'Spitten in grond voor aanleg waterleiding' Leefgemeenschap Maartenhuis viert zilveren jubileum Meer dan zorg aan half eeuw Ruijslaan rii TEXELSE 3 COURANT F amilieberichten Maartie DuiN WORD HULPOUDER VRIJDAG 30 SEPTEMBER 2005 Als ik eraan terugdenk hoe het ef hier vijfentwintig jaar gele den uitzag, had ik nooit kunnen bedenken dat het zo zou worden', zegt André van de Wolk als hij rondkijkt over het terrein van het Maartenhuis. Verwaarloosde hou ten barakken, een vervallen huis Maarten, een bloembollenveld en een weiland trof hij vijfentwintig jaar geleden aan op de Ruijslaan. Nu is er een goed onderhouden en van veel groen voorzien ter rein met daarop drie grote woon huizen, een vierde in aanbouw, gemeenschapszaal en een recent gerenoveerde werkplaats met boerderij. Morgen viert de feefgemeenschap voor verstan delijk gehandicapten zijn zilveren ubileum. Samen met Hans Galjaard behoort Van de Wolk tot de bewoners van teleerste uur. In een oud PTT-busje werden de twee in maart 1980 op 18- iange leeftijd van leefgemeenschap Christophorus in Bosch en Duin (in de buurt van Utrecht) naar Texel verhuisd. Christophorus kampte net ruimtegebrek en wilde daarom acht jongvolwassen verstandelijk jehandicapten op een andere plek 'uisvesten. Na een zoektocht langs jverse plekken was de overkantse «(gemeenschap bij het destijds «gstaande huis Maarten en de bij- tehorende houten barakken terecht jskomen. Toen we hier kwamen, zijn we in de tarakken begonnen. Daar sliepen ie', vertelt Galjaard. 'Het eerste dat te hebben gedaan, is het opknap ten van de barakken en het huis. Het was een bouwval.' Huis Maar- ïfi, het voormalige Kinderdok, had ïiejaar leeg gestaan na het vertrek sn de laatste meervoudige gehan- icapte kinderen die er jarenlang rder het regiem van de in 2003 verleden Lies van Rijsselberghe eren verzorgd. Drie jaar leegstand id het pand geen goed gedaan. was meermalen geplunderd en was veel gesloopt. Ook de houten qJ rakken, ooit geplaatst als voorlo- l' rsvoor groot antroposofisch dorp t Van Rijsselberghe had willen uwen, waren verwaarloosd. Is handen uit de mouwen steken, tas het eerste dat de acht jonge tswoners moesten doen. 'Ik ben 'ier nog aan het spitten geweest een waterleiding aan te leggen', stelt Van de Wolk. 'Met Henk de tuyter heb ik brandmuren in de iwkken gemetseld en met lood- Geus ben ik voor repara- op het dak van huis Maarten pweest.' Galjaard hielp onder meer met het trekken van nieuwe Wingen, waarvoor hij soms onder barakken moest kruipen. De ajwe leefgemeenschap kreeg in begindagen veel steun van de sxelse bevolking. In een boek over ■s historie van het Maartenhuis ^schrijft directeur Peer Elstgeest at hotels De Lindeboom en Opduin ïsdden bestek leverden en dat yj 'via de Rotary veel goederen naar at Maartenhuis kwamen. Diverse Texelaars hielpen vrijwillig mee bij het opknapwerk. Onder hen toen malig burgemeester Jo Engelvaart die in zijn vrije tijd een tegelpad aanlegde. Gezamenlijk Het jonge Maartenhuis kreeg het zelfde karakter als grote broer Christophorus. De verstandelijk gehandicapten en hun begeleiders woonden en werkten er gezamen lijk. Dat was gebaseerd op het antroposofische gedachtegoed van de Oostenrijkse kinderarts en peda goog Karl König die in de Tweede Wereldoorlog in Schotland de eerste zogeheten Camphillgemeenschap voor verstandelijk gehandicap ten stichtte. Uitgangspunt van die gemeenschappen is dat de nadruk wordt gelegd op de mogelijkheden van verstandelijk gehandicapten en niet op hun beperkingen. Sheila en Donat Bay, twee werknemers van Christophorus, waren de eerste begeleiders die zich in de nieuwe leefgemeenschap op Texel vestig den. Ondanks de hulp kende de gemeen schap geen eenvoudige start. Het jonge Maartenhuis werd niet door de overheid als gezinsvervangend tehuis erkend, waardoor het volledig zelfstandig voor inkomsten moest zorgen. Een deel daarvan kwam uit een sociaal fonds van Christopho rus, maar in Bosch en Duin waren ze daar weinig gelukkig mee omdat het Maartenhuis behoorlijk op de begroting drukte. Ouders van de jonge bewoners sprongen regelma tig bij, er werd ruimte als vakantie appartement verhuurd en de bege leiders waren druk bezig via allerlei fondsen geld te verwerven. De leef omstandigheden waren soms bar. Van de Wolk herinnert zich dat de waterleiding bevroor als het oosten wind was. Voordat de waterleiding er was, moest er zelfs water bij de buren worden gehaald. Douchen deden de bewoners in het begin op camping Kogerstrand. 'Daar gingen we met een kwartje in de hand naar toe', vertelt Galjaard. De bewoners moesten ook wennen aan de over gang naar Texel. Galjaard: 'In het begin dacht ik wel eens "wat moet ik hiermee?" Ik zat opeens veel ver der weg van mijn pleegouders en andere familieleden.' Onder de begeleiders deden zich regelmatig wisselingen van de wacht voor. Een jaar na de start werd het echtpaar Bay opgevolgd door Edel- gard en Willem Jansen die veel waarde hechtten aan de gemeen schapszin. Zoveel dat individuele belangen van bewoners en werk nemers daaraan als ondergeschikt werden beschouwd. Dat leidde vol gens het boek van Elstgeest in 1985 tot een ernstig conflict toen begelei ders Piet en Marga Hogenboom hun eerste kind verwachtten. Edelgard Jansen vond dat de Hogebooms het belang van het dagelijks werk boven het kind moesten stellen en dat ging het echtpaar Hogeboom te ver. Het bestuur stelde ze in het gelijk, waarna Edelgard en Willem Jansen vertrokken en Piet en Marga Hogeboom de leiding overnamen. Onder hun leiding verwierf de gemeenschap in 1988 de langver wachte erkenning als gezinsver vangend tehuis, waardoor het rijk subsidie ging verstrekken. Het was voor het Maartenhuis een belang rijke stap op weg naar een zekere toekomst. Er kon geld aan het soci aal fonds van Christophorus wor den terugbetaald, de ouders van Burgemeester Jo Engelvaart verrichtte op 28 oktober 1983 de officiële opening van het Maartenhuis. De leefgemeenschap was er toen, drie jaar na de start, voor op orde. (Foto erzhtot Tojtolse Courant) de inmiddels veertien verstandelijk gehandicapten hoefden niet meer bij te springen en de begeleiders konden zich volgens Elstgeest veel meer op de zorg richten. Ze hoef den zich niet langer meer met fond senwerving bezig te houden. De erkenning leidde ook tot de bouw van de woonhuizen Brendaan en Avalon die respectievelijk in 1992 en 1993 in gebruik werden genomen. De houten barakken konden defi nitief worden verlaten. Het Maar tenhuis kwam ook onder de vleu gels van Christophorus vandaan en werd ondergebracht in de Stichting Camphillgemeenschap Maarten huis. Dagopvang Onder aanvoering van Nico en Nel lie Engelaer en Hannelore Speel man. die vanaf 1992 de scepter zwaaiden, werd het Maartenhuis eveneens door het rijk erkend als dagopvang voor ouderen. Dat bete kende dat verstandelijk gehandicap te Texelaars die elders op het eiland woonden ook in de werkplaats aan de slag konden gaan. Het aantal werknemers op de werkplaats, die in 1996 in een nieuw pand werd gehuisvest, groeide daardoor naar Hans Galjaard en André van de Wolk zijn bewoners van het eerste uur van het Maartenhuis. Zij kwamen er in Achter hen huis Maarten dat 52 jaar geleden als Kinderdok in gebruik werd genomen. in totaal 27. De werkplaats begon in 1980 met een weverij en een hout werkplaats en werd in de loop der jaren aangevuld met een bakkerij, een kaarsenmakerij en een boerderij waar op biologische wijze produc ten worden verbouwd. Ook was er nog een tijdje een kaasmakerij en werden er tot een paar jaar geleden koeien verzorgd die bij Sint Donatus vandaan kwamen. Het aantal banen op de leefgemeen schap groeide door de erkenningen naar iets meer dan dertig voltijdba nen die volgens Elstgeest momen teel door 11 inwonende medewer kers en 40 externe medewerkers worden ingevuld. Er wonen op het moment 23 verstandelijk gehandi capte bewoners in de woonhuizen, 15 meer dan waarmee de gemeen schap in 1980 van start ging. De laatste stijging van het aantal bewo ners deed zich in 2001 voor toen huis Maarten opnieuw als woonhuis in gebruik werd genomen. Er kwa men toen vijf nieuwe bewoners bij. Door de komst van het vierde woon huis komen binnenkort opnieuw vier plaatsen vrij in Brendaan, Avalon en huis Maarten. Zes huidige bewo ners van die huizen schuiven door naar het nieuwe woonhuis. Texel speelt sinds eind jaren negen tig een nadrukkelijke rol op het Maartenhuis. Onder leiding van Peer Elstgeest, die in 1999 directeur werd, is de laatste jaren de zoge noemde vertesseling uitgevoerd. Het Maartenhuis wilde af van het beeld dat het een 'eiland op een eiland' was. Dat ontstond doordat in de beginjaren de blik vooral naar binnen was gericht. De bankier aan de overkant werd ingewisseld voor een Texelse bank, voor de nieuw bouw werd een Texelse architect in de arm genomen, er kwam een openbaar mindervalidenpad (Alloo) over het terrein en er kwam meer samenwerking met het Zorgcen trum, Noorderhaven en De Waer- den. Ook de cultuur werd losser. Zo deed onder meer de televisie zijn intrede. De gemeenschap houdt nog wel altijd de antroposofische beginselen in ere. Elke werkdag begint met een gezamenlijke bij eenkomst in de gemeenschapszaal Artaban (in 1998 heropend nadat de zaal in 1996 door brand was verwoest), er worden veel vieringen gehouden, biologische maaltijden bereid en veel staat in het teken van de natuur. Via een gestructureerd overlegsysteem met diverse bijeen komsten bepalen zowel bewoners als begeleiders nog altijd geza- Al meer dan vijftig jaar wordt er zorg verleend op de plek waar het Maartenhuis staat. Eerst in het Kinderdok van de Nederland se Droogdokmaatschappij, later in het Maartenhuis van Lies van Rijsselberghe en sinds 1980 in het huidige Maartenhuis. Direc teur Peer Elstgeest legde het vast in een boek. Het tijdperk waarin Lies van Rijssel berghe de scepter over het Maar tenhuis zwaaide, mag het meest roemruchte in 52 jaar zorggeschie- denis aan de Ruijslaan worden genoemd. Onder haar aanvoering werden tussen 1964 en 1976 meer voudig gehandicapte kinderen in het voormalige Kinderdok opgevan gen en verzorgd. Dat gebeurde op basis van de leer van kinderarts en pedagoog Karl König met wie Van Rijsselberghe bevriend was. Elstgeest beschrijft dat König haar in 1961 tijdens een autorit over het strand het duinengebied nabij het Kinderdok (de Seeting) al eens aanwees als mogelijke plek voor een leefgemeenschap. Als drie jaar later het Kinderdok te koop staat, koopt Van Rijsselberghe het pand en worden er in eerste instantie 16 gehandicapte kinderen tussen de 3 en 8 jaar oud gehuisvest. Het gebouw kwam in 1963 te koop omdat er toen weinig animo meer was om ziekelijke kinderen van de overkant ('stadse bleekneusjes') in het Kinderdok te laten aansterken. Elf jaar eerder had de Nederlandse Droogdokmaatschappij het pand daarvoor laten bouwen. Van Rijsselberghe doopt het Kin derdok om in huis Maarten. De naam sloeg terug op boswachter Maarten Mantje die haar erop attent had gemaakt dat het pand te koop stond en Sint Maarten die zijn man tel doormidden sneed en deelde met een bedelaar. Veel structuur was er niet onder het regiem van Van Rijsselberghe. Zij was de baas en dat bleek als zij maandelijks van uit Rotterdam een bezoek bracht. 'Dan hielden medewerkers hun hart vast. Haar vinger ging langs de plint en kwam voor dat mensen op stel en sprong werden ontslagen als zij iets vaststelde dat haar niet beviel.' Het gebrek aan structuur maakte veel mogelijk, maar bood ook ruimte voor conflicten die zich regelmatig voordeden. Voor de kin deren werd ondertussen aan een harmonieuze omgeving gewerkt. 'De ochtenden waren geprogram meerd om een beroep te doen op de verstandelijke ontwikkeling en 's middags lag het accent op cre atieve ontwikkelingen.' De dagen werden begonnen en afgesloten met het zingen van liederen die bij het jaargetijde pasten. De rust drong niet door bij de mede werkers. In 1971 brak er crisis uit toen ruzies tussen begeleiders en heilpedagogen escaleerden. Het leidde tot het vertrek van Van Rijs selberghe uit het bestuur, maar de rust wilde niet terugkeren. Ook de zorg kwam onder druk te staan. Het Maartenhuis werd ondergebracht bij een nieuwe stichting waar de Texelse zorgplek geen hoge priori teit genoot. Op 5 december 1975 besloot de Inspectie voor de Volks gezondheid dat het Maartenhuis moest worden gesloten. 'Een plan om orde op zaken te stellen, vond geen goedkeuring bij de inspec tie. De financiële tekorten waren te hoog opgelopen en de slechte sfeer onder het personeel gaf ook weinig reden tot optimisme.' In oktober 1976 vertrokken de eerste van de ongeveer dertig kinderen naar een nieuw tehuis aan de overkant. Vanaf 1977 stond het gebouw leeg en viel het meermalen ten deel aan plun dering en sloop. Maarten Mantje verwijderde de gedenkplaat met de afbeelding van Sint Maarten die hij op 11 november 1964 tijdens de officiële opening had geschon ken. Pas in 1981 liet hij de plaat terugplaatsen in het huis. Johan Hoogerheide, die als zelfbenoemde anti-kraakwacht het pand betrok, zorgde ervoor dat het huis niet totaal verloederde. In maart 1980 werd de plek voor de derde keer als zorgplek in gebruik genomen toen leefgemeenschap Christophorus uit Bosch en Duin het kocht om acht jongvolwassen verstandelijk gehan dicapten te huisvesten. De nieuwe gemeenschap groeide uit tot het huidige Maartenhuis. menlijk wat er op het Maartenhuis gebeurt. Maar het beeld van 'eiland op een eiland' is volgens Elstgeest inmiddels wel verleden tijd. 'Vroeger kwam de gemeenschap gesloten en geborgen over. Die geborgenheid is er nog steeds, maar nu open en naar buiten toe.' Galjaard en Van de Wolk bevalt het tot nu toe goed op de leefgemeenschap. Al moet het samenleven volgens Galjaard niet worden onderschat. 'Het is heel belangrijk dat iedereen elkaar in zijn of haar waarde laat en dat je goed met elkaar communiceert. Het is wel eens lastig, juist omdat je heel veel van 4 elkaar weet.' Het zilve ren jubileum wordt zaterdag gevierd met mensen die in het verleden bij het Maartenhuis betrokken zijn geweest. Ook wordt gevierd dat er 52 jaar lang zorg wordt verleend op de plek van het Maartenhuis. Het verlenen van zorg begon er met de opening van het Kinderdok op 4 april 1953. Jeroen van Hattum Verdrietig hebben wij afscheid moeten nemen ran onze vader en opa Hendrik Jan Eissen weduwnaar van Maria Wortel Hij overleed op 22 september te Texel op de respectabele leeftijd van 86 jaar. aren* Wö in 03 >arse v,:rt iktra bsTCf tor va en, di ifinO -33 /rfjUtrechtseweg 62-19 J Heeisum OOu De Koog: Klaas en Henriëtte Den Haag: Koos en Roselien Rhenen: Marian en Cees Klein- en achterkleinkinderen Conespondentie-adres: Herenstraat 25 5911 JB Rhenen Op verzoek van pa heeft de crematieplechtig- jreid op 27 september 2005 in besloten familie tong plaatsgevonden. Pi 1 "1 dachten dat het kringetje om ons heen klein was v '"orden. Hadden het mis. ®Carin bij zoveel mensen zo'n warme plaats rarn. maakt ons nog trotser. y blij en dankbaar zijn wij met al uw belangstel- 9sn medeleven. Iwan, Joris, Mirte en Bloeme Familie Schermer Familie Spilker '"'Burg - Texel, september 2005 Sirtds korf mogeit wij voor een kakelvers, Op 27 sepfember 2005 Wout Ons piepkuiken is gezond, weegt 4050 gram en is 52 cm lang. <Srna, Loran en ;\'ele „Spvkdorp", Oosterend Wij zijn heel gelukkig met de geboorte van onze zoon Fedde Tijn 22 september 2005 om 23.15 uur. Gewicht: 4230 gram. Marije en Jesse van Overmeeren-Bakker Fanius Scholtenstr. 693 1051 EV Amsterdam Tel. 020-6861334 of sms 06-17450922 Dolblij zijn wij met de geboorte van onze dochter en zusje 28 september 2005 Zij weest 3820 gram. Rik Randsdorp Magda de Boer Jet. Daan en Teun Bernhardlaan 44 1791 XG Den Burg e 0222 317098 KIJK OP DE KUST BeH°"D De Stichting Duinbehoud zet zich al 25 jaar in voor het behoud en herstel van de Nederlandse duinen. Help mee het kustgebied te beschermen en word donateur. Meer informatie: bel 071 5160490 of "Jexelaartjes INLEVEREN: maandag vóór 10.00 uur en woensdag vóór 17.00 uur. KOSTEN: €4,95 tot en met 3 regels. Per regel meer: €1,65 (incl. btw). FOTO-TEXELAARTJE: plaatsing foto €12,50,- excl. tekst, alleen voor particulieren die iets te koop aanbieden. www.deluchtverfrisser nl.Stoppen met roken Zieke of dode iepen veilig en vakkundig gerooid. Bel voor vrijblijvende prijsop gaaf met Ed Lammers: 06- 22289889 of 0222-320106 of met Niek Borsboom: 06-51407447 of 0222- 318082. Perfecte windstopper voor dames, heren en kinderen. O.a. Ice-Peak, Storm en Nike v.a. €39.98 - €49.98. Mantje Sport. Vero Moda Vero Moda bij: Boetiek Allerlei in De Koog. Elke dag de Nieuw ste Modetrends. Dé watersportspeciaal zaak Zeilmakerij Texel, uw adres voor repara tie en nieuwwerk aan jachtzeilen. tenten, dek en afdekzeilen, kleding, interieur, huifen en hui ken. Heemskerckstr. 20, O'schild, tel. 313272. Scheidegger opleidingen geeft div bedrijfserkende opleidingen, nu met werk- garantie op Texel. Tel. 06 42131773. De Tegelmeester voor al uw badkamers, plavuizen vloeren, keukens, afwerk- vloeren en levering tegels. Tel. 321815/321266. Gas bestellen? Hielke bellen! Tel. 327027. Alle soorten en maten gasfles sen. Wij bezorgen onmid- delijk en adequaat voor afhaalprijs. Baby geboren? Huur een ooievaar voor in de tuin voor €1,25 per dag (€12,50 borg) bij Langeveld de Rooy. Spinbaan 6. tel. 362600. Kom slenderen voor het reumafonds op vrij dag 7 oktober. Maak een afspraak en bel 315 206. Doen! www.bodyca- retexel.nl Profiteer van veel voordeel bij Texelse bedrijven met de gratis Texel Voordeel- kaart! Vraag de kaart aan via: www.texelvoordeel.nl Zondag 2 oktober bij Sportpaviljoen paal 33. vanaf 17.00 uur: onbe perkt scharren met stie- ve riest en krenten eten. gebakken door Maarten Boon. Tel. 316340 www. topvantexel.nl Ludiek potje boerengolf? Reserveren bij Klif 12, Tel. 319633 of info@klif12.nl Kasten op maat ge maakt. Degelijk en mooi. Timmerman Piet Laan, tel. 322100. Te koop:Peugeot Speed- fight 2. z.g.a.n. en in ori ginele staat, kleur geel/ zwart, km-stand: 8000, prijs n.o.t.k. Bellen naar: 318942, na 18.00 uur. Doorlopende verkoop ge bruikte rijwielen. Verhuur bedrijf Bruining, Nikadel 60, De Koog, tel. (0222) 317333. Diverse maten kinderrijwielen. Nieuw tel. nr. Pieter de Vries, Dé Fotograaf. Tel. 322887. www.detexelsefo- tograaf.nl Nieuwe kans voor twee dehands. Kringloop Effe Kieke Schilderweg 253, Oudeschild. Tel. 321113 of 06-53898264. Nieuwe kans voor twee dehands. Kringloop Effe Kieke Schilderweg 253, Oudeschild. Tel. 321113 of 06-53898264. Vanaf zaterdag 1 okt. huisgemaakte erwten soep met roggebrood en spek bij restaurant De Robbenjager, De Cocks- dorp, tel. 329252. Gezocht door Texelse particulier: aandelen De Krim. Zowel op naam als aan toonder. Bod - €1000,- aan toonder/€900,- op naam i.v.m. notariskos- ten. Aanbiedingen uitsl. schrift. Pb. 127, 1790 AC Den Burg. Verhuizen, opruimen? Denk aan de Rommel markt Oosterend. Karei Dorst, Kotterstr. 23,0'end, tel. 318873. Antiek, boeken en curi osa bij De Bonte Hond, Haven 12, Oudeschild. Open van 11.00-17.00 uur. Ma. gesloten. Schadereparatie onder houd alle merken. Ook voor aanhangwagens en caravans. Tel. 318396. Garage Westend. Scheidegger opleidingen geeft div. bedrijfserkende opleidingen, nu met werk- garantie. op Texel. Tel. 06 42131773. Regt Witgoed Service voor vakkundige reparatie en service aan witgoed en huishoud, apparaten. Nol- lekoog 10, tel. 327707. Cocky's Kapsalon is maandags gesloten. Verder kunt u vijf dagen per week zonder afspraak terecht De Koog, tel, 317575. Feestje, of plotseling visite? Feestpakket van Eetcafe Parkstraat 22. Negen warme borrelhap jes met currysaus. Bacon- nugget. kipstick, bamibal, kipnugget. partybal, nasi bal, kaassoufflé, hai fong- bal €3,50 (9 happen met saus). Eetcafe Parkstraat 22, telefoon 314890. Boerengolf op 't Ouwe Lant van Tessel Reserve ren bij Klif 12, tel. 319633 of info@klif12.nl Pvc tegen zeer scherpe prijzen. Bel 06-51574108. Schraag Straatwerk. Möwimy po polsku. Cur sus Pools voor beginners Iets voor jou? Bel gerust, 318237. Voor al uw schilderwerk binnen en buiten: Schil dersbedrijf Eschweiler Tel. 315032. Liesbeth Roeper uit vaartverzorging, tel. 310952. Dag en nacht be reikbaar. www.aardeenhe- mel.nl Ook voor het snoeien van groot of klein moet u bij Dijker Tuinonderhoud. 310350, zijn! Houtbouw „It Paradyske"B.V., Noord- bergum Frl. Voor sierlijke autogarages, tuinhuisjes, schuren, paardenboxen, loodsen enz. Gemaakt uit 32 mm gg vuren geïm pregneerd rabat. Alle ma ten mogelijk, rechtstreeks vanaf de fabriek. Info en folders 0511-474655, fax 0511-475711. Ruime keus audio/video/ DVD/LCD/Plasma bij Ser vice Center Texel - Laag- waalderweg 39. Voor verkoop en onder houd gazonmaaiers: Toro- dealer Garage Dros. Tel. 311611. Hulp nodig bij uw satel liet- of kabelsysteem? Bel 322398, Voordeelland Oudeschild. Voor speurtocht: Zondag 2 oktober. 15.00 uur: kastje Gemeentehuis Texel. Via ICS kunt u arme schoolkinderen in Afrika en Azië helpen. T r~ <z' (u Tel.: (0341)27 10 90 www.icsfoiids.nl _r International Child Support Giro 70730

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2005 | | pagina 3