hun
'Puzzelstukjes op hun plaats gevallen'
TEXELSE J CouranT
Ulteam BV nieuwe exploitant
van het Vliegveldrestaurant
Bedrijvig heid
CIV
Texel vestigt zeilmakerij op nettenzolder aan de haven
Bedrijvig heid
Plan om laatste 'gat' Burgwal te dichten
Bezoekers gaan zelf dieren
en planten inventariseren
Geknipt
DINSDAG 8 MEI 2007
Vig .ó'Ageröd
Klosterlund t
Vv Mullerup ^Holmegaard
SvaérdborgV'
Hohen
■j, 'oDuvensee t Viecheln
harpoen Texel
"de Waal'
dijbeen'
Broxbourne j
gewei
Zee Land verdeling in
Noordwest-Europa gedurende
het Preboreaal en Boreaal.
(10.000 -8.000 jaar geleden).
Archeologische vindplaatsen
met botmateriaal van de
Maglemose cultuur gedurende
het Preboreaal en Boreaal.
jGei/onrfen kernbijlen
Het bedrijf Ulteam BV, gevestigd
in Schoorl, is de nieuwe exploitant
van het vliegveldrestaurant. De
onderneming wordt geleid door
Pierre Fenijn en Rob Bijl. Ulteam
BV is een horecagroothandel in
bier, wijn, koffie en kerstpakket
ten. Daarnaast is het een partyca
teringbedrijf en runnen Fenijn en
Bijl vijf horecalocaties in Alkmaar.
Ze zijn bekend op het eiland,
want ze verzorgen al een aan
tal jaren de catering tijdens de
Ronde om Texel.
Door een relatie uit Callantsoog die
wel eens op Airport Texel vloog,
kwamen Fenijn en Bijl vorig jaar in
contact met de eigenaar van het
vliegveldrestaurant. Het ging op dat
moment niet goed met het restau
rant en de eigenaar was op zoek
naar een nieuwe exploitant. Fenijn:
'We hebben kenbaar gemaakt hoe
we de exploitatie wilden neerzetten.
De keuze viel toen op een ander
bedrijf. Dat ging niet goed en toen
kwamen we alsnog in beeld. Nu is
het eindelijk zo ver.' Fenijn denkt dat
zijn bedrijf de juiste bagage heeft
om het restaurant te runnen. 'In het
vliegveldrestaurant is het heel druk
of heel rustig. Daar zijn wij, vanuit
onze ervaring met evenementen, op
ingesteld. We kunnen terugvallen
op parttime personeel, cateringma
terialen en transportmiddelen.'
Ulteam BV gaat in eerste instantie
op dezelfde voet verder. 'Laten we
er eerst maar eens voor zorgen dat
het loopt. Daarna kunnen we dingen
gaan veranderen.' Het bedrijf neemt
het restaurant midden in het sei
zoen over. 'Op uitdrukkelijk verzoek
van de vliegvelddirectie blijven we
gewoon open. Normaal gesproken
gaan we twee weken dicht om alles
op de rit te zetten. Gevolg is wel
dat gasten er wat last van kun
nen hebben dat we hier schoonma
ken, opruimen en herinrichten.' Het
menu in het restaurant houden ze
zo simpel mogelijk. 'We kijken waar
behoefte aan is. De meeste bezoe
kers willen het liefste snel en goed
worden geholpen. Liever hebben
we een klein aantal kwalitatief goe
de gerechten, dan veel van matige
kwaliteit.' In de komende weken
gaat Fenijn op zoek naar nieuw per
soneel. Eén nieuwe werkneemster
heeft hij al: Heidy Koolhof uit De
Koog. 'Zij zal één van de leidingge
venden worden. We willen het graag
met de Texelaars doen. Pas als dat
met lukt, zoeken we naar personeel
aan de overkant.'
I jaar heeft Annelies Bak-
de zeilmakerij in Oudeschild
SJerund. Nu vindt ze het mooi
jl Heweest en gaat ze met haar part-
'er in Lopik wonen. De zeilmake-
"I wordt overgenomen door de
^operatieve Inkoopvereniging
Visserijbenodigdheden Texel
w» Texel) en verhuist naar de net-
f Whd'der 3an de haven van 0ude"
ij® begon allemaal met het maken
een zeil voor haar eigen boot. De
fjnmeester zag dat en benaderde
er om een zeil te repareren. Zo
v n ^et ba"et)e aan het rollen en
fonze een zeilmakerij. Eerst vanuit
[eigen huiskamer en schuur, later
- Br6 Winke' ,s,and Store en twintig
i^eteden kwam ze in het huidige
bovenin de zeilmakerij, onderin
watersportwinkel 'Ik heb echt
.r1 Seweidige tijd gehad. Elke dag
e 'e ar>dere dingen mee. Vooral
«mensen waren leuk.' Toch hakte
ne jaar geleden de knoop door
dat ze ermee wilde stoppen. 'Ik ben
ondertussen 55 jaar en het is tijd een
nieuw leven te beginnen en achter de
geraniums te gaan zitten', vertelt ze
gekscherend.
Zes jaar geleden kwam zeilmaakster
Ineke Witte bij het bedrijf. Zij verhuist
mee naar de haven. 'Ik zat op een
boot met mijn zoon. Annelies voer
voorbij en complimenteerde hem met
zijn jas. Toen ze hoorde dat ik die
had gemaakt, vroeg ze of ik bij haar
wilde komen werken.' In het begin
was het wennen voor Witte. 'Ik ben
kledingcoupeuse. In de zeilmakerij is
het allemaal grover werk.' Vooral de
Eduard Bos, Ineke Witte en Annelies Bakker in de nieuwe zeilmakerij v<
(Foto Stnna SltK
afwisseling vindt Witte leuk. 'Ik heb
een keer een tas voor een rolstoel
ontworpen en gemaakt. We overleg
gen dan altijd hoe we dat aanpak
ken.' In de zeilmakenj worden geen
nieuwe zeilen gemaakt. Bakker: 'We
repareren zeilen. Eigenlijk doen we
alles, behalve het maken van nieuwe
zeilen.'
De overname van de zeilmakenj is
voor CIV een goede aanvulling op de
huidige werkzaamheden. Bedrijfslei
der Eduard Bos: 'We hebben nu alles
in eigen huis. Regelmatig kwamen we
elkaar tegen. Wij deden bij speciale
netten voor bijvoorbeeld het NIOZ en
Alterra het grovere deel van het net en
zij het fijnere.' Op de nettenzolder is
een hoek ingeruimd voor de zeilma
kerij, met twee naaimachines. Witte
heeft zin op haar nieuwe plek aan de
slag te gaan. 'Ik vind het prettig dat
het hierheen verhuist. Dan is het voor
mij ook een nieuwe start.' De bedoe
ling is dat één of twee werknemers
van CIV met Witte mee gaan draaien
zodat zij ook het klappen van de
zweep leren. Bos: 'Mensen moeten
weten dat we dezelfde service blijven
verlenen.'
De schutting tegenover Architectenburo Texel, u
willen bouwen (zie inzet).
ir Jook Nauta en Martin Tromp twee geschakelde woningen in karakteristieke stijl
Jook Nauta en Martin Tromp heb
ben een bouwplan om het laat
ste 'gat' in de Burgwal, tegenover
Architectenburo Texel, op te vullen.
Ze willen twee geschakelde wonin
gen in karakteristiek stijl bouwen.
Hiervoor moet het bestemmings
plan worden gewijzigd.
Het zouden voor Nauta niet de eer
ste panden worden aan de Burgwal.
Tot dusver heeft hij er, al dan met
samen met Tromp, zeven gerestau
reerd, gebouwd of herbouwd. De
plek die Tromp en Nauta nu op het
oog hebben, ligt verscholen achter
een schutting, die volgens Nauta niet
erg bijdraagt aan de 'belevingswaar
de'. De ondernemer zegt met het
plan in te spelen op de historie van
de Burgwal, waar ter plekke sprake
is van een groot hoogteverschil, stijl
aflopend naar de Weverstraat. 'Daar
door werd het mogelijk een aantrek
kelijk souterrain te ontwerpen.' Extra
berg- en hobbyruimten moeten de
gebruikskwaliteiten verhogen en zor
gen voor een stijlvolle achtergevel.
Nauta spreekt van een 'bijzonder en
uniek' karakter, passend in het straat
beeld. Het plan voorziet in een geza
menlijke ontsluiting met een voetpad
naar de Weverstraat en de Burgwal.
Om het te kunnen realiseren moeten
twee bouwblokken die nu ondoelma
tig zijn en gesitueerd op drie kadas
trale percelen, tot één bouwblok
worden samengevoegd. De artikel
19-procedure die hiervoor moet wor
den gevoerd, is een bevoegdheid
waarvoor de raad het mandaat aan b
en w heeft gegeven. Het ontwerp is
getekend door Architectenburo Texel.
Nauta en Tromp, die de bouwgrond
onder voorbehoud hebben gekocht
van Giel de Boer en Lida van Wijk,
zeggen al belangstelling te hebben
voor de woningen.
Hoewel geen Hoornder, noemen ze Govert van Noort,
in het dagelijks leven zoölogisch analist op het NIOZ,
wel de Stienenpikker. 'Omdat ze me in het land zo vaak
naar stenen zagen zoeken.Om het resultaat van al
die speurtochten kun je in huize Van Noort niet heen.
In een vitrine allerlei botten, stenen, een deel van een
gewei en andere overblijfselen uit een grijs verleden.
En op zolder nog veel meer.
Vanwaar die interesse? 'We waren
in 1979 eens in Drenthe op vakan
tie, toen we het museum in Assen
bezochten. Daar lagen allerlei bot
ten, vuurstenen bijlen en andere
restanten. Toen de gids vertelde dat
die afkomstig waren van keileem-
hoogten, dacht ik: die moeten ook
op Texel te vinden zijn. Dat bleek
inderdaad zo te zijn. Rond De Waal
heb ik al heel wat gevonden.' Het
materiaal dat hem het meest inte
resseert dateert uit de periode van
ruwweg tussen de acht- en tiendui
zend jaar geleden (Vroeg-Mesolithi-
cum ofwel Midden-Steentijd). De
grootste vindplaats bleek in het dorp
zelf te liggen, vermoedelijk op het
Hogereind. 'Bij rioleringswerkzaam
heden zijn de originele bodemlagen
in de ondergrond verstoord geraakt
en door elkaar gemengd. Alleen
nabij de fabriek van Keijser en Co.
was de ondergrond over enige
afstand niet verstoord en heeft hij
-een benenwerktuig in de originele
Verspreiding van de vroegmesolithische"Maglemose cultuur" in Noordwest-Europa
Slachtplaats
"Wim van Leersum, die vroeger
bij het waterleidingbedrijf werkte,
moest in een schuur een water
leiding aanleggen, waar hij op de
eerste twee stenen bijlen en bot
materiaal stuitte. Hij gaf mij het
materiaal. Toen ik al die spullen
dacht ik: Wim kon wel eens op
wat leuks zitten.' Van Noort haalde
kisten vol materiaal naar boven.
Veel botten, afkomstig van oeros,
l, ree, wildzwijn, bever of otter
en misschien eland. 'Het moet een
slachtplaats zijn geweest aan een
meertje. Het materiaal komt uit een
kleilaag, met daar overheen een
laagbosveen. Het moet het diepste
punt van De Waal zijn geweest.'
Nadere bestudering leerde dat de
betresten op een bepaalde manier
waren bewerkt. Waar het voor een
leek als de verslaggever een stel
oude botten betreft, wijst Van Noort
ïierlei kenmerken aan waaruit hij
een veelheid aan gegevens weet
af te leiden. Uit verschillende delen
weet hij bijvoorbeeld vrijwel een
complete onderkaak te reconstru
eren. 'Van een oeros.' Hij wijst op
de scherpe rand die aan een bot
is geslepen. Van dit soort bot
ten maakten ze werktuigen waar
mee de huid kon worden schoon
geschraapt. De Engelsen noemen
het een bonescraping tooi.' Ook
werden er van steen en bot werktui
gen gemaakt die als rasp dienden
om vlees van botten te schrapen.
Al pratend komt overdreven gesteld
de gereedschapskist van de Vroeg-
mesolitische mens voorbij.
Overeenkomsten
Intrigerend is dat vrijwel identieke
i of resten daarvan, die op
dezelfde manier zijn afgebroken en
bewerkt, ook aan de oppervlakte
kwamen in Star Carr, een vind-
aan de Engelse oostkust.
Van Noort: 'Het is echt opvallend
overeenkomsten er zijn. Niet
alleen met die uit Star Carr, maar
ook met botten die zijn gevonden
in het Noordduitse Hohen Viecheln,
net als De Waal winterverblijfplaat
sen. En hierdoor is De Waal, een
tamelijk unieke vindplaats. Het is
fascinerend te zien hoe botten uit
verschillende streken, van Engeland
en Duitsland tot in Denemarken, op
dezelfde manier werden bewerkt
en dat daarbij dezelfde slachttech-
niek werd gebruikt.' Ter illustratie
haalt hij een wetenschappelijk werk
uit 1989 tevoorschijn, waarin de
Deense mevrouw N. Noe-Nygaard
gevonden botresten heeft opgete
kend. Als Van Noort er vervolgens
een door hem gevonden bot naast
houdt, blijkt de gelijkenis. 'Verbluf
fend toch.' Hetzelfde verhaal gaat
op voor een vuurstenen bijl. 'Deze
heb ik gevonden in De Waal. Maar
dergelijke, zogeheten kernbijlen, zijn
ook gevonden in Engeland, Duits
land en Denemarken.'
Curiositeit zijn twee middenvoet
beentjes van een oeros, met een
groot gat in het midden. Ze zijn
doorboord en lijken als twee drup
pels water op tekeningen van mate
riaal uit Hohen Viecheln in Duitsland
'Een collega die eens in China een
tijd heeft gewerkt zei me. Ze zitten
er daar volgens hem mee in het riet
en gebruiken ze als lokfluitjes voor
ganzen.' Maar hoe we ook ons best
doen, wij krijgen er geen geluid uit.
Puzzelstukjes
Van Noort toont de ene vondst na
de andere. Een werveltje van een
bever, een kies, voor- en slagtand
van een wild zwijn en zelfs een
doosje met reebotjes. In meerdere
botten zitten nog restanten vuur
steen. Bij één aan het einde van een
groef, waaruit Van Noort afleidt, dat
er met een scherpe vuursteen vlees
van het bot is geschraapt. Bij een
ander in een kapspoor om het bot
doormidden te slaan om het merg
er uit te peuteren. Hij toont ook
een bijzonder steentje. 'Het is een
slijpsteen om harpoenen mee aan
te punten. Kijk, de groeven zitten er
nog in. Vrij uniek. De harpoen heb
ik helaas niet gevonden.' Maar wel
de punt van een vuurstenen pijl. Het
stak nog in een oerosbot. 'Dat beest
is geschoten met pijl en boog. Aan
al deze vondsten kun je zien dat de
vuurstenen bijlen en de botten bij
elkaar behoren en dat deze mensen
leefden van de jacht en rondtrekken
de volken waren. In de zomer trok
ken ze naar wat nu de Noordzee is,
wat toen een duinachtig landschap
moet zijn geweest. In de winter naar
de hogere delen, onder meer naar
het oude land van Texel zoals rond
De Waal, die waren bebost, met
hier en daar open plekken. Dat is
weer af te leiden uit pollen, zaden
en andere plantaardige resten. De
oeros leefde deels op open plekken
en verschool zich in het bos om te
herkauwen. Edelhert en zwijn geven
de voorkeur aan bebost gebied en
reeën hebben liever een rivierach
tig landschap, dat met wilgen is
begroeid. Al die restanten zijn voor
mij puzzelstukjes, die nu precies in
elkaar passen.'
Gewei
Eén van de laatste, maar een niet
onbelangrijk puzzelstuk, vormde de
datering. 'De botten en werktuigen
die ik in De Waal heb gevonden,
komen uit een kleilaag onder het
bosveen. Van bosveen weten we
dat het na 8000 jaar geleden begint
te ontstaan. Daar de klei eronder
Kaart die de situatie van ruim 8000 jaar geleden toont. Te zien is hoe het vasteland via e
met Engeland. Door de stijging van de zeespiegel ontstond de Noordzee en scheidden d
ligt moet dit klei waarin de bones
craping tool lag ouder zijn dan 8000
jaar. Van een harpoen die in 1931 in
de Noordzee is opgevist, weten we
aan de hand van ouderdomsbepa-
ling van het veen waar hij in stak,
dat deze 8400 jaar oud is.' Het
grootste puzzelstuk vormt wellicht
een deel van een gewei van een
edelhert, waarin versieringen zijn
gegraveerd, wat duidt op menselijk
gebruik. 'Twee jaar geleden kreeg
de TX1 van Adrie Vonk het ten
noorden van de Bruine Bank in zijn
net. Een uniek stuk.' Maar tevens
kreeg Vonk een zwaar gefossi
liseerd menselijk dijbeen aan de
Engelse kant van de Noordzee in
zijn net. Dankzij een bijdrage van
de gemeente (€1.680,-) kon Van
Noort zogeheten C14 dateringen
laten uitvoeren, om de ouderdom te
Detailfoto van het bot van een oeros, waarop de pijlpunt is
geschoten. Het bot is gevonden in De Waal.
en landbrug (nu de Noordzee) verbonden is
s culturen (Engels en het continent) zich.
kunnen bepalen. 'Het gewei bleek
8600 jaar oud te zijn en het dijbeen.'
9600 jaar oud. Het bevestigt de
theorie van Van Noort dat zich van
af Denemarken via Duitsland naar
Nederland een laagvlakte uitstrekte
die tot aan Engeland doorliep. 'Eén
groot gebied waar de Vroegmeso-
lithische mens heeft gewoond en
gejaagd. Verschillende volken, maar
wel met dezelfde cultuur en identie
ke gebruiksvoorwerpen. Die waren
op één of andere manier met elkaar
verbonden. Toen het zeewater door
smeltend ijs begon te stijgen en de
Noordzee vanaf 9000 jaar geleden
vol liep en rond 8000 Engeland
van de vaste wal werd gescheiden,
ontwikkelde de cultuur ten oosten
en westen van de Noordzee zich op
ieder zijn eigen wijze.'
Van Noort koestert een matelo
ze interesse voor dit deel van de
geschiedenis, en dan specifiek over
Texel. 'Ik ben er bijna dagelijks mee
bezig. Ik schrijf er een boek over,
waarmee ik nu ongeveer halver
wege ben.' Het voltooien zal nog
wel enige tijd vergen. 'Ik ben werk
zaam in de wetenschap en wil elke
bewering, vergelijking en parallel die
ik trek met bewijzen onderbouwen.
Zo ben ik nu eenmaal opgevoed op
het NIOZ.'
Tekst Gerard Timmerman
Bezoekers van Ecomare en het
duinpark kunnen binnenkort zelf
dieren en planten inventariseren.
Voor het project 'spotting natu
re' wordt software ontwikkeld
waarmee het mogelijk is met een
handcomputer (PDA) de positie
van bepaalde planten en dieren
vast te leggen. Ook ongeoefen
de waarnemers kunnen met dit
systeem uit de voeten.
Bezoekers kunnen nu al bij de
balie van Ecomare een PDA met
GPS-plaatsbepaling huren. Met de
nieuwe software kunnen aan de
hand van een lijst planten en die
ren worden herkend en benoemd
(gedetermineerd). Om het systeem
eenvoudig te houden, worden in
het begin niet meer dan een tien
tal soorten in de determinatielijst
opgenomen. Herkent de bezoeker
plant of dier, dan kan met een druk
op de knop de positie ervan wor
den vastgelegd. Aan het eind van
de wandeling worden de gegevens
uit de PDA ingelezen en worden de
posities van de waargenomen soor
ten ingetekend op een kaart op een
scherm in de hal van Ecomare. De
gegevens zijn later ook via internet
te raadplegen.
Het project moet in oktober zijn
afgerond. De software zal ook wor
den aangeboden aan andere nati
onale parken en geïnteresseerde
gebruikers. De bedoeling is Spot
ting Nature uit te breiden tot een
systeem dat zowel geschikt is voor
particulieren als voor professionele
natuurbeheerders en andere geïnte
resseerden.
Klaas Barendregt, indertijd wethou
der voor de WD, later burgemeester
van Liemeer, is onlangs benoemd
tot directeur van VW Nieuwkoop.
In die functie hoopt hij 'recreatie en
toerisme beter op de kaart te zet
ten.' In een artikel van Caroline San-
der op de website van het AD doet
Barendregt enkele verrassende uit
spraken over het recreatiebeleid op
Texel.
'Want als Barendregt één ding heeft
geleerd van zijn jarenlange wethou
derschap op Texel, is het dat een
gebied niet mooier wordt van té
veel recreatie. In de jaren dat hij op
het eiland woonde, veranderde het
gebied drastisch, legt hij uit. Tachtig
procent van de eilandbewoners leeft
tegenwoordig van de toerist. „De
WV daar is bij wijze van spreken
een miljoenenbedrijf. De Koog op
Texel is inmiddels volgebouwd met
hotels, restaurants en bungalowpar
ken. Het moet allemaal wel blijven
passen in het landschap." Dus geen
grote hotels met meerdaagse arran
gementen in Nieuwkoop, Woerden
of Bergambacht, maar fietspaden,
ruiterpaden en kleinschalige horeca.
'Barendregt ziet wel iets in de ver
breding van agrarische boerdenjen.
..Steeds meer boeren willen iets
doen naast het werken op het land.
Voor sommige agrariërs is het bittere
noodzaak iets anders te gaan doen.
Ik ben een liefhebber van inpandige
overnachtingsmogelijkheden."
Weintjeanarkt Bevolking mag best trots zijn op
wok**™ gebied
