'Projecten uitvoeren waar
het dorp beter van wordt'
jgdzrg.
'f/ifitittmuMimuiitifiii
'Molen maakt ons minder
afhankelijk van toerisme'
i if
"%aSSMMT
Lof en kritiek voor Hoornder toekomstvisie
TEXELSE j COURANT
Ambitieus plan moet economie versterken
VRIJDAG 19 MEI 2006
Werkgelegenheid creëren, de eco
nomie versterken, de landbouw
minder afhankelijk maken van de
mondiale energieprijzen en tege
lijkertijd op cultuur-historisch ver
antwoorde wijze het landschap
'opwaarderen'. Dat is de opzet van
André Smit, die voor het Hoornder
Loodsproject een plan ontwierp
vooreen molen waarmee op duur
zame wijze energie kan worden
opgewekt.
Hij heeft het project lepie van Daan
genoemd, naar de molen die tot hal
verwege de negentiende eeuw aan
de Diek heeft gestaan, op een plek
die nu nog Molenerf wordt genoemd.
Het is een ambitieus project met vele
haken en ogen, vindt Smit ook zelf.
De kans dat het daadwerkelijk wordt
gerealiseerd, is afhankelijk van vele
factoren, waaronder het enthousias
me van ondernemers en overheden
en de financieringsmogelijkheden,
och is Smit optimistisch, simpelweg
omdat hij vindt dat zijn plan kwaliteit
heeft. 'Het voldoet aan alle voorwaar
den die het Loodsproject stelt. Het
versterkt de economie en past toch
bij het karakter van kleinschaligheid,
rust en ruimte dat we als dorp wil
len uitstralen.' Bijkomend voordeel
is volgens hem dat het de Hoorn
der economie wat minder afhankelijk
maakt van het toerisme. 'Je doet er
goed aan ook de andere sectoren op
het eiland te versterken.'
Landbouw
Zijn project dient volgens Smit vooral
de landbouw. De molen moet wor
den ingericht voor het verwerken
van diverse soorten zaden tot plant
aardige oliën. Met het restproduct
kan hoogwaardig veevoer worden
gemaakt. Eventueel kan de molen
ook worden gebruikt om granen te
verwerken, om op die manier aan risi
cospreiding te doen. De olie is vooral
bedoeld als brandstof voor lokaal
gebruik. Daarvan profiteren in eerste
instantie de landbouwers. Maar ook
de strandpaviljoens bij paal 12 en
15, die het product zouden kunnen
Struiken als brandstof voor hun
generatoren, komen in aanmerking.
Daarbij levert de wind stroom voor
naar schatting enkele honderden
huishoudens. Smit ziet ook andere
voordelen. 'De boeren hebben een
gegarandeerde afzet van hun pro
duct, waardoor ze minder afhanke-
li|k worden van de wereldeconomie.
Bovendien besparen ze aanzienlijk
op hun energiekosten. Dat komt hun
rendement natuurlijk alleen maar ten
goede. Veel boeren durven nu niet te
investeren, omdat ze niet weten wat
volgend jaar hun kosten zijn. Met dit
plan weten ze precies waar ze aan
toe zijn. Het zijn heel meetbare eco
nomische activiteiten.'
Belangrijk onderdeel van het plan
is de locatie, het terrein op de hoek
van de Kleiweg en de Westerweg
waar Jaap Lap zijn bedrijf heeft. De
moderne loods die de agrariër er een
paar jaar geleden plaatste, riep veel
kritiek op. Smit: 'Als er geld beschik
baar komt om de molen te bouwen,
moet je dat meteen benutten om
het terrein opnieuw in te richten.
De nieuwe loods moet je vervangen
door een veel knappere schuur, waar
niemand zich aan stoort en waarin
Jaap toch op een goede manier zijn
werk kan doen. De oude stolp die
er staat moet worden opgeknapt of,
als dat niet meer gaat, gesloopt en
herbouwd.' De molen zou eventueel
in een later stadium kunnen worden
voorzien van een winkeltje en ook
denkt Smit aan het geven van rond
leidingen. 'Maar de hoofdfunctie is
agrarisch.'
Valse hoop
In het concept van het vrijdag gepre
senteerde toekomstplan voor Den
Hoorn wordt het molenproject een
paar keer genoemd, maar van een
nadere uitwerking is geen sprake.
Herman Ridderinkhof, voorzitter van
de dorpscommissie, wil Smit wat
dat betreft ook geen valse hoop
Bazaar
Verpleeghuis
De bazaar die woensdag in het Ver-
pleeghuis werd gehouden, heeft
€1.639,62 opgebracht. Het geld zal
besteed worden aan de aanschaf
van DVD's en aan een extra stam
tafel voor de bewoners.
Jacolien van Kooten, activiteiten be-
9eteidster van Zorgcentrum Texel,
spreekt haar dank uit voor de vrijwil-
W die de bazaar tot een succes
gemaakt. 'Naast het grote
aantal bezoekers is het succes te
banken aan de enthousiaste inzet
van medewerkers, vrijwilligers, fami-
'eleden van de bewoners, bezoe-
m Van de dagactiviteiten en enkele
«ben van de bewoners-/familieraad.'
Door het mooie weer kon een deel
van de activiteiten naar de tuin van
et verpleeghuis worden verplaatst,
wat de sfeer nog verhoogde. Enkele
exelaars stonden spontaan boeken
ver Texel af voor de bibliotheek
.an Verpleeghuis en dankzij de
'"spanningen van Toon en Els van
"and stelden ondernemers prijzen
h'kbaar voor het Rad van Avon
tuur,
VERVOLG VAN PAGINA 1
Nieuw Tekort
Een andere grote post was een
bezuiniging van €50.000,- op het
zogeheten rationeel gebouwen
beheer. Dat betekent dat er voor
het onderhoud aan gemeentelijke
gebouwen, waaronder scholen en
dorpshuizen, langere tussenpe
rioden in acht worden genomen.
GroenLinks kwam met dat voorstel
op de proppen in een eigen aanvul
ling op het pakket aan mogelijke
bezuinigingsmaatregelen. De fractie
kaartte ook de meevaller op het
zorgstelsel aan.
Een meerderheid van de politieke
partijen gaf verder de voorkeur aan
bezuinigingen op de schoonmaak
van het raadhuis (scheelt vanaf
2010 €12.500,- per jaar), er werd
€9500,- bespaard door het Texels
lidmaatschap van de euregio De
Waddeneilanden (een internationaal
samenwerkingsverband) op te zeg
gen en €3200,- op het schoolzwem
men en de bijbellessen van de J.P.
Strijbosschool in Midden-Eierland.
Die school gaat dit jaar dicht.
Daarnaast werd €11.900,- bezui
nigd op kwaliteitstraining van het
Initiatiefnemer André Smit neemt een kijkje bij de beoogde locatie op de hoek van de Westerweg en Kleiweg. 'Als er geld beschikbaar
komt om de molen te bouwen, moet je dat meteen benutten om het terrein opnieuw in te richten. ifoio Joop Rommeisi
PhTÓOr* GOU Q
t/oö R T-Ae4-<f (Cy
Het ene pakket is niet het andere
bieden. 'Ik vind het een mooi plan,
maar ik denk dat de verwachtin
gen wat te hoog gespannen zijn.
De belanghebbenden zullen zelf het
haalbaarheidsonderzoek moeten
doen. Als dorpscommissie schep
pen we de voorwaarden en we willen
best meedenken en eventueel naar
de gemeente gaan om te praten
over de mogelijkheden. Maar als de
ondernemers er niet in springen, dan
gebeurt er niets.'
Dat het nog wel even kan duren
voordat het project is gerealiseerd,
realiseert ook Smit zich. 'Ik heb me
er aardig in verdiept en een opzet
gemaakt. Maar voordat je ermee
aan het werk gaat, zal eerst een
haalbaarheidsstudie moeten worden
verricht. Er zullen financiers moeten
worden gezocht en er moet een
bedrijfsstructuur komen. Ik vind het
een goed idee om een coöperatie in
het leven te roepen, waarin deelne
mende agrariërs en burgers samen
het beleid bepalen. Een absolute
must is ook dat je een vnjstelling van
de minister van financiën krijgt om
geen accijns te hoeven betalen voor
de brandstof die je zelf verwerkt. Je
kunt die vrijstelling wel verkrijgen,
vanwege het kleinschalige karak
ter. Groot voordeel van het plan is
dat ook Nederland zal moeten gaan
werken aan alternatieve, duurzame
vormen van energieopwekking. We
lopen flink achter op de ons omrin
gende landen.'
Belangstellenden kunnen bij Smit
terecht voor een op papier uitge
werkte opzet.
vroeger al een
gemeentelijk personeel en €24.580,-
op een nieuwe berging voor de
huidige OSG die nog in de inves
teringsplannen stond. Op de Lijst
Weijers na besloten alle partijen ook
af te zien van hun kerstpakket, wat
€768,- oplevert. De maatregelen
leveren bij elkaar €111.000,- op voor
de benodigde €250.000,-. Daarvan
was al €97.000.- gerealiseerd. Voor
de overige bezuinigingsmogelijkhe-
den die op tafel lagen, was nauwe
lijks politieke steun. Dat gold even
eens voor de mogelijkheid om op
de peuterspeelzalen te bezuinigen.
Bedoeling is dat de genoemde
maatregelen in de raadsvergadering
van juli worden bekrachtigd. Het is
overigens nog de vraag hoeveel alle
bezuinigingsmaatregelen daadwer
kelijk opleveren. Zo kan het besluit
om bedrijven geld (leges) te vra
gen voor het leggen van leidingen
(geraamde opbrengst €75.000,- per
jaar) maar twee jaar geldig zijn.
BUREAU JEUGDZORG
NOORD-HOLLAND-NOORD
De (herinrichting van de nieuw-
bouwlocatie op 't Zouteland en
van het dorpsplein voor Goënga,
andere locaties voor woningbouw
en de vorming van een coöpe
ratie die nieuwe projecten moet
vormgeven en financieren. Dat
zijn wat dorpscommissievoorzit
ter Herman Ridderinkhof betreft
de belangrijkste onderwerpen in
het dorpsontwikkelingsplan van
Den Hoorn, dat vrijdag in een eer
ste versie werd gepresenteerd.
Ondanks het mooie weer kwamen
bijna zeventig Hoornders af op de
toelichting die Marcel Eekhout en
Aleks Droog van Parklaan Land
schapsarchitecten vrijdagavond in
dorpshuis De Waldhoorn gaven.
De presentatie was gebaseerd op
een ruim veertig pagina's tellende
'samenhangende schets', die het
bureau op basis van een enquête en
diverse gesprekssessies met inwo
ners had opgesteld. Het plan staat
vol grote en kleine plannen, feiten,
suggesties en al grotendeels uitge
werkte projecten en is gebaseerd
op twee aspecten die Den Hoorn
kenmerken: het loodswezen en het
landschap dat in de loop der eeu
wen is ontstaan rond de keileembult
waarop en waartegen het dorp is
gebouwd. 'Rondom die keileem
bult zijn het duinlandschap en de
polders tot ontwikkeling gekomen.
Steeds groeide het land in zuidelijke
richting. Door in de toekomst het
landschap weer als leidraad voor
ontwikkelingen te nemen, wordt de
ontstaansgeschiedenis weer beter
zichtbaar', meent Parklaan.
Het loodswezen krijgt in het plan
een nieuw leven. 'Niet de schepen
worden over zee geloodst, maar
bewoners en bezoekers worden
door het landschap geloodst. De
Hoornder loodsen zijn bewoners
die bezoekers gastvrij ontvangen
en iets vertellen over het landschap.
In het landschap zijn loodsbakens
en loodspunten te vinden die iets
vertellen over de historie van de
plek.' Als voorbeeld wordt een toren
genoemd, die moet verrijzen in de
Westen, op de plek waar ooit één
van Texels grootste dorpen was
gevestigd. Veel lof heeft Parklaan
voor het project van agrarische
natuurvereniging De Lieuw, die ten
zuiden van Den Hoorn het oude
landschap in ere heeft hersteld door
het bouwen van tuunwallen, de aap-
leg van duintjes en het opengraven
van de Rommelweel. 'Op dat prin
cipe wordt voortgebouwd.'
Stickers
De toehoorders, die zelf door het
plakken van stickers hun voor
keuren voor projecten konden uit
spreken, lieten zowel lovende als
kritische geluiden horen. Dat gold
onder meer voor plannen om een
netwerk van wandelpaden over het
agrarische land aan te leggen. 'Een
goedkope en makkelijk te realiseren
manier om het toerisme te stimu
leren', meenden sommigen, terwijl
anderen er een bedreiging voor de
rust en ruimte in zagen. Ook ideeën
om eenvoudige vormen van logies
('trekkershutten') in schapenboeten
toe te staan, werden door met ieder
een toegejuicht.
Veel aandacht was er uiteraard voor
de visie van Parklaan op de bouw
van woningen. Opvallend is dat 't
Zouteland volgens de ontwerper
van het plan daarvoor met de meest
geschikte locatie is. Omwille van
de schoonheid van Den Hoorn en
omgeving vinden de landschapsar
chitecten het gewenst dat de schei
ding tussen het 'oude' land en de
polders beter zichtbaar wordt. Dat
betekent volgens hen onder meer
dat bebouwing in de Naai, de Kuil
en het Hoornder Nieuwland zoveel
mogelijk moet worden tegengegaan
en dat ook 't Zouteland, ten zuiden
van Den Hoorn, niet moet wor
den volgebouwd. Veel beter zou
het volgens Parklaan zijn om het
karakter van het dorp te bewaren
Vervlakking door
televisie valt mee
Oud-Texelaar Stijn Reijnders,
communicatiewetenschapper en
etnoloog, is aan de Universiteit
van Amsterdam gepromoveerd
op basis van zijn boek Holland op
de helling, televisieamusement,
volkscultuur en ritueel vermaak.
In zijn boek toont Reijnders aan
dat veel amusementsprogram
ma's op televisie voortborduren
op bestaande culturele tradities
en dat het met het daardoor ver
oorzaakte zedenverval wel mee
valt.
Reijnders laat zien hoe het mis
daadprogramma Peter R. de Vries
een voorganger kent in de negen-
tiende-eeuwse marktzanger, die
het publiek onderhield met aangrij
pende verhalen over waargebeurde
misdaden. Ook programma's als
Idols en Te Land, ter Zee en in de
Lucht blijken nauw aan te sluiten op
historische vormen van volksver
maak. Amusementsprogramma's
genereren op hun beurt weer nieu
we vormen van volkscultuur. Een
sprekend voorbeeld hiervan zijn de
talloze Idols-feesten die op middel
bare scholen, in cafés en op cam
pings worden gehouden De door
critici veel genoemde 'vervlakking'
en 'ver-Amerikanisering' van onze
cultuur door programma's als Big
Brother. Probleemwijken of Jerry
Springer en het daarbij horende
zedenverval is volgens Reijnders
met aan de orde.
De in 1976 op Texel geboren Stijn
Reijnders is verbonden aan het
Centrum voor Populaire Cultuur,
onderdeel van de Universiteit van
Amsterdam. Voor zijn onderzoek
ontving hij de Top Paper Award
van de International Communica
tion Association (New York 2005),
de International Communication
Gazette Award (Amsterdam 2005)
en de ASCoR Excellence Grant
(Amsterdam 2006). Holland op de
helling is verkrijgbaar in de boek
handel.
en nieuwe huizen in lintvorm te
bouwen. Liever dan 't Zouteland
zien de landschapsarchitecten dat
de Hoornderweg wordt benut en
eventueel ook de grond waar nu
volkstuinencomplex De Veerkoog,
tussen Diek en boerderij De Stolp,
ligt. Dat kwam Parklaan op een
boze reactie uit de zaal te staan
van een Hoornder die bang was dat
de bouw van nieuwe huizen op 't
Zouteland nu opnieuw ter discussie
wordt gesteld. 'We hebben al vijftien
jaar gewacht. De schop moet de
grond in. zo snel mogelijk.' Dorps
commissievoorzitter Ridderinkhof
trad sussend op en bezwoer dat er
van nieuwe vertragingen geen spra
ke zal zijn. 'Parklaan gaat uit van
de ideale situatie, waarin in je zon
der voorkennis weer op nul begint.
In dat geval zou je misschien lie
ver voor een andere locatie kiezen.
Maar als dorpscommissie staan we
op het standpunt dat er zo snel
mogelijk huizen moeten komen op
't Zouteland.'
Praktijk
Hoewel de theorie in dit geval dus
botste met de praktijk, is Ridder
inkhof blij met het rapport. 'Hoe
je het wendt of keert, de provincie
heeft bepaald dat er de komende
jaren zeshonderd nieuwe woningen
op Texel mogen worden gebouwd
en daar zullen we ons ook als Den
Hoorn op moeten voorbereiden. We
moeten nu al bedenken op welke
locaties we nieuwbouw willen. Dit
plan heeft daar een interessante
visie op.'
Het idee om langs de Hoornder
weg en eventueel ook de Witteweg
verder te bouwen, is het waard om
verder te bestuderen, vindt Rid
derinkhof. Ook agrariërs die een
nieuw bedrijf beginnen of willen
uitbreiden, zouden daar een plekje
kunnen krijgen. 'Het is zonde om
de polders vol te bouwen. Als ik
tien jaar geleden van mijn werk (bij
het NIOZ) naar Den Hoorn fietste,
had ik halverwege al zicht op mijn
mooie dorpje. De laatste jaren slibt
het langzaam dicht. Het mooie van
dit plan is dat het een alternatief
voor de lange termijn biedt. Het
hoeft allemaal niet direct te gebeu
ren, maar het geeft richting voor de
toekomst.'
Al een stuk concreter zijn de plannen
voor de inrichting van 't Zouteland.
Parklaan is duidelijk geen voorstan
der van traditionele rijtjeshuizen die
overal in Nederland hadden kunnen
staan. Bij het ontwerp moet gebruik
worden gemaakt van de 'traditio
nele basisvormen' van de stolp, het
loodshuisje en de commandeurs
woning, in combinatie met 'streek
eigen materialen', zoals gebakken
rode of oker stenen, rode dakpan
nen en houtwerk op de kopge-
vel. Daarbij mogen bovendien geen
twee identieke huizen verrijzen en
moet er een verspringende afstand
tot de straat zijn. 'Interessant', vindt
Ridderinkhof, die voor de ontwik
keling van het plan de gemeente
en de Stichting Wonen Texel om
tafel wil roepen. Daarnaast zouden
(Texelse) architecten moeten komen
tot een 'bouwcode', waarin criteria
voor nieuwbouw worden opgeno
men, afhankelijk van de locatie waar
wordt gebouwd. De aanvrager van
een vergunning moet daarbij kun
nen aantonen dat zijn plan een 'ver
rijking' van het landschap is.
Ook het pleintje voor de supermarkt
van Goënga verdient het te worden
verfraaid, volgens Parklaan. Belang
rijk daarbij zijn de 'doorzichten' naar
de weilanden buiten het dorp, die
moeten blijven bestaan. Op die
manier blijft ook het niveauverschil
goed zichtbaar. Andere ideeën voor
het plein zijn onder meer een café
met terras, kunst en cultuur en
ondergrondse glascontainers.
Coöperatie
Parklaan geeft ook een voorzet voor
de oprichting van een stichting of
coöperatie. Daarin zouden alle inwo
ners moeten kunnen deelnemen.
Local ownership, het zelf ter hand
nemen van de ontwikkelingen, is
daarbij het uitgangspunt. De organi
satie heeft een veelzijdige functie. Zo
moet ze subsidies zien te verwerven,
helpen bij het opzetten en coördine
ren van (vrijwilligers)netwerken en
bemiddelen bij de ruil van woningen
en bedrijfspanden. Ze moet volgens
het bureau projectmatig werken.
'Van de aanleg van een fietspad en
het stimuleren van een nieuw cultu
reel evenement tot het ontwikkelen
van een nieuw slaapplaatsenbeleid.'
Ridderinkhof is enthousiast: 'Doel
is projecten uit te voeren waar het
dorp beter van wordt. Eventuele
winst moet worden gebruikt om te
investeren in nieuwe projecten die
in het belang van het dorp zijn. Je
kunt daarmee voorkomen dat pro
jectontwikkelaars neerstrijken die
snel iets uit de grond stampen om
geld aan te verdienen, zonder dat
we daar als Hoornders zelf beter
van worden. We hebben inmiddels
contact gelegd met twee studen
ten die voor ons de mogelijkhe
den inventariseren en onderzoeken
hoe een en ander juridisch moet
worden vormgegeven. Ik voel daar
veel voor, maar voorwaarde is dat
het een democratische organisatie
wordt, die niet wordt overheerst
door een klein groepje bewoners.'
Reacties
Hoewel de toekomstplannen al aar
dig vorm beginnen te krijgen, zijn
ze nog niet definitief. Inwoners van
Den Hoorn en omgeving kunnen
hun op- en aanmerkingen nog tot 29
mei kwijt in de loodsbus die op het
dorpsplein staat of per e-mail ver
sturen naar loodsproject@parklaan.
nl. Op vrijdag 9 juni volgt een nieu
we bijeenkomst in De Waldhoorn,
waar alle reacties worden bespro
ken en verwerkt. De bijna defini
tieve versie van het plan wordt na
de zomervakantie verwacht, waarna
nogmaals de mogelijkheid bestaat
om te reageren. Het voorlopige rap
port is te downloaden via de web
site van de dorpscommissie: www.
denhoorntexel.nl. Wie minder thuis
is op de computer, kan zich ook
wenden tot één van de leden van
het begeleidende loodsteam, dat
bestaat uit Herman Ridderinkhof,
Minne Goënga en Gerard Bakker
