Voedselbank zou ook
hier uitkomst bieden
Grote bezorgdheid over toegenomen verborgen armoede
'Ik heb al vier jaar geei
kleren meer gekocht'
Met gordijnen dicht
voor deurwaarder
'Je wilt niet dat je kinderen het weten'
Mïï//
//Mff/t/
z
'Uithuiszetting op Texez
niet acceptabel geacht
TEXELSE COURANT
Geen vetpot
DINSDAG 28 MAART 2006
Een groeiende groep Texelaars moet zien rond te komen
van een laag inkomen. Een grote groep inwoners kan niet
of nauwelijks de eindjes aan elkaar knopen en komt in
financiële problemen. Door schaamte en het taboe dat
nog steeds op dit onderwerp rust, wordt pas laat aan de
bel getrokken, waardoor de problemen al zo groot zijn, dat
de betrokkenen nauwelijks een uitweg zien. Gemeente,
kerken en Stichting Wonen Texel maken zich grote zor
gen, want de 'nieuwe armen' zijn onzichtbaar. Die komen
pas in beeld als de situatie onhoudbaar is geworden. De
verslaggever dook in de materie en kreeg de vermoedens
bevestigd: de armoede neemt toe.
Al eerder werd bekend dat Texel
bepaald niet tot de welgestelde
gemeenten behoort. Uit de Armoe-
demonitor 2005, die het Sociaal
Cultureel Planbureau (SCP) en het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) hebben ontwikkeld, blijkt dat
Texel tot de bijna tachtig gemeenten
behoort waar tien procent of meer
van de huishoudens een laag inko
men heeft. Uit eerder onderzoek
bleek dat zelfs een kwart van de
Texelse beroepsbevolking een laag
inkomen zou hebben. Dat is toe te
schrijven aan meerdere factoren. Zo
is een groot deel van de werkzame
beroepsbevolking (alle mensen tus
sen de 15 en 64 jaar die tenminste
12 uur per week werken) actief
in een bedrijfssector waarin geen
hoge lonen worden betaald. Van de
bijna 6900 Texelaars met een baan
werken er ruim 3000 in de sectoren
horeca (888), toerisme en recreatie
(746), detailhandel (781) en ove- ontvangen,
rige zakelijke dienstverlening (663),
waaronder ook schoonmaak valt.
Bovendien is een deel van hen niet
het jaar rond actief. Sectoren die het
gemiddelde inkomen omhoog kun
nen trekken, zoals de ICT en zake
lijke advieskantoren, ontbreken hier.
Slechts enkele tientallen Texelaars
verdienen hun brood in deze goed
betaalde sectoren. Daarnaast is het
aantal inwoners met een arbeids
ongeschiktheidsuitkering hier groter
dan het landelijk gemiddelde. In het
vierde kwartaal van 2005 hadden
940 Texelaars een WAO/Wajong of
WAZ-uitkering. Dat komt neer op
12,7 procent van de beroepsbe
volking. Er worden 220 WW-uit-
keringen verstrekt en 131 mensen
zijn afhankelijk van een bijstands
uitkering. Van de totale bevolking
(13.750 Texelaars in 2005) kregen
2064 inwoners een AOW-uitkering.
Hoewel de positie van ouderen zich
de laatste paar jaar gunstig ont
wikkelt, is ook onder deze groep
armoede aanwezig. Vooral bij oude
ren die geen aanvullend pensioen
scheid in de zogenoemde binnen-
poorters en buitenpoorters. Tot de
binnenpoorters behoren degenen
die een bijstandsuitkering ontvan
gen en bekend zijn bij de sociale
dienst. 'Dat is niet de groep waar
we ons de meeste zorgen over
maken, want deze mensen ken
nen we. Die weten de weg en daar
kunnen we tijdig inspringen bij pro
blemen', aldus Van der Heide. Juist
de buitenpoorters, de mensen die
geen uitkering ontvangen, maar wel
een laag inkomen hebben, beho
ren tot de risicogroep. Hieronder
vallen onder meer Texelaars met
een (laagbetaalde) seizoenbaan en
kleine zelfstandigen. In veel geval
len hebben deze groepen recht op
bijvoorbeeld aanvullende bijstand,
maar is dat niet bekend of wordt
daar geen gebruik van gemaakt.
Pas als de situatie onhoudbaar is,
melden deze mensen zich bij soci
ale zaken, vaak na een doorverwij
zing van een andere instantie. De
drempel is hoog. Volgens Van der
Heiden doet de gemeente er veel
aan om ruchtbaarheid te geven aan
de bijzondere bijstand, maar dat
blijkt onvoldoende. Veel mensen zijn
nauwelijks op de hoogte van aan
vullende regelingen waar ze recht
op hebben.
'De mensen die hier komen heb
ben vaak hulp nodig voor de eerste
levensbehoeften. Die dreigen afge
sloten te worden van gas, water
ger mocht je als gemeente via de
categoriale bijstand een eenmali
ge uitkering verstrekken aan een
bepaalde groep. Nu is er alleen nog
maatwerk. Dan moet de aanvrager
aantonen dat hij of zij echt niet heeft
kunnen reserveren en dat er geen
andere mogelijkheden zijn. Iemand
moet helemaal met de billen bloot.
Dat gaat erg ver.' Volgens Van der
Heide maakt de rijksoverheid het
gemeenten onmogelijk extra hulp
te bieden.
Schuldsanering
Texelaars die financieel volle
dig vastlopen wordt op verschil
lende manieren hulp geboden. Bij
betrekkelijk geringe schulden zet
de sociale dienst een schuldsane
ringsplan op poten. Ernstiger geval
len komen via de sociale dienst of
het maatschappelijk werk terecht
bij De Waerden, van oorsprong een
organisatie voor ambulante dienst
verlening aan verstandelijk gehan
dicapten, maar tegenwoordig ook
actief met budgetbegeleiding. Sinds
twee jaar houdt Danny van Rossum
zich voor deze organisatie bezig
met schuldenregelingen en budget
tering. Ook zij constateert een toe
nemende vraag naar hulp en bege
leiding. 'Twee jaar geleden ben ik
begonnen met zes mensen. Nu zijn
dat er veertig. De schuldbedragen
variëren van 5.000,- tot 20.000,-
Daarnaast zijn er uitschieters tot
Definitie
Volgens de Normen Wet Werk
en Bijstand is het minimum
Joon voor 2006 vastgesteld op
€1.201,20, inclusief vakantie
toeslag (4,9 procent). De bij
standsuitkering voor gezinnen
zit ook op dat niveau. Een
alleenstaande van 23 jaar of
ouder moet zien rond te komen
van een bijstandsuitkering van
€840,84. Jongeren van 21 jaar
krijgen €720,72 en 22-jarigen
wordt €780,78 toebedeeld.
Soms vinden kortingen plaats
op deze bedragen bij bijvoor
beeld woningdeling of als er
geen woonlasten zijn. De bij
standsnorm, het sociaal mini
mum, wordt als uitgangspunt
genomen om de armoede te
bepalen. Huishoudens die 105
procent van het minimum heb
ben of minder, zijn arm. Dit
wordt wel de beleidsmatige
armoedegrens genoemd, die
wordt gebruikt door beleidsma
kers in ons land.
De lage inkomensgrens is weer
iets anders. Deze ligt op 105
procent van de bijstandnorm
van 1979 (tot de uitkeringen
op het hoogste niveau waren),
gecorrigeerd voor inflatie. Dat
is iets hoger dan de armoede
grens.
Texelaars met een bijstands
uitkering worden er niet altijd
beter van als ze parttime gaan
werken, doordat de vergaarde
inkomsten worden gekort op
de uitkering, alhoewel er onder
bepaalde voorwaarden wel een
vrijlatingsregeling bestaat. Toch
is dit volgens Van der Heide bij
een flink deel van de uitkerings
gerechtigden niet of nauwelijks
van invloed op de werkmoraal.
'Met name veel jonge, geschei
den vrouwen doen er veel voor
om toch aan het werk te raken,
zodat ze uiteindelijk uit die bij
stand raken.'
Armoede heeft verschillende gezich
ten en ziet er in elk tijdperk en elk
land anders uit. In Nederland bete
kent het vooral dat mensen niet vol
waardig kunnen meedraaien in de
maatschappij en dat er geen geld is
om gezond en goed te kunnen eten,
om er netjes bij te kunnen lopen en
af en toe wat leuks te kunnen doen.
Op Texel is armoede onzichtbaar.
Hier eten geen mensen uit vuilnis
bakken en slapen geen zwervers
in portieken. Toch zijn er wel dege
lijk mensen die het zwaar hebben.
Die door onverstandige uitgaven of
een onvoorziene gebeurtenis vol
ledig aan de grond zijn geraakt en
nauwelijks brood op te plank heb
ben. 'Je ziet het niet aan mensen.
Je verdoezelt je situatie en verzint
smoesjes als je iets niet kan betalen,
want je wilt niet dat mensen je erop
aankijken en je nawijzen', aldus een
van de mensen die de verslaggever
voor dit verhaal interviewde. Dat het
taboe op armoede groot is, beaamt
Sietse van der Heide. Hij werkt al
ruim 20 jaar bij de gemeentelijke
sociale dienst. Hij maakt een onder-
en licht of kunnen de huur niet
meer betalen. We geloven niet dat
hier mensen van de honger crepe
ren, want daarvoor is de Texelse
gemeenschap te hecht. Buren en
familie bieden vaak de helpende
hand. Dat heeft twee kanten. Blijk
baar houden mensen het lang vol
om aan het hoogstnoodzakelijke te
komen, maar daardoor blijven de
problemen bedekt en worden ze
tegengehouden in het zoeken naar
hulp', vult afdelingshoofd publieks-
zaken Bernadette Nouwen aan. Het
aantal aanvragen voor bijzondere
bijstand is flink gestegen. In 2004
vroegen 280 mensen om een bij
drage voor bijvoorbeeld de aan
schaf van een bril of koelkast. In
2005 is dat aantal opgelopen tot
367. Eenvoudig is zo'n aanvraag
bovendien niet: de aanvrager moet
volledig met de billen bloot. 'Vroe-
Hoofdbrekens kost het
beslissen welke rekeningen eerst betaald moeten worden.
'Ik kan het net allemaal rond
breien. Als er geen gekke dingen
gebeuren lukt het. Maar fijn is het
niet. Cadeautjes voor de klein
kinderen heb ik al helemaal afge
schaft, want daar is echt geen
geld voor. Dat vind ik rottig, want
als oma wil je ze wel eens wat
toestoppen. Maar met zulke din
gen ga ik niet naar mijn kinderen
toe, want ik wil het voor hen niet
weten.'
Jans Bakker-Witte* is weduwe. De
62-jarige geboren Texelse verloor
haar man bijna dertig jaar geleden
bij een ongeval op de kotter. De
moeder van vier volwassen kinderen
woont zelfstandig in een huurhuis in
Den Burg. Zij heeft een inkomen van
€759,- per maand (excl. vakantie
toeslag). Na aftrek van huur, vaste
lasten en andere kosten betaalt zij
€45,- terug aan een krediet dat zij
eerder via de sociale dienst kreeg
en houdt Bakker €20,- per week
over voor boodschappen. 'Kleren
kopen kan niet zomaar. Daar moet
ik eerst voor sparen en dat gaat ook
met zo gemakkelijk. Bovendien zijn
boodschappen duur. Vooral zeep-
producten. Vijftig euro is tegen
woordig niets als je een supermarkt
binnenstapt.' Enige tijd had zij naast
haar uitkering een baan in de hore
ca, maar door hartproblemen en sui
kerziekte werd werken onmogelijk.
'Ik heb eens bijgehouden hoeveel
geld ik per kwartaal aan medicijnen
nodig heb. Dat is achthonderd euro!
Dus moest ik ook een aanvullende
ziektekostenverzekering. Dat kost
ook weer extra.' Hoewel zij zich nog
redt, wordt het volgens Bakker wel
steeds moeilijker om rond te komen.
'Ik heb de krant al opgezegd en de
telefoon vind ik ook erg duur. Mijn
Spartamet staat soms een maand
stil, want dan kan ik het geld voor
benzine niet missen.'
Tevreden is zij over de sociale dienst
van de gemeente die haar attent
maakt op de mogelijkheden. Of de
regelingen rond bijvoorbeeld de bij
zondere bijstand bekend genoeg
zijn, betwijfelt Bakker. 'Ik denk dat
dat te wensen overlaat. Je moet wel
zelf je mond op de goede plek heb
ben. Ik ga er wél op af, maar veel
mensen durven dat niet. Verder ben
ik zo dat ik naar instanties opbel als
ik denk dat het niet lukt. Dan vraag
ik om uitstel of een betalingsrege
ling.'
Wennen doet het echter niet. 'Ik
heb wel eens gedacht: als ik maar
één maand kon overslaan met het
betalen van rekeningen. Dan zou ik
een achterdeurtje kunnen opbou
wen. Dat zou fijn zijn, want sparen
lukt niet Toch ben ik wel gelukkig.
Alle kinderen komen nog thuis en
zijn gezond.'
de Stichting Kerk
doordringen dat bijzondere bijstand
zo'n 40.000,- bij mensen die een
bedrijf hebben gehad.' Volgens Van
Rossum komen haar cliënten voor
tweederde uit de lage inkomens
klasse en voor het resterende deel
uit de middeninkomens. Ongeveer
eenderde van de mensen met grote
schulden is tussen de 20 en 30
jaar, de grootste groep is tussen
de 30 en 50 jaar. Hoe mensen aan
die schulden zijn gekomen, is heel
wisselend. Bij jongeren zie je vaak
een verslaving aan drugs of drank
en ontstaan problemen wanneer ze
het huis uitgaan om zelfstandig te
wonen. Bij de ouderen kan het ver
keerd geldbeheer zijn. Soms zijn er
vreselijk domme uitgaven gedaan en
daarna geen maatregelen genomen
of is bijvoorbeeld een verbouwing
uit de hand gelopen met alle gevol
gen van dien.' Volgens Van Rossum
zijn met name het kopen op afbe
taling en de verzendhuizen grote
boosdoeners. Hier is het eenvoudig
om snel veel schuld te maken. De
problemen doen zich overigens niet
alleen voor onder laaggeschoolden:
tot de klantenkring van De Waerden
behoren ook hooggeschoolden. Van
Rossum schat dat ongeveer zes
tig procent van de mensen die zij
begeleidt zelf verantwoordelijk is
voor het ontstaan van de financiële
problemen. De rest bestaat uit men
sen met een minimum inkomen die
door een onvoorziene omstandig
heid in problemen zijn geraakt en
te kampen hebben met zogeheten
overlevingsschulden (vaste lasten
die structureel te hoog zijn voor het
inkomen). 'Deze mensen kunnen
elke maand net wel of net niet de
touwtjes aan elkaar knoppen, maar
als er iets kapot gaat en de rekening
van de reparatie komt, gaat het mis.
Dan blijft er een rekening liggen die
ze volgende maand willen betalen.
Dan lukt het weer niet of blijft er
iets anders liggen. Steeds moe
ten onmogelijke keuzes gemaakt
worden en het eindigt met kwartet
ten.' Volgens Van Rossum zou een
voedselbank op Texel helemaal niet
gek zijn. Een idee, dat ook al vanuit
de kerkelijke organisatie Arme Kant
van Noord-Holland werd geopperd.
'Ik zou daar zo tien mensen voor
kunnen aanmelden. Je moet het
hier alleen anders opzetten. Het
moet anoniemer. Nadeel is dan dat
je de grote groep onbekenden die
het arm heeft moeilijk bereikt.'
Texelaars die bij De Waerden worden
aangemeld, krijgen eerst een intake
gesprek. Daarin wordt een overzicht
gemaakt van het inkomen, de vaste
lasten en de schulden. Is de schul
denlast te hoog en de afbetalings-
capaciteit te gering, dan zijn er drie
trajecten mogelijk. Allereerst kan een
Zowel de gemeente als de Stich
ting Wonen Texel (SWT) doen er
alles aan om huisuitzettingen
door huurschuld te voorkomen.
Volgens Bernadette Nouwen
heeft de Texelse politiek bepaald
dat uithuiszetting onacceptabel
is, zeker bij gezinnen met kin
deren. 'Hier wordt de menselijke
maat toegepast en gaan we het
hoe dan ook oplossen.'
Dat wordt bevestigd door Christine
Groen, manager afdeling woonser-
vice van de woningstichting. 'Vorig
jaar heeft de rechter drie keer een
ontruimingsvonnis geveld, maar het
is maar één keer daadwerkelijk tot
een ontruiming gekomen. Dat wil
len we ook zoveel mogelijk voor
komen, vooral omdat je op Texel
nergens anders naar toe kunt. Wij
zijn een corporatie met een sociaal
beleid dat staat voor wonen, zorg
en welzijn.' Volgens Groen komen
steeds meer mensen in problemen
omdat alles zo ingewikkeld wordt.
'De mensen snappen het niet meer.
Huurtoeslag, zorgtoeslag, voor alles
moet een stapel papier worden
ingevuld.' De stichting is veel tijd
kwijt met de sociale benadering van
n 50 J
bestel®
Ook
zich
schil
haar klanten. Maar liefst zo'
70 uur per maand wordt I
aan huurincasso. Van de 1250 h-,i.
ders die SWT heeft, hebben er
een huurachterstand. In de meean:
gevallen gaat het daarbij om ^'aar
achterstand van twee maartèr?n
maar in 28 gevallen gaat he:,D'nv
een langere periode. Elf zaken 3^®
doorgespeeld aan de deurwaar»
Om te voorkomen dat de sc.9e[
denlast uit de hand loopt, stuuri J*
doelc
stichting na een maand een txr
Daarna wordt er gebeld en
huurder zelf geen initiatieven
en niet reageert dan wordt ded
uit handen gegeven aan de (te
waarder. 'Maar we gaan eerst ba j!e
en daarbij geven we aan dat er te
wel wat te regelen is. Deze ws
wijze kost veel geld en tijd, n
uiteindelijk goedkoper.' De s
gaat ver in haar sociale beleicil
huurders zoveel mogelijk te b
'Veel mensen hebben meerdere
blemen dan alleen de financiën,
hebben hulp nodig, maar vaakisj
schaamte om dat te vragen 9
De organisatie is fel op het m
men van afspraken, want de humjl
moet ook zelf goede wil tonen!
de problemen op te lossen.
lening bij Kredietbank Noord-West te
Alkmaar worden aangevraagd. Daar
mee worden de schulden afbetaald,
waarna de betrokkene nog maar te
maken heeft met één schuldeiser:
de kredietbank. Een andere moge
lijkheid is dat het financiële beheer
wordt overgenomen. De meest w
gaande en minst toegepaste opÖ
de Wet Schuldsanering Natuurt
Personen, oftewel een persoo
faillissement uitgesproken door dl
rechter.
Lees verder op paginal!
'Als de problemen zo groot zijn,
dan slaap je niet meer. Je leeft
als een robot. Je staat op, doet
wat je moet doen en meer niet.
Het beheerst je leven. Het ergst
vind ik dat je zo vreselijk op alles
moet letten. Daar word ik mega-
gestoord van. Voortdurend moet
ik mezelf de vraag stellen heb ik
dit nodig of niet? als ik voor een
aankoop sta. Ik zou dolgraag eens
een dagje shoppen, maar dat zit er
gewoon niet in.'
Angela Steen* is een alleenstaan
de moeder van drie kinderen, die
momenteel bij haar ex-man in Den
Helder wonen. Zij woont in Den
Burg en moet rondkomen van een
bijstandsuitkenng. Haar problemen
begonnen begin 2004, nadat zij in
september 2003 was gescheiden. 'Ik
moest opdraaien voor verschillende
onbetaalde rekeningen, waarvoor
eigenlijk ook mijn ex-man verant
woordelijk was, maar die wilde daar
niks van weten. Natuurlijk kon ik
dat met betalen van mijn uitkering
waardoor ik steeds dieper in de pro
blemen kwam. Bovendien heb ik een
krankzinnig hoge huur. Ik krijg wel
huurtoeslag, maar evengoed moet
ik erg veel betalen. Een ander huis
krijg ik niet van de woningstichting.
Wonmgruil lukt ook niet, want ieder
een weet dat dit heel gehorige hui
zen zijn.' Steen raakte steeds dieper
in de put en ook psychisch kon zij
de problemen niet meer aan. Haar
kinderen werden tijdelijk in pleeg
gezinnen ondergebracht en later bij
hun vader. Via het maatschappelijk
werk werd zij geattendeerd op De
Waerden. 'De eerste keer heb ik dat
afgehouden. Ik was heel angstig en
zat al genoeg in de problemen. Dat
kon ik er niet bij hebben. De tweede
keer was ik het overzicht op mijn
financiën volledig kwijt en toen heb
ik het wel gedaan. Het lukte gewoon
niet meer. Steeds weer afwegen wat
ik kon betalen en wat niet en ik
leefde al zo zuinig.'
Danny van Rossum van De Waerden
nam Steen onder haar hoede en pro
beerde de financiële zaken weer op
de rit te zetten. Twee vuilniszakken
vol papieren werden meegenomen.
Er werden afbetalingsregelingen
opgezet, Kerk en Minima werd inge
schakeld en samen met haar cliënt
deed Van Rossum via internet de
betalingen, zodat Steen inzicht kreeg
in haar financiële situatie. 'Ik ben zo
blij met Danny. Het is geweldig zoals
die mij helpt. Dat geeft enorm veel
rust.' Hoewel de zaken nu op de
rails staan, heeft de Texelse het nog
steeds arm. 'Als de huur, vaste las
ten en ziektekostenverzekering zijn
betaald, blijft er bijna niets over. Een
vast bedrag voor boodschappen heb
ik niet. Ik heb al vier jaar geen nieuwe
kleren voor mezelf gekocht. Dat lukt
gewoon niet en er voor sparen gaat
ook niet.' Boodschappen doet zij
vooral bij Aldi en Lidl en dure pro
ducten als vlees en kaas koopt zij in
de aanbieding. 'Ik heb het geluk dat
ik niet zo'n liefhebber van warm eten
ben, dus vaak eet ik gewoon maar
een broodje.' Twee dagen per week
schuift zij bij vriendinnen aan voor
een warme maaltijd. Daarnaast hel
pen haar ouders, die aan de andere
kant van het land wonen, haar zoveel
mogelijk. Psychisch gaat het stJ|G
ken beter. 'Ik ben niet meer la'
en weer goed in staat om voorn|_
kinderen te zorgen. Momenteel !cc
er een procedure om bijvoortx
co-ouderschap te krijgen, want 'w
mis mijn kinderen vreselijk.' Als 1
bij haar op Texel zijn, krijgt S'
een extra bijdrage van €79,-
maand om eten en drinken voorft
kinderen, 6. 9 en 11 jaar oud, tekita
nen kopen. Die kennen de o^nauthenl
digheden waaronder hun r^vande
moet leven niet. 'Ik probeer da1 Jlngerict
verdoezelen Als de kinderen e''rülthet
probeer ik het zo gezellig moge'
maken met wat lekkers erbij. EnCL
ze iets willen dat ik niet kan bets-^
verzin ik een smoesje zodat ze
merken dat ik het niet kan betaie'
Ondanks haar bijstandsuitkefl lnd
heeft de 40-jarige Texelse wel re;*
matig een baan. Financieel word v
daar met beter van. 'Als ik g(
werk dan kan ik alles inleveren t
sociale dienst. Pas bij 32 uur ko'Cg vgn
uit de bijstand, maar als mijn kp:'nen |-
ren straks weer geheel of ged^'hekend
bij mij wonen dan lukt het niet 0" Compe.
uur te werken.' De schaamte v!Ler(j q
tiaar situatie is groot. Daarnaast -!jjjgers
slecht te spreken over de handf er
ze bij de sociale dienst. 'Ik wilde*
beroep doen op bijzondere bl|S%0uter
en toen moesten ze echt alles wesjL en
zelfs de bezoekregeling voor 'i:-j2-kia
kinderen en een handtekening
mijn ex. Dat was te gek voor ^houden
den.' Een sociaal isolement hee'JosSmi
niet. 'Daar ben ik ook niet bang gmg tus
Ik heb vriendinnen die me nooitl*cj10Uw
vallen.' Ban het
Welle de
