'Airgun geeft flinke explosie
'Als alles spaak loopt,
ben ik in m'n element'
Tante Annie al 70 jaar op Texel
Spanning valt
hier van me af'
Ontwerper André
Smit onmisbare schakel in zonderlin
TEXELSE COURANT
mn
Wl/J.t
J*4»
DINSDAG 1 AUGUSTUS 2006
Hij is handig. Kan lassen en smeden. Rijdt in een bijzondere
auto en heeft het altijd druk. Maar wat André Smit (46) voor
werk doet? Joost mag het weten, zijn dorpsgenoten heb
ben geen flauw idee. Wat speelt zich precies af achter de
deuren van zijn werkplaats aan de Diek? Onze verslaggever
zocht hem op en ontdekte dat de Hoornder er een allerminst
alledaags beroep op nahoudt. Als constructeur en ontwerper
is hij inmiddels een bekende naam in de wereld van de seis-
miek. Er gaat geen gas- of olieboor de Noordzee in, zonder
dat Smit daar weet van heeft.
Achter de ouderwetse boerderij
deuren bevindt zich een smetteloos
schone, punctueel ingerichte werk
plaats. Niet alleen de hoeveelheid
machines en gereedschap maken
indruk, ook de wijze van inrichten.
Iedere schroevendraaier en ieder
tangetje heeft zijn eigen plek. Er
staat niets wat er niet hoort. Dit is
het domein van André Smit; handige
jongen, techneut en bedenker van
slimme apparaten. Al vanaf de MTS
houdt hij zich bezig met het bouwen,
modificeren, repareren en revise
ren van machines. Na het afronden
van zijn studie, ging Smit werken
in het scheepsdok van Boom. 'Na
een jaartje had ik dat wel bekeken.
Werken in een vast stramien is niks
voor mij, dat lukt me niet.' En dus
trok hij de wereld in. Met vriendin
Marjan verbleef de geboren en geto
gen Texelaar jarenlang zo'n vier tot
acht maanden per jaar in Grieken
land en Turkije. 'De levensstijl in die
landen sprak me enorm aan. Als het
bewolkt is, ga je het café in, schijnt
de zon, dan ga je aan het werk. Maar
ja, dat past hier in Nederland niet zo',
grinnikt Smit. Al snel hield hij zich
onder de Griekse zon bezig met de
bouw van landbouwmachines. 'Grie
kenland zat in die tijd nog niet bij de
EEG en de regering had besloten dat
alles wat in eigen land gemaakt kon
worden, niet geïmporteerd mocht
worden.' Hoewel hij goed Grieks
sprak, vormde de taal toch een bar
rière. 'Je miste iets. Een subtiele
opmerking maken is moeilijk in een
vreemde taal.'
Seismologie
Terug in Nederland begon Smit een
eigen bedrijf. De belangrijkste poot
van zijn bedrijf wordt sinds zo'n 17
jaar gevormd door zijn werkzaam
heden voor verschillende oliemaat
schappijen. Smit speelt een belang
rijke rol bij het seismisch onderzoek
dat tijdens de boringen moet worden
uitgevoerd. Via Henk Griffioen rolde
hij dit wereldje binnen. 'Ik kwam in
contact met een topmanager van
een Engels bedrijf uit de seismische
industrie. Die hoorde dat ik wel han
dig was en zo kwam ik er tussen.'
Hij werkt met zogeheten airguns.
en seismische meetapparatuur. Er
wordt een trilling veroorzaakt en
de apparatuur registreert hoe lang
het duurt voordat die trilling aan
komt en wat de kracht ervan is. Zo
kan de structuur van de grondlagen
worden vastgesteld en kan wor
den bepaald of er olie of gas in de
grond zit. 'Het is een gevaarlijke
techniek, omdat je werkt met hoge
druk. Dat vergt enige vaardigheid',
licht Smit toe. Door de jaren heen
werd zijn assistentie gevraagd bij
boringen over de hele wereld, van
Noorwegen tot Indonesië. 'Zeker in
het begin van de jaren negentig was
het een heel extreem wereldje. Het
kon niet op, geld speelde geen rol.
Het bedrijf waarvoor ik werkte had
zelfs een eigen vliegtuig, want lijn-
vluchten vonden ze teveel gedoe.'
Verder verzorgt hij trainingen voor
bedrijven in de seismische sector
voor het werken met airguns. 'Vorig
jaar had ik hier nog twee engineers
uit Kazachstan voor een training.
Die kwamen daarvoor speciaal naar
Texel.'
daarvoor worden gebruikt.' Want
een goed kant-en-klare compressor
die dit werk goed aankon, bestond
er volgens Smit niet. Via een bedrijf
dat in oud schroot handelde, wist
hij eind jaren tachtig de hand te
leggen op een partij compressors
uit Oost-Duitsland. 'In die tijd was
de muur net plat en werd het leger
ontmanteld. Sommige bedrijven
kochten dat spul op als oud ijzer. Ik
kon die partij compressors kopen.
Niemand wist waarvoor ze hadden
gediend. Ik ben zelfs nog bij de
fabriek geweest, maar ook die kon
me geen informatie geven. Ze wis
ten zelf niks, want dat was topge
heim van de staat. Ze wilden eerst
ook niet geloven dat ik die dingen in
mijn bezit had. Pas na het zien van
de foto's waren ze overtuigd.' Het
geld dat hij had gereserveerd voor
de verbouwing van zijn boerderij
woning aan de Diek stak Smit in de
21 compressors. Tijdens testen en
experimenten moest hij zelf uitvoge
len hoeveel capaciteit de compres
sors moesten leveren om de airguns
Smit: 'Ik ben vreselijk eigenwijs, maar ik probeer het wel ergens op te baseren.
deren, maar de basistechniek blijft eerst analyseren wat ze precies wil-
hetzelfde.' len, want bedrijven weten dat vaak
zelf niet. Ze wilden de kwarkpot-
ten machinaal gevuld hebben. Dus
Naast zijn offshore-activiteiten en eigenlijk besparen op arbeid. Zoals
het reviseren en repareren van ze het zelf hadden bedacht, had je
(landbouw)machines wordt hij steeds nog evenveel mensen nodig.' En dus
Patent
En het resultaat. 'Er^it een aardig brokkie high tech ir
Smit vestigde zijn naam definitief in
de seismiek toen hij een oplossing
bedacht voor een praktisch pro
bleem bij de NAM. De Nederlandse
Aardolie Maatschappij had tijdens
seismische metingen grote proble
men met de kleilaag in Friesland en
Groningen. Vanwege die specifieke
ondergrond moesten de airguns
dieper in de grond worden aan
gebracht, omdat de noodzakelijke
metingen anders niet goed konden
worden verricht. Na de metingen
bleek het echter niet mogelijk de
airguns, die tienduizenden euro's
per stuk kosten, ongeschonden uit
de grond te krijgen. Smit kwam
met de oplossing én de appara
tuur om die te kunnen uitvoeren.
'We lieten een bronbemalingsbedrijf
een gat van 30 centimeter boren,
zo diep als nodig. Dan ging er een
plastic pijp in de grond, waardoor
de airgun ging en trokken we de
pijp een stuk omhoog, zodat de
airgun kon gaan schieten. Dat gaat
met een enorm geweld. Na ieder
schot volgt een enorme explosie.
Na de meting maakten we met
een spoelpomp de pijp schoon en
kon de airgun er worden uitgetrok
ken.' Een ander probleem waarvoor
de Texelaar een oplossing bedacht,
was de aanvoer van de 'munitie'
voor de airgun. 'Dat apparaat werkt
op hoge druk. Daarvoor moet lucht
worden gecomprimeerd en sinds
tien jaar lever ik de compressors die
effectief te laten werken. Ook voor
de benodigde certificering en modi
ficatie moest hij zelf zorgen.
Risico
Het grote financiële risico dat hij
had genomen, bleek lonend. Zijn
timing bleek perfect. 'De computer
deed op grote schaal zijn intrede en
de ontwikkeling ging enorm hard. Er
konden steeds meer gegevens wor
den geregistreerd en verwerkt. Maar
er was één probleem: er kon niet
worden gemeten, simpelwég omdat
er te weinig gecomprimeerde lucht
was. Ik had dus geen problemen
om mijn compressors weg te zet
ten.' Vanuit Djakarta, Noorwegen en
Kazachstan was interesse voor zijn
compressors. Vooral bij boringen in
de Noordzee wordt zijn apparatuur
veel gebruikt.
Het onderhoud doet hij zelf en ook
de levering van onderdelen ver
loopt via Smit. Grinnikend: 'Ik ben
ook de enige die weet hoe ze in
elkaar zitten. Dus ik heb een beetje
een monopoliepositie.' Bang dat
zijn spullen op den duur verouderen
en dat dan zijn belangrijkste inkom
stenbron opdroogt, heeft Smit niet.
'Ik volg wereldwijd wat er gebeurt,
maar de techniek verbetert nauwe
lijks. Je kunt het vergelijken met een
fietspomp. Die is ooit uitgevonden
en daar is niks aan te verbeteren.
Dat is met deze apparatuur ook
zo. De besturingssystemen veran-
vaker benaderd voor het ontwerpen
en maken van nieuwe machines.
Handige constructies, die tijd- en
geldbesparend werken. 'Of ik wel
eens patent heb aangevraagd op
een uitvinding? Nee, teveel gedoe.
Eén keer heb ik het overwogen,
maar het werd me ten zeerste afge
raden, omdat het ontzettend veel
tijd en geld kost. Als een ander het
namaakt, is dat alleen maar een
compliment. Dan bedenk ik weer iets
nieuws.'
Ook dat past bij de eigenzinnige
Texelaar: geen herhaling van zet
ten en zeker niet voortdurend het
zelfde werk. 'Als ik een keer iets heb
gemaakt, heb ik geen zin om nog
twintig van die apparaten te maken.
Dan wil ik weer iets anders doen.'
In de loop der jaren is hij selectiever
geworden in de opdrachten die hij
aanneemt. 'Het gewone construc
tiewerk doe ik niet meer. Dat ken
ik inmiddels wel. Wat ik toen deed,
vind ik nu stomvervelend. Er moet
vooruitgang inzitten.'
Kwarkkwakker
Smit verkeert in de gelukkig positie
dat hij zich ook kan richten op de
uitdagende klussen. Zoals twee jaar
geleden, toen hij werd benaderd door
BD-boerderij Sint Donatus. 'Die wil
den eenzuivelafvulrobot. Ze kwamen
bij me met een stuk karton waarop
het idee was geschetst. Bedenk het
maar, was de boodschap. Dan ga je
moest het anders. Smit ontwikkelde
een sluit- en vulmachine, die iedere
drie seconden een pot oppakt, afvult,
het deksel erop draait en wegwerkt.
Dat het apparaat in een vochtige
ruimte moest komen te staan, gaf
extra complicaties. 'Dan moet je met
de materiaalkeuze rekening houden
met roest en omdat je met voedsel
werkt, moet het apparaat ook goed
en makkelijk zijn schoon te maken.'
Na enige tests waarbij de kwarkpot-
ten in het rondvlogen,leverde Smit
een perfect werkend apparaat af,
door hem gekscherend de kwark
kwakker genoemd.
Blueprinten
Uitdaging vindt Smit ook in het verbe
teren van bestaande machines. 'Blue
printen noemen we dat. In ieder ont
werp zitten fouten. Het maakt niet uit
wat je koopt, er zitten fouten in en die
moeten eruit. Daar word ik voor inge
huurd. De wereld is volgetrapt met
misontwerpen.' Vaak komen klanten
via via bij Smit terecht of ze worden
doorverwezen door de reguliere han
del. 'Als die er niet uitkomt, komen
ze naar mij. Ik krijg veel werk vanuit
het buitenland. Ik schat dat zo'n 75
procent van mijn omzet afkomstig is
uit het buitenland, van in Nederland
gevestigde bedrijven. Mensen roe
pen wel eens dat ik duur ben, maar
dat is niet zo. Ik ben goedkoper dan
de gemiddelde loodgieter, maar wat
ik doe is vaak erg arbeidsintensief.'
Zijn eigenzinnigheid en kritische sr.
kwamen hem in de seismiek
van pas. 'Ik ben heel kritisch,
geloof niet zomaar wat iemand zk
Eerst zien, dan geloven en dat nv>:
ook in dat wereldje. Toen ik begcr.
bestond de helft uit bluf. Klanten to
den geen idee wat er wel kon enm
er niet kon. Later zijn er zogehete
independant observers ingevoet
om te voorkomen dat de klara
werden belazerd.' Smit is echtens
alleen kritisch naar anderen toe i
ben behoorlijk perfectionistisch, ira
ook realistisch. Het kan altijd mos
en beter. Dingen die ik in het vet
den heb gemaakt, zou ik nu in vee
gevallen anders maken. Je moei 3^
spiegelen aan degenen die beteri
En daarom stopt het ook nooit.'
Toch moet er wel druk op de
staan. Als hij (te)veel tijd heeft, kt
er weinig uit zijn handen. 'Ik pres
het best onder hoge druk. Als a
spaak loopt en er tien dingen tes
lijk moeten gebeuren, ben ik in mf
element. Als hel niet hoeft, ben iln
ook niet.'
Louise van der S. p,r
ter
Al 91 jaar, still going strong en dit jaar precies voor het zeven
tigste jaar voor vakantie op Texel. Annie von Felbert-Oos-
terwal uit Amsterdam is daarmee beslist 'recordhouder'. Als
meisje van 21 kwam zij met haar grote liefde Piet voor de eer
ste keer op Texel. Vijf dagen kampeerden ze in de duinen van
De Koog. Stiekem, want haar ouders voelden er niets voor
Annie zomaar in een tent te laten slapen met haar verloofde.
'We zeiden dat we apart gingen slapen in de jeugdherberg en
toen was het goed.'
Die eerste vakantie, op aanraden
van haar buurjongens, verbond Von
Felbert voorgoed met Texel. 'We
vonden het geweldig. Piet had vijf
dagen bouwvak, want in die tijd
werkte hij in het schildersbedrijf van
zijn vader, dat later door ons werd
overgenomen. En het was heel wat
dat we samen naar Texel mochten,
want in die tijd kon dat niet zomaar.
We waren nog niet getrouwd, dus
mijn ouders zagen het eigenlijk niet
zitten.' Toen het jongestel de ouwe
lui ervan overtuigde dat er in aparte
bedden werd geslapen in de jeugd
herberg, was het goed. Grinnikend:
'Maar we sliepen gewoon samen
in een tentje in de duinen bij De
Koog. De camping was er toen nog
met. Je stond gewoon tussen de
dumtjes. Ik herinner me dat Reijer
Daalder langs de tent kwam om te
vragen of we nog boodschappen
moesten hebben.' Sindsdien kwam
het Amsterdamse paar zonder uit
zondering elke zomervakantie naar
Texel. De tenten werden groter en
op een bepaald moment vervan
gen door een vouwwagen, die op
een vaste plek stond op camping
Kogerstrand, want strand en dui
nen bleven favonet bij het inmiddels
getrouwde stel.'Wij zijn echte water
mensen. Lekker zwemmen in zee en
wandelen langs de waterkant. Heer
lijk', vertelt tante Annie, zoals ze op
Texel vaak wordt genoemd, met een
onvervalst Amsterdams accent.
Vakantiekiekjes
Begin jaren tachtig zegde de familie
de vouwwagen vaarwel en werd een
oude schuur achter het huis van
Peter Kuip aan de Dorpsstraat het
nieuwe onderkomen. Een jaar lang
bivakkeerde 'ome Piet' op Texel en
eigenhandig toverde hij de schuur
om tot een knus vakantiehuisje. Een
kleine huiskamer waarin de eethoek
centraal staat, douche toilet en berg-
kamer annex hobbyruimte. 'Daar
stond de schildersezel van mijn man,
want die kon heel goed schilderen',
licht Von Felbert toe tijdens een klei
ne rondleiding. De vele schilderijen in
het huisjes herinneren nog aan haar
in 1991 overleden echtgenoot. Die
stierf op Texel op 80-jarige leeftijd.
'Ik denk dat er heel wat schilderijen
van hem hangen op Texel. Wist je
dat het er in het Torenrestaurant wel
75 tekeningen van hem zijn?' Echt
genoot Piet had op Texel de bijnaam
ome Piet de schilder. Niet alleen
was hij huisschilder, maar ook een
niet onverdienstelijk kunstschilder,
die graag het Texelse landschap in
olieverf vastlegde. 'En ons. Ik heb
in Amsterdam prachtige schilderijen
hangen, waarop mijn dochter en ik
staan. Maar ja, die kan ik hier niet
allemaal kwijt.'
Het eerste vakantiealbum komt op
tafel. De vuurtoren, het tentje in de
duinen, de boot in Oudeschild pas
seren de revue. Op de meeste zwart/
wit kiekjes staan Annie en Piet met
stralende lach. 'Kijk, hier klimmen we
in die zendmast naast de vuurtoren.
Die stond er in 1936 al.'
Rustgevend
Ook nadat dochter Gerrie op 58-
jarige leeftijd acht jaar geleden stierf,
bleef Von Felbert naar Texel komen,
leder voorjaar stapte ze weer op de
TESO-boot om tot oktober op Texel
te blijven. 'Zodra ik die boot afstap
en op Texel ben, word ik kalm. Van
het eiland gaat voor mij iets rust
gevends uit. Hier vergeet ik mijn
zorgen.' Hoewel ze moeilijk loopt en
de steun van een wandelstok nodig
heeft, blijft tante Annie niet achter
de geraniums zitten. 'Ik heb zo'n
elektrisch karretje en daarmee cross
ik overal naar toe. Naar Den Burg,
De Koog en ik maak ieder jaar een
rondje over het eiland. De Slufter
kan ik nu niet meer komen, maar
die vond ik prachtig om naar toe te
gaan.' Vrienden en kennissen die zij
in de loop der jaren op Texel heeft
opgedaan, helpen haar regelmatig
met boodschappen of klusjes, want
hoewel zij beslist geen 91 oogt,
zijn de jaren gaan tellen. 'Het lijf wil
niet meer zo erg. 's Morgens heb ik
echt een uurtje nodig om op gang
te komen.' Eten doet Von Felbert
meestal in de zaak van lepe de Boer.
'Voor vier euro heb ik daar een heer
lijke maaltijd, lepe maakt het voor
me warm en dan eet ik het daar op.'
Oorlog
Zelfs de Tweede Wereldoorlog hield
Piet en Annie niet van Texel weg.
'We hadden onze naam mee: Von
Felbert. Dan deed Piet z'n schil
derskleren aan en nam hij een paar
verfpotten mee. We mochten zo
doorlopen, omdat ze dachten dat hij
aan het werk moest en ik meeging.'
Annie von Felbert: 'We hebben in de loop der jaren veel vrienden en kennissen opgedaan.'
Geslapen werd er in die tijd boven
de Selecta van Sientje en Klaas Kik
kert Door de jaren heen bracht de
familie een groot deel van de vrije tijd
op Texel door, één ding veranderde
echter niet: in september keerde het
gezin terug naar Mokum, want dan
begon de operette weer. Echtgenoot
Piet en Annie zelf waren enthousi
aste spelers. De teksten werden op
Texel gerepeteerd en in menig voor
stelling van de buurtvereniging had
het stel een rol. Niet voor niets werd
het huisje in De Koog vernoemd naar
de schilder Mario Caravadossi, het
personage dat Piet vertolkte in de
musical Tosca.
Rechtszaak
Hoe dol zij ook op Texel is, dit jaar
wordt het laatste dat tante Annie op
het eiland verblijft. 'Kuip wil me er
al jaren uit hebben. Vijf jaar geleden
heeft hij me voor de rechter gedaagd
en wilde hij me er meteen uitgooien,
maar dat is hem niet gelukt. De rech
ter heeft toen bepaald dat ik nog vijf
jaar mocht blijven zitten.' En die zijn
nu om. Eind van het seizoen trekt de
91-jarige toeriste voor het laatst de
deur van haar knusse vakantie-
achter zich dicht. Met Qerr*f„
gevoelens en al
de gedachte alleen
oktober voorgoed. 'Ik hoopw
ik nog een keer boven Texe
vliegen. Dat lijkt me zo pra°-
Dat heb ik altijd al eens willen
maar als je alleen bent en
geen familie meer hebt, dans®
niemand die je aanspoort 00®
doen. dus is het er nooit vanjP'
men. Weet wie, dit jaar dan
Tekst en foto Louise van
