'Het ging ons om het belang van de polder'
TEXELSE 11 COURANT
Eerste kind Nieuwe Wereld 'Van Texel' Machine maakt van natuurgras briketten
DINSDAG 6 OKTOBER 2009
Negen nog in levende zijnde oprichters van De Krim waren donderdag even terug op het vakantiepark. Van links naar rechts
staand: Meijert Boon, Jan van Heerwaarde, Roelf Siebinga, Bas van Beek en Henk Stark. Zittend: Henk Holtman (oud-
president-commissaris), Omer de Kind, Tinus de Graaf, Thijs van der Laan en Jan Graaf. tFoto Jeroen van hw..
Woensdagavond 23 juli 1969. In
de woonkamer van dokter Roelf
Siebinga aan de Kikkertstraat
verzamelen zich 27 bewoners
van De Cocksdorp en Eierland.
De mannen zetten eensgezind
hun handtekeningen onder een
brief aan de gemeente. Ze zijn
het er niet mee eens dat die de
RST een stuk grond bij het dorp
als camping wil laten exploite
ren. Ze willen dat zelf ter hand
nemen. Het is het begin van
vakantiepark De Krim.
Donderdag troffen negen nog
levende oprichters van weleer
elkaar opnieuw. De Krim had ze
uitgenodigd in verband met de
oplevering van de dertig familiehui
zen en het veertigjarig bestaan dat
dit seizoen wordt gevierd. De
negen keerden terug in de woon
kamer (nu van de familie Van den
Bent) waar het allemaal begon en
drie van hen verrichtten de officiële
opening van de familiehuizen.
De 'groep van 27'. zoals de oprich
ters werden genoemd, had in 1969
niet voor ogen een vakantiepark
met circa vijfduizend toeristische
slaapplaatsen te stichten. 'Het ging
ons erom dat tien hectare grond
die als camping kon worden geëx
ploiteerd niet naar de RST zou
gaan', haalde dokter Siebinga tij
dens het bezoek aan De Krim in
herinnering. Die tien hectare moest
in handen van Cocksdorpers
komen, was de algemene gedach
te. De groep leek vrijwel alles tegen
te hebben, maar met eigenzinnig
heid en een voor die tijd ongeken
de lobby bij de gemeenteraad werd
toch succes geboekt.
Tien hectare
De tien hectare was eigendom van
de gemeente. Gekocht in 1958
voor 23 duizend gulden van Piet de
Graaf, nadat de gemeenteraad in
1952 de hoek van de Postweg en
de Krimweg als 'recreatiekring' had
aangewezen. In totaal 76 hectaren
mocht voor toeristische ontwikke
lingen worden gebruikt, maar jaren
lang gebeurde er weinig, blijkt uit
het boek dat Hans Oosterhof
schreef bij het 25-jarig jubileum
van het vakantiepark.
Gaandeweg de jaren zestig ont
wikkelden burgemeester en wet
houders plannen de tien hectare
aan de Stichting Sociaal Toerisme
Texel (de latere RST) over te doen.
De RST zou dan een park met
'kamp- en tenthuisjes' kunnen
beginnen, evenals de Newomij uit
Naarden, dat diverse hectare grond
in de 'recreatiekring' had gekocht.
In De Cocksdorp ontstond het
gevoel dat ze buiten spel werden
gezet, terwijl het dorp beter af zou
zijn als de grond niet naar de RST
zou gaan.
Huiskamer
Dat leidde tot de bijeenkomst aan
de Kikkertstraat. Siebinga riep de
leden van het een paar maanden
eerder opgerichte Actiecomité
Eierland en andere bewoners van
de Noordkop bij elkaar, waarna die
avond de wens tot aanschaf werd
bekrachtigd in de brief met 27
handtekeningen aan het gemeen-
bestuur.
De brief werd gevolgd door een
uitnodiging aan de politieke partij
en om ook bij Siebinga te komen
praten. 'Dat was nieuw voor die
tijd', blikt de oud-huisarts terug,
'maar uiteindelijk hadden we van
elke partij raadsleden in de woon
kamer en dat heeft enorm gehol
pen.' Samen met Meijert Boon en
Cor Dros maakte Siebinga de
raadsleden duidelijk dat het de
groep menens was. Het leidde
ertoe dat de gemeenteraad op 2
september besloot niet in te stem
men met de verkoop aan de RST.
Burgemeester en wethouders
moesten eerst maar eens met de
'groep van 27' gaan praten.
Het werden een paar onaangena
me gesprekken. Van gemeentelijke
zijde was weinig tot geen animo de
tien hectare aan De Cocksdorp te
gunnen en ook de RST zag het
liever in haar handen komen. Onder
aanvoering van Siebinga, Boon en
Dros werd de strijd voortgezet. Een
belangrijke troef die daarbij uitge
speeld kon worden was dat de
RST gevoelsmatig werd beschouwd
als iets uit Den Burg.
Geld
Een van de cruciale momenten
was volgens het boek van Ooster
hof een bijeenkomst in het café
van Onno Kikkert op 17 december
1969. Er moest geld op tafel komen
om de gemeente te laten zien dat
exploitatiemaatschappij De Krim,
zoals de organisatie die de cam
ping moest runnen inmiddels werd
genoemd, in staat was de grond te
kopen. Er waren die avond twintig
mensen aanwezig en zij zeiden
gezamenlijk 94 duizend gulden toe,
variërend van 500 tot 12.000 gul
den per persoon. Het intekenen
werd gecoördineerd door kandi
daat-notaris Henk Holtman, de
latere president-commissaris van
De Krim.
De toezeggingen waren hard,
slechts één persoon kwam de
belofte met na. Toen het nieuws
Den Burg bereikte, was het pleit
min of meer geslecht. Op 27 janu
ari 1970 besloot de raad dat de
tien hectare naar exploitatiemaat
schappij De Krim moest gaan.
Zegen
Volgens Siebinga is dat achteraf
bekeken 'een zegen' geweest. 'Het
toerisme is hier sindsdien enorm
toegenomen en het park is door de
inspanningen van Martin Warnaar
(directeur van 1977 tot 2003) uitge
breid. Maar ons ging het om het
belang van de polder en dat er
tegenwicht aan de RST werd gebo
den.' De Cocksdorp stond er in die
tijd economisch niet al te best voor
en met de leefbaarheid was het
ook niet al te best gesteld.
De negen nog in leven zijnde
oprichters zijn Meijert Boon, Jan
van Heerwaarde, Bas van Beek,
Henk Stark, Omer de Kind, Tinus
de Graaf, Thijs van der Laan, Jan
Graaf en Siebinga. Er is nog een
tiende (Maarten Pieter Reuvers),
maar die was donderdag niet aan
wezig.
Levendig
Directeur Iwan Groothuis prees
hun inspanningen. 'De Cocksdorp
is tegenwoordig een levendig regio
met voldoende voorzieningen en
een verenigingsleven. Dankzij de
oprichters is hier ook een echt
Texels bednjf ontstaan dat reke
ning houdt met de lokale econo
mie, op de lange termijn denkt en
niet aan winstbejag op de korte
termijn doet.' Het park heeft altijd
de traditie gehad werk aan lokale
ondernemers te gunnen.
Bij Siebinga moest tijdens de offici
ële plichtplegingen nog één ding
van het hart: ze hadden er in 1969
nooit aangedacht om vrouwen bij
de groep van 27 te betrekken. Hij
bood er alsnog zijn excuses voor
aan. 'We keken destijds niet verder
dan onze visie lang was.' Het lever
de hem een luid applaus op van
een zaal met merendeel mannen.
Peter Op de Beek, IJsbrand Kikkert (rechts) en achter hen Kees Kikkert bij de
brikettenmachine. IFoto Gerard Timmerman)
Kort nadat de Engelse kapitein
Henry Hudson de naar hem
genoemde rivier opvoer, arri
veerde in de handelspost Nieuw
Amsterdam een schip met aan
boord Cornelis Jansen Van
Texel. Zijn zoon, Jan Cornelius
Van Taxel, was de eerste Euro
pese baby die in de Nieuwe
Wereld werd geboren en is de
stamvader van de nog steeds
bestaane Amerikaanse familie
Vantassel.
De naam van Cornells Jansen (is:
Jans zoon) Van Texel komt maar
één keer voor, op een document
uit 1639. Hij moet ergens tussen
1609 en 1624 in de Nieuwe Wereld
zijn aangekomen, wat betekent dat
hij niet ver voor 1600 zal zijn gebo
ren. De enige vindbare link met het
eiland is Jan van Taxel uit Schoon-
rewoerd, die in 1574 werd geboren
als enige zoon van Cornells Prins
van Taxel, geboren in De Koog
(1550). Maar harde bewijzen voor
enige verwantschap ontbreken.
Niet alleen de veranderingen in de
spelling van de naam, ook het feit
dat vaders en zoons (en soms zelfs
moeders) dezelfde naam hadden,
werkt verwarrend. De tijd, de ver
warring rond de namen en zeker
ook het in Engelse handen over
gaan van de Nederlandse neder
zetting, maken het onderzoek naar
de oorsprong van de Amerikaanse
familie Vantassel er niet eenvoudi
ger op. Bovendien ging een groot
deel van de archieven van Nieuw
Nederland tijdens een brand in
1911 verloren.
Hoe het ook zij, na zijn aankomst in
de Nieuwe Wereld vestigde Corne
lis Jansen Van Texel zich op het
Lange Eiland, in de buurt van
Eaton's Neck (in 1685 Eader's Neck
Beach en door de inlanders - of de
Hollanders - Anendesack genoemd)
aan de noordkust. Vanaf dat punt
spreken de bronnen elkaar tegen
en is de volgorde van gebeurtenis
sen onduidelijk. Aan de hand van
geboorte- en overlijdensdata kan
evenwel een reconstructie worden
gemaakt.
Zeker is dat Cornelis Jansen van
Texel in 1639 een contract afsluit
met Hendrick Harmensen, waarin
hij zijn zoon. Jan .Cornelius, gedu
rende een periode van zeven jaar
aan de zorg van Harmensen toe
vertrouwt. Terugrekenend moet de
zoon op dat moment 14 jaar oud
zijn, wat betekent dat hij rond 1625
moet zijn geboren. Voor zover
bekend was deze Jan Cornelius de
enige zoon uit het huwelijk van
Cornelis Jansen en de indiaanse
Wuchikittawbut, de dochter van de
grote sachem Wayandance van de
Montauks van het Lange Eiland
(geboren rond 1603). Wuchikittaw
but werd op de dag van haar
huwelijk met een onbekend geble
ven Indiaan ontvoerd door Nimgret,
hoofdman van de Narragansetts.
Door tussenkomst van Lion Gardi-
nier, een Engelsman in dienst van
de Prins van Oranje die een belang
rijke rol speelde in de vroege
geschiedenis van Nieuw Nederland
en de bouw van fort Nieuw Amster
dam, trad zij uiteindelijk in het
huwelijk met Cornelis Jansen. Na
haar huwelijk veranderde haar
naam in Catoneras (Heidebloem
pje). Hun zoon, Jan Cornelius Van
Taxel, was de eerste Europese
baby in de Nieuwe Wereld.
Na zijn leerperiode bij Hendrick
Harmensen trouwde Jan Cornelius
met Annetje (Annetie) Alber(t)s
Koning (gedoopt in 1640). Als zij
zich later als lidmaat willen aanslui
ten bij de beroemd geworden kerk
van Sleepy Hollow, zeggen ze
negen kinderen te hebben, hoewel
er maar acht worden aangegeven,
waaronder Catrina Jan (1664), Cor
nells (1667), Jan (1678) en Annetje
(1683). De familie is tegen die tijd
verhuisd naar Flatbush, dichterbij
fort Nieuw Amsterdam.
In de tijd dat Jan Cornelius en
Annetie hun gezin opbouwden,
nam een Engelse vloot bezit van
Nieuw Nederland, tot ook de
nederzetting rond Nieuw Amster
dam vanaf 1685 onder de Engelse
kroon viel. In de hoop zijn voorou
derlijke bezittingen veilig te stellen,
schreef Jan Cornelius een brief aan
gouverneur Dougan. Daarin stelt
hij dat zijn moeder, een indiaanse,
recht heeft op een stuk land 'ten
oosten van het dorp Huntington,
aan de noordzijde van het Lange
Eiland'. Omdat hij geen antwoord
krijgt, wagen na zijn dood (in 1704)
zijn kinderen een tweede poging.
Ook hun petitie blijft onbeantwoord
en het land van Cornelis Jan en
Cantoneras, dat langzaam wordt
bevolkt door immigranten uit Nieuw
Engeland, blijft tot aan de Ameri
kaanse revolutie (1775) betwist
gebied. Het verhaal van de
gemengde afstamming was welbe
kend. Zo maakt in 1779 Riving-
ston's Gazette (een krant uit het
door de Engelsen bezette New
York)«melding van een krijgsgevan
gene Van Tassel, 'van deels indi
aanse, deels Bataafse afkomst'.
Met de trek naar het westen ver
spreidt de familie Vantassel (wat
inmiddels de meest gangbare spel
ling is) zich over de Verenigde Sta
ten. Het telefoonboek van New
York vermeldt nog veertien aanslui
tingen onder die naam, verspreid
over het hele land zijn dat er vele
tientallen, met een kleine concen
tratie in Ohio.
overzicht van in dit verhaal genoemde
Van Tassels:
Cornells Prins van Taxel
C De Koog. 1550)
Jan van Taxel Schoonrewoerd, 1574)
Cornelis Jansen Van Texel rond 1600)
- gehuwd met de indiaanse Catoneras
1603)
Jan Cornelius Van Taxel
C waarschijnlijk 1625)
- gehuwd met Annetje Albers Koning
(•1640)
bronnen:
- Genealogy of the Van Texel/Van Tassel
family in Amenca. 1625-1900 (Daniel van
Tassel)
- Lizzie's Ancestors. The VanTassel-Wills
Line (familiair genealogisch onderzoek)
- www.longislandsumames.com
- freepages rootsweb
met dank aan: Gelein Jansen
Natuurgras, bermhooi, slootruig-
te, snoeiafval, zaagsel en zelfs
resten van uien zijn een prima
brandstof. Tenminste als ze wor
den geperst tot briketten. IJs
brand en Kees Kikkert en mede
vennoot Peter Op de Beek
experimenteren hiervoor sinds
kort met een speciale machine.
De eerste resultaten zijn hoop
gevend.
Een bijzonder tafereel in de schuur
van Kees Kikkert aan de Watermo
lenweg. Aan de ene kant van het
apparaat gaat Natuurgras in de
trechter, aan de andere komen er
briketten uit. Het hart van de bri
kettenmachine is een vijzel die het
materiaal, in dit geval fijngemaakt
natuurgras van het land van Kik
kert, onder hoge druk tot een com
pacte massa verwerkt. Door de
wrijving loopt de temperatuur van
het materiaal op tot circa 200 gra
den Celcius. Gelijk een gehaktmo
len wordt een 'worst' van briketten
naar buiten geperst, die dampt en
afkoelt terwijl het over een lange
stabilisatielijn naar de kist wordt
geleid die meters verderop staat.
Tegen die tijd dat de briket er in
kukelt is hij koud en kogelhard.
Het proces loopt nog niet helemaal
perfect, maar ontevreden zijn de
initiatiefnemers zeker niet en er
staat al een flinke verzameling kis
ten vol briketten. 'Het is de kunst
om een goede balans te vinden
tussen vochtigheid van het materi
aal en het instellen van de weer
stand', vertelt IJsbrand Kikkert, in
het dagelijks leven installateur en
kenner van verwarmingstechniek.
Hij heeft samen met zijn vader
Kees Kikkert en Peter Op de Beek
het bedrijf TexBriq opgericht. Op
de Beek: 'Je kunt de mooiste
verzoek om huis
Een verzoek van melkveebedrijf
Noorderschorren aan de politie
ke partijen om een tweede
bedrijfswoning toe te staan,
heeft enige verwarring veroor
zaakt.
Nan Molenaar, vertegenwoordiger
van het bedrijf van de familie Van
der Star en Ewald Witte aan de
Schorrenweg, verzocht de partijen
tijdens de raadscommissie Grond
gebied mee te werken aan een
vrijstelling om in afwijking van het
bestemmingsplan te kunnen bou
wen.
Het college is in principe akkoord
met een tweede bedrijfswoning.
bedrijfsplannen schrijven, maar om
erachter te komen of het werkt en
haalbaar is, moet je gewoon begin
nen. Dat doen we hier kleinschalig.
Vorige winter hebben we de briket
ten van de overkant laten komen
om te kijken of er belangstelling
was en het enthousiasme was
enorm. Deze winter gebruiken we
om het proces zelf goed onder de
knie te krijgen.' Aan grondstof is
geen gebrek. Verderop liggen 120
balen geperst gras, van het land
van Kees Kikkert. 'Dat is van een
hectare of drie, vier. Kees heeft in
totaal dertig hectare natuurland
waarvan kan worden gehooid.'
Maar de ambitie gaat verder. 'Denk
maar aan al dat riet uit sloten,
bermhooi, snoeiafval en wat al niet
meer. Hiervan produceert Texel op
maar stelde voor die te bouwen op
de plek van de camping. Bij Noor
derschorren waren ze daar wat
minder enthousiast over, omdat
dat ten koste zou gaan van inves
teringen in voorzieningen voor
campinggasten. Een bezoek van
een ambtenaar aan Noorderschor
ren leverde een betere plek op
waar iedereen zich in kon vinden,
maar waarvoor vrijstelling nodig is.
De verwarring ontstond nadat
Molenaar tijdens de commissiever
gadering de indruk wekte dat de
ambtenaar hen rechtstreeks naar
de raadscommissie Grondgebied
had verwezen om de vrijstelling te
krijgen. Dat wekte verbazing bij de
commissieleden, omdat dat met de
gebruikelijke gang van zaken is.
Molenaar corrigeerde na afloop
van de vergadering de beeldvor-
jaarbasis 20.000 ton. Dat kunnen
we hier aan de Watermolenweg
allemaal niet verwerken. Maar als
dit een succes wordt, zou het mooi
zijn als we in Oudeschild iets gro-
ters kunnen opzetten.'
Volgens Kikkert kunnen met de
briketten huizen en andere gebou
wen probleemloos worden ver
warmd, tegen aanzienlijk lagere
kosten dan stoken op gas. Om
deze alternatieve manier van ver
warming te demonstreren, maakt
hij een proefopstelling, waarbij de
kachel automatisch wordt gevoed
met briketten. 'Maar ze kunnen
ook in de houtkachel of in de open
haard. Ze hebben als eigenschap
dat ze reukloos verbranden en dat
er nagenoeg geen as overblijft.'
ming. 'We zijn zelf naar de politieke
partijen gestapt en niet door de
ambtenaar gestuurd.' Bij de boer
derij zijn ze inmiddels al zo'n twee
jaar bezig met de tweede bedrijfs
woning om een van de zoons van
Van der Star, die ook in het bedrijf
komt, te kunnen huisvesten.
De commissie ging er verder inhou
delijk niet op in en vond dat de
ambtelijke organisatie het verzoek
moest afhandelen. Wethouder Nico
Kikkert (grondgebied) zei verbaasd
dat het toch met de bedoeling kan
zijn dat voortaan elke individuele
bouwaanvraag via de commissie
Grondgebied gaat lopen. Frank
Kingma (Texel 2010) had daar als
enige wel oren naar. Hij vond het
niet kunnen dat een bouwaanvraag
voor een bedrijfswoning twee jaar
onderweg is.
Pip Barnard Verwarring na
Kaart van een gedeelte van New York met daarop aangegeven waar familie Van
Tassel tussen 1600 en 1700 heeft gewoond: Eaton's Neck (rood), Flatbush (groen)
en Verplanck's Point (blauw).
