'Stinkend rijke' Texelaars op de bres voor arme Balineze,
onds
TEXELSE j COURANT
Dijkema wordt eerste in Schagen
Samen werken aan de
Texelse samenleving
Vergeten gasfles jaagt
schrik aan bij autobrand
F amilieberichten
DINSDAG 18 i|_l 2006
Sëö en Lia Eldering uit Oosterend zetten zich ir
Zulke voeten had ik nog nooit gezien. De vrouw liep op de
zijkant van haar voeten, maar wilde per se haar nieuwe huis
boven op de berg gebouwd hebben, dicht bij haar familie.
Een klim van een paar honderd meter. Wij hebben het haar
afgeraden, maar uiteindelijk haar besluit gerespecteerd en het
huis daar gebouwd.' Aan het woord is Siep Eldering uit Oos-
1, die samen met zijn vrouw Lia al enige jaren de mensen
in het dorp Candidasa op het Indonesisiche eiland Bali een
ir bestaan probeert te geven. 'Er was niet tegen te pra-
Je kunt honderd keer zeggen maar m'n lieve mens, kijk
eensnaar je voeten; het is toch veel handiger..., maar je moet
niet bevoogden omdat jij dat beter vindt. Luister naar wat de
mensen zelf willen, anders maken ze toch geen gebruik van
jij bouwt of bedenkt. Daar zijn genoeg voorbeelden van.
Denk maar aan veel hulp na de tsunami.'
En Siep Eldering bouwt en bedenkt
wat. Wanneer je hem op zijn
bedaarde manier door het dorp ziet
Iepen, ogenschijnlijk geen stap har-
dan nodig is, vermoed je niet
ióeenorme hoeveelheid werk die hij
achter de schermen verzet. Zijn tot
r de puntjes geregelde werksche
ma. Hij is de drijvende kracht achter
reel dorpsactiviteiten. In Oosterend,
•aar ook op Bali. Ver van huis? Wat
'ser nu ver voor iemand die voor de
rarinetien jaar lang alle wereldzee-
en heeft bevaren. En Lia? Als kind
wonde ze tot haar tiende met haar
op Java, totdat het gezin
door politieke omstandigheden
moest terugkeren naar Nederland.
In 1983 ging ze met een vriendin op
'antie naar Indonesië, voor het
st na al die jaren even terug naar
land van haar jeugd. Sindsdien
Set het haar niet meer los. 'Siep, je
moet eens meegaan', probeerde ze
haar echtgenoot mee te krijgen, die
van mening was dat hij tijdens zijn
jaren bij de marine voor zijn leven
genoeg had gereisd. Maar omdat
>r de arme bevolking van
een zwager van Siep zich enke
le jaren voordien in Indonesië bad
gevestigd en grote verhalen vertelde
over de mogelijkheden om in de
gordel van smaragd stinkend rijk te
worden, wilde Siep wel eens kijken
wat er van die verhalen waar was.
Inderdaad, stinkend rijk. 'Alleen al in
het gastenverblijf, vier bankstellen in
de kamer, werd je misselijk van de
luxe', vertelt hij bij de herinnering.
Waarom misselijk? Omdat slechts
een heel kléine bovenlaag van de
bevolking zich zoveel kan permitte
ren, terwijl het overgrote deel moeite
heeft om de dagelijkse behoeften bij
elkaar te sprokkelen. Daarom.
Na die eerste bezoeken bleef het
land trekken en menig vakantie
werd er doorgebracht. Bali, bekend
als een paradijselijk eiland, werd een
geliefde stek voor de familie Elde
ring. De natuur was inderdaad een
paradijs, maar na verloop van enige
bezoeken ontdekten zij gaandeweg
de binnenkant achter de immer
beleefd glimlachende buitenkant.
Op Bali geldt het als not done om
op de vraag 'apa kabar', hoe gaat
het met je? eerlijk te antwoorden
dat het niet goed gaat. Zelfs een
vrouw ver over de vruchtbare leef
tijd, zal als haar gevraagd wordt of
zij kinderen heeft, antwoorden met:
'Nog niet.'
Eenmaal bekend met de werkelijke
situatie van de bewoners, werd het
Siep en Lia onmogelijk met de han
den uit de mouwen te steken. 'In
verhouding tot die mensen zijn wij
verschrikkelijk rijk. We logeerden er
in een voor Balinese begrippen duur
hotel. Kosten €12,- per persoon per
dag inclusief ontbijt. Een paleis. En
dan alleen voor onszelf genieten,
weggaan en hen met hun armoe
en sores laten zitten? Dat konden
we niet.'
Vissersboten
Hulp geven bleek een vak apart.
Het domweg geven van geld voor
de aanschaf van een vissersboot
een beginnersfout. Bij terugkomst
en navraag het jaar daarop kwamen
de verontschuldigingen: pech, ziek,
zeer en au, maar geen boot. Boos
worden was niet de oplossing en
de Elderings besloten daarop het
anders aan te pakken. Ze vroegen
bij plaatselijke handwerkslieden wat
een boomstam kostte, hoe lang het
duurde een boot uit te hakken, bere
kenden arbeidsloon, verf, buiten
boordmotor en wat handgeld voor
slechte tijden en gaven opdracht tot
het bouwen van een boot. Al gauw
leerden zij dat de ene scheeps
bouwer stukken duurder was dan
de andere, dat onderhandelen, toe-
zichthouden en inzicht in de gebrui
ken en manier van denken van de
bewoners een belangrijke manier
was om tot zaken te komen. 'Op
dit moment hebben we vier boten
varen', vertelt Siep. 'Een investe
ring van duizend euro per boot.
Kom daar in Nederland eens om.
Voor ons, rijke westerlingen, is dat
niks, maar voor die mensen de hele
wereld. Ze kunnen hun gezin ermee
onderhouden. Zelf een boot kopen
is voor een arme visser onmogelijk.
Met buitenboordmotor zou hem dat
vier jaarlonen kosten. En waar moet
hij in de tussentijd met zijn gezin van
leven? Maar wij investeren natuur
lijk niet voor de lol. Een visser die
steeds de laagste besomming had
en regelmatig zijn netten kapot trok,
hebben wij aangeraden bouwvakker
te worden. In dat vak was hij stuk
ken beter.'
Tactisch spel
Belangrijk bleek een kostenlimiet,
anders wordt er met je gesold. Ook
taktisch manoeuvreren met de plaat
selijke overheid bleek een vereiste.
'Overleg met de burgemeester gaat
zo: ik kom met een voorstel voor
het een en ander. Dan zegt hij: Kom
over een week maar eens terug, ik
moet er eerst over nadenken. Na
een week sta ik weer op de stoep
en dan wordt mijn voorstel gepre
senteerd alsof het zijn eigen idee is
en polst hij hoe ik er tegenover sta.
Ik speel het mee, praat en bewonder
en dan kunnen we aan de gang. Zo
werkt dat gewoon en daar moet
je je in aanpassen als je iets wilt
bereiken.' Omkopen is ook een heel
normaal verschijnsel, al is het maar
gewoon het weggeven van je tele
foon. 'Ach, als het niet te gek wordt,
kan het.' zegt Siep dan, laconiek zijn
schouders ophalend. 'En maak je
vooral niet druk, want overal moet
eerst voor geofferd worden. Op Bali
wordt het Hindoegeloof beleden.
Weet je dat op Bali meer dan 10.000
tempels zijn?'
Het bleef niet bij vissersboten.
Op een LOM-school vijftien kilo
meter van Candidase waar veer
tig kinderen met een lichamelijke
en verstandelijke handicap in het
internaat woonden, bezaten de
kinderen alleen de kleren die zij
droegen. Van regeringswege werd
hen slechts een rantsoen kale rijst
verstrekt. De nodige vitaminen pluk
ten ze zelf in de natuur rondom
hen, maar de noodzakelijke eiwitten
kregen ze niet binnen. In overleg
met het schoolhoofd werd besloten
een visvijver aan te leggen. Kosten
drieduizend euro,"waarvar de helft
voor broed en voer. De goedkopere
gurami is voor eigen consurr itie, de
dure leleh voor de toeristenhotels.
Van de opbrengst daarvan wordt
nieuw broed gekocht. Ook heeft
de school een watertoren met een
tank van duizend liter gekregen en
een 'zwembad' van vijftig centime
ter diep: een vermomde badkuip
voor de noodzakelijke hygiëne, die
op Bali veel te wensen overlaat.
Lia: 'Wij komen ieder jaar kijken hoe
onze investeringen lopen en worden
daarbij onthaald als Willem-Alexan-
der en Maxima. Lopen net als hier
fm <W|MI|
fees Dijkema van Oost is zondag
J*1 Schagen eerste geworden in de
klasse Pres 50 bij wedstrijden van
fe Historische Motorsport Vereni-
Dijkema rijdt met een 250
KVelocette uit 1938, een Engels
~erk met een grote racehistorie. De
Punten bij deze wedstrijden worden
P^en aan de meest regelmatig
In het regelmatig rijden was
-fema vooral in 2004 succesvol.
jaar en de afgelopen winter
feeft hij de Velocette met behulp
Iers en André Smit
uit Den Hoorn aan
zienlijk sneller weten te maken, wat
in eerste instantie ten koste ging
van het binnenhalen van wedstrijd-
punten. In Schagen had Dijkema
tweemaal de snelste start en wist
vervolgens voorin het rijdersveld te
blijven, wat de meest regelmatige
rondetijden opleverde. Het valt Dij
kema steeds weer op hoe goed de
'merknaam' Texel het aan de over
kant doet. Hij laat altijd Texel in de
programmaboekjes vermelden, wat
steevast positieve aandacht van de
wedstrijdspeaker en bij de prijsuit
reiking oplevert.
De Texelse brandweer is zaterdag
ternauwernood aan een gasex-
plosie ontkomen bij het blussen
van een autobrand. De eigenaar
had vergeten te melden dat hij
een gasfles in de kofferbak van
de wagen had liggen. Die werd
pas ontdekt nadat de brand in
de Peugeot 205 onder controle
was. De gloeiend hete fles werd
onmiddellijk met water gekoeld,
waardoor erger kon worden voor
komen.
De Texelse eigenaar reed over de
Dageraad in 't Horntje toen er rook
onder de motorkap vandaan kwam.
Met poeder- en schuimblussers
probeerde de automobilist het vuur
Hoefslag 42, 1791 SC Den Burg
Bankrekening 22.32.20.175 www.texelfonds.nl
door het dorp, maken overal een
praatje, met behulp van onze tolk
Joop, en controleren of de vijver 'in
beweging' is. De vissen worden dan
ook overdadig gevoerd wanneer wij
er zijn. leder door ons opgestart
project dat door de Balinezen goed
wordt voortgezet, belonen wij met
weer een ander project, als aan
moediging en als stok achter de
deur.' Zo kregen diverse mensen
een nieuw of aangepast huis. een
winkeltje en kreeg een ernstig zieke
vrouw de nodige medische behan
deling. Ook sloten zij een ziektekos
tenverzekering af voor een kind met
syndroom van Down.
Maar hulp aan de één geeft soms
schele ogen bij de ander. Siep:
'Wanneer je moeilijkheden aan ziet
komen, los je het jaloezieprobleem
op door het beginnen van een geza
menlijk project. Iets laten maken waar
iedereen plezier aan heeft, zoals het
aanleggen van een trap of een weg
getje. Ik laat dan wagens met stenen
en cement aanrukken en in een mum
van tijd staat er vijfentwintig man
klaar om te bestraten. De vrouwen
doen daarbij het zwaarste werk, zij
dragen de stenen in manden op
hun hoofd naar boven. Ik betaal ze
een euro - een dagloon - voor een
bepaald aantal vrachten en soms
werken die vrouwen zo hard dat ze
drie daglonen bij elkaar sjouwen op
één dag. Ik maak elke dag foto's van
de werkzaamheden en de voorraden
en houd de afspraken en uitgaven
bij in een groot boek. Ter controle.
Soms is dat gewoon nodig. Laatst
kwamen ze bezorgd bij me: Siep,
het cement is bijna op. Zorg je voor
nieuw? 'Mooi niet jongens. Haal het
maar weer tevoorschijn, ik heb hier
het bewijs dat er gisteren nog negen
tien zakken stonden. Die kunnen nu
pog niet op zijn.' Het is belangrijk te
laten zien dat je niet met je laat sol
len. Ontdek je wie de boel probeert
te flessen, dan roep je hem apart ter
verantwoording. Laat je hem afgaan
in gezelschap, dan maak je hem
onmogelijk in zijn gemeenschap en
heb je zelf ook een vijand.'
Keuzes maken
Hoe kies je nu voor een bepaald pro
ject? Lia: 'Het is geen kwestie van
kiezen. De mensen komen gewoon
op je weg. We krijgen wel eens als
commentaar: waarom kies je juist
deze mensen, die persoon en niet
een ander? Zijn er op de wereld
geen mensen die het harder nodig
hebben? Omdat dézen op onze weg
kwamen. Wachten met kiezen en
doen tot je de armste of ellendigste
te pakken krijgt is wachten waarop?
Aan de slag met wat er op je weg
komt en je verder niks aantrekken
van andermans argumenten. Ook
wanneer je iemand vertelt dat hij
met de geboden hulp nu rijk genoeg
is om voor zichzelf te zorgen en die
je vervolgens boos de rug toekeert,
moet je maar even laten betijen.
Daar moet je tegen kunnen.' Siep
laat een foto zien van een winkeltje
dat ze hebben laten bouwen. Het
wordt gedreven door vijf zusters,
die hierin voor hun gezinnen het
dagelijks brood verdienen. Al heel
vroeg in de morgen gaan ze naar de
markt om spullen voor hun winkel in
te slaan. De klanten kopen niet in het
groot. Het is niet vreemd als er een
brommer stopt en de klant vraagt
om één sigaret. Zolang de moe
der van de vrouwen leeft, is zij de
baas, maar hun oudere broer heeft
plannen het pandje na haar dood in
te pikken. De familie Eldering heeft
daarom een contract met schuldbe
kentenis laten opmaken om het bezit
voor de zusters veilig te stellen. Dit
contract is ook bekend bij de burge
meester. Mocht de broer het willen
inpikken, dan moet hij de waarde
van het winkeltje. €500,-, aan zijn
zusters betalen.
Siep: 'Ik zie tijdens onze bezoeken
dat de mensen steeds armer wor
den. Hun geld wordt steeds minder
waard. Dit jaar moeten ze al weer
tien tot vijftien procent meer roepia's
neertellen voor onze euro. De ben
zine is in vijf jaar tijd vijfmaal zo du.
geworden. De lonen zijn gehalveerx
- niet de kosten - en het is pikken
of stikken. Pensioenverzekering is
er niet. We vragen ons dikwijls af:
wanneer gaat het zó slecht dat de
mensen het niet meer nemen? Een
belangrijke oorzaak voor de snel
groeiende armoede is het wegblijven
van de toeristen door de aanslagen
van een paar jaar geleden en de drei
ging van nieuwe aanslagen. Mijns
inziens onterecht. Bali is een groot
eiland, zo groot als de provincies
Groningen, Fnesland en Drenthe bij
elkaar, met honderden kleine dorpjes.
Wat zouden terroristen voor belang
hebben bij een aanslag in een klein
dorpje? Wij voelen ons er volkomen
veilig. En gelukkig meerderen met
ons. Wanneer ik een andere toerist
op mijn wandelingen tegenkom of in
het hotel iemand ontmoet waarvan
ik denk dat-ie wel wat geld kan mis
sen, neem ik hem mee om naar de
projecten te kijken en probeer hem
warm te maken voor eeri bijdrage
Heel vaak lukt dat. We nodigen ook
belangstellenden van hier uit om een
paar weken met ons mee te gaan en
te laten zien hoe je met weinig geld.
daar veel kunt doen. Want ja. mijn
bankrekening is ook met oneindig en
alle beetjes helpen. Zo lang we het
kunnen doen, doen we het en als het
een keer ophoudt, ja, dan hopen we
dat de mensen voldoende motivatie
hebben gekregen om zelf door te
gaan. Het mooie van alles is dat de
autoriteiten gezien hebben dat één
en ander vruchten afwerpt en nu zelf
ook langzaam over de brug komen.'
Siep en Lia houden lezingen en dia
voorstellingen om geld in te zamelen
voor de projecten. Lia staat ook op
alle rommelmarkten in Oosterend
met een verkoopstand. Zij verkoopt
er van Bali meegebrachte sieraden
en feestelijke kinderjurken en zelf
gemaakte wenskaarten. Wie meer
wil weten over hun werk, kan contact
met hen opnemen via tel. 318480.
Corrie Timmer
te bedwingen, maar slaagde daarin
niet, waardoor de Peugeot al snel in
lichterlaaie stond. De gealarmeer
de brandweer was de brand snel
meester door de inzet van een IFEX-
blusapparaat.
Deze blus-gun schiet één liter water
per schot weg en kan zeer gencht
worden ingezet. Bovendien werkt
het enorm waterbesparend. Waar
met de hogedrukspuit al snel 900
liter water in het vuur verdwijnt,
kan het IFEX-apparaat het af met
zo'n tien liter. Tijdens het nablussen
werd de sissende gasfles ontdekt.
Onmiddellijk werd de fles met water
gekoeld en kon worden voorkomen
dat de gasfles ontplofte. De auto
brandde volledig uit.
In dierbare herinnering.
Na een heel bewogen leven en een moeilijke
laatste tijd is van ons heengegaan onze gewaar
deerde broer, zwager en oom
Wij wensen Jacqueline, de kinderen en kleinkin
deren veel sterkte toe om dit verlies te dragen.
Broers en zussen,
neven en nichten Rutten
16 juli 2006
De leegte die
heeft achtergelaten, is met geen pen te beschnjven!
Verdriet zie je niet, je bent het.
Soms went het, soms niet.
Lieve mensen, dank voor de steun en belang
stelling, in welke vorm dan ook, tijdens Mirjam's
ziekte en na haar overlijden.
Jan en Ria Zoetelief
De Cocksdorp, 18-07-2006
IN MEMORIAM
Lieve Papa
Het is alweer een jaar terug dat je ging...
Wij hebben dit jaar gevochten om ons verlies
een plek te geven. We zijn bezig de rust te
vinden die jij ons gaf,
Meria en Justus
Getrouwd
18-7-2006
Ger Birgit Deelstra
Blij en gelukkig zi)r\ wij
onze. zoon
i_ukas
10 juli 2O06.
B\za Richten-
-Huisman en
Joach.m Richten
Kielenstna(5e 60
26382 Wilhemshaven
Duitsland
Over the hill...of-
happy 40?
In ieder geval al
40 jaar happy op
vakantie op Texel!
Guido Lentz
viert op 20 juli zijn
40* verjaardag op zijn
favoriete vakantie
bestemming Texel.
Van harte
gefeliciteerd!
HOERA!
Mees heeft een broertje
gekregen! Zijn naam is
Ties
Ties is geboren
op 14 juli 2006.
Zijn trotse ouders zijn
Jasja Verberg en
Hans Ust
Kotterstraat 12
1794 BE Oosterend
Tel.: 0222 329007
www.
becldbanktexelnl
WD WE ER
Binnen de kortste keren stond de oude Peugeot, die voor een doos sigaren van eigenaar
was gewisseld, in lichterlaaie. De brandweer had het vuur snel onder controle.
(Foto Enk Kotionhoevon)
Een beeld van een van de bouwprojecten van Eldenng op Bali.
