Vierdaagse gelopen voor KiKa
Innovatieve projecten
moeten visserij redden
Boekje over Georgische Opstand
'Heel bijzonder dat
11-jarige dit maakt
'We wilden kinderen van boord'
'Voldoende perspectief voor grootste deel Texelse vloot'
'Ik weiger me neer
te leggen bij uittocht'
TEXELSE j COURANT
Voorman Ben Daalder strijdbaar:
VRIJDAG 25 JULI 2008
Astrid Witte uit Oosterend heeft Vierdaagse van Nijmegen,
voor de stichting KiKa (Kinderen
Kankervrij) meegedaan aan de Witte besloot voor de stichting mee
te lopen, nadat bij haar 7-jarige
dorpsgenootje Tom Leopold de
Ziekte van Hodgkin (lymfklierkanker)
was geconstateerd. 'Zoiets grijpt je
heel erg aan.'
Witte benaderde familie, vrienden
en collega's om haar te sponsoren,
ging bij ondernemers in het dorp
langs en hing op diverse plaatsen
sponsorlijsten op. Tom werd ook bij
de actie betrokken, 'ledereen vond
het een geweldig initiatief, de reac
ties waren hartverwarmend.'
Het lopen was volgens Witte soms
een pittige kluif. 'Iedere ochtend
ging om 4.00 uur de wekker en om
5.15 uur ging ik met twee nichten
van mij (Alita van der Lep en Annet
de Bruijne uit Friesland) van start.
Af en toe had ik het best zwaar, dan
voel je van alles zoals zere voeten
en zere benen. Maar de sfeer langs
de route was zo geweldig, overal
mensen om je aan te moedigen,
muziek of kinderen die met iets lek
kers voor de lopers klaarstaan. Dat
geeft je gewoon de kracht weer ver
der te gaan.' Volgens Witte werkte
de steun en het vertrouwen vanaf
Texel ook mee.
Onderweg werd meteen aan Texel-
promotie gedaan. 'We hebben
Texelstickers uitgedeeld die we van
de VW hadden gekregen en kleur-
plaatjes met potloden van TESO.
Daar werd leuk op gereageerd.' Vol
gens Witte smaakte het halen van
de Via Gladiola en het krijgen van
de medaille naar een nieuwe deel
name.
De Texelse heeft collectebussen
geplaatst voor mensen die het
meelopen verder willen ondersteu
nen. De bussen staan de komende
weken bij zwembad Molenkoog, het
Verpleeghuis, de supermarkt van
Kopt en de slagerij van Maas. Men
sen kunnen ook geld overmaken
naar KiKa (giro 8118) onder vermel
ding van 'Astrid Witte loopt de Vier
daagse van Nijmegen voor KiKa.
Eind augustus wil Witte de bussen
legen en bekijken hoeveel de actie
in totaal heeft opgebracht.
wtrtN woe v/eiz «o
r5TC>hD UO W£l
&OED oh'
IK WQD .NETöCKÖ-
GE 5CKIKPÊt5!D
Blijde dagen in Oosterend
De Francine Kroesen sleept de Daredevil van de familie Esselman terug in de haven van Oudeschild. (FotoJemt
Ze wilden eigenlijk een dagje
op pad met hun boot, maar het
liep anders. Motorproblemen
doorkruisten bruusk de plannen
van de familie Esselman uit Den
Burg.
Kort na hun vertrek uit de haven
van Oudeschild begon de motor
opeens te roken en verminderde
het schip vaart. De rookontwik
keling ging snel, waardoor Paul
Esselman alarm sloeg bij de Bran-
daris op Terschelling en de boot
meteen naar de kust stuurde. 'We
wisten niet wat er aan de hand was,
maar je kunt op zo'n moment geen
kant uit en we wilden in ieder geval
de kinderen zo snel mogelijk van
boord hebben. Een zeilschap dat
in de buurt lag, had in de gaten dat
er wat loos was op de Daredevil
en bood hulp, zodat de kinderen,
de 7-jarige Indy (die jarig was) en
de 3-jarige Fiby en de ouders kon
den overstappen. De KNRM en
de waterpolitie waren intussen met
volle spoed uitgerukt omdat de
melding 'brand en explosie aan
boord' was gegeven. Dat bleek ter
plekke mee te vallen. Esselman had
voor de zekerheid een brandblusser
op de motor leeggespoten. 'Maar je
kon door de rook niet zien wat er
was.' Met behulp van de Francine
Kroesen werd de Daredevil terug
gesleept naar Oudeschild. De fami
lie werd opgevangen aan boord van
de P49 van de waterpolitie die ook
rap ter plaatse was. 'Daar hebben
we nog een rondleiding aan boord
gekregen.' Nadere inspectie leer
de dat er vermoedelijk problemen
bij de koeling waren ontstaan. De
familie kwam er ongedeerd vanaf.
Een bezoek dat Chanique Gulde-
mond uit Den Burg een paar jaar
geleden met haar opa Co en oma
Reina Vermeulen aan het Lucht
vaart- en Oorlogsmuseum bracht,
was de aanleiding. Chanique raak
te onder de indruk van de Geor
gische Opstand, maakte er voor
groep 8 van de basisschool een
werkstuk over en sinds deze week
ligt dat werkstuk als boekje in het
museum.
Het boekje geeft op heldere en een
voudige wijze inzicht kennis over de
opstand, met name voor mensen
die niets tot weinig van die bewogen
periode uit de Texelse historie weten.
Het bijzondere is dat Chanique pas
11 jaar oud was toen ze het vier jaar
geleden schreef. Ze ging destijds
met haar moeder opnieuw naar het
museum om informatie te vergaren,
wat onder meer tot een interview
met voorzitter Theo Witte leidde. Hij
overhandigde Chanique woensdag
het eerste exemplaar van het boekje.
'Het werkstuk zelf lag al een paar
jaar in het museum en aan de balie
praatten veel bezoekers na afloop
vaak over het werk van dat 11 -jange
meisje', vertelde hij. 'Het heeft ook
vaak de belangstelling van school-
groepen getrokken. Vandaar dat het
bestuur besloten heeft om er een
boekje van uit te geven.' Dat komt
bij de balie te liggen, waar bezoekers
het voor twee euro kunnen aanschaf
fen. Witte zei 'apetrots' te zijn dat
Chanique als 11-jarige al interesse
had getoond. 'Dat is werkelijk heel
bijzonder.' In het boekje wordt onder
meer beschreven hoe veel Georgiërs
begin jaren veertig bij de Blitzkrieg
van Duitsland in Rusland krijgsgevan
gen waren genomen, veelal in dienst
traden van het Duitse leger om te
overleven en Europa in kwamen. Dat
leidde in februari 1945 tot de komst
van het 822ste Georgische Batal
jon op Texel met daann achthonderd
Georgiërs en vierhonderd Duitsers.
In de nacht van 5 op 6 apnl startte
de opstand waarbij de Georgiërs.
die aan het Duitse leger wilden ont
komen, onder leiding van hun com
mandant Loladse in één nacht zo'n
tweehonderd Duitsers dood staken.
Chanique beschrijft dat er veel werd
gevochten nabij de vuurtoren en dat
de Duitsers op 22 apnl startten met
een zuiveringsactie door in een brede
lijn (om de tien meter een soldaat)
van het noorden naar het zuiden te
lopen en onderweg elke Georgier die
ze zagen dood te schieten. Ook Texe
laars die Georgiërs hielpen onder
duiken, werden doodgeschoten. Pas
toen de Canadezen op 20 mei arri
veerden (15 dagen na de capitulatie),
werden de wapens neergelegd. De
opstand eiste circa 3000 slachtoffers
(2347 Duitsers, bijna 500 Georgiërs
en 117 Texelaars). Er keerden 236
Georgiërs huiswaarts. Volgens Witte
is het belangrijk dat kennis over die
periode doorgegeven wordt aan vol
gende generaties. 'Het werkstuk van
Chanique is daar zeer geschikt voor
omdat het veel mensen aanspreekt.'
Voor Chanique zat er ook een per
soonlijk tintje aan. Haar oma had
thuis meermalen over de Georgische
Opstand verteld (hoe Duitse soldaten
zomaar door het huis liepen als ze
met wilden omlopen) en haar opa had
meegeholpen bij het herstel van de
vuurtoren. Het werkstuk trok vier jaar
geleden op De Fontein ook de aan
dacht, ze kreeg er toen een 9,5 voor.
De problemen in de visserij heb
ben een lange geschiedenis. Pro
bleem is vooral de prijs van gas-
olie. Toen die vijf jaar geleden 20
cent per liter bedroeg, klonken al
sombere geluiden. Inmiddels is
het peil tot bijna 70 cent geste
gen. En het einde lijkt nog niet in
zicht.
'Een gemiddelde kotter verbruikt
22.000 tot 23.000 liter per week.
Dan kun je wel uitrekenen hoe hoog
je onkosten zijn. Er zijn accountants
die hebben berekend dat bij een
prijs van 75 cent de grote bedrijven
allemaal failliet gaan', schetst Nils
Seifert, die een baan in de baggerij
heeft geaccepteerd- Hij is niet de
enige die het vertrouwen in de vis
serij heeft verloren. Na even naden
ken noemt Seifert de namen van
nóg zes collega's die deze weken
afzwaaien. En dan is hij er nog één
vergeten.
'Financieel was er nog geen directe
noodzaak. Maar ik zie de toekomst
somber in', vertelt Martin Maat, die
twintig jaar lang visser was, waar
van bijna negentien jaar op de TX43.
Zijn toekomst ligt bij de havensleep
dienst in IJmuiden. De hoge ener
gieprijzen noemt hij als belangrijkste
reden. 'Maar er zijn nog veel meer
bedreigingen. Als je ziet hoeveel de
boomkorvisserij straks moet bezui
nigen, dan is dat onrealistisch. Je
hebt nu eenmaal zware motoren
nodig voor ons soort visserij. Tong
vang je altijd nog met kracht. We
kunnen moeilijk allemaal met staand
wand gaan vissen.' Maat heeft 'heel
lang' over zijn beslissing nagedacht.
'Zoiets besluit je niet zomaar. Een
paar jaar geleden heb ik al een
cursus gedaan om extra papieren
te halen, voor de koopvaardij. Nu
kreeg ik plotseling een interessant
aanbod en heb ik de knoop door
gehakt.'
Marco Drijver, schipper-eigenaar
van de TX29, heeft de problemen
zien aankomen. 'Ik kijk er niet van
op en ik neem niemand iets kwalijk.
Door de hoge energieprijzen verdie
nen de bemanningsleden wekelijks
€400,- tot €500,- minder dan vorig
jaar. Als ik zelf de keuze had, ging ik
misschien ook wel iets anders doen.
Maar wij zitten nu eenmaal met die
kotter.' Drijver is al blij dat hij een
vervanger voor de afgezwaaide Sei
fert heeft gevonden. 'Iemand uit
Zoutkamp, in Groningen. Hij was
de enige die op onze advertentie
heeft gereageerd. Ik was al bang
dat ik een Pool zou moeten aan
nemen. Niks ten nadele van Polen,
het schijnen goede werkers te zijn,
maar je zit wel met een communi
catieprobleem. Ik spreek wel een
beetje Engels, maar zelfs als hij dat
ook doet, spreken we allebei maar
een beetje Engels.'
Drijver wijst erop dat de problemen
van de visserij niet door de visstand
worden veroorzaakt. 'Vorige week
hadden we nog een supervisse
rij, zeker'voor de tijd van het jaar.
Biologen zeggen wel dat het slecht
gaat met de schol en de kabeljauw,
maar het stikt er juist van. Vissers
gooien ze overboord omdat ze er
verbruik van gasolie zoveel mogelijk
terug te dringen. 'We proberen van
alles, met lichter tuig, lichtere kettin
gen. Dat werkt. De vangsten zijn wel
wat minder, maar het er gaat er ten
slotte om wat je er aan overhoudt.'
Hij kent genoeg collega's die er nog
niet met succes in zijn geslaagd te
bezuinigen. 'Op Urk en in Breskens
zijn al een paar bedrijven die geen
olie meer krijgen. Eerst hun open
staande rekeningen betalen, pas
daarna mogen ze weer tanken.'
Ondanks alle zorgen vaart de TX29
sinds vorige maand met een nieu
we straalbuis. Een flinke investe-
serijcoöperatie CIV en firmant van
een visserijbedrijf. 'Ik zie nog wel
toekomst, maar realiseer me wel
dat de gasolieprijzen beangstigend
zijn, waardoor de verdiensten van
de bemanning onder druk komen.
Ik snap wel dat als iemand een mooi
aanbod krijgt, hij de stap waagt.
Vooral vanuit de maritieme sector
is vraag naar onze mensen. Maar
wij raken daardoor de know-how
kwijt. Want het zijn waarschijnlijk de
goeien die de kans krijgen.'
Net als zijn neef Marco doet Maar
ten Drijver zijn best het brandstof-
'De visstand is duidelijk aan het herstellen.'
meer vangen dan ze aan quotum
hebben.' Ook op de Viswijzer, die
consumenten informeert welke vis
soorten 'verantwoord' kunnen wor
den gegeten, heeft Drijver kritiek.
'Volgens de Viswijzer moet je geen
schol eten, omdat die soort over-
bevist is. Je kunt beter panga en
andere kweekrotzooi nemen. Maar
dat ze daarvoor antibiotica gebrui
ken en kleine kinderen laten werken,
daar hoor je ze niet over.'
Drijver doet zijn uiterste best het
ring, die zich door een verminderd
brandstofgebruik binnen anderhalf
jaar moet terugverdienen. 'We had
den dat ding besteld toen de gas
olie nog geen 40 cent per liter deed.
Later ben ik gaan twijfelen en heb ik
nog gebeld met de leverancier. Maar
ik heb toch maar doorgezet. Het
vertrouwen is wel danig geslonken,
maar je moet de moed erin houden,
anders kun je wel inpakken.'
Gemengde gevoelens ook bij Maar
ten Drijver, voorzitter van de vis-
verbruik zoveel mogelijk terug te
dringen. Meest vergaand was de
maatregel om twee grote kotters
te vervangen door twee eurokot
ters (waarvan er één onder Duitse
vlag vaart). 'We waren bang dat de
kosten te hoog zouden worden en
hebben daarom voor kleine sche
pen gekozen. Maar of dat de juiste
maatregel is, moet nog blijken.
Voor hetzelfde geld heb ik straks
spijt.'
Voorzichtig reageert Drijver ook op
berekeningen van accountants dat
een onverhoopte verdere stijging
van de gasolieprijzen het einde van
de grote bedrijven betekent 'Dat
kun je niet zomaar stellen. Iemand
met zware schulden zal eerder
moeten stoppen dan iemand die
vrij is van de bank. En het hangt
ook af van de quota, hoeveel je
mag opvissen. Er zullen ongetwij
feld nog bedrijven stoppen, maar
voor het overgrote deel van de
Texelse vloot zie ik voldoende per
spectief.'
Met argusogen houdt Drijver de
politiekê debatten in de gaten. Vori
ge week werd bekend dat de Euro
pese Unie €600 miljoen uittrekt om
vissers te helpen, als compensatie
voor de hoge energieprijzen. Ook
is geld toegezegd om de sumwing,
een zuinigere manier van vissen,
verder te ontwikkelen. 'Steun door
de overheid ligt moeilijk. Het mag
in ieder geval geen subsidie heten,
want dan grijpt eurocommissaris
Neelie Kroes in. Het is afwachten.
Maar het ziet er toch wel naar uit
dat er iets wordt gedaan aan de
sociale lasten van de bemanning.'
Ook plannen om het vermarktings-
systeem te verbeteren, hebben zijn
speciale aandacht. 'Onze prijzen,
die wij krijgen, staan niet in verhou
ding tot wat de consument ervoor
betaalt. Er zijn te veel commissie
verkopers, die allemaal hun deel
moeten hebben. Je moet zien de
onnodige schakels eruit te halen.'
In tegenstelling tot de gestopte
vissers, heeft Drijver vertrouwen
in de nieuwe ontwikkelingen. 'Bin
nen nu en een jaar vissen de TX36,
TX38 en TX68 met pulstuig. Ik
geef toe, het moet allemaal nog
gebeuren, maar het ziet er naar
uit dat op die manier het gasolie-
verbruik wordt gehalveerd. Ook
andere kosten gaan omlaag, want
je belast minder, waardoor het
onderhoud aan de schepen kan
worden verminderd. Ik verwacht
geen overdreven gevolgen voor de
vangsten. Wel wat minder schol,
maar de tongvangst zal ongeveer
gelijke tred houden. Dat is niet
het enige. Zo is de TX5 druk bezig
met outriggen, vanuit de giek met
borden vissen. Er lopen meerdere
projecten. Er zijn heel veel ont
wikkelingen die de visserij sterker
moeten maken, maar die zijn niet
allemaal van de ene op de andere
dag gerealiseerd. Kennelijk kunnen
of willen niet alle bemanningsleden
daar op wachten.'
Joop Rommets
Theo Witte overhandigt Chanique Guldemond het eerst
het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum van een werkstuk v.
haar heeft laten maken.
'Ik erken de uittocht van visser
mannen, maar weiger me erbij
neer te leggen. We doen mee aan
zulke interessante projecten. Ik wil
hardop gezegd hebben dat die de
Texelse vloot nog voldoende per
spectief bieden.'
Voorman Ben Daalder toont zich
strijdbaar. Hij zegt veel vertrouwen te
hebben in projecten als de sumwing,
pulskor en het outnggen, die van
overheidswege op financiële steun
kunnen rekenen. 'Het vervult me met
trots dat Texel daann voorop loopt.
De komende tijd gaan vijf Nederland
se schepen met de pulskor vissen,
waarvan drie Texelse Dat is prachtig
en een bewijs dat het nog lang niet
is afgelopen met onze vloot.' Als
een goed teken beschouwt Daalder
de keuze die zijn zoon Cor Daalder
en Pieter-Aris van der Vis hebben
genomen om samen verder te gaan
en de eurokotter van Daalder te ver
kopen, terwijl de grote kotter van
Van der Vis volledig wordt gereno
veerd. 'Dat is geweldig. Die jongens
hebben er vertrouwen in.' Volgens
Daalder schetsen de afzwaaiende
vissermannen de situatie te somber,
'Nils Seifert verwijst naar een brief
van minister Verburg, waarin zij aan
geeft dat bij ongewijzigd beleid 75
procent van de grote kotters aan
het einde van het jaar in problemen
komt. Zij baseert zich daarbij op een
uitspraak van het LEI (Landbouw
Economisch Instituut, van de univer
siteit van Wagemngen, red.). Maar er
is dus wel degelijk sprake van een
ander beleid.' En in reactie op Martin
Maat: 'Zet de situatie niet onnodig
negatief neer door te suggereren dat
er toch niets gebeurt en wij aan een
met onnodig
dood paard trekken. Dat zijn onwaar
heden. Ik zou graag de discussie met
Martin aangaan en hem aan de juiste
informatie helpen.' Kanttekeningen
zet Daalder ook bij de uitspraken van
Marco Drijver. 'Op dit moment ligt
er in Nederland nog niet één kotter
voor de kant op last van de bank.
De kotter uit Breskens ligt tot medio
augustus stil op eigen initiatief. Ook
op Urk liggen er schepen stil, maar
eveneens op grond van de eigen
rekensom en met gedwongen door
de bank.' Wat de vangsten betreft,
is Daalder uitgesproken optimistisch.
Hoewel de definitieve besluiten bin
nen de Europese Unie nog moeten
worden genomen, ziet het er naar
uit dat de vissers in 2009 flink wat
meer tong en schol mogen vangen.
'De quota zijn door het dieptepunt
heen. Ook de biologen erkennen dat
de visstand duidelijk aan het herstel
len is. En dat wil wat zeggen, want je
mag van mij aannemen dat die een
hoge ondergrens in acht nemen.'
