Wetenschapper uit kritiek
op laks beleid overheden
vreet drie tot
meter duin weg
vijf
'Milieubeweging rust niet voordat laatste kotter is verdwenen'
.il.ll.
Grootste kustafslag in jaren
Politierechter geeft
meeloper taakstraf
TEXELSE J COURANT
TH
2006 uitzonderlijk droog jaar
ÏAB
DINSDAG 23 JANUARI 2007
De beroepsvisserij wordt ten onrechte als enige verantwoor
delijk gehouden voor de achteruitgang van de visstand in de
Noordzee. En hoewel de overheden door laks beleid lang
hebben gefaald, betalen vooral de vissers het gelag. 'Ik denk
dat de milieubeweging niet zal rusten voordat de laatste
boomkorkotter van de Noordzee is verdwenen.' Dat stelt cul-
tureel-antropoloog Rob van Ginkel, die diepgaand onderzoek
heeft verricht naar de invloed van overheidsingrepen op de
visserijsector.
De kritiek komt uit onverdachte hoek.
Niet van een visser, die zijn leven lang
iedere week de zee is opgegaan om
zijn kostje bij elkaar te scharrelen.
En ook niet van een lobbyist, die in
Klif Den Haag en Brussel zoveel mogelijk
quota voor de Nederlandse kotters
probeert veilig te stellen voor zijn
sector. Nee, het is een wetenschap
per, door de vissers oneerbiedig
ook wel pennenlikker genoemd, die
het voor hen opneemt. 'De overhe
den, zowel de landelijke als die van
Europa, hebben het op veel fronten
niet goed gedaan', stelt Van Ginkel
onomwonden. 'Ik zeg niet dat de
visserij zonder schuld is, want de vis
sers hebben veel aan de problemen
bijgedragen. Maar gezien de voorge
schiedenis is dat zeer begrijpelijk. Ze
hebben jarenlang voor maatregelen
gepleit, zonder dat er naar hen werd
geluisterd. Al rond 1970 riepen ze op
tot een limitering van het aantal PK's
van de motoren van de schepen. Als
die er toen al was gekomen, waren
een hoop problemen waarschijnlijk
voorkomen. Maar wetenschappelijke
kennis bepaalde het beleid en prak
tijkkennis telde niet mee. Pas in 1983
kwam er écht Europees beleid. Maar
toen hadden de vissers er geen zin
meer in en lieten ze zich weinig meer De geschiedenis daarin gaat verder
1813 en 1932. Ruim een jaar lang
vertoefde hij op het eiland om archie
ven door te spitten, vergaderingen bij
te wonen en tientallen (oud-)vissers
te interviewen. Met succes, want hij
slaagde cum laude en oogstte veel
lof voor zijn dissertatie. Sinds de
zomer van 2005 is hij - samen met
zijn vrouw en twee dochters - voor
een vervolgonderzoek terug op het
eiland. 'Ik heb altijd het idee gehad
dat mijn project over Texel niet was
afgerond. Er was veel materiaal blij
ven liggen dat ik niet in mijn disserta
tie kwijt kon. Maar altijd was er weer
een ander project dat gedaan moest
worden. Bovendien moest ik les
geven aan de studenten antropologie
van mijn werkgever, de Universiteit
van Amsterdam. Door een subsidie
van de Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek kreeg
ik de handen vrij en kon ik mij een
jaar lang op mijn onderzoek richten.
Bedoeling is de resultaten in boek
vorm te publiceren.'
Haringvisserij
Het onderzoek richt zich op de
invloed van overheidsingrepen in de
visserij in de afgelopen drie eeuwen.
tak van visserij op Texel, kreeg met
de overheid te maken. Dat gebeurde
in 1859, toen de publieke domei
nen waar de jonge oesters werden
gedeponeerd om te kunnen groeien
- waaronder de gronden waar nu
polder Het Noorden is - werden ver
pacht. 'Bedoeling was de oester
visserij, die het moeilijk had, nieuw
leven in te blazen, maar het werd juist
steeds minder.'
die jaren nog in stand gehouden door
de gemeente. Als sociaal project,
waarbij de directeur in dienst mocht
blijven tot zijn pensioen.'
Crisis
Het boek beschrijft verschillende
periodes die voor de visserij van
belang zijn. Ingrijpend waren de jaren
tussen 1932 en 1959. Eerst ontstond
een ecologische crisis, als gevolg
van het afsluiten van de Zuiderzee,
waarin de visstand behoorlijk afnam.
Toen deze werd gevolgd door een
economische crisis, kreeg de klein
schalige visserij het helemaal zwaar
te verduren. De Tweede Wereldoor-
Tweedeling
In de jaren zestig ontstond een duide
lijke tweedeling. De kleinere bedrijven
kregen het steeds moeilijker. Som
mige vissers verkochten hun scheep
jes, anderen zochten alternatieve
inkomsten en werkten bijvoorbeeld
een deel van het jaar bij een boer.
De Noordzeevloot deed het daaren
tegen veel beter, mede dankzij de
kracht van het familiebednjf. 'Vader
en zoons visten meestal samen en
namen genoegen met een relatief
laag weekgeld. Daardoor bleef het
geld in het bedrijf en kon eventueel
een tweede schip worden gekocht.
Bovendien hadden de zoons het per
spectief ooit hun eigen bedrijf te
hebben. Ik heb voor mijn onderzoek Rob van Ginkel (rechts), hier in gesprek met voormalig schipper-eigenaar Wim Boom v.
log zorgde opvallend genoeg voor veel mensen gesproken en telkens vissen):'De situatie is bijzonder nijpend.'
een opleving, ook op Texel. 'De kot- hoorde ik hetzelfde verhaal. Vooral
ïf ,Iecrdf" 'n **5 genomen en in de jaren vijftig en zestig werd tekende Van Ginkel op uit de mond het einde van het jaar zouden zijn dat zegt genoeg. Daardoor verdwijnt
Hp któnp?p^r.hp°r- nSS6H beknibbeld op het.eigen inkomen, van een vertegenwoordiger van de opgevist, gingen ze massaal op jacht ook veel expertise. Een flink deel van
hnnHprHpn nïf hT: Z PT! far",liebedr,if groot te maken- toenmalige nieuwkomers. Toen ze naar de vis. Er ontstonden grijze en de bemanning op de Texelse kotters
honderden Duitsers op het eiland Het voortbestaan was primair de zich begonnen te bewijzen, kwam er zwarte circuits, waann de vissers hun komt al uit Den Helder.'
werden gelegerd, werd ook de afzet- drijfveer. Dat was de basis van hun steeds meer respect. 'Nu vangen de vangsten buiten de officiële kanalen
markt vergroot. Van Ginkel: 'Dat succes en stond in contrast met de boeren de vis', werd geconstateerd, probeerden te slijten. In die tijd kre- Somber
inWn^Hp!phiiHn £UiaanVf de Ï'Ü9 9r°Ü ^aar °P CA°-basis Overigens zijn de meeste nieuwe gen de vissers het imago van zeero- Net als veel anderen ziet Van Ginkel
lerhalen nm i,it ril ^rïtTXinri tl De t,entalle" 9ro.|e bedrijfjes in de loop der jaren weer vers, die de zee leeg visten. Het was de toekomst somber in. 'De situatie
hPin Po 9, f rederijen die eeuwenlang in Katwijk, verdwenen. 'Alleen de Daalders, een nogal eenzijdig beeld, waarvan is bijzonder nijpend. De bedrijven
horen. De oorlog werd algemeen als Schevenmgen en Vlaardingen heb- de Boersens, de Betsema's en de ze nu nog last hebben. Terwijl ze zelf teren op hun reserves, de meeste
een economisch goede tijd ervaren, ben bestaan, bleken op den duur gebroeders De Vries verdienen hun met allerlei ideeën kwamen om uit hebben zelfs geen geld voor qroot
vee minder stab'el- Daarvan zijn er brood nog op de Noordzee.' de problemen te komen. Daar zaten onderhoud. Dat bleek vong jaar lan-
rs somber over de toekomst van de
gelegen liggen aan de overheid. Het
trieste is dat de intensieve bevissing
er niet door is tegengegaan. Integen
deel.'
Texelse vissers
De 51-jarige Van Ginkel weet waar
hij over praat. Anderhalf decennium
3.00 geleden maakte hij kennis met de
1.30 vissenj, toen hij promotie-onderzoek
3.00 deed naar de gewoonten en gebrui-
2.30: ken onder Texelse vissers tussen
1.30
0.30
terug dan tot 1975, toen de eerste
quoteringen werden ingesteld. 'Er
zijn altijd al overheden geweest die
ingrepen. Een goed voorbeeld is de
haringvisserij, waarmee Nederland
tussen de zestiende en negentiende
eeuw groot is geworden. Die was
streng gereguleerd en voorbehouden
aan enkele grote rederijen. Kleinscha
lige vissers mochten zich daar niet in
mengen.' Ook de oestervisserij, tus
sen 1700 en 1845 de belangrijkste
Ondanks de ellende die er ook was,
bijvoorbeeld door schepen die op
mijnen liepen en vergingen.'
Ook in de eerste jaren na de oorlog
hadden de vissers weinig reden tot
klagen. Er was volop vis, zodat de
vangsten goed waren, terwijl de vast
gestelde prijzen zekerheid boden.
Toen de prijzen langzaam werden
vrijgegeven, kreeg de afslag in Oude-
schild een flinke klap. Op zoek naar
de beste prijzen brachten de Noord
zeevissers hun vangst steeds vaker
PK-race
De invoering van de quotering in 1975
betekende het begin van een 'rom
melige periode'. De overheid besloot
best goede ideeën bij, maar dat werd
door de overheid niet onderkend. En
op Europees niveau bleek het hele
maal moeilijk tot goede afspraken
te komen. Komt nog eens bij dat de
delijk al uit de animo om te saneren.
Bij een nieuwe saneringsronde zullen
waarschijnlijk nog veel meer mensen
meedoen. Dat is ook voor de belas
tingbetaler vervelend, want die heeft
nu nog maar vijftien over.' Het fami
liebedrijf had volgens Van Ginkel één
zwakte. 'Zodra de zoons zelf volwas
sen zoons hadden, ontstonden pro
blemen, want neven wilden niet voor
weinig geld voor hun ooms werken, ad hoe tot diverse maatregelen, maar vissers zelf verdeeld zijn over twee door deWlR-premïe eerst betaald
En anders maakten hun vrouwen maakte van de handhaving aanvan- landelijke organisaties. Nog steeds, voor groei en betaalt nu opnieuw
daar wel bezwaar tegen. Daardoor kelijk geen werk. 'Daardoor begon- Onbegnjpelijk dat een sector die zul- voor knmp Bovendien verwacht ik
ontstonden splitsingen.' nen de vissers de quota meer als een ke problemen heeft niet als één blok niet dat de Europese Unie ophoudt
Van dar Vi<; soor* doelstellingen te zien. Zoveel naar buiten treedt.' met het terugschroeven van de quo-
vdii uer vis, moest je vangen Ving j0 minder; - 3M
Rode draad door het onderzoek dan had je het slecht gedaan. Om te 'n de put
ta. Biologen zullen daar wel blij mee
„u„ »B„ijplDDUO VOftCI nuuc uiddu uuui uei unuerzoeK aan naa je net siecnt gedaan. Urn te uw put Z|in en ik denk dat rie miliPnhPWAninn
Umuiden A^n^eiSvandela™ vorm^de gebeden,s van de familie slagen, lieten de vissers zwaardere Volgens Van Ginkel is de quotering niet zal rusten voordat de laïtste
rS J r V motoren in hun kotters bouwen en zo n beetje de grootste ramp die boomkorkotter van de Noordzee is
vuftig bedroeg de jaaromzet van de 1800 geheel in kaart heeft gebracht, ontstond wat Van Ginkel 'een PK- bedacht had kunnen worden' en zit verdwenen. Maar ik vind het een
n!im hnwlnaHÓ fi t u 2!9.frïISCh? k'US °m Ult te ZOe~ race noemt' Niet tot 9enoegen van de visserij 'geweldig in de puf Op triestmakend beeld ook al omdat
rnl mTnm 9' ü°9 -r veel 9ehad aan het de beroepsgroep zelf, die steeds Texel leek de situatie aanvankelijk wel er geen positief effect op de vis-
maar ƒ134.000.,'De afslag werd in boek Texelse Geslachten, maar het luider om een limitering begon te mee te vallen. Vanaf het momeit dat stand van is urtgegaan Van enS
was lang met toereikend. Want Dijt vragen. 'Maar doordat de overheid de vangstquota verhandelbaar wer- soorten worden de quota met eens
en Dijt, de schnjvers, geven geen met wilde ingrijpen, werd het van den, investeerden de Texelse vissers meer opgevist Dat komt voor een
compleet overzicht. Ik heb ontdekt kwaad tot erger. Logisch, want als forse bedragen. 'Dat leek heel lang deel door een tekort aan zeedaqen
dat alle Van der Vissen die nog in de visser moest je wel mee in die race. een verstandige strategie. Maar toen waardoor vissers met altijd de zee
v'ssenj actief zijn afkomstig z'jn van Zo zitten vissers in elkaar. Ze zijn de quota maar steeds werden ver- op mogen. Het is een heel mooi
dezelfde stamvader: Willem van der voortdurend met hun vak bezig. Dat laagd. werd ook de te vangen hoe- wereldje, heb ik de afgelopen jaren
Vis, die leefde van 1767 tot 1833. zie je als je op vnjdag over de haven veelheid in absolute getallen steeds gemerkt Dat het nu mis dreiqt te
Van eén tak, de nakomelingen van loopt. Overal zitten ze aan hun net- minder, waardoor de investeringen gaan, gaat me aan het hart.'
zijn zoon Jan, vist niemand meer. ten te prutsen, om de week erop net zich niet meer uitbetaalden. Dat
De huidige vissende Van der Vissen even meer te kunnen vangen. Dat is wreekt zich nu.' Ook de verhoudin-
stammen allemaal af van zijn andere ook een kwestie van eer. Je probeert gen aan boord zijn door de ensis flink Boek
zoon Pieter zoveel mogelijk kisten vis aan land te onder dtuk gezet. Mede als gevolg Gezien de interesse van een qro-
De introductie van de boomkor zorg- zetten. Het is een schande als het er van de hoge brandstofprijzen, zijn de te uitgever, verschijnt Van Ginkels
i de Jaren zestl9 v°or een enorme veel minder zijn dan bij je buurman, netto besommingen soms erg laag onderzoek waarschijnlijk in boek-
vlucht. Deze zou zeker drie decennia Onderling afspraken maken, was en is het al gebeurd dat opvarenden vorm. Wegens de eisen die daar
duren, met alleen een kleine 'dip' ten daarom erg moeilijk. Vissers lieten na een week vissen met maar hon- in de wetenschappelijke wereld aan
tijde van de oliecnsis, halverwege de zich door collega's in die PK-race derd euro thuis kwamen. 'Het maat- worden gesteld qe"beurt dat in het
jaren zeventig. Aangetrokken door de opjutten, al wilden ze dolgraag een schapssysteem, waarbij de beman- Engels. De onderzoeker zou ook
goede verdiensten, zochten steeds limiet. Die had een hogere instantie ning deelt in de opbrengst, heeft heel graag een Nederlands editie voor
meer Texelaars hun geluk op zee. Er moeten vaststellen, dan waren een lang goed gewerkt, maar wordt door een breed publiek op de markt bren-
ontstonden zelfs nieuwe bednjven, hoop problemen waarschijnlijk voor- de lage inkomsten nu sterk bedreigd.' gen, maar verwacht niet dat die er
die door de traditionele vissersfami- komen.' Benchten dat het op Texel zo erg niet op heel korte termijn al komt. 'Ik
lies - Van der Vis Vlaming, Drijver Toen de overheid eindelijk handha- is, worden door Van Ginkel tegen- ben met nog twee andere boeken
en Ellen - aanvankelijk met enige vende maatregelen begon te nemen, gesproken. 'Al is de verdeelsleutel bezig. Bovendien moet ik binnenkort
spot werden bekeken. De vissenje- bleek het tij moeilijk te keren. Omdat hier gunstiger voor bemanningsleden weer naar Amsterdam om colleqes te
lite dacht dat als je bij ons werkte, je de vissers bang waren voor het risico dan elders, er verdwijnen er steeds geven. Dan beqint het qewone leven
zelf je pleepapier moest meenemen', dat de Nederlandse quota al voor meer. Veel opvarenden gaan naar de weer.'
binnenvaart, TESO of de offshore.
4.3C Met name bij paal 9
14 Q- 9ebracht is volledig ii
s de kustafslag na de storm van donderdag goed zichtbaar. De zandsuppletie die vorig jaar op het strand v
ree verdwenen. De palen zijn het fundament van de strandkiosk. (Foto Geram rimmemm)
De vissers kiezen met hun voeten.
Joop Rommets
Drie tot vijf meter duin, een hoe
veelheid die in jaren niet is voor-
I gekomen, verdween afgelopen
I donderdag tijdens de storm in
zee. Vooral bij paal 9 was de kust-
afslag groot. Van het zand waar
mee het strand vorig jaar was
opgehoogd, dat bij de storm in
november al voor een groot deel
I is verdwenen, spoelde nu ook het
restje in zee.
Ook bij paal 12 ging het strand een
eindje omlaag en van de supple
tie bij Westerslag is zo'n driekwart
.n,et meer op het strand terug te
3^vinden. 'Een groot deel daarvan
^|is waarschijnlijk in de vooroever
^■terechtgekomen', vertelt Jan Willem
^■Vlaming van hoogheemraadschap
^■Hollands Noorderkwartier. De storm
^B'iet de kust bij De Koog redelijk
■ongemoeid, maar bij paal 24. 26.
^■28 en 29 verdwenen flinke stukken
_jgauin in zee. Vlaming: 'We hebben de
nu
indruk dat de vooroeversuppletie bij
De Koog goed werkt. Maar bij paal
9 heb ik er zo mijn twijfels over. De
stroming zit daar veel dichter onder
kust, waardoor het meer uitschuurt.'
Vlaming, die in 2001 bij Rijkswa
terstaat aan de slag ging en nu
bij beheerder hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier werkt,
zegt in zijn loopbaan een dergelijke
kustafslag niet te hebben meege
maakt. Hij benadrukt dat de veilig
heid niet in het geding is en dat het
afwachten is hoe de kust zich dit
voorjaar gaat ontwikkelen. Om de
vorming van nieuwe duinen te sti
muleren is het de bedoeling dat het
hoogheemraadschap op bepaalde
kustdelen, onder meer bij paal 9,
nieuwe schermen plaatst.
René Jager van strandpaviljoen paal
9: 'We zitten weer met hetzelfde pro
bleem als twee jaar geleden, name
lijk waar de strandhuisjes moeten
staan. Om veilig te staan, moeten
die minimaal op 4,5 meter boven
NAP staan en dat zit er nu niet in.
Maar het is nog geen voorjaar en
er kan nog van alles gebeuren.
De zee is 's zomers sowieso wat
lager. Veel van het weggespoelde
zand is waarschijnlijk in de vooroe
ver terecht gekomen. Het zand is
hier behoorlijk in beweging. Twee
weken geleden konden we bij laag
water zien dat er achter de pier een
hele zandbank lag. Rijkswaterstaat
heeft aangekondigd van de zomer
een nieuwe vooroeversuppletie te
willen aanbrengen. En misschien
zeggen ze in mei wel dat ze nog
een noodsuppletie aanbrengen,
omdat ze vinden dat de kustlijn
wordt bedreigd. Want vooral bij paal
8 en ten zuiden daarvan is een flink
stuk duinen weg. Daar is echt land
verdwenen. De kitesurfers gingen
daar tussen de pieren en de duinen
door, zoveel water stond er.'
Voor het op de uitkijk staan bij een
woninginbraak en het aanmoedi
gen van vrienden om een tl-buis
stuk te gooien, is een 19-jarige
inwoner van Den Burg maandag
in Den Helder door politierechter
J. Vos veroordeeld tot tachtig uur
werkstraf, waarvan twintig voor
waardelijk.
De jongen is naar eigen zeggen een
meeloper. Hij wilde eigenlijk niet
betrokken raken bij de inbraak, maar
ging er ook niet vandoor. En hoewel
hij niet zelf de tl-buis van de Aldi
stukgooide, was hij wel een van de
jongens die het idee opperden. Juist
om aan dit meeloopgedrag wat te
veranderen, heeft hij inmiddels con
tact met de hulpverlening. Wekelijks
knjgt hij zes uren begeleiding.
De inbraak vond op 1 juni vorig jaar
plaats aan de Buytengors in Den
Burg. Samen met twee vrienden was
hij op pad toen een van hen een niet
afgesloten achterdeur vond. Terwijl
de 19-jarige buiten bleef, de wacht
houdend, ging een van zijn vrien
den naar binnen. Die maakte daar
onder meer een laptop, een tas en
twee portemonnees buit. Van de buit
kreeg de verdachte een mes en wat
kleingeld. Een van de mededaders
kreeg eerder al een werkstraf van
tachtig uur opgelegd van de kinder
rechter. Op 17 juli vorig jaar stond
de verdachte met wat vrienden 'te
Het gemiddelde is iets minder dan
twaalf graden. Het kwik steeg gedu
rende 24 dagen tot boven de 25
graden Celsius. Jan van Tunen, die
zes dagen vorst. De warmste dag
was 27 juli (30,2 graden), de koud
ste 22 januan (min 5 graden).
Ook wat windbetreft was 2006
een rustig jaar. Er werd geduren
de zeven dagen windkracht negen
gemeten, op 28 maart, 23 mei. 5 en
20 november en 30 en 31 decem
ber. De wind kwam voornamelijk uit
westelijke richtingen.
Met slechts één maand waarin
meer neerslag viel dan gemiddeld,
was 2006 een uitzonderlijk droog
jaar. Alleen in augustus regende het .„,1V,11| uia
hangen' bij de Aldi in Den Burg. Uit gedurende vijftien dagen en viel er al meer dan twintig jaar gegevens
balorigheid werd een tl-buis losge- in totaal 203 millimeter neerslag, over het weer bijhoudt mat slechts
maakt en op de grond gelegd. Toen Sinds 1985 valt op Zuid-Haffel in
de vnendenclub iets later wegging, augustus gemiddeld 74 mm. Vong
vroeg hij of ze de tl-buis met moesten jaar dus bijna dne keer zoveel. De
meenemen. 'Die moet je stukgooien, overige maanden regende het min-
als een speer', werd volgens het der dan gemiddeld, al ontliepen
Openbaar Ministerie gezegd. Ook nu de cijfers elkaar niet veel. In totaal
was de 19-jarige niet de hoofddader, viel er in 2006 738 mm neerslaa
maar distantieerde hij zich evenmin Gemiddeld is dat 852 mm.
van het delict. Met een gemiddelde tempera-
Officier van justitie H. Sigmond acht- tuur van vijftien graden was 2006
te beide, ten laste gelegde feiten ook geen koud jaar te noemen,
bewezen. Dat de verdachte aangaf er
veel spijt van te hebben, maakte voor
de strafeis mets uit. Ook de woorden
van de meegekomen hulpverlener
haalden weinig uit. Die verklaarde dat
de verdachte nu bezig is zijn leven
een zinvolle invulling te geven. 'Voor
het niveau waarop hij functioneert,
is het bovendien beter als hij direct
de consequentie van zijn handelen
ervaart. Niet, zoals nu. zes maan
den later. Dat kan eerder averechts
werken. Een volledig voorwaarde
lijke straf lijkt mij het beste', aldus de
hulpverlener.
De politierechter nam desondanks
de eis van de officier volledig over en
deed direct uitspraak. Voor de zestig
uur werkstraf die de veroordeelde
moet uitvoeren, heeft hij een jaar de
tijd. Lukt het niet, dan wachten als
nog dertig dagen gevangenisstraf.
