Cornells Witte had voor elke zoon een boerderij
Protest tegen zinloos geweld
TEXELSE 11 COURANT
'Je kunt wel spreken
van Witte-dynastie'
'Gesprekken gingen
altijd over het werk'
Fietsers maken
kans op diner
DINSDAG 22 SEPTEMBER 2009
de boerden],
werden
Comelis Witte, ook wel bekend als
Keesie Piet, was een man met vele
gezichten.
Sint Marcus, 's Hertogenbosch,
Dordrecht, Wezenspyk, De
Bemes, De Nes, Driehuizen, Sint
Willibrord, de Cornelis Pieter
hoeve. Allemaal boerderijen die
in handen zijn (geweest) van
Cornelis Witte (1871-1961) en
zijn nazaten. De legendarische
Keesie Piet kreeg achttien kin
deren bij twee vrouwen, waarvan
veertien zoons. Zelf ooit begon
nen op een boerderij van de
familie, werkte hij zo hard en met
zoveel handelsgeest, dat hij elke
zoon die voor zichzelf wilde
beginnen een hoeve met land
kon bieden. Zaterdag kwamen
ruim 50 van de 76 kleinkinderen
met hun partners bij elkaar voor
een neven- en nichtendag.
'Een mannetjesputter', conclude
ren Truus Haarsma-Witte (84),
Marius Witte (81) en Theo Witte
(79) eensgezind, wanneer hen
wordt gevraagd herinneringen aan
hun vader op te halen. Zij zijn res
pectievelijk het veertiende, zes
tiende en zeventiende kind van
Cornelis Witte en de laatsten die
nog in leven zijn. 'Wij behoren tot
de jonkies. We hebben met z'n
allen nooit tegelijk aan tafel geze
ten. Onze oudste broers en zusters
zijn meer dan twintig jaar ouder.
Die waren het huis al uit toen wij
werden geboren. Maar het was een
heel gezelschap als we zaten te
eten, aan die lange tafel op Sint
Marcus. Als er veel waren, zat een
deel op de opbouw van de kelder.'
Witte senior was een man met vele
gezichten. Hij werkte hard en vroeg
daarbij veel van zichzelf én van zijn
kinderen. Zoals destijds gebruike
lijk werkten de jongens vooral bui
tenshuis, de meisjes hielpen hun
moeder. 'Stoffen, schoonmaken,
poetsen. Moeder had wel hulp,
maar er was altijd wel wat te doen',
vertelt Truus. 'Wij maakten ook
kaas en boter. Dat was normaal,
tot we gingen trouwen. Als er tijd
over was, moesten we de jongens
helpen. Hier zus, hier hei je ok een
stiekelhakker, was het dan. Dan
moesten we stiekels hakken (dis
tels schoffelen, red.). Aan de ande
re kant hielpen Ton en Wim ons
met kaasmaken.'
Veeleisend was hij ook wat betreft
het kerkbezoek. 'Als kinderen gin
gen we wel lopend van Sint Mar
cus naar Den Burg om de mis te
bezoeken. Meestal gingen we met
paard en wagen, maar als die niet
beschikbaar waren, moesten we er
toch heen, vond hij. De wandeling
duurde ongeveer een uur. Een keer
belandden we in een sneeuwstorm.
Toen we weer thuis waren en had
den gegeten, vielen de ogen gauw
dicht.'
Met zoveel jongens was het aantal
gespreksonderwerpen in huize
Witte niet erg groot. Truus: 'Het
was een mannenaangelegenheid.
Het ging altijd over het werk, het
land, de boerderij. Moeder hield
zich meestal afzijdig. Ze was een
lieve vrouw, maar ze kon er niet
goed over praten. Als je daar nu
over nadenkt, was dat misschien
vreemd. Maar wij wisten niet beter.
Ik heb ook nooit meegesproken
over het werk. Dat deden alleen de
jongens. En ik moet zeggen: ik heb
toch een heel fijne jeugd gehad.'
per Frans Franszoon Witte, ook I
wel Frans de Wit of Frans Watté I
genoemd, die twee kreeg: BjgqP
en zee-
man en kreeg Jan
boer in Den zorgde «wl
voor een nageslacht. Zo was
ene Jan Witte vader van 21 kinde- jjjf V 1H[' J^^B
ren, verwekt bij vier vrouwen. Kee- Hrk iwjBp, 'B
sie Piet, de hoofdpersoon in dit A H
verhaal, was de zoon van één van
hen, Pieter Janszoon Witte (1836- ,V *2 4 i Lj .^B
1890), getrouwd met Keetje Ger- jS&
ritsdochter Schraag (1837-1907). ^^B^^^B'
Hij werd geboren op De Nes bij
Oosterend en werd na zijn huwelijk f B
in 1898 boer op Wezenspyk bij Den HaaPlgBB BH
Hoorn, dat eigendom van de fami- 1^;Tv til} y r^Bt"""^» i k&Ê
lie was. Samen met eerste A r Dl Ak H^BhBF]
vrouw Cornelia vier m IW BIB^^^^BI I W
Na een de
eige-
naar en verhuisde Keesie Piet in I
1907 naar Noorderbuurt. 'Die boer-
huurde hij van
Op Noorderbuurt werden nog eens Bijna alle broers en zusters Witte feestelijk bij elkaar. Staand: Theo, Wim, Marius, Ton, Jan, Jaap, Thijs en Tinus. Zittend:
vijf kinderen oeboren Na de dood herrit, Emma, Agatha, Joop, Truus, Kees en Piet. Alleen Cornelia ontbrak. Henk en de eerste Wim waren al jaren eerder
1zljnSSwas CoSis 3e"'"HC""!
inmiddels hertrouwd met Grietje
Barhorst, die veertien kin-
deren zou krijgen. Eén van hen, stuitte zelfs in brede kring op onbe- die als enige zijn heil zocht aan de
Willem, overleed op anderhalfjarige grip. De polder was nog nauwelijks
leeftijd, waarna de volgende gebo- ontgonnen en op de voormalige
rene dezelfde naam kreeg. Henk, zoute kwelders wilde maar weinig
nummer veertien in de rij, werd tij- groeien. Witte senior geloofde ech- op De Bemes (later Cornelis Pieter-
zuidkant van het eiland, op Wezens
pyk. Thijs belandde op Sint Mar-
Zaterdag was er familiedag met de
kleinkinderen van Keesie Piet en
hun partners, die elkaar lang niet
cus, Joop op Sint Willibrord, Tinus allemaal kenden. Ze voerden geani-
dens de Russenoorlog door Duit- ter in de mogelijkheden en liet zich hoeve genoemd) en Theo eerst op
Witte senior
stond
bekend als
een man
van weinig
woorden,
maar als het
hem niet
zinde, kon
hij behoor
lijk kwaad worden. Wie het in zijn
ogen al te bont maakte, kon zelfs was teruggekeerd van tewerkstel
een klap van zijn stok krijgen. Tege- ling in Assen.
sers van zijn fiets geschoten, een niet van de wijs brengen. Hij werd 'de ouwe skuur' bij Sint Marcus en
daarbij geholpen door
zoon Kees (ook wel Cor
genoemd), de zevende
in de rij, die samen met
de Heidemaatschappij
een groot project op
touw zette, waarbij brede
sloten werden aangelegd
en drainagebuizen wer
den ingegraven, waar- was gelijke monniken, gelijke kap-
paar dagen nadat hij heelhuids door het zout uit de bodem werd pen voor vader, leder kreeg zijn
gehaald.
meerde gesprekken over hun fami
liebanden, bekeken enthousiast
een kleine tentoonstelling met oude
later op Sint Marcus zelf. De onge- foto's en krantenknipsels over de
huwde Jan ging bij broer Piet op 's
Hertogenbosch werken, alleen
Wim en Ton (en de overleden Henk)
werden geen boer.
Truus, Manus en Theo zijn ervan
overtuigd dat bij de verdeling nie
mand bewust bevoordeeld is. 'Het
lijkertijd was hij 'zeer attent en
sociaal bewogen'. Marius: 'Als
katholieken zaten wij bij Oosterend
rondom in de gereformeerden,
maar problemen hadden we nooit.
Hij ging met iedereen goed om.'
Dat was niet voor de hand liggend,
in een tijd waarin er volop strijd
was tussen de aanhangers van de
Keesie Piet en zijn gezin woonden
negen jaar op Noorderbuurt, voor
dat ze zich in 1916 vestigden op
Sint Marcus, een boerderij die hij
zelf had gebouwd. Dat gebeurde
met hulp van zijn zwager Anton
Barhorst, die volgens Truus, Marius
en Theo de rechterhand van hun
vader was en 'ontiegelijk veel werk'
verschillende geloven, ook bij de voor hem deed. Marius: 'Sint Mar-
De kosten werden voor een groot
gedeelte betaald
door de overheid.
'Dat project duur
de maar liefst
twee jaar. Maar
het was al het
werk en geld
meer dan waard,
want de oogsten
erfdeel. Ook de meiden - Cornelia,
Agatha, Emma en Truus -, zij kre
gen het uitgekeerd in geld.' Zijn
schoolqaande jeuqd. 'Als de Boog- cus bestaat uit twee vierkanten. De waren daarna enorm. Bij de fabriek rechtschapenheid was volgens de
3 i i -w.;„« cr Hrlo öcrn holannrnko raHpn wan
aards langs de School met de Bij- balken waren afkomstig uit een
bel moesten, was er altijd herrie, driemaster, die was gestrand bij De
Dan kregen ze steun van de Kager- Cocksdorp. Het hout werd door
tjes en werd er gevochten met de het Eierlandsch Kanaal vervoerd,
konden ze bijna niet geloven dat er
zoveel producten vanaf kwamen.
We kregen landelijke bekendheid.
drie ook een belangrijke reden van
het succes van Witte senior. 'Het
was geen gemakkelijke man, maar
bullepees.' Hij grijnst: 'Weet je wat maar moest daarna nog een flink het hele land om te kijken. Toen
Ze kwamen met bussen tegelijk uit hij was eerlijk en kwam zijn afspra-
dat was? Nee? De piemel van een
geslachte stier. Die was heel taai
en je kon er hard mee slaan.'
stuk over het land. Moet je je voor
stellen wat een werk dat is
geweest.' Theo: 'Ik heb nog steeds
bewondering voor de timmerlieden
Cornelis Witte was telg van een die het werk hebben gedaan. Dat
omvangrijk geslacht, dat sinds waren de Timmers, uit Oosterend.'
1730 op Texel woont. Op een klei- Als teken van dank voor zijn harde
ne (protestantse) tak na zijn ze werk mocht Barhorst wonen in het
allemaal nazaten van grondschip- een paar jaar eerder gebouwde
'witte huussie', dat honderd meter
van Sint Marcus staat en waar
tegenwoordig Keesie Piets klein
zoon Ewald Witte woont.
was vader wel trots. Ook op Kees,
ken na. En hij was altijd op tijd,
daar was hij heel sterk in. Elke
want die had hem zover gekregen veertien dagen gingen we van Sint
het op die manier aan te pakken.'
Witte werd in de loop der jaren
steeds succesvoller. Ten slotte was
hij zo vermogend, dat hij voor iede
re zoon die boer wilde worden een
hoeve en land had, of in ieder geval
bemiddelde bij de verwerving
ervan. Hoe de verdeling precies tot
stand is gekomen, durven Truus,
Manus en Theo met te zeggen.
'Veel heeft zich natuurlijk voor onze
tijd afgespeeld. Onze broer Piet
ging al heel vroeg naar 's Herto
genbosch en Jaap naar Dordrecht.
Later ging Kees naar De Bemes en
Gerrit naar De Nes. Of vader eerst
nog eigenaar was of dat hij dat
wel uit de hoeveelheid grond die samen met de jongens was, weten
Marcus naar de kerk in Den Burg.
Met paard en wagen en aan de
Schorrenweg werd buurman Kager
opgehaald. We moesten van ver
komen, maar zaten nooit te laat in
de kerk.'
Wittes en maakten - in twee bus
sen - een tocht over het eiland,
waarbij alle belangrijke locaties uit
de familiegeschiedenis werden
bezocht. Ook Truus. Marius en
Theo waren er bij. De eregasten
genoten volop. Theo: 'Ik vind het
een bijzondere gedachte, dat we
met zoveel mensen - neven en
nichten - met dezelfde achtergrond
bij elkaar zijn. Je kunt wel spreken
van een Witte-dynastie. Ik vind het
werkelijk een topdag.'
De bijeenkomst
stemde ook melan
choliek. Theo: 'Wij
worden ouder, we
zijn nog met z'n
drieén over. En Sint
Marcus staat te
koop, ik heb er in
twee perioden in totaal 55 jaar
gewoond. De laatste jaren in een
appartement, in het andere deel
wonen neef Henk en zijn vrouw.
Binnenkort hoop ik te verhuizen
naar een seniorenwoning in De Hof
in Oosterend. Net als mijn vader
ooit naar 't Hoffie ging, in de
Vliestraat. Dan komt er een einde
aan onze geschiedenis op deze
boerderij. Zo gaat dat, het is niet
anders.'
Joop Rommets
Op zijn nieuwe adres groeide Witte
senior uit tot een grote boer. Van
de familie Keijser kocht hij 's Herto
genbosch in Eierland. van Koning
de Bemes in Het Noorden. Dat het
niet om kleine aankopen ging, blijkt
tijd om te spelen. Hier vermaken Agatha,
voor een karretje gespannen schapen,
gemaakt.
Gerrit, Jan, Piet en Jaap en zich met twee
De foto werd rond 1912 op Noorderbuurt
deel uitmaakte van de transacties.
Bij 's Hertogenbosch ging het om
maar liefst tachtig hectare. Een
kwart verkocht hij door aan de
gemeente, die er de arbeidershuis
jes aan de huidige Muyweg op
bouwde. Niet altijd werden Wittes
stappen helemaal begrepen. De
aankoop van De Bemes (wat zoiets
als 'waardeloze grond' betekent)
bij de molen van Het Noorden
we niet. Maar als het er op aan
kwam, had hij het voor het zeggen,
zeker in de beginjaren, reken daar
maar op.'
De latere verdeling van de bezit
tingen had heel wat voeten in de
aarde. Het kostte veel hoofdbre
kens de waarde van grond en
gebouwen vast te stellen en onder
ling te vergelijken, vertelt Marius,
Theo, Truus en Marius Witte voor hun geboortehuis. Sint Marcus, bij Oost
Deelnemers aan de lammetjes
fietsroute maken zaterdag 26
september kans op een gratis
diner. Ook kunnen ze bij bedrijven
langs de route proeven van het
door Waddengoud gecertificeer
de Texelse lamsvlees.
De culinaire festiviteit is in het kader
van de Week van de Smaak georga
niseerd door VW Texel en Stichting
Waddengroep in het kader van de
Week van de Smaak. Bij Goènga in
Den Hoorn, Lindehoeve, Hoogvliet
en Klein Zeeland kunnen bezoekers
proeven van gerechten en hapjes
gemaakt van Texels lamsvlees met
het Waddengoud-keurmerk. Klein
Zeeland werkt hiervoor zelfs samen
met Texel Catering Ruud Boom. Bij
Texel Wool in Oudeschild. dat niet
langs de fietsroute ligt. kunnen
bezoekers een schoonheidsbehan
deling krijgen met cosmetica van
wolvet. Bezoekers van de deelne
mende bedrijven krijgen een 'smaak-
kaart'. Is deze culinaire strippenkaart
bij inlevering getekend door mini
maal dne van de vijf ondernemers,
dan maakt hij kans op een dinerbon
ter waarde van 50 euro, te besteden
bij Opduin in De Koog. Rebecca in
De Waal of Vincent aan de Randweg.
Deze restaurants doen mee aan de
National Gastronomy Award Wad-
densea 2009, een professionele
kookwedstrijd voor chef-koks uit het
Waddengebied. De Lammetjesfiets
route en de smaakkaart zijn verknjg-
baar bij WV Texel en www.texel.net
Willem Vlas derde
bij Archeon open
Boogschutter Willem Vlas heeft
zondag in het Archeon de derde
plaats behaald bij het Archeon
open van Die Scutterie van St.
Sebastiaen.
Op dit toernooi, dat voor de elfde
keer werd gehouden, worden twee
series van 36 pijlen geschoten op
een afstand van 36 el (24,48 meter).
Daarbij wordt de Engelse telling
gehanteerd, waarbij het aantal tref
fers hoger wordt aangeslagen dan
het aantal punten.
Vlas liet 71 treffers noteren en
behaalde 443 punten 17 maal
raakte hij het hart van het blazoen.
Veel rode ballonnen zaterdag in
Den Burg, waar onder het motto
Texel tegen zinloos geweld een
optocht door het centrum trok. De
stoet werd gegaan door majoretten
en de drum- en percussieband van
Excelsior.
Burgemeester Geldorp onthulde
met Jesse een tegel met daarop
een lieveheersbeestje, het symbool
tegen zinloos geweld. Ze beloofde
dat als de gemeente verhuist naar
het nieuwe raadhuis, de tegel daar
een plaatsje krijgt. Ook in andere
dorpen worden ze geplaatst, net
als bij diverse instanties die een
tegel kochten.
(Foto Gororti Ttmmonnao)
