Enquête wad om te
weten wat er leeft'
TEXELSE
5
COURANT1
Scharrelaar trekt bekijks
Zand terug in haven Oudeschild
Gemeente betaalt helft
ombouw toegangsdeur
Geslaagd
beeldbepalend asfaltcentrale verdwijnt
Kerkorgel Oosterend naar Den Hoorn
DINSDAG 20 SEPTEMBER 2005
De enquête die de ministeries van
Landbouw en Verkeer en Water
staat onder de bewoners van
Waddeneilanden en Waddenzee
gemeenten heeft verzonden, is
geen middel om tegenstanders
van de Werelderfgoedstatus ach
teraf de wind uit de zeilen te ne
men. Dat heeft projectleider Ber
nard Baerends van de aanstaande
Waddenzeeconferentie op Schier
monnikoog laten weten.
De projectleider stond vorig weekend
met collega's van het ministerie LNV
op de Groeneplaats in Den Burg om
publieksvoorlichting over de confe
rentie te geven. Bezoekers konden
onder meer de enquête Wad wel,
wad niet invullen die de afgelopen
weken in 107.000 stuks in de Wad
denregio is verspreid. In de enquête
wordt mensen onder meer gevraagd
te beschrijven wat een nominatie van
de Waddenzee tot Werelderfgoed
voor hen betekent. Dat wierp de
vraag op op welke manier de uit
komst van de enquête straks een rol
speelt in de uiteindelijke besluitvor
ming op Schiermonnikoog. Dat is
met name van belang voor Texel en
Ameland waar de gemeenteraden,
wier besluiten door LNV als maatge
vend voor steun onder de bevolking
op beide eilanden worden gezien,
zich tegen de nominatie uitspraken.
■n kraan stort De Vries en Van de Wiel een hap zand in de monding v,
d terug in de te diep uitgebaggerde haven aangebracht.
Uie meter zand
Opvallende drukte aan de Ploeg-
elanderweg, waar dit weekend een
scharrelaar Coracias garmlus) werd
gesignaleerd. Een bijzonderheid,
omdat deze uit Azië afkomstige vo
gel voor het laatst in 1980 op Texel
was neergestreken en er slechts vijf
eerdere waarnemingen bekend zijn.
De turkooisblauwe dwaalgast die wat
van een kraai wegheeft maar met tot
de kraaiachtigen behoort, werd don
derdag voor het eerst gesignaleerd bij
de Rovershut. De melding lokte een
grote stroom vogelaars naar het ei
land. onder wie zelfs buitenlanders.
Met hun telelenzen zagen ze hoe de
vogel zich tegoed deed aan onder
meer kikkers. ifoiopkiKoken)
Gerard Weijers (CDA) zei tijdens de
raadscommissie Middel dat geen
prettig gevoel geeft dat er nu opeens
grotere groepen worden geraad
pleegd. Hij wilde opheldering van
burgemeester Joke Geldorp.
Volgens projectleider Baerends is de
enquête bedoeld om op het ministe
rie beter te weten te komen welke
beleving er rond het voornemen
speelt. 'Het is een onderbouwing van
wat er rond het besluit speelt.' Gel
dorp wees er tijdens de commissie
vergadering op dat minister Cees
Veerman van LNV naar het totaal
beeld van standpunten op de eilan
den. de Waddenzeegemeenten, de
Waddenprovincies en diverse betrok
ken organisaties moet kijken. De pro
vincies zijn voor. Vlieland, Terschelling
en Schiermonnikoog eveneens en
ook diverse particuliere organisatie
hebben zich voor nominatie uitge
sproken. Volgens Geldorp begint bij
de Kamer van Koophandel Noord
west, een tegenstander, ook een an
der geluid te klinken. In Duitsland
klinkt overwegend een positief geluid
en in Denemarken staat het onder
werp momenteel nog op een laag
pitje. Baerends: 'Daar is een andere
discussie over een nationaal park
gaande en die willen ze niet vermen
gen met het Werelderfgoed. Hij sloot
met uit dat misschien nog een keer
moet worden uitgelegd dat de We
relderfgoedstatus geen beperkende
maatregelen oplegt.
De projectleider liet weten dat in
Duitsland momenteel het begrip
'kleinschalig historisch medegebruik'
voor enige achterdocht zorgt. Dat
begrip, geïntroduceerd door Dick
Drijver uit Den Hoorn en vier jaar ge
leden op de vorige conferentie in net
Deense Esbjerg erkend, moet voor
komen dat typische gebruiken van de
eilanden het onderspit gaan delven in
regelgeving. Tegelijk met de erken
ning werd besloten dat in aanloop
naar de conferentie op Schiermon
nikoog zou worden onderzocht welke
gebruiken onder kleinschalig histo
risch medegebruik kunnen worden
geschaard. Baerends: 'Dat heeft in
Duitsland de vraag opgeroepen of er
soms iets aan de hand is. Daar vra
gen ze ze zich nu juist af wat er straks
voor onverwachts achter dat begrip
vandaan komt. We moeten dus voor
komen dat daar op dat gebied mis
verstanden ontstaan
Verbazing alom vrijdag in de haven
an Oudeschild. In plaats van zand
«eg te halen, stortte aannemer De
f/C Vries en Van de Wiel het terug in de
laven. De aannemer had de noor-
f[| ierhaven te diep uitgebaggerd.
3jna de gehele dag was De Vries en
'an de Wiel bezig om de noorder-
laen terug te brengen op de maxi-
naal toegestane diepe van 4,70 me-
tr beneden NAR Volgens een
loordvoerster van Rijkswaterstaat
nas de haven tot iets meer dan vijf
eter beneden NAP uitgebaggerd en
at was niet volgens de afspraken in
«prestatie-contract tussen RWS en
aannemer. 'De haven moet min-
m 3,40 meter beneden NAP zijn
voor de scheepvaart, maar het mag
niet meer dan 4,70 meter beneden
NAP zijn, omdat anders de kans ont
staat dat de damwanden verzakken.'
In totaal moest De Vries en Van de
Wiel ongeveer vijfhonderd kubieke
meter zand terugstorten. De aanne
mer had volgens Rijkswaterstaat bij
metingen zelf geconstateerd dat ze te
diep waren gegaan.
Met een kraan die op het ponton Tho
mas sr stond, werd het zand vrijdag
zorgvuldig over de havenbodem ver
deeld. Het was aangevoerd met het
binnenvaartschip Grinza VIII van De
Vries en Van de Wiel. Enkele schepen
die in de noorderhaven lagen, moes
ten voor de werkzaamheden elders
een ligplaats zoeken. De Texelstroom
en de Zeester, die beiden bezoekers
aan boord hadden voortochten, on
dervonden enige vertraging bij het
uitvaren. De opmerkingen op de kade
waren niet mals. Diverse omstanders
konden niet begrijpen dat er daad
werkelijk zand terug in de haven werd
gestort. Enkele kottervissers merkten
op dat de noorderhaven zich ook
vanzelf wel weer zou hebben opge
vuld. De kosten voor het terugstorten
komen volgens RWS voor rekening
van de aannemer. Volgens de woord
voerster zijn de twee in goed overleg
met elkaar. Het komt zelden voor dat
een aannemer bij werkzaamheden
zand in een haven moet storten. 'Dit
is de eerste keer dat wij het meema
ken.'
entree van disco de J'elleboog
Kantoorstraat in Den Burg
verbouwd, waardoor de
van binnen naar buitëffgaat
laien. De huidige draairichting is
immerend als de discogangers
igeval van brand of andere cala-
rit moeten vluchten en geldt
fearom als onveilig. Deze situatie
echter ontstaan door toedoen
side gemeente zelf en daarom
b en w besloten de helft
ïide ombouwkosten (€2.187,50)
rekening van de gemeente te
ön komen.
8 geval kreeg de aandacht toen
ar aanleiding van de geruchtma-
cafébrand in Volendam op 1
ari 2001 alle Texelse horecabe-
foen nader op brandveiligheid wer-
gecontroleerd. Daarbij werd wei-
9schokkends geconstateerd. In het
aval van de J'elleboog moest iets
«den verbeterd aan de transpa-
jtverlich'ting en het waterleiding-
•■oop en er moest worden voorzien
«en personeelsinstructie/ontrui-
wgsplan. Ook de draairichting van
■toegangsdeur moest anders. De
draairichting klopte met met de
bouwtekening, op grond waarvan
destijds de gebruiksvergunning voor
het bedrijf-isèrf^egévéh: "maar deze
afwijking was in 1991 door een amb
tenaar nadrukkelijk toegestaan, zo
bleek uit de archieven. Op grond van
deze 'onrechtmatige ambtelijke in
schatting' kwamen exploitant en ge
meente in overleg tot het besluit om
de ombouwkosten te delen. Als het
werk is uitgevoerd krijgt het bedrijf
gebruiksvergunning.
De exploitant had wel enkele voor
waarden gesteld. Hij wilde dat de eis
van naar buiten draaiende deuren
ook voor alle andere horecabedrijven
geldt en wilde een stukje van de
Kantoorstraat voor de disco overne
men of in erfpacht krijgen met een
vergunning om hier een vernieuwde
entreepartij te bouwen. De gemeente
heeft zowel het een als het ander af
gewezen. Het voorschrift betreffende
de draairichting kan niet in alle situa
ties worden opgelegd. Het hangt
onder andere af van de bezetting en
de aard van het gebouw, zodat soms
voor een tussenoplossing moet wor
den gekozen. Het bieden van bouw
mogelijkheden aan de straatkant van
het bedrijf is strijdig met het beleid.
De afstand van 3,70 tot het gebouw
aan de overzijde moet vnj blijven.
Het vraagstuk betreffende de draai
richting van toegangsdeuren is een
typisch voorbeeld van stnjdigheid
van veiligheidsregels. Naar buiten
draaien is gewenst om snel naar bui
ten te kunnen vluchten, maar is ge
vaarlijk voor voorbijgangers op straat
die tegen de onverwacht open
zwaaiende deur kunnen botsen.
Sinds de cafébrand en vergelijkbare
andere branden wordt een vrije
vluchtweg het belangrijkst gevonden.
'Geen iepen terug
langs Molenlaan'
De karakteristieke iepen langs de
Molenlaan in De Cocksdorp wor
den hoogstwaarschijnlijk vervan
gen door een ander soort bomen
als ze worden gerooid. Bedoeling
is dat de Molenlaan dan tegelijker
tijd wordt heringericht, zodat ze
een meer 'dorpse' uitstraling krijgt.
Dat heeft een woordvoerder van de
gemeente gisteren laten weten. Er
zijn nog geen concrete plannen om
de bijna tweehonderd iepen te laten
rooien, maar de gemeente houdt er
rekening mee dat dat op korte termijn
wel nodig kan zijn vanwege besmet
ting door de lepziekte. Wat voor soort
bomen er in de plaats komen, is vol
gens de woordvoerder nog met te
zeggen. 'Maar het zullen niet op
nieuw iepen worden.' Volgens hem is
het wel de bedoeling dat de nieuwe
bomen al meteen volwassenen zijn,
zodat er niet eerst jonge boompjes
langs de kant van de weg staan. De
gemeente overweegt de vervanging
te combineren met een herinrichting
van de Molenlaan. 'We denken erover
het asfalt te vervangen door straat
klinkers en eventueel een trottoir aan
te leggen, zodat de straat een meer
dorps karakter krijgt. Als we toch
bezig zijn, kunnen we het beter in één
keer goed doen.' De nieuwe bestra
ting moet er ook meteen toe leiden
dat er minder hard over de Molenlaan
kan worden gereden.
De gemeente probeert voor de her-
innchting in aanmerking te komen
voor een provinciale bijdrage. De
kosten van rooien en vervanging zijn
voor rekening van de gemeente zelf.
Volgens de woordvoerder heerst er
bij de gemeente teleurstelling dat er
rekening moet worden gehouden met
volledig kap van de iepen. 'We zijn ze
blijven inenten, maar desondanks zie
je toch dat ze ziek worden. Dat is echt
heel jammer.' Sinds vorig jaar zijn in
totaal al zo'n vijftien zieke iepen uit de
laan weggehaald.
Sarah van der Vliet uit De Cocks
dorp is aan de Universiteit van Leiden
afgestudeerd in de psychologie, met
als afstudeerrichting ontwikkelings-
en onderwijspsychologie.
Oudeschild is vorige week een
Sin gemaakt met de sloop van
'asfaltcentrale. Daarmee ver
ent een beeldbepalend object
"de haven, want de toren is vol-
"s rayonmanager Fedde Daal-
I fvan eigenaar Ooms uit Aven-
Wn zo'n twintig meter hoog.
8 asfaltfabriek stamt volgens het
6rtal Ir> de betonvloer uit 1976. In de
^ale werden zand, grind, vulstof
'Mume gemengd en verwarmd om
er asfalt van te maken. Het werd on
der meer gebruikt voor de dijk
verhoging en in de wegenbouw. Maar
nu het asfalt al een jaar of drie wordt
aangevoerd vanuit de centrale in
Schagen, is de Texelse fabriek over
bodig geworden. Alleen het gietasfalt
dat voor de strandhoofden wordt
gebruikt, komt uit Oudeschild. 'Maar
voor die paar keer dat we dat gebrui
ken, kunnen we hier geen installatie
in werking houden', vertelt Daalder.
De fabriek wordt gesloopt door een
Frans bedrijf, dat bepaalde onderde
len heeft verkocht, en dat onder meer
de diensten van Pietje Kager heeft
ingehuurd. De sloop neemt naar ver
wachting een paar weken in beslag.
Daarna komt er een simpele installa
tie, waarmee alleen gietasfalt kan
worden gemaakt. Omdat dat deze
vloeibare teer niet met de veerboot
mag worden vervoerd, wordt hiervoor
een halffabrikaat van de overkant
gehaald, waaraan in Oudeschild al
leen nog bitume wordt toegevoegd
Britse parachutist
omgekomen
De 43-jarige parachutist Adrian
Nicolas uit Engeland kwam zater
dagmiddag bij een sprong zo on
gelukkig terecht, dat hij korte tijd
later overleed.
De man had die dag als gast van het
paracentrum Texel al zeven sprongen
gemaakt. Kort voor de landing bij de
achtste sprong ging op ongeveer
honderd meter hoogte zijn reserve
parachute open. zodat hij aan twee
parachutes hing. Volgens een verkla
ring van het paracentrum werd zijn
lichaam daardoor in een ongelukkige
horizontale stand getrokken. Nicolas
trachtte dit nog op te lossen door de
hoofdparachute los te koppelen,
maar hij was toen al zo dicht bij de
grond dat hij veel te hard neerkwam
en daarbij fatale verwondingen op
liep. Personeel van ambulance en
traumahelikopter deden vergeefse
pogingen tot reanimatie. Rond half
vier moest worden vastgesteld dat de
man was overleden. Nicolas, die een
vriendin en een dochter achterlaat,
had duizenden parachutesprongen
op zijn naam staan en gold dus als
zeer ervaren. Het openen van de
reserveparachute gebeurt automa
tisch als de springer een te hoge
daalsnelheid heeft, wat het geval is
als de hoofdparachute zich niet
opent. In dit geval was er. met de
hoofdparachute mets aan de hand.
Mogelijk is de automaat in werking
gekomen door een kortstondig hoge
valsnelheid tijdens de landings
manoeuvre. De politie zal het onge
luk aan de hand van onderzoek re
construeren.
De omgekomen parachutist was al
vaker op Texel geweest om zijn sport
uit te oefenen. Ook zaterdag was hij
ingehuurd als coach van andere
springers.
Verkoping
in Bethel
In buurthuis Bethel in Zuid-Eierland
vindt zaterdag 1 oktober van 10.00
tot 12.00 uur de jaarlijkse verkoping
van tweedehands kinderkleding en
speelgoed plaats.
Het orgel in de voormalige gerefor
meerde kerk van Oosterend ver
huist naar Den Hoorn. Dat is al
thans het plan van kunstenaar
Charles Janko, die het instrument
graag een plek verschaft in zijn
atelier aan de Witteweg. Bedoeling
is het instrument geregeld te ge
bruiken voor concerten van hem
zelf en andere organisten. Voor
waarde is dat er voldoende geld
beschikbaar komt.
Janko hoorde bij toeval dat het orgel
door het samengaan van de her
vormde en gereformeerde kerk over
bodig is geworden. Het gebouw
waarin het staat is gekocht door de
Stichting Wonen Texel, die er appar
tementen en een wijksteunpunt in wil
realiseren. Nadat de afwisselend in
Amsterdam en Den Hoorn wonende
Janko het instrument had gehoord,
raakte hij al er snel van gecharmeerd.
'Het is een mooi orgel. Groteren met
meer mogelijkheden dan dat in het
Hoornder kerkje. Toevallig was ik kort
daarvoor benaderd door het Loods-
enproject, met de vraag of ik ideeën
had de kunst en cultuur in Den Hoorn
te stimuleren. Dit leek me een mooie
kans het orgel voor Texel te behou
den en iets leuks voor ons dorp te
doen.'
Janko is zelf een veelzijdig kunste
naar. Hij studeerde orgel, piano en
elektronische muziek. In het theater
was hij werkzaam als dirigent bij
opera en musicals. Sinds 1992 com
poneert hij muziek voor zwijgende
films, die hij veelal live uitvoert tijdens
de projectie. Geregeld treedt hij op in
het Filmmuseum in Amsterdam en
daarnaast op festivals in Utrecht,
Rotterdam, Bologna en Straatsburg.
In opdracht van de VPRO schreef hij
de muziek voor de vijftiendelige se
rie Alice in Wonderland van Walt
Disney. Als organist speelt hij onder
meer in de Laurenskerk in Rotterdam,
waar het grootste mechanische orgel
van Europa staat. Opvallend is dat
Janko ook als schilder en tekenaar
zijn sporen heeft verdiend. Hij stu
deerde aan de Rijksacademie van
Beeldende Kunsten. Zijn tekeningen
en schilderijen bevinden zich in uit
eenlopende collecties van particulie
ren en publieke instellingen.
Het in 1961 door Fonteijn en Gaal ge
bouwde orgel krijgt een plek in
Janko's atelier aan de Witteweg,
naast het voetbalveld. 'Dat is groot
genoeg. Het orgel is alleen iets te
hoog. Dat wil ik oplossen door de
vloer een stukje te verlagen. Er staat
al een vleugel. Dat biedt prachtige
mogelijkheden voor allerlei bijzon
dere concerten. Je kunt bijvoorbeeld
denken aan een transcriptie voor
piano en orgel, waarbij één persoon
afwisselend beide instrumenten be
speelt. Dat wordt bijna nooit gedaan,
omdat het moeilijk is beide instru
menten bij elkaar te brengen. Er is
voor orgel sowieso prachtige muziek
geschreven, in allerlei genres. De
meeste mensen kennen orgelmuziek
alleen uit de kerk.' Janko wil niet al
leen zelf op het orgel spelen, maar
ook andere organisten uitnodigen
voor concerten. 'Het wordt natuurlijk
kleinschalig, maar vijftig of zestig
mensen kunnen er wel terecht. Dat is
vorig jaar ook al gebeurd bij het
Broadway-festival.
Een probleem vormen vooralsnog de
financiën. Het orgel moet worden
gekocht van een particulier, die on
langs eigenaar is geworden Daar
naast is geld nodig voor onder meer
het vervoer en een kleine restauratie.
Volgens Janko klinkt het instrument
iets te schel, een euvel dat kan wor
den verholpen door het te intoneren
Daarnaast moet het veel oudere
front, dat zo'n honderd jaar geleden
door Proper in Kampen werd ge
maakt, worden opgeknapt en wil
Janko de pijpen oppoetsen. 'Een
deel van het werk kan ik zelf, maar ik
zal ook wat hulp nodig hebben. Ik
verwacht in totaal bijna €10.000-
nodig te hebben
Om voldoende subsidie en giften bm
nen te kunnen halen, heeft Janko de
stichting Orgelfront opgericht, waar
van accountant en dorpsgenoot Her
man Bakker de penningmeester is
Ze hebben goede hoop dat het geld
er komt. 'Zo'n groot bedrag is het
natuurlijk ook niet. Je hebt maar een
paar instellingen nodig die één- of
tweeduizend euro schenken. Daar
naast is de stichting nadrukkelijk op
zoek naar donateurs. Voor het geld.
maar het lijkt me ook leuk dat de
Hoomders kunnen zeggen dat ze
hebben meebetaald aan het instru
ment, als verrijking van het dorp
Zaterdag 1 oktober geeft Janko een
concert op het orgel dat dan nog in
de kerk staat. 'Voor de mensen m
Oosterend is dat een soort afscheid
Maar daarnaast hoop ik dat ook veel
andere mensen komen luisteren. De
toegang is gratis, maar het zou mooi
zijn als mensen na afloop een bij
drage willen geven voor het orgel.'
Het concert begint om 16.00 uur. Het
(Rabo)bankrekeningnummer van de
stichting Orgelfront is 3031.98.974.
Najaarsbijlage
Charles Janko: 'Er is prachtige muziek voor orgel geschreven, in allerlei genres.
In verband met de Agenda in de bij
lage Najaar/Vakantiekrant die op vrij
dag 14 oktober verschijnt, verzoekt
de redactie aankondigingen van ac
tiviteiten m die penode door te geven
aan de Texelse Courant, via e-mail
(redactie@texelsecourant.nl), tele
foon (362620) of fax 323000.
