ik
Texel bovenop bron
permanente energie
'Mijn vader zou hier van genieten'
'Helft elektriciteit
halen uit aardhitte'
Alles of niets bij bowling
TEXELSE 9 COURANT
DINSDAG 1 DECEMBER 2009
Willem en Nico van Tatenhove voor het portret van oprichter Dirk van Tatenhove.
'We doen alles, behalve huizen
bouwen. Huizen slopen doen
we wel', zegt Willem van Taten
hove (62). Het is de kernachtige
samenvatting van de werkzaam
heden van Aannemingsbedrijf
Tatenhove BV en Container
transport Tatenhove BV. Met
zoon Nico (37) als opvolger is
het bedrijf in handen van de
derde generatie Van Tatenhove.
'Het was niet vanzelfsprekend dat
ik het bedrijf zou overnemen, er
waren meer broers. We gingen met
zijn tweeën verder. Ferry was de
oudste en ik de jongste, we vulden
elkaar goed aan. Dat was mede het
succes van het bedrijf', zegt Wil
lem. Zijn broer werkte buiten, Wil
lem deed het zakelijke gedeelte.
De band is altijd goed geweest en
het vertrouwen groot. 'Als het
spannend was en we iets groots
moesten kopen, vroeg hij: a/s het
mis gaat, gaan we dan failliet? En
als ik dan zei: nee, ik denk het met,
dan zei Ferry: nou dan doen we
het.'
Ferry is al jaren met pensioen,
maar de band tussen de broers
maakte de firma Tatenhove tot het
bedrijf dat het nu is. Het is hun
vader. Dirk van Tatenhove, die het
bedrijf in 1951 startte. 'Mijn vader
had vier zonen en een startkapitaal
van vierhonderd gulden. Daar
kocht hij een schop en een kruiwa
gen van. Ik wou dat mijn vader het
nog zien kon nu. Hij zou hier van
genieten.' Een portret van de
oprichter van het bedrijf hangt in
het kantoor van Willem. Van Ferry
werken er nog altijd drie zonen in
het bedrijf.
In 1995 treedt Nico in dienst van
het bedrijf. Zijn opleiding was afge
rond en het buitenwerk en het
familiebedrijf trekt. Zoals het vol
gens vader en zoon hoort, begint
ook hij onderaan de ladder. Hij
wordt uitvoerder en op 1 januari
2008 krijgt hij aandelen in zijn bezit
en wordt hij mede-eigenaar. 'Ik
wilde het gewoon graag en ik wilde
vooruit', zegt Nico. Hij heeft nu nog
altijd voordeel van de jaren dat hij
meegewerkt heeft, hij weet immers
hoe het werkt. 'We hebben leuk en
minder leuk werk, en het duurt
beide nooit lang. Dat houdt het
voor iedereen leuk', zegt Nico.
Hét Familiebedrijf
Naam. Aannemingsbedrijf
Tatenhove BV en Container
transport Tatenhove BV
Bedrijvigheid: Ondermeer
groenvoorziening, grond-,
straat en rioolwerk en con
tainertransport.
Bestaat sinds: 1951
Opgericht door: Dirk van
Tatenhove
Huidige eigenaren- Willem van
Tatenhove en Nico van Taten
hove
Weet u ook een familiebedrijf
dat volgens u in aanmerking
komt voor de titel Hét Familie-
bednjf, mail dan naar de redac
tie (redactie@texelsecourant.nl).
Mede door het afwisselende werk
is er weinig verloop onder de 35
medewerkers van het bedrijf. Ook
is er ruimte voor het personeel om
mee te beslissen. Willem: 'Bij de
aanschaf van machines wordt altijd
de machinist of chauffeur betrok
ken. Zij moeten er tenslotte tot wel
tienduizend uur mee werken. We
vinden dat de medewerkers het
kapitaal zijn van het bedrijf en
beslissingen nemen we altijd op
basis van deze gedachte.'
'Hun gezinnen spelen altijd mee in
mijn achterhoofd Eh het voordeel
is dat wij niet hoeven te scoren
voor aandeelhouders, want dat zijn
we zelf. We streven naar continuï
teit', zegt Willem. Dit streven is
volgens Nico het grote voordeel
van het bedrijf in de2e tijd. Het
kapitaal blijft zoveel mogelijk in het
bedrijf om mindere jaren op te van
gen. Ook als het tegenzit moet er
vlees op de botten zitten om voort
gang te garanderen.
Willem wil nog niet stoppen, min
der uren maken staat in de plan-
Drie generaties Plaatsman trof
fen elkaar donderdag in de bow
lingcompetitie. Uiteindelijk ging
de oudste met de punten naar
huis.
Jan en Rick Plaatsman gaven in de
eerste partij Henk en Pietje bow-
lingles, maar moesten de winst
toch aan de tegenpartij laten. Pietje
ging met een mooie sene van 797
van de baan af. Remco en Femke
moest het hoofd buigen voor de
Sommeltjes en de Pinheads moest
4 punten aan WBZ afstaan.
Ondanks Jeroen Schouwstra, een
nieuwe speler, die twee mooie
games (136, 142) neerzette. Best
Tessels pakte de winst op Paal
19/Sjans, waar Trijn Stiggelbout
startte met een game van 204.
Ondanks dat Ingrid Witte alleen
speelde, wist zij, dankzij een game
van 203, toch nog een puntje te
bemachtigen. In de laatste game
moest ze toezien hoe ze 3 punten
tekort kwam voor de overwinning.
Dankzij een mooie serie van Chris
Dobber won Badweg Sportief met
4-1.
Bij de damesleague op donder
dagmorgen kreeg Klaver 4 klop
ning. Hij vindt het werk nog veel te
leuk. 'De lijnen binnen het bedrijf
zijn zo kort dat we elkaar niet hoe
ven te mailen. Ik doe de deur open
en geef de boodschap door. Elkaar
intern mailtjes sturen, is voor mij
ondenkbaar.' Het past bij de cul
tuur binnen het bedrijf. Geen
gedoe, regel het maar. Er zijn hoog
uit twee vergaderingen per jaar en
wie wat wil weten loopt gewoon
binnen. Met zoveel eenvoud is het,
inmiddels grote, bedrijf tot stand
gekomen. Willem: 'De kracht van
een familiebedrijf is iets minder
opmaken dan je verdient.'
Tekst en foto Imme Bakker
van T-Fords. Ook de Pins en De
Jutters moesten de eer aan de
tegenstander laten.
Uitslagen:
Pinheads-WBZ 1 -4. Sommeltjes-Remco
en Femke 3-2. Paal 19/S|ans-Best Tessels
1-4; Badweg Sportief-Geen Idee 4-1, De
Koogel-Loonbedrijf Plaatsman 4-1.
Damesleague: T Fords-Klaver 4 3V4-V4;
Pins-WBZ 1-3; Flair-Jutter 3-1.
Smit staat stil,
Klok loopt door
Aan de zegereeks van biljarter Smit
van De Doorstoot kwam donder
dag een abrupt einde. De energie
ke wedstrijdleider verloor al zijn
partijen. Anders was het bij tegen
stander Klok. 'Zoals Kloks klokje
donderdag tikte, tikt het zelden',
meldt onze correspondent. Hij
maakte de hoogste serie (11) en
was met tien punten thuis, evenals
Huizing, die nog op voorlopig
gemiddelde speelde.
Uitslagen:
M.Boon-Huizing 0-4. Smit-Klok 0-4:
J.Boon-Homan 4-0: Huizing-Heemskerk
4-2. M.Boon-Klok 0-4; J.Boon-E.Boon 4-
0; Heemskerk-Smit 4-0; E.Boon-Homan
0-2; J.Boon-Klok 0-2; M Boon-E.Boon 2-
0; Smit-Huizing 0-2.
Ze gaat werken i
Veenendaal.
De oud-Texel-
se Marloes
Maas (23)
slaagde aan
de Hogeschool
van Amster
dam voor de
opleiding
Oefentherapie
Mensendieck,
een praktijk in
Voorbeeld van een geothermische centrale in het Franse Soultz-sous-Forést die met behulp van Europese subsidie is
gebouwd. Deze centrale haalt het water uit een diepte van 5 kilometer uit een grametlaag. Daar zijn spleten en gaten in
aangebracht om het aantal kubieke meter water per uur te verhogen.
project gerealiseerd te krijgen. Er
wordt rekening gehouden met een
kostenplaatje tussen de €49 en
€50 miljoen, afhankelijk van de
vraag of er ook een warmtenet-
werk wordt aangelegd om huizen
in de omgeving van restwarmte uit
de centrale te voorzien.
Als het ministerie van Economi
sche Zaken subsidie wil verlenen,
moet er nog twee jaar onderzoek
worden vemcht, voordat daadwer
kelijk een boring kan worden
gestart Daarna duurt het nog zo'n
drie jaar voordat die zijn afgerond
en een geothermische elektrici
teitscentrale operationeel is. Waar
zo'n centrale zou moeten komen,
is vooralsnog een vraag. Zowel
Den Burg als Oudeschild worden
genoemd. Beschermde locaties
zijn uitgesloten. Volgens Brendan
de Graaf (TexelEnergie) is de afme
ting van een geothermische cen
trale vergelijkbaar met een grote
boerenschuur.
De Cocksdorp
Boren in De Cocksdorp is van de
baan. Benutting van de warmwa
terbei die daar in de jaren zeventig
werd aangetroffen bij proefborin
gen aan de Hollandseweg. is niet
meer aan de orde omdat dat water
kouder is (70 graden) dan het water
in de Kolenkalk Groep. De interesse
voor heet water in de aarde kwam
daar wel uit voort, nadat oud-wet
houder Jook Nauta twee jaar gele
den een dossier over de toen nog
nutteloos geachte warmte in de
aarde aan de gemeente overhan
digde.
Het gebruik van diepe geothermie
is een techniek die nog grotendeels
in de kinderschoenen staat. In
Nederland komt het vooralsnog
niet voor. Er wordt al wel veel
gebruik gemaakt van aardwarmte,
maar daarvoor worden pijpen door
gaans op enkele tientallen meters
diep in de grond aangebracht. Vol
gens Brendan de Graaf van Texel
Energie bleek tijdens gesprekken
die hij de afgelopen tijd over het
project voerde dat Texel aan de
overkant een goede naam heeft
opgebouwd als het om duurzame
energie gaat.
Als het tot boren komt, wordt vanaf
de overkant nauwlettend meegeke-
ken welke ervaringen er worden
opgedaan. De boringen moet onder
meer in kaart brengen welke risi
co's eraan verbonden zijn en wat er
nodig is om de productie van ener
gie uit aardhitte commercieel inte
ressant te maken.
De gemeente. TexelEnergie en het
ontwikkelingsbedrijf tekenden don
derdag een intentieovereenkomst
om zich verder met de plannen
bezig te houden. Volgens bereke
ningen vermindert een geothermi
sche elektriciteitscentrale op Texel
de uitstoot van C02 jaarlijks met 20
tot 27 kiioton. Het helpt Texel ook
te voldoen aan de ambitie vanaf
2020 volledig in de eigen energie
behoefte te voorzien. Meer over de
plannen elders in deze krant.
Tarieven
ten, zodat stroom kan worden
opgewekt. Met behulp van zeewa
ter moeten de opgewarmde vloei
stoffen in de ORC worden gekoeld,
zodat het proces continu kan wor
den herhaald.
De eerste vraag is echter hoe de
aardhitte boven de grond te halen.
Volgens de haalbaarheidsstudie
zitten onder Texel twee aardlagen
(formaties) waar het water vol
doende heet is. De eerste is de
Limburg Groep die op een diepte
van 2650 meter onder het maai
veld begint en de tweede de Kolen-
kalk Groep die op circa 5500 meter
diepte begint. Daar is het water
boven de 190 graden, in de Lim
burg Groep heeft het een hitte van
90 tot 190 graden.
Fraccen
Simpelweg een pijp de grond in
boren totdat er stoom uitkomt, is er
niet bij. Met name in de diepte
moeten gaten en spleten in het
gesteente worden gemaakt (frac
cen) om zoveel mogelijk water
boven de grond te kunnen krijgen.
Volgens de studie is dat fraccen
naar verwachting het meest suc
cesvol in de Kolenkalk Groep
omdat die formatie uit kalksteen
bestaan. De Limburg Groep bestaat
voornamelijk uit zand- en kleige-
steente en is daardoor minder
geschikt om er gaten en spleten in
te maken.
Verwacht wordt dat, wanneer het
fraccen succesvol is toegepast,
per uur circa 100 tot 150 kubieke
meter heet water boven de grond
kan worden gepompt. Als de
warmte daarvan gebruikt is, wordt
het afgekoelde water terugge
pompt naar Kolenkalk Groep.
Zeker is dat echter allemaal nog
niet. waardoor volgens Ecofys en
IF Technology, dat de haalbaar
heidsstudie uitvoerden, nader
onderzoek naar de Kolenkalk
Groep nodig is. Dat moet ook ant
woord geven op de vraag hoe het
hete water chemisch is samenge
steld. Het risico bestaat dat zich al
snel kalkafzetting in de pijpleiding
gaat voordoen. Vast staat wel dat
het hete water een permanente
bron van energie is, omdat het
continu beschikbaar is. Volgens de
haalbaarheidsstudie moet een
geothermische centrale meer dan
90 procent van de tijd kunnen
draaien.
Voor de opwekking van 50 procent
van de elektriciteitsbehoefte op
Texel wordt vooralsnog uitgegaan
van één doublet (een put heen en
een put terug). Zouden er meerde
re worden gerealiseerd, dan zou
alle elektriciteit op Texel met behulp
van de aardhitte geproduceerd
kunnen worden. De putten hebben
een verwachte levensduur van der
tig jaar.
Diepe geothermie in beeld gebracht. Het hete water wordt naar boven gehaald,
met de warmte wordt boven de grond een centrale aangedreven en daarna wordt
het water weer terug de diepte in gepompt, anuomtle if Technologyi
De studie somt vooralsnog meer
dere potentiële tarieven op (wisse
lend van 11 tot 32 cent per kilo
watt) voor aardhittestroom. Een
precies tarief is nog niet aan te
geven, omdat er veel factoren
meespelen. Vast staat wel dat per
definitie subsidie nodig is om het
'Het zit onder ons', gebaarden
directeur Brendan de Graaf van
TexelEnergie en inmiddels oud-
v -ethouder Peter Bakker tijdens
de presentatie van de haalbaar
heidsstudie naar de winning van
aardhitte onder Texel.
Liefst vijf kilometer diep moet het
zitten. Een kokend hete damp met
een temperatuur van rond de 200
graden Celsius. Bedoeling is via
een boorput bij die damp te komen,
zodat de hitte boven de grond kan
worden gehaald. De volgende stap
is het hete water in een 'geothermi
sche elektriciteitscentrale' langs
een dubbele Organic Rankme
Cyclus (ORC) te geleiden.
Dat zijn gesloten systemen met
daarin vloeistoffen die een lage
verdampingswaarde hebben (bij
voorbeeld butaan en propaangas).
Door de snelle verdamping kunnen
de systemen op relatief eenvoudi
ge wijze turbines in beweging zet-
