'Uiteindelijk denk ik dat
Texel er beter van wordt'
Waterstaatsmannen over naar gemeente
'Prettig dat kogel
nu door de kerk is'
'Met gezond verstand kom je een eind
Rijkswaterstaat verdwijnt langzaam van Texel
Van 'eigen identiteit' tot
deel van Noord-Holland
TEXELSE 7 COURANT
Wethouder Peter Bakker over haven:
DINSDAG 25 NOVEMBER 2008
Moeten we blij zijn met de overname van de haven van
Oudeschild, wat gaat er veranderen, wat merken de
gebruikers ervan, levert het de gemeente geld op en hoe
veel? Vragen te over aan Peter Bakker, die als wethouder
verantwoordelijk wordt voor de haven.
Wat gaat de gemeente straks Harlingen, Den Oever en Terschel-
doen met de haven?
'Het gebruik zal voorlopig niet ver
anderen en ook de mensen waar
mee de gebruikers straks hebben
te maken, blijven dezelfde. Onder
deel van de deal met Rijkswa
terstaat (RWS) is namelijk dat de
havenmeesters en andere mede
werkers bij ons in dienst komen.
Als gemeente richten we Havenbe
drijf Texel op, dat verantwoordelijk
wordt voor beheer en onderhoud
van de haven.
Chris van der Meer en Stephan Kikkert, nu nog werkzaam bij Rijkswaterstaat, vanaf 1 december in dienst van de gemeente.
'We zaten 22 jaar geleden al bij
burgemeester Schipper om te
praten over de overdracht van
de haven. Zo lang zweeft dat al
boven ons hoofd. Nu is eindelijk
de kogel door de kerk en dat is
prettig. Ik heb er een goed gevoel
over', zegt Chris van der Meer,
die meer dan 27 jaar in dienst
is bij Rijkswaterstaat. Net als
Stephan Kikkert en vier andere
Texelse collega's bij RWS treedt
hij per 1 december in dienst van
de gemeente.
Als zoon van de opzichter Gebou
wen en Terreinen bij RWS kreeg
Van der Meer (57) het werk met de
paplepel ingegoten. Het leek dan
ook vanzelfsprekend dat hij toen
zijn vader met pensioen ging, in
zijn voetsporen trad. Vóór het zover
was, had hij na de LTS vijftien jaar
als timmerman gewerkt bij verschil
lende bedrijven. Het werk bij RWS
lag in het verlengde. 'Mijn eerste
klus was het timmeren van een
damhek.' Het was de tijd dat RWS
het onderhoud en beheer helemaal
zelf deed. 'Ik werkte samen met
Sieme Timmer en Joop Smit. We
beheerden-de havenomringdijk en
de dijk voor Oudeschild en de Vol
harding en de havens, de superke
ring aan de westkant, het brandpad
in de Slufter en noem maar op. We
reden vrijwel dagelijks rond over
het eiland en hadden een auto vol
gereedschap. We hadden ook veel
gebouwen, zoals dienstwoningen
en het kantoor aan de Keesomlaan
en deden vrijwel alles. Ik heb hier in
Oudeschild bijvoorbeeld mijn eigen
kantoor gebouwd
Reorganisaties en andere inzichten
gingen niet aan hem voorbij. 'Van
opzichter werd ik toezichthouder
en na opheffing van de dienstkring
Texel op 1 januari 2006 zijn we
bij het waterdistrict Noord-Holland
in IJmuiden gekomen. Daar ben
ik inspecteur OBH (Onderhoud,
Beheer en Handhaving) geworden.
Energiebeheer
We deden eerst zelf het klein onder
houd, vanaf begin jaren negentig
namen we schades op, besteed
den het werk uit bij aannemers en
controleerden of die hun werk goed
hadden gedaan. Ik hield de voor
raden bij en bestelde spullen voor
het onderhoudbestek. Ook energie
beheer behoorde tot mijn taken. Het
streven was om aan de Keesomlaan
in Den Burg het gebruik met 17 pro
cent te verlagen, maar we kwamen
uit op 34 procent, het dubbele dus.
Vanaf 2Q03 hield ik ook toezicht
op het zinkwerk aan de zuidoost
kust. En in 2005 hebben we 35.000
vierkante meter aan zinkstukken op
de zuidoostkust en op de noord
punt (Robbegat) afgezonken. Ik zat
ook in de gladheidsbestrijding. We
strooiden de wegen van RWS en in
het verlengde daarvan namen we
ook stukken weg van de gemeente
mee. Ik kom nu regelmatig op de
haven en controleer de technische
staat van het remming-, straat- en
ander werk of het voldoet aan de
eisen in het prestatiebestek. En ik
inspecteer 33 kilometer strand en
de duinpaden-strandslagen.'
In dienst van de gemeente Texel
maakt Van der Meer straks deel
uit van de afdeling Infra en Bouw,
die verantwoordelijk wordt voor het
beheer van de haven. 'Ik word daar
algemeen medewerker en ga me,
net zoals tot dusver, waarschijn
lijk bezig houden met inspectie
van wegen, de haven en dat soort
zaken. We hebben prima gesprek
ken gehad, dus ik denk dat het wel
goed komt.'
Stephan Kikkert (34), die als
schakel heen en weer pendelt
tussen Texel en het hoofdkantoor
in IJmuiden en aanspreekpunt
voor RWS op Texel is, gaat aan
de slag bij de afdeling Infra en
Bouw van de gemeente, 'leder
een heeft daar een specialisatie,
achter mijn naam komt straks
Haven te staan. Daar ben ik blij
mee. Ik hou van veranderingen en
vind het werken met water leuk,
vooral als de omstandigheden bij
zonder zijn.'
Pratend over onverwachte gebeur
tenissen, beginnen zijn ogen te
glimmen. 'Ik mag het eigenlijk niet
zeggen, maar nadat de boot op
18 januari 2007, toen het zo hard
stormde, de brug in Den Helder had
geramd, vond ik het een fantasti
sche uitdaging om te zorgen dat
de boot weer zo snel mogelijk kon
varen. Er moest van alles worden
geregeld, heen en weer gebeld en
er moest een werkboot komen om
de zaak te kunnen repareren. Pro
bleem was dat de brug bij de ingang
naar het terrein van de marine niet
open kon en die werkboot niet kon
komen. Na veel telefoontjes lukte
dat uiteindelijk toch en kon de stei
ger uiteindelijk provisorisch worden
gemaakt. Dit met hulp van collega's
uit IJmuiden, die in Den Helder
zorgden voor de reparatie.' Kik
kert benadrukt ook het teamwerk
met TESO, collega's en aannemers
in die dagen. 'Dat gebeurt achter
de schermen en zien mensen niet,
maar het geeft veel voldoening als
het uiteindelijk lukt.' Andere speci
ale klussen waarvoor hij tijdens zijn
storingsdiensten bijzondere acties
moest ondernemen waren de stran
ding van de helikopter en het oprui
men van paraffine en andere smur
rie van het strand.
Dat hij dit soort klussen bij RWS zou
doen, had hij niet gedacht toen hij
zijn opleiding Werktuigbouwkunde
(specialisatie Petroleum- en Gas-
onderhoudstechniek) aan de MTS
volgde. 'Ik had nadien een baantje
bij de Gamma en kon via een uit
zendbureau bij RWS aan de slag.
Ik begon op het strand, met Jaap
Kreeft en Frits Bonne. We hiel
den toezicht op de strandhoofden,
zandsuppleties en baggerwerk. In
1998 kwam ik in vaste dienst en
kreeg er onder meer het toezicht op
het onderhoud van de haven van
Oudeschild bij. In 2002 verplaatste
mijn werk zich naar de voorberei
ding van projecten, onder andere
voor de nieuwe havenhoofden van
de veerhaven, die ik deels heb gete
kend en ik was als directievoerder
betrokken bij de uitvoering. In 2004
ben ik een aantal maanden 'cen
traal punt' geweest, zeg maar een
controlerende taak. Nadien werd ik
projectleider. Als zodanig maakte
ling en onze heffing daarop afge
stemd. Gebruikers gaan dus beta
len, maar krijgen daar bepaalde
voozieningen voor terug.'
De gemeente krijgt een bruids
schat van €21,6 miljoen. Hoe
kom je tot zo'n bedrag?
'Dat is een lang verhaal, waarover
anderhalf jaar is onderhandeld,
boeken zijn volgeschreven, bere
keningsmethodieken gemaakt,
inflatiecorrecties, rente en tabel
len en berekeningen gemaakt. Het
We kunnen die als gemeente zelf- gaat ook niet over kleingeld,
standig blijven exploiteren of kie
zen voor een PPS-constructie.
(publiek private samenwerking,
een samenwerkingsvorm tussen
de gemeente en één of meer pri
vate ondernemingen). Bij partners
Er is ook rekening mee gehouden
dat het rijk de damwand heeft
vernieuwd en de haven heeft uit
gebaggerd, dus dat we een goede
haven over waarmee we voor tien
waarmee je samenwerkt moet je tallen jaren vooruit kunnen. We
denken aan bedrijven die nu al
betrokken zijn bij de aanleg of het
onderhoud van de haven.'
Is die keus al gemaakt?
'Nog niet. De keus die we maken
moet financieel en juridisch water-
krijgen al dat geld niet ineens,
maar verdeeld over vele jaren en
naarmate we het nodig hebben.
Want ook het onderhoud komt niet
ineens. Uitgangspunt is dat we
boekhoudkundig en onderhouds-
technisch gezien neutraal, dus op
dicht zijn en dat vergt tijd. Normaal nul uitkomen. Waarbij wij verwach-
gesproken ga je voor dit soort ten dat we door het verder ontwik
zaken partnerschappen aan voor
20 of 40 jaar. Ik zie de haven als
een tweetrapsraket. De eerste vijf
jaar richten we ons als zelfstandig
Havenbedrijf Texel, met hulp van
anderen, vooral op onderhoud en
beheer. Die tijd benutten we ook
om ideeën te vormen voor de toe
komst, die uit te werken en tot een
definitieve constructie te komen.'
Waarom vijf jaar?
ik samen met Kees Smit en Rob
Bakker een prestatiebestek voor
al het onderhoud van de werken
op Texel die bij het rijk in beheer
zijn. Onder meer voor de haven
van Oudeschild. Die werkwijze was
een omslag bij RWS, want tot die
tijd bepaalden wij wat en hoe een
aannemer een klus deed. De ver
andering was dat een aannemer
voortaan, binnen bepaalde rand
voorwaarden, de vrijheid kreeg om
bagger- of ander werk naar eigen
inzicht uit te voeren.
Mits hij het werk goed uitvoerde en
daar werd hij ook op afgerekend.
Ooms en De Vries en Van de Wiel
pakken dat goed op en de samen
werking verloopt naar tevredenheid.
Ze hebben de goede mentaliteit en
zijn betrokken. Het leuke van RWS
vind ik ook dat je als je gewoon je
gezonde verstand gebruikt, je een
eind komt. En regelmatig bijscholen.
Daar heb ik nooit spijt van gehad.'
kelen van de haven uiteindelijk
op een positief resultaat kunnen
uitkomen.'
Een onderneming dus met winst
oogmerk?
'Als je als gemeente de haven
overneemt, dan moet je daar als
ondernemer naar kijken. Vandaar
Havenbedrijf Texel. Winst maken
is voor de gemeente niets nieuws.
Kijk naar de ontwikkeling van De
Volgens het rapport van de Stuur- Volmolen, die een positief resultaat
groep Brokx-nat uit 1988, dat nog heeft. Maar ook voor de ontwikke-
steeds de basis is voor financie
ring en overdracht van de haven,
moet de gemeente een eventuele
waardevermeerdering van gron
den die binnen vijf naar na de
overdracht plaatsvindt, afdragen
aan de Dienst der Domeinen.
Zo'n waardevermeerdering kan
ontstaan als we woningen of
recreatie gaan ontwikkelen op de
haven. Bijvoorbeeld op de plek van
de asfaltcentrale of op de kade bij
het dok. Als je dat toestaat, dan
wordt die grond meer waard. Na
vijf jaar mag de gemeente deze
waardevermeerdering zelf houden.
Als je die ontwikkelingen wilt toe
staan, dat moet je eerst een nieuw
bestemmingsplan maken. Daar
voor heb je die vijf jaar wel nodig.
Als je kiest voor een gemeen
schappelijk bedrijf (PPS), is die
tijd ook nodig om de partners aan
elkaar te laten wennen, om dui
delijkheid te hebben over wie wat
mag doen èn wat er mogelijk is op
basis van Europese regelgeving.'
Wat merken de gebruikers er
van?
'Uit gesprekken met gebruikers
is een wensenlijstje naar voren
gekomen. Bijvoorbeeld aansluitin
gen voor stroom en leidingwa
ter. Die gaan er komen, net zoals
een havenvangstinstallatie, waarin
vaartuigen hun afval kwijt kun
nen. Daar staat tegenover dat ze
havengeld gaan betalen, wat als
rijkshaven niet werd geïnd. Voor
de hoogte daarvan hebben we ook
gekeken naar gemeentehavens als
ling van de Groeneplaats hebben
we een berekening gemaakt met
een positief resultaat.'
Past het exploiteren van een
haven wel bij de kerntaken van
de gemeente?
'Dat kun je je afvragen. Misschien
in een constructie zoals we die
nu bij de Bolder hebben, waarbij
de gemeente op afstand bestuurt.
Daarin zou het heel goed pas
sen. Het havenbedrijf wordt voor
lopig ondergebracht bij het team
Infra en Bouw van Gemeentewer
ken. Die is nu al verantwoordelijk
voor alle 'natte zaken' op eiland
die onder verantwoording van de
gemeente vallen, zoals, riolering,
strand en kustzaken.'
Moeten wij blij zijn met de over
name van de haven van Oude
schild?
Bakker. 'Uiteindelijk denk ik dat
Texel er beter van wordt. Het
rijk heeft namelijk geen belang
bij regionale en lokale havens en
concentreert zich op de grote
havens, zoals Amsterdam en Rot
terdam. Wij hebben wél belang
bij de haven, vanuit het perspec
tief van toerisme, visserij en als
werkhaven is de haven voor onze
infrastructuur van toegevoegde
waarde. Het biedt dus voordeel
dat we er straks zelf zeggenschap
over hebben.'
Een feestje is dus wel op zijn
plaats?
'Het past in deze tijd niet om uit
bundig de bloemetjes buiten te
zetten. Maar we laten het niet
ongemerkt passeren. We organi
seren voor de genodigden onder
meer een historische toer langs
allerlei kustwerken die RWS in
het verleden op Texel heeft gere
aliseerd, zoals de strekdammen,
havens, dijkwerken, strandhoof
den en zandsuppletie.'
Met een eigen kantoor, 20 tot 25 medewerkers, de ver
antwoording over dijken, strand en duinen en meerdere
havens was Rijkswaterstaat (RWS) hier alom aanwezig.
Maar het rijk stoot steeds meer taken af. Als straks de
haven van Oudeschild ook is overgedragen, dan blijft er
voor RWS nog maar weinig over. Ook aan menskracht.
Slechts één man die kantoor houdt bij de veerhaven. De
redactie besprak de veranderingen met Theo Aarsen,
directeur directie Water, Scheepvaart en Realisatie Infra
structuur van RWS.
Waarom trekt Rijkswaterstaat zich
steeds meer terug?
'De overheid is zich de laatste twin
tig jaar op hoofdtaken gaan con
centreren en wordt daardoor kleiner,
flexibeler en goedkoper efficiënter.
Lokale en regionale verantwoorde
lijkheden die eerder bij het rijk zaten
zijn, zijn bij de andere lagere overhe
den zoals provincie, gemeenten en
de hoogheemraadschappen terecht
gekomen. In 1990 heeft het rijk de
eerste gesprekken met de gemeente
Texel gevoerd over de haven van
Oudeschild.'
Dat is lang geleden. Waarom heeft
de overdracht zolang geduurd?
'Voor een gemeente als Texel is zo'n
haven een hele onderneming. Er is
lang en zorgvuldig over gesproken,
over hoe en tegen welk bedrag. Het
is een paar keer afgeketst omdat de
gemeente het niet aandurfde en als
een te zware last beschouwde. Maar
het is altijd in goed overleg gegaan.
RWS betaalt de komende tien jaar
het beheer en de salarissen van de
mensen en dan nog een bedrag om
de kosten die in de toekomst moe
ten worden gemaakt in één keer af
te kopen. Dan had je de damwan-
den. Die vertoonden slijtage en dat
was best een risico. Die hebben we
vervangen en we hebben de haven
uitgebaggerd. De haven wordt klip en
klaar opgeleverd.'
Waarom wél de haven van Oude
schild overgedragen en niet de
veerhaven?
'Het rijk heeft de plicht ervoor te zor
gen dat elke Nederlander, dus ook de
Texelaars, op een normale manier hun
woonplaats kunnen bereiken. Er ligt is
geen tunnel of brug, dus de veerver-
binding is een ontbrekende schakel in
het verkeersnetwerk. Het rijk biedt de
infrastructuur voor de onderneming
die de verbinding onderhoudt, in dit
geval TESO en dat zie ik direct niet
veranderen. Maar misschien stoot het
rijk in de toekomst ook deze taak af.
Hoe kijkt RWS terug op de 'Texelse
tijd'?
'Texel was voorheen een apart dis
trict, met een aparte organisatie en
een eigen identiteit. Er werkten hier
20 tot 25 mensen en we hadden
een eigen kantoor. Nu is Texel meer
deel van Noord-Holland geworden.
We coördineren het werk vanuit het
waterdistrict Noord-Holland hoofd
kantoor in IJmuiden. Maar Texel blijft
voor ons een bijzonder eiland met een
eigen sfeer en waarmee we intensief
in contact zullen blijven.'
Heeft Texel bijzondere waarde voor
RWS?
'Toen we in 1990 met de zandsupple
ties begonnen, hebben we dat voor
het eerst op Texel uitgeprobeerd.
Toen bleek dat het hier goed werkte,
hebben we besloten dat dit de manier
was om voor de hele Nederlandse
kust de basiskustlijn op zijn plek te
houden. Zand is daarvoor het goed
koopste materiaal.'
Wie is nu verantwoordelijk voor de
kustverdediging?
'Globaal kun je zeggen dat de werk
zaamheden die vanaf het eiland
kunnen worden gedaan, zijn over
gedragen aan hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier en dat
werkzaamheden die vanaf zee wor
den uitgevoerd een taak blijven van
RWS. Het beheer en het onderhoud
van de dijken en de duinen is overge
dragen aan het hoogheemraadschap.
Uitzondering daarop is de dijk van
de Mokbaai, maar zodra die is ver
stevigd en verhoogd, dragen we ook
die over. Als het gaat om structurele
veranderingen aan de kust, bijvoor
beeld als het zeewater oprukt of het
fundament voor de kust verdwijnt,
dan blijft dat onze taak.'
Blijft RWS doorgaan met de zand
suppleties?
'Jaarlijks suppleren we in heel Neder
land 12 miljoen kubieke meter zand.
Texel is altijd goed voor één tot twee
miljoen kuub, dus een behoorlijk aan
deel. De kust beweegt altijd, dan
weer landinwaarts, dan weer naar
zee, maar het blijft altijd keurig in
evenwicht. Een deel van het aan- of
opgebrachte zand blijft op z'n plek,
een deel verdwijnt. Dat spoelt de
Waddenzee in, waardoor de bodem
meegroeit met de zeespiegelstijging.
We blijven daarmee doorgaan. De
Commissie Veerman, die zich heeft
gebogen over het beschermen van
de kust en het achterland, heeft zelfs
voorgesteld om honderd jaar lang
een extra zandsuppletie van 40 mil
joen kuub per jaar uit te voeren. De
kuststrook krijgt dan heel geleidelijk
extra duinen en in 2100 zal de Neder
landse kuststrook dan 1 kilometer
breder zijn. Door extra suppletie gaan
zich nieuwe duinenrijen vormen en
wordt de kustverdediging langzaam
versterkt. Dat betekent dat we de
kust stevig blijven onderhouden.'
Hoe hoog stijgt de zeespiegel de
komende honderd jaar?
'De meningen lopen uiteen. De Com
missie Veerman heeft als maximum
1.30 meter genoemd en voor het jaar
2200 zelfs vier meter. Dat het beperkt
blijft tot 10 tot 20 centimeter lijkt me
onwaarschijnlijk.'
Hoe groot is de kans dat we,
ondanks alle inspanningen, toch
overstromen?
'Er is altijd een bepaald risico, maar
die is uiterst klein. 'Bij de huidige
zeewering is er een kans van één op
de tienduizend jaar dat de boel over
stroomt. Bij de dijk van de Mokbaai
is die kans nu één op de vierduizend
jaar, vandaar dat we die vanaf vol
gend jaar gaan verhogen en verste
vigen.'