels
Met een dwangsombeschikking
treden b en w op tegen een agra
risch bedrijf dat zich niet heeft ge
houden aan diverse milieu
voorschriften. Als dat op 1 juni niet
alsnog is gebeurd moet de betrok
ken ondernemer wekelijks €1.000,-
betalen, wat kan oplopen tot maxi
maal €20.000,-.
Ambtenaren constateerden 2 novem
ber vorig jaar dat met was voldaan
aan voorschriften die waren opgeno
men in de milieuvergunning die op 11
mei was verstrekt. Er was onder an
dere iets mis met de olieopslag, de
wijze waarop de opslag van
bestrijdingsmiddelen was aangege
ven en er waren geen brandblus-
apparaten aanwezig.
Kleuretsen in
Galerie Langewaal
Opnieuw is er bij Galene Langewaal
een tentoonstelling aan het werk van
schilder en etser Kees de Waal ge
wijd. Ondanks zijn hoge leeftijd, 82
inmiddels, blijft De Waal enthousiast
nieuw werk produceren. Of mis
schien is het ook wel omgekeerd:
door hard te werken blijft zijn geest
jong. Wie zijn werk ziet, denkt daar
bij ook vaak aan een jongere kunste
naar. Zijn etsen en tekeningen zijn
beeldende verhalen, sprookjesach
tige voorstellingen in warme kleuren
op handgeschepte vellen. Zijn tek
sten, veelal citaten uit de literatuur,
spelen daarbij een belangrijke rol.
Behalve in Nederland exposeerde De
Waal in Engeland. Duitsland en de
"S" exelse Boys is
van creatieven. Doel van het project is
gezamenlijk experimenteel werk te
maken en grenzen te verkennen of te over
schrijden. Hei project vindt plaats op internet,
maar begint langzamerhand ook andere ver
schijningsvormen te krijgen. Zo wordt er momen
teel druk gewerkt aan een eigen magazine
genaamd 'Meanwhile' met de ambitie dat deze
wereldwijd gedistribueerd gaat worden.Tevens
is er binnenkort een eerste TV-uitzending binnen
Nachtpodium, het nieuwe open podium pro
gramma van de VPRO. In deze eerste uitzending
wordt er door de leden gewerkt aan bijdragen
vanuit het thema '(public) signs'. Oe uitzending
vindt zondag 3 oktober rond middernacht op
de plaats. Binnen Texelse Boys is ruimte voor
alle mogelijke vormen van creativiteit
Mocht er Interesse zijn bij lezers om in v
haken kan meer informatie gevonden worde
op www.texelseboys.nl
In D-zone, het magazine voor Grafi- Boys',
sche Industrie en Internettechmek
werd aandacht besteed aan het inter
nationaal creatieve netwerk 'Texelse
Satumus is een wonderlijke planeet,
door de ringen die hem omgeven.
Vanaf de aarde zien we die nngen niet
altijd even goed, maar in deze jaren
staat Saturnus enigszins gekanteld in
de richting van de aarde. We kijken
dan min of meer op de ringen, die
'open' staan, naar ons gericht. Over
enkele jaren kijken we tegen de zij
kant van de ringen aan, waardoor ze
dan vnjwel onzichtbaar zijn.
Al door een kleine kijker, met een
vergroting van ongeveer 20 tot 30
maal. zijn de nngen waarneembaar:
een fantastisch gezicht. Wie echter
de ringen van Saturnus, of Jupiter en
zijn manen beter en mooier wil zien
wordt aangeraden eens op bezoek te
gaan bij de sterrenwacht, bij
EcoMare. Kijkavonden zijn op
donderdagavonden, deze maand op
12 en 26 mei vanaf 22.00 uur. Ga
echter met onvoorbereid, want het
kan bewolkt zijn en dan is er niets te
zien. Bel dus eerst op. Nadere inlich
tingen zijn te verkrijgen op telefoon
nummer (06) 45552708.
Kees de Jager
Luilak Den Burg
Op de Groeneplaats in De Burg wordt
zaterdagochtend vanaf vier uur een
voetbaltoernooitje gehouden. Om
half vijf vertrekken lawaaioptochten
bij De Fontein en bij de tennisbanen
aan de Emmalaan. Beide groepen
maken een rondgang door Den Burg.
Iedere deelnemer moet zelf voor blik
jes, toeters en andere spullen zorgen
om herrie mee te maken. De lawaai-
tochten zijn bedoeld voor kinderen
tot elf jaar, het voetbaltoernooi voor
de jeugd van elf tot en met zestien
jaar. Op de Groeneplaats wordt ook
muziek gemaakt en zijn diverse an
dere activiteiten, zoals een spring
kussen. Alle aanwezigen krijgen bo
vendien een luilakbol met thee of
chocolademelk. Deelnemers voor het
voetbaltoernooi kunnen zich in teams
van vier opgeven bij sportservice
texel@texel.com. Bi) de opgave die
nen vermeld te worden de naam van
het team, de namen en leeftijden van
de spelers en een telefoonnummer.
Omdat het smeren met zeep de laat
ste jaren uit de hand is gelopen om
dat ook met boter, eieren en andere
middelen werd gesmeerd, roept de
gemeente op het vieren van luilak te
beperken tot het maken van lawaai.
De politie zal streng optreden tegen
smeren en vernielingen.
En nu, nu het even tegen zit
denkt hij aan wat hij heeft geleerd
door de jaren heen
doe het en voor het geld
en voor de show
maar doe alles wat je doet met hart en ziel
André
20 oktober 1965
Den Burg
8 mei 2005
Alkmaar
Colanda Ruisch
Piet en leke Roeper
Damëlle en Erik
Dirk en Mien Ruisch
Alex en Esther
Van de Veldelaan 256
1816 PK Alkmaar
De crematieplechtigheid zal plaatsvinden op vrijdag
13 mei om 13.15 uur in crematorium „Schager-
kogge", Haringhuizerweg 3, Schagen. Na afloop is
er gelegenheid tot condoleren in de ontvangkamer
aldaar.
In plaats van bloemen graag een donatie
aan het K.W.F. fonds, waarvooreen collectebus
aanwezig zal zijn.
Intens verdrietig moeten wij, na een ongelijke
strijd, veel te vroeg afscheid nemen van mijn lieve
kleinzoon en onze lieve neef
Oma Roeper
Ooms, tantes,
neven en nichten
Wij zijn blij je te hebben gekend.
André
Maar verdrietig nu je er niet meer bent.
Oom Hein en
tante Grietje
Marianne en Enk
Kennck en Ilse
Oom Roel en
tante Auktje
Simone
Christian
„ik geef niet op"
(Troep)
Helaas hebben we veel te vroeg afscheid moe
ten nemen van onze vriend
André Roeper
(Troep)
Wij wensen Colanda en de familie veel sterkte bij
het verwerken van dit grote verlies.
Arjen
Lonneke
Ronald
Femke
Eduard
Martin
Linda
Jan
Jane
Jasper
Patricia
Steven
Demse
Leendert
Connie
Vincent
Cynthia
Erik
Jacob
Andrea
Troep
„Leef om te leven"
Waarom zo kort...
Het ging toch ergens over
waarde vriend, het ga je goed.
Arrie, Edu, Jan, Nelis, Capone, Lenis
Kobus, Sjaak, Schunk, Jesper, Vinnie
Troep
See you when we are nch..
JNGB-Fonds
en geen kaart, geen plan,
geen gids die ons,
vertelt waarheen
(Tróckener Kecks)
Dag Troep.
Edu*
Arrie
Nog zoveel dromen.
Het is zo onwerkelijk.
Wij wensen Daan en Erik, Colanda en de familie
Roeper veel sterkte toe met het overlijden van
André Roeper
Gretha en Martin
Kim, Jeanet en Anneke
Saar en Mare
Esther en Jeroen
Fré en Sander
Toch nog onverwachts is hij overleden.
André Roeper
Deze strijd kon je met winnen.
Rust zacht.
Wij wensen Colanda, Piet. leke. Damëlle en Erik
sterkte toe.
Joop en Ina
Aad en Josien
Niek en Diny
Met diep leedwezen hebben wij kennisgenomen
van het overlijden van
André Roeper
zoon van onze oud-gemeentebode Piet Roeper.
Wij wensen Piet. leke en de rest van de familie
veel sterkte met het verwerken van dit verlies.
Raad. college en medewerkers
van de gemeente Texel
Na een kortstondig ziekbed is overleden ons
enthousiast lid
Jan Brans
We zullen zijn humor missen.
Bridgeclub Alert - Oosterend
Bridgeclub Groot-Slem - Den Burg
