Huisbezoek bij dementerenden en mantelzorgers
'Ik merk er helemaal niets
van dat ik iets mankeer'
7
TEXELSE 11 COURANT
DOC-team: steun bij dementie
h
DOT-team
DINSDAG 18 MEI 2010
Texel telt voorzover bekend 70 mensen die dementeren. Als je
nagaat dat landelijk gezien 11,5 procent van de 65-plussers
dementeert, zou dit aantal statistisch gezien veel hoger mooeten
zijn. De meeste dementerenden wonen thuis. Slechts twee pro
cent verblijft in een verzorgings- of verpleeghuis. De thuiswonen
den worden begeleid door het DOC-team (Dementie, Onderzoek
en Case-management). Om duidelijk te maken wat een case
manager precies doet, liepen we een dag mee met Els van de
Stadt (55 jaar), die samen met collega Arjan Groet de demente
rende Texelaars begeleidt. In verband met de privacy zijn de
namen van de betrokkenen gefingeerd.
Het is een mooie voorjaarsdag als
we op weg gaan naar de heer
Groen, een 85-jarige, alleenstaan
de man met geheugenproblemen.
De eerste verschijnselen open
baarden zich in 2006, waarna de
situatie verergerde door het plot
seling overlijden van zijn vrouw.
Groen wordt al drie jaar door Els
begeleid. 'Kom je hier wel vaker?',
vraagt hij haar als we de hal bin
nenstappen. 'Ja, toch?'
Terwijl we onze jassen uitdoen en
zijn hond begroeten, gaat hij druk
op zoek naar een map, waar een
folder in zit die hij wil laten zien. 'Al
die post, je wordt er doodziek van.
Zeven mappen administratie, in vijf
jaar tijd verzameld. Ah, hier heb ik
wat ik zoek.'
Hij legt een folder van de Omring
op tafel, waarin het servicepakket
voor 2010 staat vermeld. 'Kan ik al
die hulp krijgen? Want dan wil ik
het graag allemaal hebben.'
Op de vraag of hij iets kan vertellen
over de steun die hij nu krijgt,
begint hij onmiddellijk over zijn
vaste hulp van de thuiszorg. 'Mijn
dochter woont aan de overkant,
dus die kan me niet dagelijks hel
pen. Maar mijn hulp weet alles. Ze
houdt het hier netjes, maar legt me
ook uit hoe de video werkt als ik
dat even vergeten ben. En ze heeft
nog een aardig uiterlijk ook. Toch
mooi meegenomen.'
Het gesprek komt op de moeilijke
tijd na het overlijden van zijn vrouw,
waarin het DOC-team voor de taak
stond structuur aan te brengen in
zijn dagelijks bestaan.
'Ik wou toen eigenlijk m'n bed niet
meer uit. M'n hond heeft me er
doorheen gesleept. Hij stond
steeds maar kwispelend naast me.
Zo'n beest moet natuurlijk naar
buiten. Wandelen, eten, drinken.
Dat heeft me gered. Weet je dat ik
beter voor de hond zorg dan voor
mezelf?'
Voor de maaltijden van de heer
Groen zorgt Tafeltje Dekje. 'Goed
te eten, hoor. Maar laatst heeft één
of andere gek de maaltijd zomaar
bij me op de stoep gezet. Zonder
even aan te bellen. Ik vergeet vaak
dat het etenstijd is. Die doos heeft
dus een hele tijd buiten gestaan.
Misschien wel een dag of drie.'
Hij werpt een blik op Els, die naast
Het DOC-team (Dementie Onder
zoek en Casemanagement) van de
Stichting Geriant is er voor mensen
met (een vermoeden van) demen
tie. Na verwijzing door de huisarts
wordt een gespecialiseerd pakket
aan hulp geboden. Niet alleen aan
de patiënt, ook aan de partner,
kinderen of andere mantelzorgers.
Het pakket van het DOC-team
bestaat uit onderzoek en diagnos
tiek, behandeling en langerdurende
begeleiding door de case-mana
gers en het beantwoorden van vra
gen.
Het gespecialiseerde team dat op
Texel werkt, bestaat onder meer
uit: Carla Sluijter (specialist oude-
rengeneeskunde); Johan Smal
(psycholoog); Arjan Groet en Els
van de Stadt (case-managers) en
Liesbeth Rijk (Alzheimer Café en
dementieconsulent).
de Gollards woont. Ze is nu 94 jaar
en al ruim een jaar dementerend.
Daar heb ik het moeilijk mee gehad.
En nog steeds, eigenlijk. Het feit
dat je niets meer met haar kunt
Mevrouw De Louw overhandigt Els
een bos narcissen. 'Die heeft m'n
man zelf geplukt.'
Meneer De Louw knikt bevesti-
len, strijken. We zorgen wel dat we
hem bezig houden. Van de week
ben ik nog even heel ontroerd
geweest. Onze kleindochter van
gend. 'Ja, die groeien hier gewoon tien heeft in de kerk een voorbede
hem zit. Lacht eens vriendelijk
tegen haar. 'Je kijkt goed naar me,'
zegt hij, terwijl hij met een hartelijk
gebaar zijn hand even op haar knie
legt. 'Jij bent ook een grote steun.
Maar het heeft wel lang geduurd
voor je weer kwam. Ik heb je
gemist.' En tegen mij: 'Ze is heel
behulpzaam. Het is vervelend dat
ik er nooit aan denk om haar koffie
aan te bieden. Pas als ze weg is
denk ik, verdraaid, weer verge
ten...'
We stappen in de auto om ons
naar het volgende onderdeel te
spoeden: de cursus 'Omgaan met
Dementie', bedoeld voor mantel
zorgers van dementerenden, die in
het Verpleeghuis wordt gehouden.
De informatieve bijeenkomsten
worden gegeven door Els, in
samenwerking met Grietje Kop van
de Omring. Als we binnenkomen
zitten de deelnemers nog na te
praten over de film die ze vorige
keer gezamenlijk hebben bekeken.
Een documentaire die alle fases
van dementie heeft getoond. De
inhoud heeft er in gehakt, vertelt
Ank Bas uit Den Burg. 'Het was
heftig. Ik kon de hele middag niets
meer.'
Vandaag worden tijdens de cursus
onder andere de verschillende
soorten dementie die er bestaan,
behandeld. Els begint met het noe
men van een paar getallen. Ze
vraagt de deelnemers of ze enig
idee hebben hoeveel procent van
de dementerenden er in Nederland
in een verpleeghuis zit. ledereen
mag een gokje wagen. De getallen
die genoemd worden zijn allemaal
hoger dan de 2% waar het werke
lijk om draait: er verblijven 30.000
dementerenden achter gesloten
deuren. Verbazing alom. Wonen er
dan zoveel patiënten gewoon
thuis? Ja, vertelt Els. Verreweg het
grootste deel wordt verzorgd door
mantelzorgers. Zoals zij zijn. Eén
op de drie Nederlanders heeft op
één of andere manier met demen
tie in zijn of haar omgeving te
maken.
Na afloop vertelt deelneemster Ank
Bas dat ze iedere keer als ze de
bijeenkomsten heeft bijgewoond,
het gevoel heeft dat ze door een
truck is overreden. 'Ik ben hier in
verband met mijn moeder, die in
delen, is een groot gemis. Ook is langs de kant van de weg.' gemaakt, waarin ze aangaf te wil-
het erg de geestelijke achteruit- 'Dat is heel lief van u,' zegt Els len bidden voor haar demente opa,
gang te moeten aanzien. Af en toe waarderend. 'Ja, maar zo ben ik,' die de dingen niet meer zo goed
slaan de emoties je gewoon plat, antwoordt De Louw. Terwijl Els kan onthouden. Dat is toch aan-
zo confronterend om mee te snel de map van de thuiszorg doenlijk? We zijn niet van plan in
maken. De verstandhouding die doorneemt - mevrouw De Louw de put te gaan zitten. We kijken
11,5 procent van de 65-plussers dementeert.
Het DOC-team heeft tot doel
dementerenden zolang mogelijk
thuis te laten wonen, met behoud
van kwaliteit van leven. Ook wordt
steun gegeven bij de keuze van
dagbehandeling, de overgang naar
een verpleeghuis of een tijdelijke
opname.
In Heerhugowaard is het DOC-
centrum gevestigd, een opname-
en behandelafdeling met een capa
citeit van 16 bedden. Hier kunnen
mensen tijdelijk worden opgeno
men als er sprake is van complexe
problemen bij dementie (o.a. bij
ernstige psychische- of gedrags
problemen).
Voor nadere info over het DOC-
team kunt u bellen met de Stich
ting Geriant (072-5270390 of door
een e-mail te sturen naar
info@geriant.nl
Els van der Stad, Carla Sluijter en Arjan Groet van het DOC-team
(Foto Gerard Timmerman)
we hadden, is totaal veranderd.'
'Hier op de cursus kun je ervarin
gen delen, de aanwezigen weten
allemaal hoe het voelt,' vervolgt
Ank. 'Ik heb, als ik hier ben
geweest, de rest van de dag nodig
om het te laten bezinken. Vaak kan
ik het de dag erna pas weer losla
ten. En het DOC-team is een grote
steun. Ze hebben onlangs geadvi
seerd m'n moeder naar "t Raaksie'
te laten gaan. Ze denken mee,
geven handreikingen. En wat het
volgen van de cursus betreft, ik
kan het iedereen aanraden. Natuur
lijk kun je ook via internet de nodi
ge informatie krijgen, maar dat is
niet hetzelfde. Je mist op die
manier de wisselwerking met lot
genoten. Heel belangrijk onder
deze omstandigheden.'
Na het middageten rijden we Den
Burg uit om naar een woning 'op
ruumte' te gaan. Midden tussen de
landerijen woont de 81-jarige
meneer De Louw, die onlangs via
het DOC-team nieuwe medicijnen
is gaan slikken. Els wil nu graag
horen hoe hij daarop reageert. In
de gezellige woonkeuken treffen
we het echtpaar aan. Een schoon
dochter is ook aanwezig. Ze heeft
een baby van een maand of twee
op schoot.
Meneer De Louw loopt dagelijks,
begeleid door zijn vrouw of één
van de kinderen, een rondje om
zijn huis. Elke dag wel een kilome
ter of drie. Als hij over zijn eigen
land loopt, kan hij rustig in z'n een
tje rondslenteren, want thuis weet
hij de weg feilloos. Fietsen gaat
niet meer. Verleden jaar is hij een
paar keer gevallen, omdat hij bij
het stoppen vergat zijn benen op
de grond te zetten.
gebruikt het als dagboek - begint
meneer te praten. 'Ik merk er hele
maal niets van dat ik iets mankeer.
Waarom komt u hier eigenlijk
steeds? Ik begrijp het niet.'
Els kijkt hem eens goed aan en
vertelt dat ze regelmatig langskomt
om te kijken of alles wel goed gaat
met zijn vrouw en hemzelf. 'Oh,'
meent De Louw. 'Dat moet ik dan
waarderen. Maar het is elke keer
weer een verrassing voor me als u
komt.' Met een verwonderd gezicht
neemt hij een hap van zijn koek.
Zijn vrouw vertelt dat ze enorm
veel hulp en steun van de kinderen
krijgt. 'Ze hebben een heel rooster
gemaakt en komen allemaal één
dag per week hier om me te hel
pen. Zelf was ik mijn man 's mor
gens en kleed ik hem netjes aan. Ik
scheer hem. En als er dan een kind
komt, gaat die bijvoorbeeld een
rondje met hem lopen of samen
met hem een spelletje bingo spe
len. Net waar ze zin in hebben.
Dan kan ik even iets anders doen.
Er komen ook regelmatig twee
dames van de kerk, zodat ik me
heb kunnen opgeven voor koers-
bal. Het is heerlijk als je er even
tussenuit kunt gaan.'
Als ze hem niet bezighouden, zou
haar man de hele dag slapen,
merkt mevrouw De Louw op. Ze
verbaast zich erover dat een mens
zoveel kan dutten. Als er veel kin
deren over de vloer zijn, is het hem
gauw te druk, vertelt ze. Als er een
verjaardag is, trekt hij zich terug en
kan hij zich helemaal afsluiten. 'Dat
heb ik mijn hele leven al goed
gekund,' zegt De Louw met pret
lichtjes in zijn ogen.
Mevrouw vertelt dat ze normaliter
klusjes voor hem bedenkt. 'De was
ophangen, het er later weer afha-
Ze vraagt of mevrouw het niet ver
velend vindt dat ze alleen maar
korte stukjes kan afleggen. 'Lopend
naast de scootmobiel kom je niet
verder dan Den Burg. Dan zie je
verder niets van het eiland. Er
bestaan ook tweepersoons scoot-
mobielen, waarvan de bediening
zelfs door de achterop zittende
persoon geregeld kan worden.'
Mevrouw Sinkeldam antwoordt dat
ze het voorlopig nog wel even vol
houdt op deze manier. 'En naar de
dagbesteding in de Gollards gaat
hij met het busje.'
Haar man meldt het heel fijn te
vinden dat dokter Bots, geriater in
het Gemini, éénmaal per maand
naar Verpleeghuis Texel komt. 'Hij
geeft tekst en uitleg, is heel duide
lijk. Dat vind ik fijn. Want ik voel me
af en toe wel een beetje gehandi
capt. De computer hier - hij grijpt
naar z'n hoofd - faalt wel eens.
Kun je je voorstellen dat ik vroeger
met gemak het Rondje Texel heb
gelopen? Daar snap ik nu niets
meer van.' Op weg naar het kruis-
gebouw, waar de dag eindigt met
overleg met het DOT-team (Demen
tie Omring Texel), vraag ik Els wat
haar werk als case-manager, een
baan die ze al ruim vier jaar met
plezier vervult, precies voor haar
betekent. De HBO-verpleegkundi-
ge, ook werkzaam geweest in de
(wijk)verpleging, aarzelt niet lang.
'Je deelt met mensen die gaan
dementeren een heel intieme peri
ode van hun leven. Niet alleen met
henzelf, ook met de mensen die de
verzorging op zich nemen. Je
maakt alles mee. De gesprekken
na de verwijzing door de huisarts,
de ontreddering nadat de diagnose
dementie is gesteld. Je bent er bij,
denkt mee, geeft praktische advie
zen. Je probeert het verdriet van
dementerenden en hun mantelzor
gers in banen te leiden, te relative
ren. Je begeleidt mensen tot het
moment van hun overlijden. Dat is
mooi om te doen. Het is ook heel
fijn om in een team te werken. De
lijnen zijn kort bij ons. Met elkaar
komen we tot meer deskundig
heid. En als case-manager ben je
de spin in het web. Ik heb boven
dien altijd al een klik met ouderen
gehad. Ik ben me er heel erg van
bewust dat ik een gast in hun leven
ben. Het voelt goed als ik kan hel
pen hun problemen op te lossen.
En ik kan wel met de Texelaars
overweg. Ik kom zelf uit Egmond,
ook een kustplaats. De mensen
zijn er net zo openhartig en recht
voor z'n raap als hier.'
Margreet Berndsen
vooral naar de leuke dingen die er
nog zijn. En 's avonds zitten we
gezellig samen te puzzelen.'
'Ik ben op dit moment heel tevre
den, maar er gebeurt hier weinig,'
stelt De Louw vast, terwijl we
opstaan om afscheid te nemen.
De tocht leidt weer richting Den
Burg, naar het huis van het echt
paar Sinkeldam. Meneer Sinkel
dam is 75 jaar, dementerend, en
heeft snel zijn antwoord klaar als
Els vraagt hoe het met hem gaat.
'Gezond, maar arm.'
Hij vertelt dat het lopen slecht
gaat. Hij is een paar keer - voor zijn
gevoel - dwars door z'n benen
gezakt. 'Het is dan net alsof je ver
lamd bent. En dan val ik. Gelukkig
heb ik tot nu toe niets gebroken,
dat valt weer mee.'
Zonder rollator of scootmobiel
durft hij niet meer naar buiten, ver
telt zijn vrouw. 'Hij wordt er natuur
lijk behoorlijk onzeker door. Ik ga
steeds met hem mee, de laatste
tijd. Dan loop ik naast de scootmo
biel, want alléén kan hij eigenlijk
niet meer weg.'
'Af en toe weet ik niet meer hoe de
knopjes werken', bekent Sinkel
dam. 'Vooral als ik moe ben, wil ik
dat nog wel eens vergeten.'
Het echtpaar laat ook weten al
enkele maanden geen huisarts te
hebben gezien. Dat is vreemd,
want voorheen kwam die regelma
tig langs om even de bloeddruk en
de suikerziekte van meneer te con
troleren.
Els pakt onmiddellijk haar mobiel
om te bellen. 'Dan bent u vast uit
het systeem geraakt. Ik ga even
bellen.' Als het telefoontje gepleegd
is, informeert ze of het zinvol is om
nog een paar lessen op de scoot
mobiel voor Sinkeldam te regelen.
Het DOT-team (Dementie
Omring Texel) biedt zorg en ver
pleging aan dementerenden die
thuis wonen. De groep bestaat
uit 10 vaste zorgmedewerkers,
die in principe steeds aan
dezelfde mensen hulp bieden.
Het team is ontstaan uit onvre
de met de oude situatie, waarin
dementerenden veel te veel ver
schillende gezichten over de
vloer kregen, waardoor ze niet
de zorg kregen die ze verdien
den.
Omdat de oude situatie niet
bevorderlijk was voor het con
tact met de patiënt, richtte Thea
Westerhuis, samen met een
aantal zorgmedewerkers, vijf
maanden geleden het DOT-
team op. De groep kreeg scho
ling rond dementie van Els van
de Stadt en Arjan Groet van het
DOC-team, waardoor ze nog
steeds worden begeleid. Maan
delijks is er overleg over eventu
ele problemen waar bij de men
sen thuis tegenaan wordt
gelopen. De nieuwe formule
werkt, daar is de groep het over
eens. 'Het geeft óns meer vol
doening en voor de mensen die
het betreft, is het een sprong
voorwaarts,' is de eensluidende
conclusie.
De dementerenden reageren
minder gespannen op de zorg,
omdat ze steeds dezelfde
gezichten te zien krijgen. Dat
wekt vertrouwen, waardoor er
geen tijd verloren gaat met het
telkens opnieuw scheppen van
een band. In de nieuwe opzet
zijn de lijnen kort en kan meer
structuur worden geboden.
Voor informatie: Omring Texel,
tel. 321461.