Unesco minder streng
dan landelijke overheid
Onderzoekers vingen honderden woelmuizen
NIOZ werkt mee aan
exposities Ecomare
TEXELSE COURANT
Spaanse dwaalgast in Oudeschild
Strender Jeugdgebouw onder slopershamei
Besturen tekenen overeenkomst
De zwarte spreeuw die dinsdag op de haven
vogelaars naar het eiland.
VRIJDAG 13 OKTOBER 2006
Onderzoekers Arthur Hoffmann en Peter van der Linden bezig met het wegen v.
n zojuist gevangen noordse woelmuis.
Op Texel zijn de afgelopen twee
weekeinden honderden noordse
woelmuizen in de val gelopen.
Die vallen waren gezet door vrij
willigers van onder andere de
Noordhollandse Zoogdierstudie
groep (NOZOS), in het kader van
een onderzoek naar de aanwezig
heid van de veelbesproken woel-
muizensport op de verschillende
delen van Texel. Dat gebeurde in
opdracht van het Ministerie van
LNV dat de resultaten gebruikt bij
het inventariseren en actualiseren
van natuurwaarden in heel Neder
land, zodat met waardevolle flora
en fauna rekening kan worden
gehouden bij het plannen van
woonwijken, bedrijventerreinen
infrastructuur en andere ingrepen
in het landschap.
Aan de twee noordse woelmuis-
kampen op Texel werd deelgeno
men door 35 vrijwilligers, onder wie
enkele Texelaars. Ze opereerden
vanuit de groepsverblijven waarin
ze waren ondergebracht. Bij het
onderzoek moest de aanwezigheid
van de muis worden vastgesteld in
een aantal van de 150 blokken van
één vierkante kilometer die Texel
groot is. In die blokken werden
op een onderlinge afstand van 10
meter in lange rijen ('raaien') val
len geplaatst. Gebleken is dat bij
dit systeem de muizen grote kans
lopen gevangen te worden.
De zogeheten inloopval die bij het
vangen van woelmuizen wordt
gebruikt, bestaat uit een tweedelige
aluminium doos. Daarin wordt wat
hooi en gesneden wortel gedaan.
Als de val 'op scherp' staat, kan de
muis door een deurtje naar binnen.
Als hij zich aan het aangeboden
voedsel tegoed wil doen, raakt hij
een stangetje waardoor het deurtje
dichtklapt.
Tijdens de woelmuiskampen had
den de vrijwilligers het druk met
het bereiden van lokaas, het plaat
sen van de honderden vallen in de
diverse delen van het eiland, het 'op
scherp' zetten en het vervolgens
om de twaalf uur kijken of er wat
in zat.
Deceptie
De resultaten van het eerste week
end waren niet erg bemoedigend.
Coördinator Dick Bekker uit Gronin
gen spreekt zelfs van een deceptie,
want uit de honderden vallen die
waren geplaatst in onder meer de
leemputten bij Dijkmanshuizen, de
zoekers werd echter getemperd
door een kleine catastrofe. Dezelfde
springvloed die fataal werd voor 13
in de Slufter grazende schapen van
Koorn, betekende ook de dood van
ongeveer even veel muizen (voor
namelijk bosmuizen) omdat de val
len waar ze ingelopen waren onder
water kwamen te staan.
Het periodiek controleren van de val
len is spannend werk dat niet altijd
verloopt zonder vallen en opstaan,
zoals uw verslaggever zelf ervoer
toen hij in de nacht van vrijdag op
zaterdag meeliep met enkele con-
Zo pak je een woelmuis in zijn vel als je zijn lengte, staart/engte en geslacht wilt
vaststellen. Het dier op de foto is elf centimeter lang bij een gewicht van ongeveer dertig
gram. Ze kunnen echter twee keer zo zwaar worden bij een lengte van maximaal zestien
centimeter, dus veel groter dan een huismuis. (Foto's Harry de Gmati.
Zandkes, de Bol en de Snippen
kwamen niet meer dan 30 mui
zen tevoorschijn. 'Maar het tweede
weekend was fantastisch. De raaien
stonden toen in De Nederlanden,
de Muy en De Slufter en leverden
samen niet minder dan 240 muizen
op. We hadden er de handen vol
aan.' De vreugde van de onder-
troleurs in het zompige grasland van
de Nederlanden nabij de Muy. De
hier langs de sloot en de bosrand
geplaatste raaien bleken rijke buit
te bevatten. Veel vallen vertoonden
na twaalf uur een gesloten deurtje,
wat betekent dat er in elk geval
wat in zat. Het kon een noordse
woelmuis zijn, maar ook een ander
soort woelmuis, zoals de aardmuis.
Er werden ook enkele dwergmuizen
gevangen.
Voor niet-ingewijden: woelmuizen
zijn niet de muizen die model ston
den voor Mickey Mouse en kanka-
turen. Dat zijn de zogenaamde ware
muizen waaronder de bekende
huismuis, de dwergmuis en de brui
ne rat, dieren met een heel andere
levenswijze.
Het bergen van een gevangen muis
is een handigheidje dat geleerd
moet worden. De val wordt geleegd
in en grote plastic zak. De contro
leur moet vervolgens de hand in de
zak steken en de muis in een hoekje
drukken en in zijn nekvel pakken.
Elke garzeling of verkeerde bewe
ging kan voortijdig ontsnappen van
het beest tot gevolg hebben. De
muis wordt gewogen, het geslacht
wordt bepaald en de totale lengte
en de staartlengte worden geme
ten. Als alles is opgeschreven en
een foto is gemaakt, wordt de muis
weer losgelaten, maar eerst wordt
met een schaartje een plukje vacht
vlak boven de staart weggeknipt,
als teken dat hij al is geregistreerd
voor het geval hij later opnieuw in
menselijke handen valt.
Algemeen
De noordse woelmuis Microtus
oeconomus) geldt als een bedreig
de diersoort. Toch komt hij op Texel
veel voor, al verschilt de dichtheid
sterk per terreinsoort. Het dier kwam
niet lang geleden 'in opspraak' toen
zijn aanwezigheid de uitbreiding van
het bedrijventerrein in Oudeschild
dreigde te blokkeren. Die gang van
zaken beschouwen natuurbescher
mers overigens niet als gewenst. Als
door onderzoek zoals hier beschre
ven tevoren bekend is hoe het zit
met de natuurwaarden in terreinen
die men wil bebouwen, kan men
daar al direct rekening mee houden
en hoeft van vertraging geen sprake
te zijn. Tot 1985 kwam op Texel
maar één soort woelmuis voor. de
noordse. Dat veranderde toen hier
een aardmuis werd aangetroffen.
Dat is een andere soort woelmuis
die op het vasteland de concur
rent is van de noordse. Het is best
mogelijk dat de rijkdom aan noordse
woelmuizen op Texel zal teruglopen
door de opkomst van de aardmuis.
Overigens werden bij het onderzoek
van de afgelopen weekenden geen
aardmuizen gevangen.
De onderzoekers verbazen er zich
over dat op Texél maar twee woel-
muissoorten voorkomen, gezien
de vele transporten van grond en
materiaal vanaf het vastejand. Het
zou geheel volgens verwachting zijn
als hier spoedig de eerste veldmuis
(ook een woelmuissoort) opduikt.
Iets dergelijks kan gebeuren met
de waterspitsmuis, tot nu toe de
enige spitsmuissoort op Texel. Zon
der controle van de invoer vanaf
het vasteland is de kans groot dat
bijvoorbeeld ook de huisspitsmuis
Texel weet te bereiken. Dat gebeur
de dit jaar op Ameland waar voor
het eerst huisspitsmuizen werden
aangetroffen, meegekomen met een
partij heesters.
VERVOLG VAN PAGINA 1
PHH-gebouw
-
Vogelaars uit heel Nederland stre
ken deze week in Oudeschild neer
om een glimp op te vangen van een
zwarte spreeuw (Sturnus unicolor).
Deze dwaalgast, die normaal alleen
in Spanje, Portugal en enkele eilan
den in de Middellandse Zee voor
komt, werd dinsdag gesignaleerd op
het dak van café De Kombuis. Een
zeldzaamheid, want de vogel werd
nooit eerder in Nederland gezien.
Een overkantse birdwatcher zag de
spreeuw als eerste en maakte dat
op het internet bekend, waarna het
eiland bijna werd overspoeld door
andere liefhebbers. 'Ik denk dat er
wel een paar honderd vogelaars
voor naar het eiland zijn gekomen',
vertelt Eric Menkveld, die ook zelf
een kijkje nam en de vogel foto
grafisch vastlegde. Wat de zwarte
spreeuw hier kwam doen, kan ook
Menkveld niet zeggen. 'Hij zwerft
wel wat rond, maar het is geen trek
vogel. Deze zal dus wel verdwaald
zijn.'
Werklieden hebben deze week een
begin gemaakt met de sloop van
het Jeugdgebouw in Oosterend, op
de hoek Peperstraat-Oranjestraat in
Oosterend. Een pand met geschie
denis, zo ondervonden slopers
René de Jongh en Frans Hendriks
uit Den Helder. 'We werden onder
het werk regelmatig aangesproken
door Oosterenders die vertelden
dat ze hier op school hebben geze
ten. Het voormalige verenigingsge
bouw werd overbodig na de bouw
van kerkelijk centrum De Parel. Het
werd samen met de voormalige
gereformeerde kerk overgenomen
door de Stichting Wonen Texel, die
op deze plek drie woningen laat
bouwen.
Bedoeling is dat de markante voor
gevel van het pand blijft staan, deze
zal in stijl worden aangepast ai
het ontwerp dat is gemaakt dos
Architectenburo Texel. Het bet»
drie woningen voor kleine huistxA
dens, bijvoorbeeld voor start»
Het tijdstip van oplevering is aftat
kelijk van de aanbesteding, diew
moet plaatsvinden. Zodra debosf
van start gaat, zullen de huizen irr
een advertentie in de krant wordifj
aangeboden.
Uitgangspunt is dat er bij de selec
tiecriteria voor de onderaannemers
objectieve criteria worden gehanteerd
en dat de te volgen procedure trans
parant en voor de politiek goed te
controleren is. Omdat de selectiecri-
tena nog worden uitgewerkt, ging hij
hier inhoudelijk niet op in. maar ze
wijken wel af van de vorige aanbe
steding. 'We bereiken er een groter
aantal potentiële partners mee dan
bij de eerste aanbesteding.' Deze
toezegging aan de ondernemers was
enige tijd geleden de reden dat TVO
het kort geding introk. Bij dat besluit
speelde ook de tijd een rol. Er is
namelijk haast geboden Bedoeling
is dat de selectie en onderhandelin
gen met de partners dit jaar worden
afgerond, zodat de opdracht nog dit
jaar kan worden gegeven. Van Andel:
'Want als we opnieuw vertraging
oplopen zal het definitief niet haalbaar
zijn.' Ondanks de tijdsdruk schat hij
de kans van slagen hoog in. Bedoe
ling is dat de bouwwerkzaamheden
half maart van start gaan. waarna de
uitnodigingen voor de feestelijke ope
ning wat hem betreft in het voorjaar
van 2007 kunnen worden rondge
stuurd. Als realiseerder van het pro
ject loopt de SWT het grootste finan
ciële risico. Wel is afgesproken dat
de aanneemsom binnen het bedrag
moet blijven waarvoor de partners
budget beschikbaar hebben gesteld.
De gemeente €3,2 miljoen, de poli
tie €2,2 miljoen en politie €1,2 mil
joen. Daarnaast betaalt de gemeente
€250.000,- voor de ambulancepost,
die als huur wordt verrekend. Als
zich tijdens de bouw tegenvallers
voordoen, dan draait de Wonings
tichting voor de kosten op. Van Andel
gaf later aan dat het financiële risico
met helemaal bij de WST ligt. 'Er zijn
ontbindende voorwaarden die ertoe
kunnen leiden dat de opdracht niet
kan worden uitgevoerd.'
De eisen die de Unesco aan een
Werelderfgoed stelt, zijn minder
streng dan de eisen van Neder
landse en Europese wetgeving. De
status kan daardoor geen ontwik
kelingen tegenhouden. Ontwik
kelingen die strijdig zijn met de
eisen van de Unesco kunnen wel
tot verwijdering van de Werelderf-
goedlijst leiden.
Dat zegt secretaris Els Jacobs van
de Nationale Unesco Commissie in
Den Haag. 'Het is een idee-fixe dat
flats zouden worden gebouwd. De
dom werd daarvoor in 2004 op de
zogeheten Rode Lijst van Bedreigde
Werelderfgoederen geplaatst. Keu
len koos uiteindelijk voor het behoud
van de status en paste de plannen
voor de flatgebouwen aan. De stad
had echter ook de keuze voor de
flatgebouwen kunnen maken.
Als het kabinet de Waddenzee nomi
neert, is dat nog geen zekerheid dat
de Unesco het predikaat toewijst.
Op basis van het nominatiedossier,
dat momenteel voor de Waddenzee
je niets meer kunt ontwikkelen als wordt opgesteld, moet de Unesco
je een Werelderfgoed bent', aldus
Jacobs. Het is eerder andersom.
Als een ontwikkeling niet past bij
de eisen die de Unesco aan een
Werelderfgoed stelt, loopt het betref
fende gebied risico van de Wereld-
erfgoedlijst te worden verwijderd.
De ontwikkeling zelf kan echter niet
worden tegengehouden als zij vol
doet aan de bestaande wetgeving.
De Werelderfgoedstatus heeft geen
wettelijk kader.
Jacobs reageert desgevraagd op de
vrees op het eiland dat een even
tuele erkenning van de Waddenzee
als Werelderfgoed tot een beperking
van toekomstige ontwikkelingen
leidt. Het onderwerp is weer actueel
omdat minister Veerman de gemeen
teraad heeft verzocht zijn bezwaren
te herzien. Volgens de secretaris
zijn onder meer in Wenen en Lon
don gebouwen van de erfgoedlijst
geschrapt doordat de 'excellente
waarden' in de ogen van de Unesco
teveel waren aangetast. In Duitsland
dreigde de Keulse Dom recent haar
status te verliezen, doordat er vlakbij
het monumentale kerkgebouw hoge
eerst kunnen vaststellen of de Wad
denzee 'een gebied met een uitzon
derlijke natuurlijke schoonheid is'.
Daarnaast heeft de VN-organisatie
een paar jaar geleden de rem op de
toewijzingen gezet. Landen die al op
de Werelderfgoedlijst zijn vertegen
woordigd, mogen sinds 2000 nog
maar één nominatie per jaar inzen
den. Nederland beschikt momen
teel over zes Werelderfgoederen en
er zijn twaalf gebieden en objecten
(waaronder de Waddenzee) in beeld
voor nominatie. Het kabinet wil de
Waddenzee uiterlijk 1 februari 2008
aanmelden, zodat de Commissie
voor het Werelderfgoed (onderdeel
Unesco) in 2009 een besluit kan
nemen. Voor die tijd wordt het nomi
natiedossier nog op lokaal, provinci
aal en landelijk niveau in de politiek
besproken.
In Duitsland wordt eveneens aan een
nominatiedossier gewerkt, in Dene
marken staan de werkzaamheden
op een laag pitje doordat er over een
ander natuurgebied een maatschap
pelijk debat bezig is. Volgens Jacobs
komt het sterker over als de drie
Waddenzeelanden tegelijk een aan
vraag indienen, zoals oorspronkelijk
het plan was. Dat Ameland, even
eens tegen de nominatie, al haar
toekomstplannen voor de Wadden
zee in het nominatiedossier wil laten
opnemen, is volgens Jacobs op zich
een goed plan. 'Al is het moeilijk
te zeggen wat je over bijvoorbeeld
twintig jaar wil doen.' Ameland hoopt
haar plannen zo bij voorbaat veilig
te stellen. Het Friese eiland gaat
er vanuit dat de Commissie voor
het Werelderfgoed die indirect goed
keurt als ze haar fiat aan het nomi
natiedossier geeft. Texel heeft eerder
aangegeven eerst op het nominatie
dossier te willen wachten, voordat
ze het over het tekenen van het
convenant met minister Veerman wil
hebben.
e woningen op de hoek Peperstraat/Oranjestraat.
Het Koninklijk NIOZ en Ecomare
gaan nauwer samenwerken op
het gebied van tentoonstellin
gen en educatie. Het NIOZ levert
resultaten van wetenschappelij
ke onderzoeken af in De Koog,
waarna Ecomare ze verwerkt in
exposities.
De besturen van het Texels Museum
en het NIOZ hebben een overeen
komst getekend waarin de nauwere
samenwerking is bezegeld Een
van de eerste projecten wordt een
onderzoek naar koudwaterkoralen
langs de randen van de Noordzee.
Cameraman Rob Hammer van Eco
mare is meegeweest met onder-
zoeksschip de Pelagia om een film
te maken van het onderzoek. De
resultaten en de film worden bin
nenkort getoond.
Beide organisaties hebben naar
eigen zeggen voordeel bij de samen
werking. Ecomare wordt voorzien
van actuele informatie en het NIOZ
komt tegemoet aan eisen die de
Europese Unie aan subsidies stelt.
'Een publicatie is vaak niet meer vol
doende', aldus NlOZ-woordvoerder
Jan Boon. 'Er wordt bij Europese
subsidies ook vaak als voorwaarde
gesteld dat de onderzoeksresultaten
onder de aandacht van een groot
publiek komen.' Volgens directeur
Just van den Broek kan Ecomare de
resultaten goed overbrengen naar
een groot publiek. 'We blijven alle
bei doen wat we al deden en dat is
onze grote kracht.' Ecomare trekt
jaarlijks gemiddeld driehonderdhon
derdduizend bezoekers.
Het wetenschappelijk instituut en
het centrum voor wadden en Noord
geleden werd samen met Alterrsi
Imares) de website www.zeeiro-f
nl in het leven geroepen. FWÏ
kan daarop kennis maken met j
leven in zee. Sinds enige tijd
nen bezoekers van Ecomare 4
'meedoen' met een onderzoek®
NlOZ-bioloog Teunis Piersmanf
wadvogels. Van den Broek: 'K-:
ren kunnen hier door een verrek?
kijken en ervaren hoe een voge1
het wad komt bijtanken.'
Bedoeling is dat het NIOZ ij;
toekomst een rol gaat spelen bi
nieuwe buitenterrein van EcoiN
Het centrum wil daar onder"
laten zien welke verandenngeid
in het klimaat voordoen. Erv-
eveneens gedacht aan het
publiekelijk zichtbaar maken vï
zee werkten al samen. Een paar jaar voedselketens in zee.
