Eerste oogst experimentele teelt van zeekool
Van den Berg neemt tweede CD op
Project zilte groenten
vergt vindingrijkheid
TIME OUT
Busdienst Den Hoorn
altijd op tweede plaats
Muziek maken
mooiste wat er is'
TEXELSE 7 COURANT
DINSDAG 4 DECEMBER 2007
andbouw en zoute grond gaan niet samen, luidt een
mde wijsheid. Een groep wetenschappers uit Amsterdam
tartte vorig jaar in samenwerking met Marc van Rijssel-
ierghe van de Stichting Sint Donatus bij Den Hoorn een
xperiment om in zilte omstandigheden groente te laten
iroeien, waarvoor ook nog een goede afzetmarkt bestaat.
Inlangs is de eerste zeekool geoogst, drie Texelse koks
gevraagd er gerechten mee samen te stellen.
sekool, ook wel zilte asperge
■noemd. is een oude groente
e hier en daar in het wild werd
eoogst en op kleine schaal werd
ybouwd. De zeekoolplant groeit
lijvoorbeeld ook in de getijdezone
an de Afsluitdijk. Toprestaurants
iet exclusieve gerechten op de
menukaart gebruiken zeekool wel
als smaakvol ingrediënt. Bovendien
bevat zeekool bestanddelen die
uitermate goed zijn voor de gezond
heid. Eigenschappen die het een
interessant commercieel product
kunnen maken. Maar dan moet de
teelt wel professioneler, waarbij over
een langere periode kan worden
geoogst. Probleem is dat zeekool,
net als zeeaster en zeekraal, een
zoutmmnend gewas is, terwijl regu
liere landbouwgrond in principe zoet
is. Maar gezien de voorspelde stij
ging van de zeewaterspiegel en het
kleiner worden van de zoetwater-
bel onder het eiland, moet volgens
kenners rekening worden gehouden
met verzilting van polderland. Er
zou in Nederland zelfs zo'n 150.000
hectare in meer of mindere mate
onbruikbaar worden, want de regu
liere landbouwgewassen verdragen
nauwelijks zout.
Vandaar dat bij wetenschappers het
idee ontstond om te onderzoeken of
planten zoals zeekool, zeeaster en
zeekraal niet in cultuur kunnen wor
den gebracht. Ze zijn er volop, want
wetenschappers in Amsterdam hou
den al tientallen jaren eetbare zout-
minnende gewassen in stand. Ze
zijn tot in detail onderzocht, maar
kennis om ze in cultuur te bren
gen en te vermarkten ontbrak tot
dusver. Toen het idee ontstond om
hiervoor een onderzoeksproject te
starten, zochten de universiteiten
een ondernemer om mee samen te
werken. Men kwam uit bij Marc van
Rijsselberghe, van wie bekend was
dat hij jaren geleden bij Den Hoorn
een project voor de teelt van zeeas
ter was gestart. Van oogsten kwam
het toen nauwelijks, omdat vraat
zuchtige vogels hem voor waren.
'Dat heeft me toen veel geld gekost.
Toen ze met dit project kwamen,
wilde ik wel meedoen, maar niet al
het risico dragen. Want de kosten
zijn hoog en je moet maar afwach
ten of het ooit wat oplevert.' Om dit
te ondervangen werd met succes
een beroep gedaan op Leader+,
het Europese subsidieprogramma
voor plattelandsontwikkeling Kop
van Noord-Holland Texel, dat voor
het project ruim €130.000,- beschik
baar stelde. Ook de provincie neemt
deel in het project, dat onder lei
ding staat van professor Jelte
Rozema van de Vrije Universiteit
Verpakte zeekoolstengels, klaar voor consumptie.
De commerciële teelt van zeekool
vergt veel vindingnjkheid. 'Bijvoor
beeld het vermeerderen van de
plantjes. Toen we wilden beginnen,
kreeg ik van de universiteit maar
veertig plantjes. Maar daar kreeg
ik mijn land natuurlijk met mee vol.
Dat is uw probleem, zeiden de
onderzoekers. Toen ben ik op de
Afsluitdijk zaad gaan verzamelen.
Maar daar liep ik tegen het vol
gende probleem aan: er zit rond dat
zaad een hard omhulsel, dat alleen
te onder lichtarme omstandigheden,
wat nodig is om de stengel blank te
houden. 'Via internet kwam ik achter
het bestaan van zogeheten zeekool
potten van aardewerk, die je omge
keerd over de plant zet. Ik vond in
België een man die ze maakt. Hij
kon er wel een paar leveren. Maar
wat als ik er een stuk of duizend
wilde bestellen? Tja, dan zou er daar
iemand behoorlijk ziek worden.'
'Uiteindelijk hebben we de teelt en
vermeerdering van zeekool aardig
van Amsterdam en waarvoor een
ingenieur vier jaar lang onderzoek
verricht. Voor teelttechnische en
praktische zaken is Texelaar Marco
Flier bij het project betrokken. Doel
is een duurzame omslag te maken
van zoete naar zilte landbouw. Het
resulteerde erin dat op drie hectare
land duizend wortelstekken werden
geplant en waarbij de schapenboet
van de Stichting Sint Donatus aan
de Hoornderweg is verbouwd tot
kweek-, werk- en ontvangstruimte
en nu zelfs de eerste boet is met
vloerverwarming. Voor een optimale
oogst en onderzoek worden name
lijk hoge eisen gesteld aan tempe
ratuur, vochtigheid en licht in de
kweekruimte. Zeekool wordt buiten
opgekweekt, waarna uit de wortel
een eetbare stengel wordt getrok
ken. Die stengels behouden hun
bleke kleur doordat ze in donker
groeien.
onder bepaalde omstandigheden
openbarst, zodat het zaad kan ont
kiemen. Als je het zó in de grond
stopt, gebeurt er niets. We zijn op
zoek gegaan naar een methode om
de natuur na te bootsen, en ook dat
is gelukt. Maar dan nog ontkiemt
maar 90 procent van het zaad. Toen
het was gezaaid, hebben we weken
onkruid gewied, zonder dat we wis
ten of er ook maar één plantje zou
opkomen.' Andere 'verrassing' was
het bezoek van de buren, in de
hoedanigheid van ganzen en grote
sterns, die vanuit natuurgebied De
Petten het land opkwamen en zich
tegoed deden aan de zeekool. Toen
Van Rijsselberghe in het voorjaar
een hoge heining van groen gaas
liet aanbrengen, werd hem dat niet
in dank afgenomen. In overleg met
Natuurmonumenten is hiervoor een
andere oplossing bedacht. Ander
punt is het opkweken van de groen-
onder de knie gekregen en planten
geselecteerd op smaak, groeikracht
en andere eigenschappen. We heb
ben dit jaar 300 planten geoogst en
een goeie start gemaakt met het
vermarkten van het product.' Koks
van Opduin, Bij Jef en Rebecca
zijn er mee aan de slag gegaan.
Hun ervaringen en ideeën worden
beschreven in de folder Zilte Zeekool
en op de website www.ziltezeekool.
nl, beide geproduceerd door het
Texelse bureau Zin in zee.
Van Rijsselberghe hoopt volgend
jaar 3000 planten te kunnen oogs
ten en in 2009 een veelvoud. 'Zoiets
heeft tijd nodig. Maar ik denk dat
het uiteindelijk na veel onderzoek
zal lukken om er een commercieel
interessante teelt van te maken. Zelf
ben ik overigens niet degene om op
grote schaal zeekool te gaan telen,
daar zijn anderen weer goed in.'
Wintermarkt
De Cocksdorp
In de Kikkertstraat in De Cocks
dorp wordt zaterdag 29 december
van 11.00 tot 16.00 uur de Durper
Wintermarkt gehouden.
Vanuit sfeervolle kraampjes wor
den warme hapjes, glühwein en
winterse kost verkocht. Tevens is
er muziek en zal de Verschrikke
lijke Zwerver, die menig gast tijdens
de zomermarkten de stuipen op
het lijf joeg, ook van de partij zijn.
Plus Supermarkt houdt wedstrijden
winkelwagentje schieten. Hoofdpnjs
zijn twee toegangskaartjes voor de
voetbalwedstrijd AZ-Heracles.
Er zijn nog enkele kramen beschik
baar. De kosten bedragen €17,50
inclusief kraam. Alleen een stand
plaats kost €12,50. Geïnteresseer
den kunnen contact opnemen met
Tom Steenvoorden, tel. 316656.
Verdachte e-mail
Een lezer uit Den Hoorn stuurde ons
een kopie van een e-mail uit Spanje,
waarin staat dat hij tot de 17 uitver
korenen behoort die in een Spaanse
loterij €615.810,- hebben gewon
nen. In de mail wordt gevraagd een
formulier terug te sturen, waarin de
'winnaar' er in toestemt dat tien pro
cent van dit bedrag tijdelijk op reke
ning van een bedrijf wordt gestort.
De lezer vertrouwt het niet en waar
schuwt anderen die een soortgelijke
e-mail hebben ontvangen de brief
niet in te vullen.
Bommen
op de Vliehors
De Luchtmacht oefent woensdag 5,
donderdag 6 en vrijdag 7 december
op de Vliehors met het afwerpen
van explosieve bommen. Verdeeld
over drie dagen worden tien bom
men van 500 pond afgeworpen.
Het Bureau Geluidshinder van de
Koninklijke Luchtmacht richt meet
posten in, het weer en de daar
uit voortvloeiende geluidsbelasting
zijn bepalend voor het al dan niet
doorgaan van de oefeningen. Tij
dens de oefeningen is de Vliehors
gesloten voor publiek. De grens van
het oefenterrein is gemarkeerd met
waarschuwingsborden en bij oefe
ning voorzien van rode vlaggen.
jongeren centrum
Archiefs/w/:
le autobusdient op Den Hoorn
wam vanaf het begin van de
«schiedenis van het Texels open
aar vervoer op de tweede plaats,
lok omdat de eerste busonder-
emer uit De Cocksdorp kwam,
ag het accent van oudsher op
ie plaats.
juni 1908 arriveerde de eerste
utobus op het eiland, waar tot
ie tijd het openbaar vervoer werd
erzorgd door de diligence. Drie
pneraties koetsiers van de 'deli'
teigden in een klap verouderd te
3|n toen met Pinksteren de eerste
us de haven van Oudeschild aan-
'Bij aankomst en vertrek der
noten bewogen zich honderden
"enschen op de haven', schrijft de
«xelsche Courant van 8 juni 1908.
Deels om de vele vreemdelingen
zien, die gedurende deze dagen
is eiland bezochten, deels om
en strijd te aanschouwen, die de
ma Bosman tegenwoordig tegen
6 Texelsche eigen Stoomboot-
nderneming aanbindt, maar ook
iet minder, om getuige te wezen
an het vertrek en de aankomst
Ier autobus, een voor velen op dit
Sland nog onbekend vervoermid-
iel.' Die eerste busdienst was geen
iucces. Gedreven door een onder-
emer van de overkant, die gecorri
geerde kaartjes voor de bus en
fe boot verkocht, waren het vooral
oeristen die van de dienst gebruik
naakten. In september verdwijnt
Ie bus weer van het eiland. Kort
laarop. in november, bezoeken
ondernemers van buiten lexel' het
Sand om te kijken of het mogelijk
'door voertuigen met zelfbewe-
lende kracht eene dienst over Texel
onderhouden.' 'Uitgansgpunt zal
atuurlijk de haven zijn vanwaar een
ienst naar den Burg, terwijl verder
ïaar gelang van behoeften de dienst
al worden uitgebreid naar Waal en
Oosterend en bij beharding van den
weg door het Noorden (waartoe
pogingen worden aangewend) ook
door dien polder naar Cocksdorp
en door den polder Eierland. Ook
de route Koog zal in het verkeer
worden opgenomen.'
Deze dienst blijft ruim tien jaar func
tioneren, tot de Texelsche Courant
op 29 november 1922 meldt dat 'de
autodienst de Cocksdorp-Oude-
schild' door omstandigheden wordt
stopgezet. 'Ongetwijfeld beteekent
dat voor de Cocksdorp een gemis
en verklaarbaar is het dan ook, dat
vandaar de plannen komen voor
een nieuwe autobus-dienst. De
ondernemer, de heer Th. Reuvers,
deelt ons mede, deze dienst te wil
len uitbreiden tot een over geheel
Texel en doet daartoe een beroep
op de Texelaars. Wanneer hem van
meerdere personen uit één streek
een verzoek bereikt, om die streek
in de route van de autobusdienst op
te nemen, zal zijnerzijds dit verzoek
in overweging worden genomen.
Terschelling en Wieringen hebben
reeds hun autodienst, zegt de heer
Reuvers, Texel mag niet achterblij
ven.'
Er volgen vele jaren van strijd,
waarin verschillende busonderne
mingen elkaar de loef proberen af
te steken. Reuvers, Boekei en de
firma P Kikkert Zonen proberen
alledrie de eerste de beste te zijn.
'Door de heer Boekei werden in de
stilte plannen ontworpen voor een
autobusonderneming, die wanneer
de autobus gereed zou zijn, zou
aanvangen. Van de plannen lekte
echter iets uit en de firma P Kikkert
Zonen vond daarin aanleiding,
direct een autodienst den Burg-
Haven v.v. te openen.'
En ook de 'deli' reed nog rond.
Hoewel de busondernemingen in
die jaren ook op afroep groepen
vervoeren en Den Hoorn regelmatig
aandoen, duurt het nog jaren voor
een lijndienst in beeld komt. Eerst
nog zijdelings: op 14 juli 1928 opent
Boekei 'de reeds aangekondigde
autobusdienst van den Burg op de
Koog. Als regel wordt acht maal
per dag heen en weer gereden, ook
Zondags. De dienst op den Hoorn
zal een week later aanvangen, daar
de voor dit traject bestelde auto
bus nog niet is gearriveerd.' Die
week wordt een maand, maar op 15
augustus meldt de Texelsche Cou
rant: 'Vandaag arriveert een nieuwe
Chevrolet autobus voor 16 perso
nen, waarmee de heer Boekei met
ingang van morgen de dienst op
den Hoorn zal onderhouden.' Vanaf
die dag is ook het meest zuidelijke
dorp uit zijn isolement bevrijd.
Overigens blijkt de reis van Den
Hoorn naar Den Burg niet geheel
zonder gevaren, al zullen veel onge
lukken ook te wijten zijn geweest
aan de onervaren chauffeurs, de
slechte wegen en de andere weg
gebruikers, die nog niet aan de bus
gewend waren. Er vinden dan ook
regelmatig kleine aanrijdingen en
ongelukjes plaats, zij het meestal
zonder al te ernstige afloop.
'Toen Maandagmorgen een autobus
met marktgangers van den Hoorn
uit de Hoogerstraat de Binnenburg
zou inslaan, werd ze aangereden
door een met een paard bespan
nen wagen, met het gevolg, dat een
der ruiten door het lemoen werd
verbrijzeld. Het paard stak noodge
dwongen zijn kop door het ruitloos
raam, doch overigens geen nieuws.
Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor, ook het dier bekwam geen
letsel.
Naar ooggetuigen ons verzekeren,
treft de chauffeur geen schuld, daar
hij behoedzaam reed en voor de
hoek luide signalen gaf.'
Zijn brood verdienen met het
maken van muziek. Dat is wat Josh
van den Berg (20) uit Den Burg
graag wil. Hij heeft al een paar keer
op Texel opgetreden en is bezig
aan zijn tweede cd. Zijn filmpje op
YouTube, waarin hij Through the
monsoon van Tokio Hotel zingt en
speelt, werd al bijna 50.000 keer
bekeken.
As we say in Genezuela QUE ARRE-
CHOÜ! That expression means that
you're excellent!!! Your very talented!
This is amazing! Zo maar een greep
uit de 433 reacties op het filmpje van
Van den Berg op YouTube. Hij leerde
gitaar spelen van zijn vader. 'Ik heb
nooit les gehad. Mijn vader speelde
een liedje en ik deed het na.' Noten
lezen kon hij tot voor kort niet. 'Dat
kan ik pas een jaar. Daarvoor keek
ik naar filmpjes op internet en lette
ik erop hoe de gitaristen hun handen
neerzetten. Zo oefende ik minstens
een uur per dag. Sinds twee jaar zing
ik erbij.' Zijn eerste optreden was
twee jaar geleden in de pauze van
een optreden van de band Flatbroke
in Time Out. 'Ik was zenuwachtig,
maar dat ben ik nog steeds voor een
optreden. Dat is gezonde spanning.'
Het publiek reageerde enthousiast.
'Ik heb een bepaalde uitstraling en de
toeschouwers hadden niet verwacht
dat ik zo zou zingen en spelen. Ze
waren verrast.' Inmiddels heeft hij
twee keer op Texel Live opgetreden
en op Strender Pop. Wet Live en het
TESO feest in augustus. 'Strender
Pop was mijn eerste grote optre
den. Ik speelde drie kwartier achter
elkaar. Het regende tot een half uur
voor ik op moest. Daarna werd het
ineens een stuk drukker. Ik kwam het
podium op, draaide me om en ineens
stond half Texel op het terrein. Dat
was spannend, maar het ging geluk
kig goed.' Biem Vlaming, drummer
van de band Thirsty Work en organi
sator van Strenderpop, zag Van den
Berg optreden en was enthousiast.
'Hij belde me afgelopen zomer op en
vroeg of ik op het TESO feest wilde
spelen. Dat was toch wel een heel
ander publiek dan op een festival. Ze
komen niet om jou te zien optreden,
maar voor TESO.'
Zijn muziek omschrijft hij als akoes
tische rock. Tijdens optredens zingt
hij Hotel California van de Eagles,
maar ook nummers van de Red Hot
Chili Peppers en de Beatles. Daar
naast schrijft hij eigen nummers. 'Dat
doe ik eigenlijk al zo lang ik me kan
herinneren. Soms zat ik in de klas en
kwamen er ineens een paar zinnen
in mijn hoofd. Die schreef ik dan op.
Ik kan niet op commando een tekst
schrijven.' De eigen nummers gaan
over de liefde en over het dagelijks
mers te spelen tijdens optredens. 'Ik
heb gemerkt dat het publiek enthou
siaster reageert op bekende num
mers. Je moet eerst een goede basis
hebben voor je alleen met eigen
nummers kunt optreden.'
In 2006 nam hij zijn eerste CD op.
'Dat was een heel kleintje. Die heb ik
gewoon achter de computer opge-
leven. Eén nummer schreef hij speci
aal voor zijn vnendin, Lorain Grabow-
ski. 'Als ik dat nummer speel tijdens
een optreden, zeg ik van te voren
dat ik dat voor haar heb geschreven.
Dat vindt ze niet leuk omdat iedereen
dan ineens naar haar kijkt.' Grabow-
ski waardeert de muziek van haar
vriend. 'Het is niet mijn stijl, ik hou
meer van hardrock, maar ik vind het
wel leuk.' Van den Berg durft het nog
niet aan om alleen maar eigen num-
nomen. Het geluid is erg slecht en
ik wil hem eigenlijk niet meer horen.'
Hij stuurde nummers op naar platen
bazen en radiostations. 'Het is heel
moeilijk om er tussen te komen. Op
website van platenbazen staat dat
je niets hoeft op te sturen omdat ze
zelf de artiesten willen vinden.' Ook
stuurde hij een liedje naar diskjockey
Giel Beelen van 3FM. 'Ik heb geen
reactie gehad, maar hij krijgt natuur
lijk honderdduizenden e-mails.' Zijn
tweede CD is nog in de maak. 'Die
heb ik opgenomen in de studio van
WET-radio. Daar ben ik presentator
geweest van het ochtendprogramma
Wet-Wekker. Ik heb ook wel eens live
in een uitzending gezongen. Dat is
raar want je hebt maar twee mensen
tegenover je.' Hij weet nog niet wan
neer de CD klaar is.
Van den Berg zit niet te wachten op
een uitverkocht Ahoy. 'Ik wil graag in
cafés door heel Nederland optreden.
Daarvoor moet ik nummers opsturen
naar cafés die podia hebben. Ik kom
oorspronkelijk uit Uden en heb daar
bij een poppodium gewerkt. Mis
schien dat ik via hen nog iets kan
bereiken.' Ook zou hij graag een
theater tour willen doen. 'Dat lijkt me
heerlijk. Mensen die op hun gemak
zitten te luisteren naar muziek.' Tot
die tijd werkt hij in de bediening bij
Klif 23. Een opleiding heeft hij na
de middelbare school niet gevolgd.
'Ik wil graag in de muziek verder
en daarvoor heb ik geen opleiding
nodig. Muziek maken is het mooiste
wat er is. Vooral als je ziet dat men
sen jouw muziek waarderen.'
