Demonstraties Texelaars maakten diepe indruk
Archiefstuk
TEXELSE COURANT
j]chter de schermen
ÏH9GEN
Flessenkunst aangespoeld op Spieckeroog
Sp°"
3
Wat ik zeggen wou...
VRIJDAG 6 OKTOBER 2006
UIT 119 JAAR TEXELSE COURANT
De Telegraaf, die kennelijk niet hele
maal goed was ingelicht en schreef
dat Sil Boon, 'alias Sil de strandjut
ter', het slachtoffer was.
schap staat op de wagen: zond* Jï
Jii
Bij de pier van Scheveningen verlieten de protesterende jutters in 1989 het strand om Den Haag in te trekken.
Texelaars vormen een rustig volk,
dat niet zou gauw te hoop loopt.
Maar komen ze in actie en steken
ze het Marsdiep over, dan doen ze
het goed ook. De organisatie van
de groep die maandag naar Den
Haag gaat om verplaatsing van de
Helderse veerhaven mogelijk te
houden, laat zich inspireren door
de indrukwekkende demonstratie
voor dijkverhoging in 1976. Maar
ook andere acties trokken door
een waardige en ludieke aanpak
opmerkelijk veel belangstelling.
In de landelijke demonstraties tegen
kruisraketten in 1981 (Amsterdam) en
1983 (Den Haag) liepen honderden
Texelaars mee. 'Dat zou betekenen
dat naar verhouding Texel belang
rijk sterker was vertegenwoordigd
dan de gemiddelde Nederlandse
gemeente', concludeerde de Texel
se Courant. Een stoet van twintig
Texelse en vier Amelander vrachtwa
gens en bussen vol sympathisanten
gingen in november 1990 in konvooi
naar Den Haag om te protesteren
de dreigende afschaffing van 'het
gereduceerde veertarief voor eilan
ders. Met succes, want na een lange
vergadering kregen de actievoerders
waarvoor ze kwamen.
Meest spraakmakend was ongetwij
feld de demonstratie in 1976 voor
een snelle verhoging van de dij
ken. De slogan 'Geen lijken, omhoog
die dijken' zal iedereen van boven
de veertig zich nog wel herinneren.
Tekenend voor de indruk die het
protest maakte, is ook dat opnamen
nog steeds te zien zijn in de voor
lichtingsfilm over de werking van
de democratie die doorlopend in
het gebouw van de Tweede Kamer
draait.
Het was dan ook een serieuze zaak
waarvoor de Texelaars zo massaal
op de been kwamen. Directe aan
leiding vormde de dreigende dijk
doorbraak op zaterdagavond 3 janu
ari 1976. Als gevolg van een zeer
zware storm steeg het water tot
3,12 meter boven NAR slechts 18
centimeter onder het peil dat op 1
februari 1953 werd bereikt met de
watersnoodramp. Achter de molen
van Het Noorden stond het water op
30 centimeter van de kruin van de
dijk. Het gemeentebestuur besloot
132 gezinnen uit de zogenoemde
gevarenzone I - Het Noorden en
laaggelegen gebieden bij Oosterend,
Nieuweschild, Dijkmanshuizen en de
Eendracht - te adviseren hun huis
te verlaten en hun heil te zoeken in
de hervormde kerken van De Waal,
Oosterend-en Den Burg. Ook een
deel van Oudeschild werd ontruimd.
De dijk van het poldertje De Rob-
benjager bij de vuurtoren brak op
twee plekken. Op sommige plekken
stond het land anderhalf meter onder
water. Veehouder Quartel was op het
ergste voorbereid en had zijn dieren
al in veiligheid gebracht, maar dat
gold niet voor de tientallen caravans
op de camping van de familie Groen,
die middenin in het water stonden.
In een reactie sloegen het gemeen
tebestuur en Waterschap Texel de
handen ineen en vroegen Rijkswa
terstaat dringend 'de tracés op korte
termijn vast te stellen en het werk
schema te versnellen'. Dorpscom
missies verspreidden huis-aan-huis
enquêteformulieren waarin werd
geprotesteerd tegen de houding van
Besluiteloosheid
Een flinke tas met boodschap
pen. een avondje uit eten of een
bescheiden tank benzine. Dat heb
je voor €43,-, omgerekend het
bedrag dat wij als Texelaars alle
maal kwijt zijn aan de voorberei
dingen van het nieuwe raadhuis,
totaal zes ton. Kwijt zijn inderdaad,
want nu de raad het door het
overgrote deel van de Texelaars
zo verfoeide plan - waar onze poli
tici zo stijfkoppig aan vast hebben
gehouden - alsnog naar de vries
kist heeft verwezen, is dat geld
in rook opgegaan. Voelt u al een
onbehaaglijk gevoel opkomen?
Wacht maar. het wordt nog erger.
Zelf had ik dat gevoel al achter de
perstafel in de raadszaal, een plek
waarover mijn huisarts mij eigenlijk
zou moeten adviseren daar niet
meer plaats te nemen.
Dinsdagavond zat ik er toch en
het was in meerdere opzichten
gedenkwaardig. In de eerste
plaats omdat de burgemeester
ontbrak. En dat op een avond
waarop de raad moest adviseren
over meerdere door haar bereden
stokpaardjes. Opvallend afwezig
was ook de ambtelijke top, het
betrof immers maar een discussie
over de toekomstige werkplekken
van hun ondergeschikten. Maar
ook de 'gewone' ambtenaren
waren nauwelijks van de partij.
Kan het hen niet schelen of zijn ze
al murw?
De discussie over de bezuinigings
voorstellen maakte pijnlijk duidelijk
waar het in de politiek aan schort:
besluitvaardigheid. Om te begin
nen met het raadhuis: dat blijft
dus maar in de ijskast. Maar komt
het daar ooit weer uit? Typisch
zo'n vooruit geschoven besluit van
raadsleden die het college ervan
betichten geen moed te tonen en
kleur te bekennen. Op hun beurt
leggen de wethouders de bal bij
de politici. Met als gevolg dat we
met z'n allen niet weten waar we
aan toe zijn. Wellicht nog chaoti
scher verliep de discussie over het
PHH-gebouw. Dat verhaal loopt al
zo lang, dat ik kwijt ben wanneer
het is begonnen. Ook zo'n plan
waarbij vrijwel elk Texelaar naar
z'n voorhoofd wijst. Toch moest en
zou het er komen en nu er Joost
mag weten hoeveel kosten zijn
gemaakt, wordt alsnog bedacht
dat het toch wellicht beter is om
maar naar de Bernhardlaan te
gaan. En dan was er de discussie
over OSG De Hogeberg. Twie is
Tessels gaat niet op. Onderscheid
dient te verdwijnen, het moet één
gebouw worden. Kredieten wer
den opgerekt van pakweg vier naar
bijna tien miljoen euro, ongeveer
twee keer het bedrag waarvoor het
kolossale StayOkay is gebouwd,
daar kun je toch wat mee. Maar
het is nog niet genoeg, er blijkt nog
zes ton extra nodig. Opzouten, zou
ik zeggen. Je bouwt het er maar
voor. Maar nee, onze raadslieden
willen zich er eerst nog eens over
buigen. Stel je voor dat er eens
een besluit zou vallen. Nu doe ik
onze vertegenwoordigers te kort.
Want dankzij hen verdwijnt het
budget voor herinrichting van de
Groeneplaats naar de algemene
reserve. Merkwaardig, want had
ik ze diezelfde avond niet horen
zeggen dat de herinrichting moet
doorgaan, dat ze Frits Langeveld
de hemel in prezen om zijn visie en
luisteraars opriepen ook met plan
nen te komen?
Ik hoor het u zeggen, vanaf de
zijlijn heb je makkelijk praten. En
inderdaad, wellicht schiet ik teveel
uit m'n slof. Maar het lucht wel op
Nu ik toch bezig ben, noteer ik als
uitsmijter mijn onbegrip over het
onwaarschijnlijke bedrag van €5
miljoen waarvoor het college nu
ineens het raadhuis denkt te kun
nen verbouwen en over het lang
durige stilzwijgen rond het PHH-
gebouw. Tenslotte memoreer ik de
schorsing, waarbij de collegeleden
zich terugtrokken en naar verluidt
de burgemeester belden om te
vragen wat ze over deze PHH-
kwestie mochten zeggen. Over
besluiteloosheid gesproken.
Gerard Timmerman Souwie Duinker,
de regering, 'die er blijk van geeft
zich onvoldoende bewust te zijn van
de bedreigingen van leven en welzijn
van de Texelaars door de dijkver
zwaring over een te lange periode
uit te smeren'. Het oorspronkelijke
plan was de dijk in 1985 aan de hele
oostkant op deltahoogte te hebben
gebracht, maar veel Texelaars vrees
den dat ze vóór die tijd al zouden
zijn verdronken. De werkzaamheden
werden vertraagd door bezwaren
van milieuorganisaties, die vreesden
dat de natuur ernstig te lijden zou
hebben onder de dijkverzwaringen.
Een bevredigende reactie bleef uit,
waarna de gezamenlijke dorpsverte
genwoordigers besloten een groot
scheepse actie te organiseren. In de
Texelse Courant riepen ze de bevol
king op in beweging te komen: 'Alles
wat het spektakel kan vergroten
is welkom. Het spreekt vanzelf
dat het een fatsoenlijke aktie moet
worden, zodat suggesties om het
te zoeken in barricades of geweld
pleging voorlopig(l) terzijde worden
gelegd.' Werkgevers werd gevraagd
hun personeel vrij te geven om te
protesteren, terwijl ook scholieren
van 15 jaar en ouder die gelegenheid
moesten krijgen. Het resultaat was
imposant. Meer dan 1200 Texelaars
reisden op 29 januari naar Den Haag.
Omdat TESO niet meer dan 750
passagiers per schip mocht vervoe
ren, werd een extra afvaart verzorgd.
De stoet die door de hofstad trok,
was meer dan een kilometer lang
en trok veel bekijks. De kop werd
gevormd door tamboers, die hun
trom beroerden als in een doden
mars. De demonstranten maakten
zwijgend hun gang. Volgens de ver
slaggever van de Texelse Courant
boezemde 'hun uiterst beheerste
en vastberaden gedrag' ontzag in.
'Mensen van de politie vertelden
ons zelden een zo ordelijke demon
stratie van een dergelijke omvang
te hebben meegemaakt.' Ook 'een
Haagse dame' toonde zich onder
de iridruk: 'Die optocht leek meer
op een staatsbegrafenis dan een
demonstratie; het was gewoon ont
roerend!'
Speciale belangstelling was er voor
vijftig schapen, die van zwemvesten
waren voorzien. De beesten werden
ook het Binnenhof mee op geno
men, waar verschillende politici een
kijkje kwamen nemen. WD-kamerlid
Hans Wiegel bekommerde zich met
name om Hoornder Jaap Duinker,
die half ontkleed was - alsof hij door
het opkomende water was verrast
- en trakteerde hem op een borrel
om door te warmen. Tweede Kamer
voorzitter Anne Vondeling had de eer
ruim 7000 handtekeningen in ont
vangst te nemen, die waren verpakt
in een vacht van een Texels schaap.
Minister Westerterp van Verkeer en
Waterstaat was 'zichtbaar onder de
indruk'. Verheugend was zijn mede
deling dat hij Rijkswaterstaat een
dag eerder al opdracht had gegeven
de plannen uiterlijk in het voorjaar
klaar te hebben. 'Het moet afgelo
pen zijn met het vooroverleg. Er is
genoeg gepraat met de Vereniging
tot Behoud van de Waddenzee. De
belangen die van die zijde worden
bepleit onderschat ik niet, maar
mensenlevens zijn primair.'
Dertien jaar later, in april 1989, werd
Texel opnieuw landelijk nieuws toen
jutters Wilko Bergmans, Maarten en
Sil Boon en Gerard Zoetelief met
paarden en huifkar over het strand
naar Den Haag trokken om er aan
dacht te vragen voor de sterke duin
afslag. Radio, televisie en andere
media besteedden aandacht aan het
ludieke protest, dat achteraf zeer
geslaagd werd genoemd. Vooraf
bestond echter veel scepsis. De
actie werd in de Texelse Courant
van dinsdag 4 april aangekondigd
onder de kop 'Ministerie weet nog
van niets'. In het artikel noteerde
de verslaggever dat paardenkenners
hun twijfels hadden. 'De behoorlijke
afstand die moeten worden afgelegd
(zo'n 180 kilometer) in een tijdbe
stek van tweeëneenhalve dag, zal
de paardjes niet in de koude kleren
gaan zitten. Vooral de overnachtin
gen op het kille strand, nadat ze zich
een hele dag warm hebben gelopen,
zullen niet meevallen. En het zonder
problemen afleggen van zo'n afstand
vergt wel enige maanden training.
Eenmaal in Den Haag wil men, onder
begeleiding van bereden politie, door
de stad naar minister Smit-Kroes
trekken. Bij het ter perse gaan van
deze krant waren echter zowel het
ministerie als de Haagse politie nog
niet op de hoogte van de komst van
de jutters en was nog niets geregeld
voor een passende ontvangst. "Het
is zelfs te betwijfelen óf de minister
er die donderdag wel is", aldus Patri
cia Bosboom, voorlichtster van het
ministerie.'
Ondanks hun schijnbaar laconie
ke houding gingen de jutters goed
voorbereid op weg. Het oorspron
kelijke plan om als ruiter naar Den
Haag te gaan werd aangepast. In
plaats daarvan gingen de vier per
huifkar. Om niet voor vervelende
verrassingen komen te staan, ver
kenden ze de tocht per jeep. In Ber
gen aan Zee, het eindpunt van de
eerste etappe, werd een weitje in de
nabijheid van het strand aangetrof
fen, waar de dieren konden worden
gestald. Bovendien werd besloten
geregeld van paarden te wisselen.
'Niet voor niets heb ik twintig jaar
tussen de paarden gezeten, ik weet
best dat je niet zomaar wat kunt
aanrommelen. Vertrekken en zien
waar het schip strandt, zou dom
zijn', verklaarde Gerard Zoetelief.
duinen geen Texel, zonder T
ons vaderland verminkt.'
De minister werd verblijd met dive-^
geschenken. Maarten Boon gaf g 0S
De tocht was vermoeiend. Om de fles Jutter en Sil Boon het boek SS?
paarden te ontlasten gingen de vier Strandjutter van Cor Bruin. Het vt
grotendeels te voet. Onderweg wer
den ze geconfronteerd met drijfzand,
harde tegenwind en regen. Tussen
Noordwijk en Katwijk kwamen de
jutters in problemen. Het zand werd
almaar ruller, waardoor de paarden
de kar niet meer konden trekken.
De familie Den Holder. die bijstand
verleende en met een trailer steeds
verse paarden aanvoerde, bracht
uitkomst door de dieren in te laden.
'Even later bleek dat een gelukkige
beslissing, toen op het strand bij
Katwijk zelfs de 4-wiel aangedreven
jeeps van de volgers het niet meer
konden bolwerken. Er moest een
toevallig aldaar aan het werk zijnde
shovel aan de pas komen om de
jeep weer los te trekken.'
du:
één van de 25 exemplaren
enthousiaste uitgever, Callenbachi™
Nijkerk, spontaan had geschonken "f
om onderweg uit te delen, Gera<(
Zoetelief gaf een roos en v,J
daarvoor door de bewindsvroui
bedankt met een zoen. Bergma
gaf Smit-Kroes ook nog een a
helmplanten ('voor uw achtertuintje
en noemde haar 'jofele Nelie' 0
minister kon de vrijmoedige 'jutter.
staal' wel waarderen. 'U weet de f
niet iedereen hier zomaar binnei
komt. In uw geval is dat anfe ,'u
Mensen die de moeite nemen
van zo ver te komen, verdienen
pluim.' Ondanks haar mooie m f
den deed ze geen toezeggingeno»o
een nieuwe zandsuppletie, die na
UtLUL
veww
WP-T
uROGE
V rik
obn
VERIWn
Een blik vanuit de Ridderzaal op de menigte Texelaars die
1976 geruime tijd het Binnenhof beheerste
De jutters maakten de oversteek
over het Marsdiep op een landing
boot van de mariniers. Ze hadden op
dat moment al een hele tocht achter
de rug, want ze waren bij het krieken
van de dag bij de vuurtoren vertrok-
Ondanks de moeilijkheden arriveer
den de jutters volgens plan bij het
ministerie van Verkeer en Water
staat, waar ze werden ontvangen
door minister Smit-Kroes zelf. Publi
citair was de ontvangst een succes,
Bij de Mok stond een trailer 'want verslaggevers van het NOS-
'verse' paarden klaar en werd het
gezelschap uitgezwaaid door burge
meester Schipper, die een fles Jutter
voor minister Smit-Kroes meegaf en
een brief waarin hij haar herinnerde
aan de 'penibele toestand' van de
Texelse duinen.
De overtocht viel niet mee. Door een
flinke deining werd het de passagiers
wit om de neus en bij het van boord
gaan met de paarden bij Kijkduin
ging begeleider Jan Kiljan onderuit
op het spekgladde talud. 'Hij werd
op zijn rug door het water gesleept,
maar hield aan het avontuur niets
over dan een nat pak.' Het voorval
stond breed uitgemeten met foto in
journaal, Veronica Nieuwslijn en de
West-Deutsche Rundfunk, radio en
schrijvende pers verdrongen zich
om een goed plaatsje. Net als der
tien jaar eerder maakte de houding
van demonstranten indruk. Jutter
Bergman 'ernstig, maar tevens met
gevoel voor humor en relativering'.
'Wij komen hier niet met gebalde
vuist, vloekend en tierend. Uw
bezorgdheid over de kust is ons
bekend en we beseffen ook dat u
geen ijzer met handen kunt breken.
Maar: het is bij ons heel erg geweest.
Onze burgemeester is niet voor niets
bij u op bezoek geweest. Ditmaal
ontvangt u vier haveloze kerels die
het strand afschuimen. Onze bood-
schatting vijftien miljoen zou ki
'Het zand verdwijnt veel
zee dan verwacht. Kennelijk is
goede methodiek nog niet c
den. Ik voel er weinig voor o
maatregelen te nemen, die maa's|
paar jaar oplossing bieden, u
miljoenen in het water gooien.'
Voordat ze per auto naar Texel terd
keerden, maakten de jutters noge.?j
een omweg via paleis Noorden IL»
'Als we de minister te spreken 'sf!
gen, zal het met de koningin vastcq
lukken', werd geredeneerd. 'Ufö
aard was dat niet het geval', melco
de Texelse Courant, 'maar dat wa 10r6
geen teleurstelling. Aan de wai
bij de poort van het koninklijk patel |W£
werd het meegebrachte gesctei
afgegeven. Trijntje Boon, de rra y
ders van de jutters, had voor ha:
majesteit een paar sloffen getra t
van schapewol.'
Ajien
Joop Romme j zj
De schilders voor het orgelfonds in
Den Hoorn kregen deze week een
bijzondere reactie. Eén van de fles
sen met daarin een kunstwerkje was
aangespoeld op het Duitse wad
deneiland Spieckeroog. Daar was
het gevonden door een scholier uit
groep vier van de GS Beyenburg-
school uit Wupfaertal. Ook zijn klas
genoten vonden de actie (om geld
in te zamelen om het orgel uit Oos
terend naar het atelier van Charles
Janko te krijgen) zó origineel, dat ze
spontaan hun geldbuidels omkeer
den en het al het kleingeld in een
fles stopten. Het bedrag van €35,37
werd deze week afgeleverd door
hun leerkracht Gabriele Klüsener,
die zoals elk jaar ook deze herfstva
kantie op Texel vertoeft.
Een opsteker die de schilders goed
kunnen gebruiken, want ook nu de
actie al geruime tijd aan de gang
is, loopt het nog geen storm. 'Tot
dusver zo'n €1000,-, terwijl we toch
op een veelvoud hadden gerekend',
vertelt Henk Noorlander. 'Gelukkig
zitten we hier elke woensdag niet
alleen om het geld te schilderen,
maar ook omdat we het ontzettend
leuk vinden. En misschien moet ik
wel meer geduld hebben. Want ooit
heb ik eens een flessenpost in zee
gegooid, die pas tien jaar later werd
gevonden op Rottum. Helemaal
onder het zand geraakt.'
De verhuizing van het orgel is inmid
dels in volle gang. 'Een omvangrijk
project', vertelt Herman Bakker.
Sterre Veldhuis
schiet raak op
Almaars toernooi
Een delegatie van de handboog
schietvereniging Eilandschutters
was zondag te gast bij' Achilles uit
Alkmaar in het Noordelijk deel van
het recreatieterrein Geestmeram-
bacht. Gespeeld werd een ani-
mal/3 D toernooi Sterre Veldhuis
legde bij de dames aspiranten
beslag op de eerste
iget
I -
Dergelijke toernooien, waarbij met
handbogen op plastic beesten wordt
geschoten, zijn vooral bekend onder
de traditionele schutters. Het door
Achilles georganiseerde toernooi
onderscheidt zich, omdat dit isope>
gesteld voor iedere discipline binri
de handboogsport. Van de Eilanc-
schutters had zich ook een aan
boogschutters voor deze wedstij iV0
ingeschreven. Bij de heren vote®
senen Longbow verwierf Jan
met 410 punten de vierde plaatsi
viel hierbij net buiten de prijzen. V*
lem Vlas was in die zelfde klasse^ j,
minder goed op dreef en belaro; ,.ga
met 321 punten op een 25e plaaS
Bij de heren jeugd Longbow behsi-
de Lars veldhuis met 253 punten es
vierde plaats, terwijl Nils Veldlu
met 298 punten de derde p!£ joj,
voor zich opeiste. Het meest ié L t
zeker was Sterre Veldhuis: met e vc
puntentotaal van 265 legde zij mi
klasse dames aspiranten Longt» !jfr
beslag op de eerste plaats.
ir het orgelfonds, neemt van Gabriele Klüsener de fles met kleingeld in ontvangst.
Rekenmeesters
Het gebouw van Rijkswaterstaat
werd voor een prikkie verkocht met
de belofte dat er uiteindelijk zes
sociale woningen gecreëerd wor
den. Nou, dat is dan lekker. Nu kan
de gemeente eens iets verdienen
om de diverse incidentele gaten te
dichten en dan doet ze het niet. Het
gebouw is OP de markt minimaal
6 ton euro meer waard dan in de
verkoop aan de Woningstichting.
De gemeente wil het de komende
jaren ook nog even tijdelijk kunnen
gebruiken. Gaat men daar nog huur
voor betalen ook. Met verkoop na
vijf jaar is dit perfecte gebouw zeker
nog meer waard, ledereen kan nu
uitrekenen wat het met wat optellen
en nog eens optellen onze gemeen
schap kost om meneer Van Andel
als private projectontwikkelaar te
matsen.
Frits Langeveld,
Den Burg.
Eagles Ranch
internationaal
Paardenliefhebbers die een
kopen bij de Eagles Ranch aan o
Westerboersweg hoeven het <8
niet meer zelf op te halen. Hef
en Daniëlle Witte verzorgen de re
naar het nieuwe onderkomen, waï
door de klanten geen extra kos?
hoeven te maken. De verkoopt jge
de boerderij, waar American
Horses worden gefokt, heeft M s
dels de landsgrenzen overschretë
Van de zestien veulens die vod
jaar werden geboren werd er e»
naar Duitsland verkocht. Een an# 1271
veulen blijft nog een jaar op
ranch, maar verhuist dan met
nieuwe eigenaar mee naar Pr*
Twee merries van de ranch wcx# i to;
in oktober naar België gebral >e
Voor 2007 worden twaalf vente"
verwacht. Op een nog nader
bepalen datum in mei wordt
kijkdag gehouden.
tte
