Druppies voor jutters en stropers
835333 33SSS SSËQiÉÉ ft»»
De drankjes
De Smaak van Texel
TEXELSE J COURANT
Texelse proevenj in De Rog. Vlnn Schrijver Jan Heemskerk, Maarten Boon, Albert Schade, Alfred Schaatsen berg. Piet Zijm, Jaap Boon en Piet Schuijl.
VRIJDAG 9 MAART 2007
Overkanters denken vaak dat elk bruin drankje een Juttertje is. Niets tertje tapte, natuurlijk alleen tijdens een druppie wel heel goed bij een Piet Zijm: 'Omdat het een Boon is
is minder waar. Tientallen likeurtjes en kruidendrankjes ogen onge- bet r,lden. want als hij stilstaat mag bordje griesmeelpap zou passen smaakt 'ie me niet.'
veer hetzelfde, maar de smaken verschillen enorm. Voor wie door de hi' niet schenken van de gemeente, en toen goten ze wat er nog in de Jaap: 'Je vindt het jammer dat het
stropers de jutter niet meer kan zien, een proeverij. DuS Maa?en lee,k ons de eerste die kelkies stond in de lege champag- een Kees Boontje is en geen Piet
maar wat over het druppie uit De nekoelers, die Celine van Piet op de Zijmpie.'
Cocksdorp moest zeggen. 'In mijn tafels had gezet,
naar de duistere krochten van zes ogen', sprak hij, 'is dit een drankie 'Zou je dat nou allemaal wel
Texelaars, die, zoals ooit ridders van ik weet het niet. een beetje te wegsodemieren?',vroeg Maarten
hun eigen hooggeboren jonkvrouwe vurig, je moet er effe doorheen. 'Je mag de emmertjes wel mee-
Door Jan Heemskerk
Strandjutter Maarten Boon - niet
de Maarten die we allemaal kennen
(snor, baardje, brilletje, mutsje, paar-
denwagen), maar zijn opa Maarten
Boon - nou ja... 'Mijn opa liep in de
tijd van de zeilschepen op het strand
te jutten en vond een groot vat, van
wel tweehonderd liter, waarin het
flink klotste. Dus opa rolde het vat
het duun in, haalde de stop eruut
en rook eraan. Sterke drank, dacht
opa. Nou had opa ook wat koetjes,
dus hij haalde een melkbus én hield
die onder het vat. Hij deed er voor
de helft water in en de andere helft
dat spul uut het vat. Opa nodigde
iedereen uut en ze zopen de melk
bus leeg en daarna nog een paar
volle melkbussen, tot er geen drup
meer uut het vat kwam. Maar opa
kantelde het vat wat heen en weer
en hoorde er iets in bonken. Dus hij
hakte het deksel eraf en wat denk
'ie dat eruut kwam? Een dooie aap!
Het was een aap op sterk water en
as jullie net misschien een haartje in
je jutter had was het misschien van
een aap.'
Maarten (met opa, maar de Maarten
die we allemaal kennen) nam een
slokkie Jutter, veegde zijn snor af
en keek ons vrolijk aan. 'Dat verhaal
bewaar ik altijd tot het lest. Het is
verzonnen natuurlijk, maar de toe-
nsten vinden het mooi.'
We zaten in De Rog, bij Piet Zijm
voor een PLAYBOY-TC proeverij op
zijn Texels. Dus geen whisky-proeve-
rij (waarvoor we trouwens toch naar
Willem Ham hadden moeten gaan),
maar een proeverij van Juttertjes den, nu hun 'eigen drankje verde
en aanverwante Texelse drankjes, digden.
We hadden geen drinkebroers, zat- Voor het Juttertje vroegen we jut-
ladders, hijsers en innemers uitge- ter Maarten, voor het Kees Boontje
nodigd, maar gewoon oppassende haalden we (ex-Texgro) Jaap Boon,
Texelaars, die op basis van andere voor het Wagemakertje ontvoerden
dingen aan de rijkgedekte proeftafel we Alfred Schaatsenberg van de
mochten plaatsnemen. brug van de Dokter Wagemaker,
Zes drankjes zouden over de tong voor de Tesselschade kwam Albert
gaan. langs het verhemelte klokken Schade, die beroepschauffeur wil
en sierlijk de huig passeren op weg worden en hopelijk voor veel schade
behoed zal blijven, voor de Durper
Drup was Piet Zijm wel bereid ach
ter zijn toog vandaan te komen en
Zo hadden we nog uren kunnen
hakketakken over Bonen, want op
elke boon zit wel een vlekkie, met-
in het steekspel vertegenwoordig-
Net als met jutten, effe door een
baal zwaar weer heen en daarna de
zoete smaak. Ik proef er weieens
een, als mijn gasten aandringen
tenminste en tegen de jeugd zeg
ik dan 'niet aan beginnen, want je
nemen', zei Piet Z. 'Dan moet je
niet alles door mekaar gooien', zei
Maarten, 'dat is drankmisbruik.'
Het Wagemakertje is zoals iedereen
weet zonder doktersrecept te beko
men. In De Cocksdorp haal je je fles
die in zijn jonge en onbezonnen
Es i V jaren als stroper ontelbare kniertjes
Hk met geweer en lichtbak, fretten en
strikken wist te scoren. Nadat we
van tevoren hadden vastgesteld dat
de aanwezi9en proevers slechts bij
h°9e uitzondering een hassebassie
^Êr ^9M Ple9en nemen ('alcohol-leken'.
-'.7®^!$! zei daaP Boon, 'dat zijn wij') en
BflHEgi f&sHHH met welhaast maagdelijke tong de
fl drankjes te lijf zouden gaan, schonk
ife"" 1 slijter Jan de Wit de kelkjes vol.
MUU Hf <-)mdat het bu'ten regende begon hij
j mei een Durper Drup.
Maarten Boon had tussen neus en
lippen, dus ongeveer ter hoogte
- IE van zijn ruige snor, al gezegd, dat
—□■^■■1 hij zijn toeristen als ze zeiknat onder
Jan de wit, die de drankjes beschikbaar een zeiltje in de paardenwagen over
stelde, schenkt nog eens bij. het strand sjokten weieens een Jut-
krijgt er de schijt van en dat brengt gewoon bij de supermarkt, schuin
mijn tijdschema in de war.' tegenover de huisarts, ongeveer ter
Duidelijke taal. hoogte van het proeflokaal, waar
Piet Zijm, de Grote Rog zelf, zei dat ik kapitein Alfred Schaatsenberg
het druppie het in De Cocksdorp vroeg hoe ze dat nou bij de TESO
heel goed deed. Een beetje sinas- doen. Zoals de marinemensen in de
appel proefde hij. Hij moest eerlijk goeie ouwe tijd elke dag een oorlam
zeggen dat hij 't Kleintje van Gert kregen, dient de scheepsdokter van
beter vond, maar helaas, Gert is de Dokter Wagemaker de beman-
voor de Strender Stroper verscheen dood en heeft het recept in zijn graf mngsleden op de vervaarlijke route
niemand minder dan P.W. Schuijl, meegenomen. Wie? Gerrit Coe- Texel - Öudeschild en terug dage-
vert, zei iemand. Gerrit had ook het lijks een Wagemakertje toe? 'Nee',
Gouwe Boltje gemaakt, meer een zei de zeebonk eerlijk, 'aan het
soort liefdeselixer. Gerrit, voegde personeel wordt niet geschonken.
Piet Schuijl nog toe, was de eerste Dat lijkt me ook met zo verstandig,
die een auto had met automatisch om aan boord te drinken. Het wordt
beweegbare ramen. Die was nog hoogstens geschonken als er een
van Luns geweest. Was ook het party is, maar dan alleen aan de
recept van het Gouwe Boltje in zijn gasten.'
Gerrits kist meebegraven? Was ook Alfred was trouwens niet echt een
de bolide van Luns in de groeve kruidendrankdrinker, zei hij erbij. Hij
neergelaten? We weten het niet, was meer van de jonge jenever,
want we gingen snel verder met de alleen thuis gedronken uiteraard. Dit
proeverij. Ja, als we elke overleden Wagemakertje vond hij zacht van
Texelaar tot in zijn graf gingen vol- smaak en heerlijk van geur. maar
gen, dan zouden we hier half april hij maakte niet de indruk dat hij
nog steeds zitten. er kratten van zou gaan bestellen.
Het druppie kwam er niet erg goed Piet Schuijl proefde er de zee niet
af. Jaap had het over een zwem- in. Piet Zijm vond hem wat te dun,
baddrankje. Alfred vond hem een Jaap Boon meende iets portachtigs
beetje te scherp, Maarten dacht dat te ontdekken, mij leek het een wat
gezoete Beerenburger en Maarten
de jutter vermoedde dat het Wage
makertje in plastic vaten had (of
was?) gerijpt (of gerepen?):
Juttertje favoriet
De kruidendrankproevers maak
ten na afloop hun lijstje van
favorieten uit de zes Texelse
drankjes. Na het tellen van de
stemmen kwam het Juttertje
als grote winnaar te voorschijn.
Vijf van de zes proevers had
den deze Texelse kampioen als
eerste gezet.
De volledige lijst: 1. Juttertje 2.
Tesselschade 3. Strender Stro
per 4. Durper Drup 5. Kees
Boontje 6. Wagemakertje
Strender Stropertje. Origineel
product van Alfons Hurkmans,
de tovenaar van Oosterend. die
met zijn vrouw in hun Wijnhuis
tientallen drankjes brouwt. Meer
nog dan het Jutterachtige Oos-
terends Presentje en de vooral
bij Duitsers populaire kruidenbit
ter Gortbuker (tegen tondpien,
derig... papegaaienzeik... zit iets
van Cointreau in
Tesselschade, genoemd naar
de dichteres Maria Tesselschade
Roemers Visscher, die haar eilan
der naam van haar vader ontving
ter herinnenng aan de schade
die zijn vloot in de Kerstnacht
ferstoppingen en andere nare van 1593 bij Texel opliep. Stond
verschijnselen) is het Strender het recept voor dit likeurtje echt
Stropertje een enorm succes. De in een oud scheepsjournaal van
creatieve Hurkmans ontwikkelde de Verenigde Oostindische Com-
deze drank in 2000, voor men- pagnie, zoals wordt beweerd?
sen die kruidenbitters te bitter Brandewijn, medicinale kruiden
en likeuren te zoet vinden. Zijn en specerijen, daar moet de Tes-
Stropertje ruikt en smaakt naar selschade het dan van hebben,
caramel en kruiden en roept bij Proef notities- zuiver amandel...
het panel sterk wisselende reac- beetje branderig... kleur van teak-
ties op. hout... bitterkoekjes... ruik je dat
Proefnotities: perfecte smaak... niet na cyaankalivergiftiging?...
lekker caramel.een lief drankje.lekker zoet einde
goed als dessertwijn... moet op
de pannenkoek... verrotte lekker
Wagemakertje. Beerenburgach-
tig product. Wordt dan ook in de
Friese fabriek van de alombe-
kende Weduwe Joustra gemaakt.
Genoemd naar de befaamde
Texelse huisarts Adnaan Adri-
aansz. (1863-1933) Wagemaker
en op de markt gebracht toen
de nieuwste veerboot Dokter
Wagenaker in de vaart kwam
(2005). Een echt marketing-con- recept van een kruidendrank. Dat
cept dus, waar de bedenkers met drankje verovert de wereld. Zo
een knipoog naar de dorpsdokter hoort de geschiedenis van een
een 'genezende werking' hebben kruidendrank te zijn (lijkt iets op
toegeschreven. De Friezen van het Schotse Drambuieverhaal).
Joustra zijn er trots op. Wie eraan twijfelt is een ongelo-
Proefnotities: mooie heldere vige Thomas.
kleur... beetje dun... geen vis en Proefnotities: beroerde smaak...
geen vlees., flauwe portsmaak... ruikt naar chipolata pudding
reebruine ogen staat me tegen... koud is hij
beter... zoutwaterig
Durper Drup, officieel, volgens
het etiket Texelse Cocksdorper Juttertje. Zonder enige twijfel
Kruidendrup. Onverbrekelijk ver- het meest succesvolle drankje
bonden met De Cocksdorp, waar uit de Texelse kruidenstal. Ooit
het drankje bij het polderfeest ter gemaakt door de Eerste Texelse
ere van 150 jaar Eierlandse Pol- Advocaatfabriek, jarenlang als
der rijkelijk stroomde. Dat was in een geest in de fles gesluimerd.
1985. De scheppers van het drup- tot Cor de Wit als een Texel-
pie waren Erwin van der Linde se Aladdin op oude receptuur
en Onno Kikkert. Zij bedachten de borrel herschiep en opnieuw
als aardigheidje dat het recept doopte; 't Juttertje. Zijn zoon,
tijdens werkzaamheden voor de slijter Jan, somt de ingrediënten
bomenrij in de Kikkertstraat was op: anijs, gentiaan, venkel, anijs,
opgegraven. Proevers menen er kruidnagel, kaneel. Het Juttertje
citrusvruchten in te herkennen, komt ook in gerechten tot zijn
De drup wordt in de plaats van
herkomst meer gedronken dan
elders op het eiland, maar kan
toch op een behoorlijke populari
teit rekenen.
Proefnotities: zomerdrankje bij
Kees Boontje. Een jutter (Boon)
vindt op het strand (om precies
te zijn bij paal negen, Den Hoorn)
een bijna verdronken Zweedse
drenkeling en neemt hem mee
naar huus. Door de combina
tie van een geheime kruiden
drankje, dat hij op het lijf draagt
en de Texelse verzorging komt
de Scandinavische schipbreuke
ling erbovenop. Uit dankbaar
heid schenkt de Zweed hem het
recht en doet het in koffie prima.
Nou ja, wat zou Texel zonder Jut
tertje zijn?
Proefnotities: perfecte smaak,
weinig geur. lekker kruidig...
medicinaal.droppige hoest-
het zwembad... een beetje bran- drank... Texels geneugte
Recept: Annette van Ruitenburg
Nauta Boek bestaat twintig jaar
en geeft bij die gelegenheid een
prachtig kookboek uit, getiteld
De Smaak Van Texel. Zie www.
desmaakvantexel.nl. Maar nu
alvast dit:
Annette van Ruitenburg en Ruth de
Ruwe hebben zo'n zeventien maan
den gewerkt aan dit standaardwerk.
Annette liep al een tijdje met het
idee rond. Via Daan Welboren (Nau
ta Boek) kwam ze in contact met
fotografe Ruth de Ruwe. Zo kreeg
C1I, ie' schrijft de uitgever, twee mensen
erü met een Passie voor echt en puur,
een natuurfotograaf en een natuur-
kok, die samen op pad gingen om
te onderzoeken wat dit eiland culi
nair heeft te bieden.
Ruth: 'Daan dacht dat wij wel bij
elkaar zouden passen en dat klopte.
We ontdekten dat de combinatie
natuur en recepten veel mogelijk-
heden bood. Dus we hebben, vaak
slif 'Tde aut0' veel zitten brainstormen,
1 elkaar met ideeën opgejaagd.'
De rolverdeling was dat Annette
vooral van en voor het eten was, de
recepten bedacht, haar moestuin
Wegplukte, de gerechten maakte.
Ruth hield zich (met de uitgever)
Pezig met de uitwerking en van
zelfsprekend met de fotografie. Op
e pagina van het boek staan
niet alleen culinaire foto's om van
watertanden, maar ook beelden
van Texelse natuur en cultuur, soms
°P hu™oristische manier knipogend
naar het recept. Het werk is Ruth
e "uwe zó goed bevallen, dat ze
Aan wijn van gekapseisde schepen
heeft de jutter zich nimmer vergre
pen
Drinkt geen laffe kul
maar goed Texels spul
en uitsluitend in wrakhout gerepen
zelfs een nieuw bedrijfje heeft opge-
richt, Van Lamsoor Tot Oorlam, voor
publicaties fotografie en culinaire
projecten, (www.ruthderuwe.nl)
Ze werkten voornamelijk met Texel
se producten (kaas, lamsvlees,
lamsoren, vis e.d.) bezochten kwe
kers, plukten hun eigen wilde oes
ters. Kortom, De Smaak Van Texel
is een verdiende titel voor dit boek,
Jutter Maarten Boon nuttigt het naar
W terugroep De |0nge A|ber, gchade misscbien de ossenwors, e„ Texe|se
enigszins geïntimideerd door de lamsworstplakjes begonnen witte
groep toch wel bedreven blijkende plekken te komen. Cocksdorpse
waar. maar de (Oo)Strender Stro- proevers, keek naar de fles Tes- stamgasten en voorjaarsvakantie
per riep, en dat was een mooi selschade en zei het toch wel leuk vierders verstoorden met hun ijdel
product, zei Jan de Wit, met een te vinden om zijn naam, zij het als gesnap de serene rust van de proe-
lekkere caramelsmaak. Terwijl Jan onderdeel van meer, op een fles te verij in De Rog. Het Juttertje tin-
schonk maakte Piet Schuijl duidelijk zien staan. Hij had hem thuis nog telde in de kelkjes en kaatste het
dat hij hier niet voor niets namens nooit gehad, zei hij, en was trou- gouden lamplicht gezellig tegen
het stropersgilde zat. Ik ging als wens meer een bierdrinker, hoewel de ingetogen gezichten van onze
snotneus van twaalf met mijn vader hij nu en dan een Juttertje niet ver- onvermoeibare proevers,
en mijn moeder en mijn zus het smaadde. Nu hij de Tesselschade 'Bekend, vertrouwd en altijd goed'
duun in. Onderin de boeskippetas proefde, moest hij zeggen dat de oordeelde Piet Zijm, 'hoewel het
zat de fret en daarbovenop loch nasmaak wel goed was. een beetje medicinaal smaakt
van jutter Kees Boon, die bij Paal 9 een fles limonade. Als er geen kod- Jan de Wit, de deskundige, vertelde 'Dat zeggen toeristen ook altijd' zei
in Den Hoorn een Zweedse drenke- debeier was zette mijn vader de dat dit sapje in 1999 gelanceerd is, Maarten.
ling vond en die met behulp van 's fret in een knienenhol. We aten zes vierhonderd jaar na de oerstorm. 'Als ik het aan mi|n keel heb neem ik
mans eigen kruidendrankje weer dagen knien en een dag een bal waarbij een halve handelsvloot er twee', zei Piet Schunl.
oplapte, als dank waarvoor de gehakt' 0p de Rede van Texel verging. De 'Ik ben nooit verkouwen',
Jan de Wit zei dat het Kees Boontje
een basis had van brune rum, wat
citrusfruut, veel kruden en een deel
brandewien en vertelde de hoogst
waarschijnlijk verzonnen legende
dat op 31 maart officieel wordt Bereiding: Maak de schelpen open
gepresenteerd. boven een zeef en vang zoveel Zweed hem het recept gaf. Ik vroeg Maarten slobberde even aan zijn Amsterdam^'^oo^maT Roemï ten
r- m O CI P111 k ufln hpt nPQfprnat nn Masl/ mo of nf Hia PiJ
oesterrecept. Mocht Texel zelf al in een kom, dele ze af en zet de kom Jaap Boon: 'Alle Bonen zijn familie,
niet het vermogen hebben gelieven tot gebruik weg in de koelkast. maar die van Den Hoorn zijn de
tot elkaar te brengen, dan helpt dit Gebruik voor dit gerecht de grote valse tak.'
gerecht uit De Smaak Van Texel onderste helft van de oesterschelp. Maarten Boon: 'Wij zijn de goeie
Maak op een bakplaat, met alumini- Bonen.'
umfolie, vormpjes waarin de oesters Jaap: 'We zijn in 1432 uit elkaar
goed blijven staan (een soort vogel- gegaan.'
nestjes). Voor de saus doen we de Maarten: 'Je zal er weinig naast
sjalotjes met de witte wijn in de pan zitten.'
misschien. Lekkere wilde Wad
denoesters, wow!
Gegratineerde oesters in witte
wijnsaus
en een krukeltje en ieder weekend
aten we zo'n verrekte eend.'
Ja, dat waren zware tijden op Texel,
vroeger. Ging d'r geen sterke drank
mee de boodschappentas in, Piet?
'We hadden nooit drank thuus', zei
Piet, 'behalve als er jarigheid was,
een CB'tje misschien.'
En wanneer dronk je dan je eerste
Stropertje? 'Vandaag', zei Piet.
Ingrediënten:
12 verse oesters
1,5 I. droge witte wijn
2 sjalotjes, gepeld, gesnipperd en
even aangefruit
1,5 dl. slagroom
zeezout
versgemalen zwarte peper
geraspte gruyère
Wij halen de oesters achter de Wad
dendijk, maar natuurlijk kun je ook
perfecte oesters in de lokale viswin
kel kopen.
vreselijke Kerstnacht niet te ver- met op Maarten Boon. Hij is gemo-
geten, zijn pasgeboren dochtertje delleerd, zei Jan de Wit, naar een
Tesselschade. combinatie van jutters onder wie de
Een mooi verhaal, dat voor velen bekende jutter Cor Ellen,
een reden is om een fles aan te Jutter Maarten kreeg het laatste
schaffen, want. zoals Maarten Boon woord. 'Als je met ellendig weer gaat
zei, 'als je zo'n fles op tafel zet en jutten, en je komt zeiknat thuus, dan
je vertelt er het verhaal bij, dan gaat is het genieten met een Juttertje. En
het leven.' als ik met toeristen op de wagen zit
hPlf?16^!! °P 6n 0 h°?9 VUUr tC* i3ap: 'Dat drankje is wel een echte piet vond hem wel lekker' een beetje procent alcohol, terwijl de krwden° tUsse^weg8, Z° tW66
fT_J Dan.slag.,;oom erb|J Boon, een uutgesproken smaak.' een dessertdrankje. Albert Schade bitters allemaal minimaal 30 procent Echt waar, Maarten?
Hij vond hem zelfs de lekkerste totnu- zijn. Veel sterker gaat niet, want, 'Nou, een tikkie overdreven, maar
toe. Alfred zei dat hij dat Stropert'e aldus Jan dc Wit, dan schroeit de weet ie wat het is ip mopt ppn kipin
het VUUr en Jaap: :Leuk'. een beetje katten °P eea keer 'n..een Kerstpakket ha, alcohol de huidjes van de kruiden beetje romantiseren, anders is er
gekregen. Hij nam toen één slokje dicht, zodat de smaak niet overge- geen moer aan. Je moet soms wel
en zer 'Doe die maar in de pud- bracht kan worden. De voornaamste wat uut je duum halen Ken je dat
ding. Ja, de Stroper is goed in smaak van Tesselschade is amandel verhaal van mi|n opa die dat vat
gerechten, dacht iedereen en Jaap en dat maakt de likeur volgens Piet vond'?'
de andere tak.'
Albert Schade: 'Ik vind het helemaal
niks.'
Piet Schuijl: 'Ik moest vroeger altijd
gieten en weer tot de helft inkoken.
De saus moet nu al mooi dik wor
den. Neem de pan van
doe het oesternat erbij.
Proef de saus en meng er peper en
zout door. Zet nu de grill aan. Doe
in elke schelp een oester en schep ov,,. C11 UQl lliaemi uc IIW5U, vu, eMS riei
er wat van de gebonden saus op. Kees Boontje voor een vertegen- zei:'Hij is een beetje vrouwelijk, een ZijmlJènToede beqeleidé^vanTe
gruyere°p en zet woordiger meenemen.' beetje stroperig, dus na het stropen tiramisu. Piet Schuijl daarentegen Een strandjutter sloeg eens een fla-
de bakplaat 1 tot 2 minuten onder Maarten Boon: 'Een slokkie is okay. weer thuis bij je vrouw, Piet, dan wil vond dat je de Tesselschade maar ter
riP ïi lS!US m°et b°rrelen e" ?ls er n,iets anders is accepteer je het wel.' jn de boerenkool moest doen, 'want bedronk zich en kreeg toen de
verbranden bem wel. Daar kon Piet Schuijl kort over zijn: dan heb je geen worst meer nodig' kater:
verbranden Jaap Boon: Ga achter de diek en 'Daar heb je helemaal geen puf in het aanoesDoeld vat
helemaal^Me'kunnen'etGn is prec.es nneer „oor als ,e uren me. een bos Schaaltjes me. stokbrood raakten J
e emaal op te kunnen eten. hetzelfde. kn.enen op je rug hebt gelopen.' langzaam maar zeker leeg. tussen bevond zich een aap op sterk water