Eerste bewoners De Mars bouwden hun eigen huis
Schoudieck viert
25ste verjaardag
TEXELSE J COURANT
'Kopwerk kan aanvulling bieden die wij zoeken'
Zorgcentrum goed uit test
f&r IN UEf IM01OM E/7 Do«p
Woningnood teisterde Texel
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 2008
Nadat het eerste doel, het weer
gezond maken van de Vrije School,
was bereikt, konden bestuur en
directie zich gaan richten op het
tweede doel, het waarborgen van
de continuïteit.
Jacco Dros: 'We zijn een éénpitter,
dus helemaal op onszelf aangewe
zen. Zaken als huisvesting, financiën
en personeelszaken vragen veel tijd
en aandacht, die we liever in de
inhoud van het onderwijs steken
en in het versterken van de identi
teit van de school. Daarom zijn we
anderhalf jaar geleden gaan kijken of
er een groter organisatie was waarbij
we ons konden aansluiten.' Er is
intensief gezocht binnen bestaande
verbanden van Vnje Scholen aan
de vastewal, maar geen daarvan
bracht de meen/vaarde die de Texel
se school zocht. Totdat het bestuur
in gesprek raakte met de Stichting
Kopwerk, de overkoepelende orga
nisatie van 24 protestants-christe
lijke scholen in de Noordkop, van
Texel tot en met Westfriesland. Op
Texel zijn de Fontein en de Akker
daar onderdeel van.
Maar een school die op antroposo
fische leest is geschoeid die samen
werkt met een protestants christe
lijke organisatie, lijkt geen logische
combinatie. Dros: 'Dat dachten wij
eerst ook, maar het bleek heel goed
bij elkaar te passen. Kopwerk kan de
aanvulling bieden die wij zoeken.'
Bestuursvoorzitter Jan Bot van Kop
werk: 'Het is ook voor ons een bij
zondere stap, maar vanuit het uit
gangspunt dat ouders in Nederland
de vrijheid hebben zelf de school
voor hun kind te kiezen, ook een
logische stap. Ons uitgangspunt
is dat we alle scholen die bij ons
zijn aangesloten met raad en daad
ter zijde staan en faciliteren op alle
mogelijke gebieden, zoals perso
neelsbeleid, financiën en beheer van
gebouwen. Deze werkwijze is in de
zeven jaar dat we bestaan effectief
gebleken. Maar we laten onze scho
len zoveel mogelijk ruimte om hun
eigen onderwijs in te vullen en hun
eigen accenten te leggen. Met de
Vrije School is dat niet anders. Wij
faciliteren, maar de school behoudt
z'n eigen, Texelse identiteit. Die kan
zelfs sterker worden, want de Vrije
School knjgt straks meer tijd en
mogelijkheden om daar invulling aan
te geven. We kunnen ook van elkaar
leren, want zo'n "vreemde eend in de
bijt" kan ons een bredere kijk geven.
Waar mogelijk kunnen we elkaar
versterken en er kan zelfs sprake
van een uitwisseling zijn. Maar het
verplicht tot niets. Docenten van de
ene school hoeven bij ziekte of uitval
bijvoorbeeld nooit tegen hun zin in
op een andere school te werken.'
Vrije School-directeur Van der Gron
de ziet veel overeenkomsten tussen
Kopwerk en zijn school. Achter de
schermen wordt op meerdere ter
reinen tot ieders tevredenheid al een
poosje samengewerkt.
Nu de intentieverklaring is onder
tekend. wordt de komende peri
ode benut om de beoogde samen
werking, ook in bestuurlijk opzicht,
nadere invulling te geven.
De kwaliteit van de verzorging die
geboden wordt in Zorgcentrum
Texel en door Omring Thuiszorg is
over het algemeen iets beter dan
gemiddeld. Dat blijkt uit cijfers op
de website KiesBeter, waarop zo'n
1200 organisaties met elkaar wor
den vergeleken.
De website werd woensdag gepre
senteerd door staatssecretaris Bus-
semaker van het ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
en biedt inzicht in de cijfers van een
ruime meerderheid (62 procent) van
alle zorginstellingen in Nederland. De
overige instellingen hadden de gege
vens niet tijdig aangeleverd of trokken
zich terug omdat ze het niet eens
waren met de interpretatie ervan. De
door de instellingen zelf aangeleverde
cijfers zijn onder controle van de
universiteit Groningen verwerkt door
bureau Prismant uit Utrecht. Het is
nog te vroeg om een betrouwbare
ranglijst samen te stellen. Daarvoor
zitten er nog te veel onvolkomenhe
den in het systeem. Landelijk gezien
zijn het hoge aantal valincidenten en
het gebrek aan inspraak (van cliënten)
punten waaraan gewerkt moet wor
den. In weerwil van de bedoeling is
de site niet eenvoudig in het gebruik.
De instellingen krijgen een boordeling
met sterren. Op een schaal van 1 tot
5 scoort Zorgcentrum Texel bijvoor
beeld een 4 voor het aantal valinci
denten. Dit betekent niet dat er meer
incidenten zijn dan gemiddeld, maar
juist minder. Het lezen van de ster
ren kan zo makkelijk tot venwarring
leiden. Toch spreekt zorgmanager
Geertje van Lingen haar waardering
uit over het nieuwe initiatief. 'Het is
natuurlijk lastig in cijfers onder te
brengen, maar de ouderenzorg wordt
op deze manier wel veel transparan
ter. En daar is iedereen bij gebaat.
En aan de hand van de beoorde
ling en de vergelijking met andere
instellingen kunnen we zelf zien waar
we ons nog kunnen verbeteren.' Wel
merkt Van Lingen op dat de door
het Zorgcentrum aangeleverde cijfers
met overal even goed worden weer
gegeven. 'Daarover zal ik zeker nog
contact opnemen met Prismant.'
Alle cijfers zijn terug te vinden op
www.kiesbeter.nl of (rechtstreeks) op
www.texelsecourant.nl.
UOGE" HET STIKT
HIER VRN DE MUGGEN
ANTOON SOES Q QÏ-03-2CO&
Schoudieck viert verjaardag
Reageren op
website TC
weer mogelijk
Vanaf heden is het weer mogelijk
om te reageren op berichten op de
website van de Texelse Courant.
Voorwaarde is dat degene die rea
geert zijn volledige naam (voor- en
achternaam) en woonplaats bij de
reactie vermeldt. Reacties onder
schuilnaam, valse naam, alleen voor-
of achternaam of initialen worden
door de redactie verwijderd. Voor
de overige spelregels verwijzen we
naar de Algemene Voorwaarden, te
raadplegen rechtsboven aan de site
bij Account, onder het kopje Nieuw
bij de Texelse Courant? Het betreft
een proef, die na afloop zal worden
geëvalueerd.
Doorzettingsvermogen en een lange adem kon de eerste
bewoners van De Mars niet worden ontzegd. Tientallen ver
gaderingen met architecten, aannemers, elkaar, gemeente
en provinciebestuurders en zelfs de staatssecretaris waren er
voor nodig voor de eerste schop de grond in kon. Zaterdag
kijken ze tijdens een groot feest terug op de geschiedenis van
hun wijk, waarvan de eerste huizen in oktober 1983 werden
opgeleverd.
De voormalige bestuursleden van
Coöperatieve Woningbouwvereni
ging De Mars hebben veel te vertel
len. Elkaar voortdurend aanvullend,
verhalen Peter Rijk, Ruud Groene-
wegen en Swier Oosterhuis over
hun plannen, het enthousiasme en
de voortvarendheid waarmee ze te
werk gingen, maar ook over de
tegenwerking die ze ondervonden,
de teleurstellingen en uiteindelijk
toch het succes. Want, als ware
het een verhaal van Asterix, aan
het einde was er feest. In de grote
romneyloods van de aannemer, die
er wel voor zorgde dat zijn werk
nemers en de nieuwe bewoners
genoeg te drinken hadden. 'Om elf
uur 's avonds was er iemand die het
wel mooi vond en meende dat het
feest moest zijn afgelopen. Maar
de bouwvakkers zeiden: wie betaalt
er hier nou? En daarna zijn we nog
tot in de kleine uurtjes doorgegaan.
Niet iedereen weet meer hoe hij is
thuisgekomen. Gelukkig konden we
het kruipend af.'
Het optimisme was groot, zo vlak
na de oprichting van de Texelse
afdeling van Kasko. Oosterhuis: 'Ik
dacht: nu gaan we bouwen en met
één, hooguit anderhalf jaar zit ik
in mijn huis.' Groenewegen: 'Dat
gold voor iedereen. Bedoeling was
het huis casco te laten opleveren
en dan de kosten te drukken door
het zelf af -te bouwen. Maar het
timmeren en metselen bleek maar
een fractie van het werk. Politiek,
plannen maken en eindeloos ver
gaderen was veel belangrijker. De
gemeente was enerzijds welwillend,
maar heeft ons anderzijds geweldig
Woningnood teisterde Texel aan
het eind van de jaren zeventig. De
overheid gaf maar mondjesmaat
toestemming om te bouwen en
de huizen die verrezen, waren
peperduur. 'De rente voor een
hypotheek lag eind 1978 op 12,5
procent. Er was geen sprake van
dat ik een huis zou kunnen kopen.
Ik kon de rente niet eens betalen',
vertelt Ruud Groenewegen, die
als NlOZ-medewerker destijds
een appartementje in logeerge-
bouw De Potvis bewoonde.
Niet iedereen legde zich bij de
situatie neer. Landelijk werd de
bouwvereniging Kasko opgericht.
De leden hanteerden het principe
dat wie betaalbaar wilde wonen,
dat niet aan projectontwikkelaars
moest overlaten, maar zelf actief
moest worden. Dat kon door als
woningzoekenden de krachten
te bundelen en samen te gaan
bouwen. Om geen logge, bureau
cratische organisatie te worden,
stimuleerde de vereniging de
oprichting van lokale afdelingen,
die het lot in eigen hand namen
en hun eigen rechtsvorm kozen.
'De startersvergadering op Texel
was geïnitieerd door de FNV.
Vooral Dirk Terpstra, de latere
wethouder, speelde daarin een
actieve rol. Er waren meteen al
zestig belangstellenden. Genoeg
voor een eigen afdeling. Probleem
was dat er niemand in het bestuur
wilde. Dan ik maar, dacht ik', ver
telt Groenewegen, die een verga
dering later gezelschap kreeg van
vier andere leden, onder wie Peter
Rijk en Swier Oosterhuis.
dwarsgezeten. Geweldig!'
De conflicten met de gemeente lij
ken de mannen nog steeds hoog
te zitten. Telkens gaan de verhalen
dezelfde kant op en worden nieuwe
voorbeelden aangedragen waaruit
de onwil van bestuurders en amb
tenaren moet blijken. Maar vóór
het zover was, moesten de eigen
plannen nader vorm krijgen. Het
enige dat min of meer vast stond,
was de locatie. Groenewegen: 'Ze
waren bij de gemeente net bezig
met het bestemmingsplan van De
Mars. Hier hebben jullie een hoekje,
zeiden ze. Ik vraag me af of ze ons
wel helemaal serieus namen of dat
ze dachten: laat maar spelen. Later
kregen ze spijt en wilden ze ons een
ander stuk geven. Deze plek is veel
droger dan het zuidelijke deel van
de wijk.'
'Er was bij ons onderling ook gekra
keel', glimlacht Rijk. 'ledereen had
zijn eigen ideeën en die strookten
niet of nauwelijks met die van de
anderen. En soms ging het al over
de tegeltjes, terwijl we daar nog lang
niet aan toe waren.' Oosterhuis: 'In
eerste instantie hebben we zelf een
wijkindeling gemaakt. Zo, met een
schetsje. Maar daar bleek niets van
te kloppen, het was amateuristisch
en bood geen enkele basis voor de
verdere plannen. We hebben elkaar
diep in de ogen gekeken en gezegd:
we moeten een architect zoeken.'
Groenewegen: 'Dat was het eerste
keerpunt en een grote stap die we
zetten. Want nu ging het écht geld
kosten. We waren op dat moment
al zeker een jaar bezig.'
Toen dat besluit eenmaal was geno
men, werden binnen de vereniging
werkgroepen geformeerd, die zich
allemaal met een eigen onderdeel
van het project gingen bezighouden.
Eén ging op zoek naar een archi
tect. 'Een belangrijke taak, want we
wilden iemand die het zag zitten
in onze plannen en wilde luisteren
en die niet zelf wel even zou bepa
len hoe onze huizen eruit zouden
gaan zien.' Vele gegadigden werden
benaderd, ook de Texelse architec
ten, maar na tal van gesprekken
werd gekozen voor ir. Jef Reintjens
uit Amsterdam. 'Hij had veel in de
Swier Oosterhuis, Peter Rijk e
vereniging.
Ruud Groenewegen: 'Het was niet het project v
s of andere bestuurders, n
(Folo Joop fic
renovatie van oude wijken gedaan.
Samen met de bewoners. Hij was
wars van het traditionele architec-
tendom. Hij wilde eerst met alle
mensen praten, om te weten wat
ze wilden. En als ze dat niet wisten,
leerde hij ze waar ze op moesten
letten. Want het ging er om wat wij
wilden. Ik ben jullie potlood, zei hij
steeds.'
Eén ding was direct duidelijk: geen
van de bewoners wilde een huis als
op de Schilpbanck, even verderop.
'Door de vertraging van onze plan
nen werden daar de eerste woningen
gebouwd Door de woningbouwver
eniging, zes stuks, eenheidsworst.'
Maar afgezien van die gezamenlijke
opinie leefden er vooral veel ver
schillende wensen, die alleen al uit
oogpunt van de kosten onmogelijk
allemaal konden worden gereali
seerd. Om in aanmerking voor steun
van de overheid te komen, moch
ten de (premie A-)woningen maxi
maal ƒ152.000,- kosten. Uiteindelijk
werd gekozen voor houtskeletbouw.
'Indianenwoningen, werden ze op
Texel genoemd. Daarvan stond de
buitenkant vast, maar binnen was
bijna alles mogelijk en konden de
bewoners zoveel mogelijk hun eigen
wensen realiseren.'
De plannen hadden enkele opmer
kelijke eigenschappen. 'Alle huizen
werden 65 centimeter boven het
maaiveld gebouwd. Idee daarvan
was dat je vanuit de keuken de
straat in kon kijken en andersom
niet, zodat je privacy was gewaar
borgd. De voordeuren kregen alle
maal een klink. De architect had
serieus rondgekeken op Texel en
ontdekt dat veel oude huizen dat
hadden.'
De gemeente toonde weinig enthou
siasme. Vooral het plan om de hui
zen geschakeld te bouwen, met de
gevels naar elkaar toe en de tuinen
naar buiten, stuitte op weerstand.
Rijk: 'De gemeente had een steden
bouwkundige in de arm genomen
met heel andere ideeën. Die wilde
bijvoorbeeld grachtjes en een groot
dienstencentrum.' Groenewegen
spottend: 'Die man wilde Den Burg
een beetje optillen. Hij had het heel
stadse ideeën. Daar is niet veel van
terechtgekomen. Waar het dien
stencentrum had moeten komen, is
nu het speeltuintje.'
De initiatiefnemers vonden dat ze
met een kluitje in het riet werden
gestuurd. 'De eerste reactie was
dat het plan er prima uitzag, maar
dat er nog wel een paar kleine wij
zigingen in moesten worden aange
bracht. Was dat eenmaal gebeurd,
dan moest er nog een kleinigheidje
worden veranderd. En zo ging dat
maar door.' Oosterhuis: 'Dat was
een moeilijke periode. We hadden
allemaal ai veel geld geïnvesteerd,
terwijl het er niet naar uitzag dat
onze huizen er snel zouden staan.
Veel leden zijn toen afgehaakt. Onze
groep slonk in die periode van zes
tig naar veertig. De meesten woon
den niet bepaald rooskleung. Ik zat
zelf in een klein huurhuisje in de
Kogerstraat.'
Uiteindelijk kwam het bericht dat
er géén contingenten beschik
baar kwamen. Groenewegen: 'De
gemeente had haar eigen projec
ten. zoals De Krakeling in Den Burg
Noord-West, en die kregen voor
rang. Wij mochten misschien twee
woningen bouwen. En het jaar erop
nog eens twee. Daarop besloten
we - en dat was de tweede mijlpaal
- dat we zelf maar naar de provincie
i 'Indianenwoningen' aan de Schoudieck werden in oktober 1983 opgeleverd.
moesten. Daar kregen we te horen
dat contingenten bij voorkeur naar
gemeenten gingen die er iets mee
deden.' Groenewegen: 'Toen werd
het tijd voor actie. We zijn met
een comité naar staatssecretaris
Langedijk-de Jong gegaan en heb
ben haar "uitgelegd dat we al jaren
bezig waren te doen wat de rege
ring wilde, namelijk als particulieren
participeren in woningbouw, maar
dat we geen enkele medewerking
kregen.'
Hoewel het een goed gesprek was,
bleef het daarna lang stil. 'Later heb
ben we begrepen dat ze de kwestie
wel had aangekaart bij minister Mar
cel van Dam, maar dat de provincie
niet meewerkte.' Toen ze vonden
dat ze wel lang genoegen hadden
gewacht, toog opnieuw een delega
tie naar Den
te noemen vind ik dat iedereen in
die jaren wel één of meer keren
heeft geschitterd. Er viel zó veel
uit te zoeken en te regelen en dat
gebeurde iedere keer door anderen.
Het was niet het project van ons of
andere bestuurders, maar van de
hele vereniging.'
Een aannemer werd gevonden in de
firma Kingma uit Lelystad. 'We heb
ben geen openbare aanbesteding
gehouden, maar iemand gezocht
die in onze plannen paste. Er is
gewerkt met een open begroting.
Daarin was duidelijk wat het budget
was en waar eventueel kon worden
bezuinigd door zelf werk te ver
richten. Dat ging allemaal in nauw
overleg.'
Een moeilijk karwei dreigde de ver
deling van de huizen te worden.
Haag. Rijk:
'Het was erg
spannend,
de regering
stond op het
punt te val
len. Maar
we hadden
succes. De
dag voordat
dat daadwerkelijk gebeurde, gaf
Van Dam de provincie persoonlijk
opdracht 43 contingenten aan Texel
te geven, met daarbij de voorwaar
de dat de gemeente deze alleen aan
ons mocht geven.' Oosterhuis: 'Ik
herinner me nog dat de telefoon op
mijn werk ging. Toen ik opnam, zei
een ambtenaar met grafstem: er lig
gen 43 contingenten klaar.'
Daarna kreeg de vereniging het
druk, want de provincie stelde als
voorwaarde dat de ledenadmini
stratie, alle bouwtekeningen, bank
garanties en andere harde bewijzen
dat de bouw kon beginnen binnen
een paar weken zouden worden
ingeleverd. Het was inmiddels eind
1982, ruim dne jaar na de oprich
ting. Rijk: 'De vertraging was enorm.
Maar daar zat ook een gunstige
kant aan, want de rente was inmid
dels gezakt naar acht procent.'
In rap tempo werd het project daar
na naar een goed einde gevoerd.
Daarbij was opnieuw een hoofdrol
gereserveerd voor de werkgroe
pen. Groenewegen: 'Belangrijk om
maar in de praktijk viel het toch
mee. Rijk: 'ledereen diende een
eerste en tweede keuze in en dat
werkte prima. De één wilde de tuin
op het zuiden, de ander had een
voorkeur voor een weids uitzicht
en een derde wilde juist besloten
wonen. Dat werkte pnma.' Oos
terhuis: 'Heel belangrijk was ook
we elkaar inmiddels door en door Dat kwam ook door de aannemer.
oh, oh. Binnen een paar minuten
zat ik met de directeur zelf om tafel.
Uiteindelijk hebben we een heel
gunstige afspraak kunnen maken
met Jos Kager.'
Een flinke puzzel was ook de
geschikte betalingswijze. De keuze
viel op het betalen van de aanne
mer in termijnen. 'Uit een grote pot
die werd gevuld door iedere maand
een bedrag uit de hypotheek van
de leden te halen. Dat gebeurde
volgens een eerlijk systeem, waarbij
je betaalde op basis van wat er aan
jouw huis was verricht.'
Slotonderdeel van het hele project
was het afbouwen, van de huizen,
waarbij de aankomende bewoners
flink konden besparen op de kos
ten. In oktober 1983 waren de eer
ste huizen klaar, in
februari 1984 de
laatste. Oosterhuis:
'Er waren verschil
lende afbouwpak-
ketten. Je kon bij
voorbeeld alleen
schilderen en de
deuren afhangen.
Dan kreeg je niet
zo veel terug. Maar
er waren ook mensen die zelf het
elektra aanlegden en de plafonds
plaatsten. Als je handig was en
er veel tijd in wilde stoppen, kon
je wel ƒ12.000,- besparen.' Rijk:
'Het leuke was dat mensen elkaar
hielpen en vaak samen stonden te
timmeren, ledereen liep bij ieder
een binnen. De sfeer was geweldig.
kenden. Natuurlijk, er was wel eens
wat, maar het werd altijd opgelost.
De sfeer was vriendschappelijk en
iedereen stelde zich inschikkelijk
op.'
Een ingewikkelde kwestie was wei
het vinden van een hypotheekver
strekker. Besloten werd een geza
menlijke lening af te sluiten, om
zodoende een sterke onderhande
lingspositie te hebben. Oosterhuis:
'Ik weet nog dat ik een bank bin
nenliep en vertelde dat ik graag
informatie over hypotheken wilde. Ik
liep in die tijd in een militaire jas en
met haar tot op mijn schouders. Zei
de baliemedewerkster: daar staan
de foldertjes. En ik: nee, ik wil graag
39 hypotheken afsluiten. Zij weer:
Dat was een prima vent. Bovendien
waren de onderaannemers allemaal
Texelaars. Die vonden het leuk wat
hier gebeurde.'
Hoewel ongeveer de helft van de
oorspronkelijke bewoners - onder
wie Groenewegen en Oosterhuis
- zijn verhuisd en vervangen door
anderen, is het nog steeds goed
wonen in de Schoudieck. Rijk: 'In
de beginjaren stond er plotseling
zomaar een kerstboom in het mid
den van de straat. En met Oud en
Nieuw was er snert voor iedereen.
Dat is wel wat veranderd. Maar het
is hier nog steeds erg gezellig.'
Joop Rommets
