ten
TEXELSE 11 COURANT
O
1936: Pastoor plaatst kerststal
O
Tussen de Banke als bijzondere vergaarbak
Winterkou
Hoewel het elders anders is, heb
ben wij zelfs op het eiland te kam
pen met winterse omstandigheden,
's Nachts naast de fiets lopend,
omdat de snijdende zuidooster het
rijden onmogelijk maakt, voel je je
oprecht middeleeuwer. Donker en
koud, stuivende sneeuw en strie
mende kou. In Friesland jagen ze
rendieren van de snelweg en vol
gens professor De Jager is een
nieuwe ijstijd aanstaande. Het
kindje in de kribbe heeft het juiste
moment uitgekozen om geboren te
worden, al gaat de ster schuil ach
ter de sneeuwbuien boven de
Waddenzee.
Gelukkig is er nog plaats op het
eiland. Doordat Kerst op vrijdag
valt en dus nauwelijks vrije dagen
oplevert, door de kredietcrisis die
iedereen doet geloven dat het geld
op begint te raken en door de ons
plotseling overvallende sneeuwval
WOENSDAG 23 DECEMBER 2009
zijn de logementen verdacht leeg.
Mocht er dus een hoogzwanger
echtpaar op het eiland stranden,
omdat er een negatief reisadvies
naar hun werkelijke bestemming
wordt afgegeven, zullen ze dus niet
al te veel moeite hebben met het
vinden van een slaapplaats. Menig
logiesverstrekker zal hen met open
armen ontvangen, of ze nu Sterre
heten of niet.
Zoals twee dagen worden geschei
den door de nacht, zo markeert de
winter de periode tussen twee
groeiseizoenen. De oogst is rijp. de
buit is binnen en we kunnen niet
anders dan afwachten tot het weer
tijd is om te planten. De bolletjes
onder de grond wachten op de
eerste zonnestralen, de kikkers in
de kolk hebben zich ingegraven in
de lekkere zachte modder en de
politieke partijen broeden op hun
verkiezingsprogramma. Straks, als
het voorjaar losbarst en de sneeuw
van vorig jaar onvindbaar vervlo
gen is, is er tijd genoeg om het
leven te laten losbarsten. Nu is het
tijd voor rust en stilte en ingetogen
terugzien.
Want natuurlijk staan de verhoudin
gen wel eens op scherp en natuur
lijk gaan de dingen niet altijd zoals
we ze graag zouden zien. Maar aan
het eind van de dag. als de rust
weerkeert en de wereld zich klaar
maakt voor een nieuw ontwaken, is
het goed als we tevreden kunnen
terugzien op waar we gekomen zijn.
De weg ernaartoe ligt in het verle
den en is, net als onze voetstappen
door de sneeuw, onzichtbaar
geworden door de tijd en de weg
voor ons is nog maagdelijk en onbe
treden. Maar uiteindelijk komen we
er wel.
Want het mag buiten koud zijn, het
mag duizend graden vriezen, we
moeten de kou niet laten doordrin
gen in ons hart.
Pip Barnard
Kerstgedachte Engelen en recyclen
Kerstgedachte
is verwachten
van de Koning in het wit
van de doeken
voor wie zoeken
tot Hij op Zijn zetel zit
Wereldmachten
hun gedachten
Kopenhagen in het zwart
om te schuilen
om te huilen
brengen een gebroken hart...
Hoop vervlogen
zoeken ogen
naar een Man van vlees en bloed
die bewogen
en bevlogen
zegt: ik maak alles weer goed
Ik stond wat wiebel op het keuken
trapje om de doos met 'kerstspul'
hoog uit de kast te halen. Het is elk
jaar een blij weerzien met al mijn
vertrouwde frutsels. Natuurlijk
kwam ik ook de kaarsen weer
tegen. Lang geleden gekregen,
maar nooit opgebrand. Een glim
mend kaboutertje en twee mat-
abstracte engelen. Het lontje stak
uit hun hoofd. Zonder dat irritante
touwtje waren ze redelijk decora
tief. Maar zouden het - na het cou
peren - nog wel kaarsen zijn? Ter
wijl, als je ze zou aansteken, eerst
het gezichtje opbrandt. Met als
resultaat: een onthoofd kaboutertje
en ontzielde engelen. Dat gaat toch
tegen alles in, zo wreed. Dat getuigt
nog geen kerst. Ik haalde diep
adem en bereidde me voor op de
rol van beul. De kaarsen zette ik op
een bordje, want ze zouden vast
heftig druipen, en ik stak ze aan.
Het kaboutertje was al snel gesmol
ten tot een vlekkerig rompje, ach
arme. En de engelen waren na
korte tijd onherkenbaar. Hun vleu
gels waren te breed om te branden
en vielen na een tijdje op het bord.
Het was een akelig gezicht en ik
voelde me diep schuldig. Gelukkig
bleef er na een uurtje alleen nog
een vormloos restje kaarsvet over
Dat ging naar een vriendin om er
nieuwe kaarsen van te maken
Recycling of reïncarnatie?
Vandaag kreeg ik weer lieve kaars-
niet van de kerstgedachte. Aan de jes. Opbranden? Met de padde-
andere kant was ik ze knap zat.
Jan C. Brouwer Dus... actie! Het was trouwens toch
Ach ja...
Kerst. Als vrouw ben je dan druk
met 1000 en 1 dingen. De boom
moet gekocht, de versiering er weer
in, je huis opgeruimd en schoon,
kerstkaarten schrijven, op school
helpen, boodschappen doen. Een
soort work-out. Maar is dat nu alles
wat Kerst inhoudt?
Met kaarten schrijven kom je namen
tegen van mensen die weggevallen
zijn door ziekte of scheiding, verhui
zing of wat dan ook. Dan dwalen je
gedachten wel eens af. Achttien,
negentien jaar geleden ben ik hier
aangespoeld na Texel een paar jaar
intensief bezocht te hebben.. Het
eiland lonkte in vakanties, week
ends en op gestolen momenten.
We reden er zelfs een keer met
windkracht 12 naar toe, dat tekent
de aantrekkingskracht. Het meteen
thuis voelen. De eerste keer tijdens
het Rondje, toen nog samen met
het Jazzweekend. Ik had al een
veelbewogen leven achter de rug
en op Texel kwam dus ook het een
en ander voorbij. Een goed leven,
dat wel. Maar niet gemakkelijk.
Teveel om samen te vatten in vier
honderd woorden. En het leuke van
het verleden is ook dat het voorbij
is.
Hoewel je bij sommige dingen even
stil moet staan. Omdat die je zoda
nig kunnen raken dat het leven
anders wordt. Onze baby die aan
zijn hartje geopereerd moest wor
den. De hulp die uit zoveel onver
wachte hoeken kwam. Mijn partner
die een zeer ernstig ongeluk kreeg,
het medeleven van veel mensen die
je na staan.
En twee jaar terug moest ik zelf
wachten op de uitslag of een plek
goed- of kwaadaardig was. Dan ga
je toch wel anders tegen het leven
aankijken. Tegen goede voorne
mens bijvoorbeeld. Stoppen met
roken, afvallen, vul maar aan. Mijn
goede voornemen is sinds een paar
jaar om geen goede voornemens
meer te hebben. We moeten genie
ten van de dingen die we hebben.
We leven nu. Morgen is nog niet en
gisteren is voorbij. Ik kwam ergens
in het land een asielzoekster tegen
met een tweeling van rond 1 jaar in
de wagen, bittere kou, kindjes enkel
een vestje aan, zonder voetenzak in
de kinderwagen. Mijn dochter zag
in India veel schrijnende dingen met
kinderen. Wat voor luxe problemen
hebben wij in Nederland? Dat we
een deuk in de auto hebben? Ach,
de eerste is de ergste zeggen wij
altijd. Maar goed, ons wagenpark is
niet zo jong.
Nu wonen we bij de Hoge Berg.
Sommige mensen zeggen op de
mooiste plek van Texel. Een vriend
die 'van beroep' wereldreiziger is,
vertelde: 'Jullie hoeven niet weg op
reis, ik ben over de hele wereld
geweest en echt. jullie wonen op de
mooiste plek van de wereld.' Dat
zien wij nog steeds, die schoon
heid. De ruimte, de vergezichten, de
sterren die je hier zo goed zien kunt.
Maar we zien ook de problematiek
van dit gebied. Als schapenboer is
het niet gemakkelijk. Nu weer zoveel
enge veeziektes die aan de over
kant heersen. Iedere keer weer wat
anders. Je vraagt je af waarvoor is
stoeltjes heb ik geen moeite, maar
dat schattige kerstmannetje...
Thamar van Dongen
Archiefstuk
zelf. 'En in de heilige nacht, die ons
herinnert aan de geboorte van de
Verlosser, verlaten honderden
geloovigen hun huizen en spoeden
zich naar de nachtmis. Over de
kronkelwegen van het eiland hup
pelen de lichtjes van de wagens en
fietsen en komen er menschen met
blijde harten. Ze komen in de kerk,
welke door hun liefde voor de klei
ne Koning feestelijk versierd is met
het beste wat zij bezitten en vinden
er de Kerststal geopend en zien in
afbeelding, wat er werkelijk heeft
plaatsgehad.'
En het was juist deze indruk die
een kerststal maakte, die de heilige
Franciscus ertoe zette het gebruik
van kerststallen aan te moedigen.
Hij begreep dat bovennatuurlijke
zaken duidelijker worden als ze
aanschouwelijk worden gemaakt
en dat een uitbeelding van een
gebeurtenis meer indruk maakt
dan droge woorden.
Pastoor Brinkman was met kerst
1936 net een jaar in Den Burg. Hij
werd in november 1935 door de
deken van Schagen geïnstalleerd
als opvolger van pastoor Van Ruy-
ven. Hij was sinds 1929 kapelaan
van de parochie van O.L. Vrouw
van de H. Rozenkrans in Amster
dam. Daarnaast was hij directeur
van verschillende vrouwelijke con
gregaties en adviseur van tal van
verenigingen, voornamelijk op
sociaal gebied. Hij zou tot 1941 op
het eiland blijven en dan naar Rot
terdam vertrekken.
De beelden van 'zijn' kerststal
waren in 1935 nog van triplex,
maar zouden 'zoo gauw de mid
delen dit toelaten' door gebeeld
houwde figuren worden vervan
gen.
'Als Maria en Jozef eens op Texel
geen woonplaats hadden kunnen
vinden, zouden zij dan niet in hun
uiterste nood hun toevlucht gezocht
hebben in een eenzame en verla
ten schapenboet?' Deze ovenwe
ging, en de leringen van Franciscus
van Assisi, brachten pastoor Brink
man er in 1936 toe een kerststal te
laten maken voor de kerk aan de
Molenstraat. De kerststal, in alles
een zeer getrouwe nabootsing van
een Texelse schapenboet, is nog
steeds in gebruik en enkele jaren
geleden volledig opgeknapt. Om
met teveel de aandacht af te lei
den. liet pastoor Brinkman het
gebouwtje, dat ruim twee meter
hoog was, voor het Maria-altaar
plaatsen. Daar bleef het staan van
de eerste Advent tot na Driekonin
gen.
'De deuren waren gesloten en uit
de nok van het stalletje hing de
Adventskrans met dennengroen en
paarse banden. Iedere zondag
werd er een der vier witte kaarsen
ontstoken. Zoo werd het volk lang
zamerhand voorbereid op 't nade
rend Kerstfeest', schrijft de pastoor
De mensen die je spreekt langs de
weg, op de huifkar, ledereen heeft
zijn of haar verhaal, en een verle
den. De verhalen die je soms van
Texelaars hoort over die overkan-
ters. Dan zeg ik met een glimlach, ik
kom daar ook vandaan hoor. Ach. jij
niet, zeggen ze dan. Jij bent echt
een Texelaar. En dat is voor mij een
compliment.
Het belangrijkste is volgens mij dat
je geniet, elke dag weer. Van een
mooie plek, muziek, hobby's, de
natuur, de mensen om je heen. Als
iedereen nu eens zou glimlachen
naar een ander, dan zou de wereld
er al anders uit zien. Ook al moet je
zo hard werken, en ben je vaak
moe, als het leuk is, moet het van
zelf gaan toch? Het is het allerbe
langrijkste dat je het leuk hebt, dat
je kunt genieten. Dat je niets moet.
alleen maar mag. Genieten van de
kleine dingen.
Dat zou wat mij betreft het enige
goede voornemen kunnen zijn.
Ellen Maaskant
Morgen kom ik biljarten
De warmte van de late herfstdagen
en de dagelijkse rondjes hadden
zijn lijf veranderd. Zijn rug werd
rechter en zijn knieen soepeler.
Zelfs de weinige woorden die hij
aan de eettafel sprak, leken meer
te vloeien. Was het daarom dat hij
met een sombere blik naar buiten
staarde toen hij een paar weekjes
later de eerste vlokken zag vallen?
Hij had de winterkou met zien aan
komen.
Toen hij nog op de boerderij woon
de, was hij in staat geweest het
weer vrij nauwkeurig te voorspel
len. Zijn talent was niet onopge
merkt gebleven en door toedoen
van een buurman mocht hij voor
de lokale radio dagelijks een weer-
praatje houden. Nu was hij een
verstotene: gedumpt door zijn
eigen kinderen. Ver weg van zijn
koeien en zijn weilanden.
'Pa, zo gaat het niet langer, dat
weet u toch wel? U bent toch niet
de enige die naar een rusthuis
gaat?' Deze woorden echoden nog
lang na. Triest staarde hij door het
raam. Buiten bij de vijver brandde
de kerstboom. Kinderen gooiden
joelend sneeuwballen, een katje
miauwde toen ze haar voetjes
voelde glibberen.
De kinderen hadden hem wel
opgezocht. Het waren plichtmatige
bezoekjes geweest. Wat was er
ook te vertellen? En ook de meiden
van de verzorging was hij zat.
'Meneer Visser, is biljarten iets voor
u? Komt u klaverjassen?' Ze ble
ven maar aandringen. Nee. hij was
nooit op hun aanbod ingegaan,
hoewel hij moest toegeven dat hij
diep van binnen soms wel wilde.
Maar zijn koppigheid hield hem
tegen. 'Als ik met die stomme spel
letjes mee wil doen, zal ik het zelf
wel laten weten', antwoordde hij.
'Piet, ga nou eens even rustig zit
ten. Ben je soms weer aan het
piekeren?' Hij liep weg van het
raam en passeerde een piano
waarop iemand Stille nacht, heilige
nacht speelde. Verbaasd keek hij
naar Martje. Martje, die de Texelse
Courant zat te lezen en hem zo
maar aansprak. 'Bijzonder diner bij
Topido', las hij over haar schouder.
Ineens vatte hij moed
Zou jij met me meewillen,
Martje?'
'Naar De Cocksdorp?'
'Ja, Texel Tours komt ons halen en
brengen.' De vrouw knikte.
'Graag!'
Verderop stond een personeelslid
koffie te schenken. De man wenk
te.
'Dame', zei hij glimlachend, 'mor
gen kom ik biljarten.'
Tine Dorothy Kooiman
Kerstmelange
Een voor een druppelden ze bin
nen en ik drukte hen een schort in
de hand. Aarzelend namen ze het
aan, zelfs de nieuwe burgemeester.
Want ook zij vroeg zich af wat hier
van de bedoeling was.
Ik had de tafel feestelijk laten dek
ken. 't Kaarslicht liet het bestek
extra fonkelen. Toefjes groen sier
den de borden. Een pianist liet
kerstliederen horen. Dagenlang
was ik ermee bezig geweest, geïn
spireerd door het boek Made in
Holland van Vluchtelingenwerk
Nederland. Zo kwam het dat ik op
een dag mijn computer aanzette
op de startpagina van Texel.
'Zoveel rubrieken, zoveel mensen',
dacht ik. Ik bleef klikken, schreef
dingen op die me konden helpen
en telefoneerde naar mensen die ik
kon vertrouwen. Ook las ik oude
Texelse Couranten om de actuali
teit van het heden en het verleden
door te nemen. Namen schreef ik
op. Ik rangschikte ze in rubrieken:
kottervissers, TVL, media, vrijwilli
gers, minima, enzovoorts, enzo
voorts. Toen ging ik dobbelen, tot
dat er van iedere rubnek slechts
één persoon overbleef. En daarna
stuurde ik de invitaties.
'Dames en heren. Ik stel het zeer
op prijs dat u gekomen bentIk
keek de zaal in. Trots ging ik ver
der. 'Allemaal hartelijk welkom. Bij
aankomst heeft u een schort gekre
gen. Ik zou zeggen: doe het om.' Ik
zag aarzelende blikken, wachtte
nog een paar minuten en genoot
ondertussen van de sneeuw die de
duisternis oplichtte. 'We gaan met
z'n allen een kerstmaal maken. De
heer Boom zal u helpen met de
ingrediënten en u begeleiden bij
het kookproces. Ik hoop dat u door
deze opdracht nader tot elkaar zult
komen.'
'Oma, oma. wakker worden!' Ver
dwaasd keek ik om me heen. 'Vre
de op aarde.'
'Oma, wat zeg je?'
'Eh..., niets Ivy', en ik gaf haar een
dikke zoen.
Tine Dorothy Kooiman
ging van een mini-expositie,
bestaand uit panelen van 20 bij 20
centimeter, gemaakt door de geza
menlijke kunstenaars, die in een
vierkant zijn opgehangen en samen
één kunstwerk vormen. Bijzonder
is ook de bijdrage van schrijver en
filmmaker Threes Anna, die elke
kunstenaar heeft geïnterviewd en
in de vorm van een verhaaltje van
circa 200 woorden heeft geportret
teerd. Deze verhaaltjes hangen
verspreid door het hele gebouw.
Wie ze op z'n gemak wil lezen, kan
ook terecht op haar website: www.
threesanna.com.
De tentoonstelling werd vrijdag
geopend en is tot en met 6 januari
dagelijks geopend van 11.00 tot
17.00 uur. Alleen op eerste kerst
dag en op nieuwjaarsdag is Tusse
de Banke gesloten. Iets meer dan
de helft van de kunstenaars stelt
op 27. 28 en 29 december zijn of
haar atelier open voor bezoekers.
De routekaart en de adressen zijn
opgenomen in een mooi vormge
geven en handzaam boekje, dat
verkrijgbaar is in Tusse de Banke.
Kunst leeft op Texel. Wie die
conclusie nog niet durfde te trek
ken uit het aantal exposities dat
iedere maand wordt geopend,
mag wel worden overtuigd door
de opvallende populariteit van
kunstenaarsvereniging Zout, die
in één jaar tijd van veertig naar
zestig leden groeide. Om te laten
zien wat ze in huis hebben, hou
den ze dezer dagen een groeps
tentoonstelling in Tusse de Ban
ke.
Het is een bijzondere vergaarbak
geworden. Geen wonder, want ter
wijl het ene lid is afgestudeerd aan
de kunstacademie en zich al zijn
hele leven lang op professionele
wijze en met ziel en zaligheid met
kunst bezighoudt, heeft een ander
net een cursus voor beginners
afgerond, pratend over 'een leuke
hobby' en 'nog dagelijks nieuwe
dingen ontdekkend'. Komt bij dat
tal van kunstvormen en technieken
zijn te bewonderen én de organisa
tie geen thema aan de tentoonstel
ling heeft gekoppeld. De enige
beperking is dat iedereen - in ver
band met de beperkte ruimte -
slechts één werk mocht inzenden.
De kwaliteit is - hoe kan het anders
- zeer wisselend. Jammer is ook
dat een flink aantal professionele
kunstenaars geen lid is. Toch moet
gezegd dat een bezoek de moeite
waard is. Zelfs de criticaster die
zich door met meer dan tien wer
ken voelt aangesproken, kan er
zeker een half uur zoet zijn. Voorafgaand aan de officiële opening maakten de kunstenaars samen een rondje langs eikaars kunstwerken, waarbij
iedereen de gelegenheid had iets over zijn eigen werk te zeggen. Burgemeester Giskes (rechts) was één van de
Een leuk element vormt de toevoe- belangstellende toehoorders. Foto Joop Rommeoi
