Verteltheater Festival Texel groot succes
'Er ging een wereld
open door de radio'
Verhalen scheppen
beeld dagelijks leven
TEXELSE 10 COURANT
DINSDAG 5 OKTOBER 2010
De haven als decor in het voormalige wachtlokaal van TESO in Oudeschild. Vlnr vertellers Martien de Vries, Aad Kuip, Agnes Eén van de stallen van de Novalishoeve vormde het passende decor van de voorstelling in Den Hoorn.
Blom, Annie Bakker en Martha Kalf. Emma Zijm-Witte (niet op de foto) vertelde ook verhalen. (Foto Jeroen van Hattum) /Foto Joop fj0mrnets)
De oude raadzaal in Den Burg. Van links naar rechts vertellers Marieke van Eist,
Toos Maas-van Sambeek, Afke Roest, Wim Tinholt, El Kortenhoeven, Fridtjof
Blanken en Annie Dros-van der Vis. De muren waren voor de gelegenheid versierd
met allerlei teksten. (Foto Jeroen van Hattum)
De verhalen in Oudeschild werden muzikaal omlijst door het Wereldmuziek
Ensemble van Art ex., Foto Jeroen van Hattum)
Nettie van de Brake bezorgde menig toeschouwer een brok in de keel. Op de
achtergrond luisteren de andere vertellers mee: Riet Huitema-Vos, Nel Rommets-
Rensmaag, Bertha Boogaard-Dros, Martje Dijker-de Bruijn Ria de Jager, Ina
Bakker en Marie-Louise Wiesman. (Foto Joop Ftommets)
Een muziekmakende Mathieu Vulto en een dansende Klarina Combé leidden de
bezoekers het voormalige gemeentehuis in. (Foto Jeroen van Hattum)
Bep Mechielsen-Breman toont bezoekers in Oosterend welke winkels er vroeger
in het dorp zaten. (Foto Pip Barnard)
De bezoekers van het festival op weg naar de voormalige doopsgezinde kerk voor
verhalen over arbeid. (Foto Pip Barnard)
Boeiend, onderhoudend, humo
ristisch, ontroerend en goed
voorbereid. Zomaar enkele ter
men die van toepassing waren
op het Verteltheater Festival dat
zaterdag en zondag in Den Burg,
Oosterend, Den Hoorn en Oude
schild werd gehouden. Texelse
senioren vertelden over hun
leven en schiepen zo een tijds
beeld van het dagelijks leven in
de afgelopen decennia.
Achterop de brommer van meester
Douma toog Marieke van Eist begin
jaren zestig naar de Slufter. Ze had
net een proefles op de Strijbos-
school in Midden-Eierland gege
ven en Douma wilde haar nog iets
bijzonders laten zien. Een klim door
de duinen naar boven ('de trap was
er nog niet') en daar zag Van Eist
voor het eerst het natuurgebied.
'Als je de Slufter hebt gezien, kom
je hier werken', vertrouwde Douma
haar toe. Van Eist, afkomstig van
de overkant, kon het alleen maar
beamen en werd juf op de kleine
school
Het was één van de vele verhalen
die 32 Texelaars vertelden in het
oude wachtlokaal van TESO in
Oudeschild, de oude raadzaal in
Den Burg, de stallen van de Nova
lishoeve bij Den Hoorn en de voor
malige doopsgezinde kerk in Oos
terend. Drie jaar voorbereiding was
eraan vooraf gegaan en dat kwam
eruit. De voorstellingen staken
goed in elkaar, de verhalen waren
onderhoudend en pasten goed bij
elkaar. De ene keer waren ze humo
ristisch, de andere keer bloedseri
eus of aangrijpend.
Voor oudere bezoekers waren het
verhalen van herkenning, bij jonge
ren schiepen ze van lieverlee het
beeld dat de huidige welvaart nog
betrekkelijk kort is. Zo vertelde El
Kortenhoeven in de oude raadzaal
hoe ze thuis voor het eerst tele
foonaansluiting kregen. De familie
kon gebeld worden op nummer 6.
'Dat hebben we nog steeds, maar
dan met negen cijfers ervoor.' Jen
ny van Lubek-Boers verhaalde
over de komst van de radio. Er
ging een wereld voor de familie
open. De radio werkte op accu's
die om de zes dagen moesten wor
den gewisseld bij een man die ze
oplaadde. Elektriciteit hadden ze
thuis nog niet.
Afke Roest liet een oude grammo
foonplaat horen met daarop berich
ten die familieleden voor haar man
op zee hadden ingesproken. Bijna
ondenkbaar in een tijdperk van
internet, maar het ging zo. Annie
Dros-van der Vis vertelde hoe ze
haar man op zee via een telegram
en Scheveningen Radio liet weten
dat hij vader was geworden. De
boodschap was een paar zinnen,
maar het verzenden kostte circa
veertien gulden.
Trouwen en kinderen krijgen kwam
uitvoerig en met anekdotes aan de
orde. Fridt Blanken vertelde hoe hij
en zijn vrouw tot hun verrassing
een tweeling kregen. Het was ze
niet ontgaan dat de baby vrij fors
was, maar ze hadden niet verwacht
dat er twee onderweg waren. Kor
tenhoeven vertelde over een tip die
ze destijds bij haar trouwen kreeg.
Zodra de woordenwisselingen zou
den komen, moesten zij en haar
man elke keer een gulden in een
potje stoppen. 'Dan zouden we zo
een nieuwe wasmachine bij elkaar
sparen.' Ontroerend waren de ver
halen over de contacten met de
ouders.
In Oudeschild bleek het voormalige
wachtlokaal van TESO (nu Haven
hotel Texel) een prachtige plek om
de historie tot leven te laten komen.
Vooral omdat veel verhalen zich
afspeelden op de haven met veelal
TESO in de hoofdrol. De boot voer
destijds nog op Oudeschild. Mar
tien de Vries en Aad Kuip vertelden
hoe er vroeger bewust patat op de
haven werd gegeten als de boot
arriveerde, zodat toeristen meteen
op een idee werden gebracht. Of
hoe geld bij toeristen werd ingeza
meld voor duiken in de haven.
Ook hier werd tastbaar dat het
leven tientallen jaren geleden
anders in elkaar stak. Een van de
dames vertelde hoe in droge
zomers thuis het water op raakte
(waterleiding was er nog niet) en
voor een rijksdaalder duizend liter
water werd gekocht. Daarna moest
daar zeer zuinig mee worden
omgesprongen. En de zorg dat
Oudeschild een 'dood dorp' zou
worden na de opening van de
veerhaven op 't Horntje werd
gememoreerd. Nou, Oudeschild
was alles behalve een dood dorp
geworden, zei één van de vertel
lers.
De voorstelling in Oosterend begon
met een wandeling door het dorp
waarbij Bep Mechielsen-Breman
vertelde over winkels die vroeger in
het dorp zaten. Daarna vertelden
zij en Dini Binsbergen, Anna Bar-
nard-van der Nat, Joke Vlaming
van Beelden, Ko Vinke, Bram van
Dijk en Martien de Vries verhalen
met arbeid als thema. Voor Cees
Drijver ging het iets te ver om voor
een publiek over zichzelf te vertel
len, maar vertellend en nettenboe-
tend in zijn schuur kwam hij opge
nomen op film wel tot zijn recht in
de voormalige kerk.
'Vrouwenlevens' was het thema in
Den Hoorn, waar de hele groep
vertellers bestond uit vrouwen,
acht in totaal. Zij blikten terug op
hun jeugd en hun leven als jonge
volwassenen. De verhalen waren
soms luchtig en vrolijk, bijvoor
beeld wanneer het hun belevenis
sen met broertjes en zusjes betrof
of de spelletjes die ze als kind
speelden. Ze waren ook herken
baar, want onder het publiek waren
veel leeftijdsgenoten, die soortge
lijke ervaringen deelden, en dat
leidde tot instemmend gemompel
of vrolijk gelach. Maar wat het
meest bleef hangen, waren de per
soonlijke verhalen over aangrijpen
de gebeurtenissen. Over de peste
rijen die Bertha Boogaard-Dros als
ouder wordend meisje moest
ondergaan van het nichtje met wie
ze al jaren innig was opgetrokken.
Over wat meisjes allemaal niet en
hun broers allemaal wél mochten.
Of over het onbegrip waarop Nettie
van de Brake stuitte toen ze er als
jonge vrouw voor koos moeder te
worden en haar kind alleen op te
voeden. Toen ze vertelde dat haar
beste vriendinnen haar begonnen
te mijden, bang als ze waren dat
Nettie hun man zou afpikken, en
over de schoolmeester die waar
haar zoontje bij was sprak over
'een ongewenst kind, en nog
onaangepast ook' zat menig toe
schouwer met een brok in de keel.
Beide voorstellingen speelden zich
af in één van de stallen van de
Novalishoeve. Een passende loca
tie, omdat veel vertellers op een
boerderij opgroeiden of op een
andere manier een band met het
boerenleven hadden. De stal was
nog sfeervoller gemaakt door er
(oude) foto's op te hangen, van de
deelnemers zelf, maar ook van
allerlei vrouwelijke dorpsgenoten.
Bezoekers maakten er een sport
van om bij alle geportretteerden
een naam te vinden. De vaste
'bewoners' van de stal hadden
kennelijk zo hun eigen gedachten
bij de foto's, want één ervan werd
aangevreten door een kalf en een
ander zat al snel onder de kippen-
stront. Ook in andere opzichten
deden de dieren van zich spreken.
Dat ze tijdens de voorstellingen
hun gang bleven gaan, werkte
sfeerverhogend, maar het gebeur
de ook dat de hanen zo tegen
elkaar opboden, dat ze de verhalen
van de vrouwen overstemden.
Geluidstechnicus Rikus Klooster
huis had er een flinke klus aan om
de vertellers goed tot hun recht te
laten komen. Mooi ten slotte was
de bijdrage van de nog jonge Caren
Eelman, die met zang en gitaarspel
in Den Hoorn voor passende inter
mezzo's zorgde.
Het Verteltheater Festival viel bij alle
betrokkenen in goede aarde, zo
bleek ook bij de lunches en borrels
die na afloop van de voorstellingen
werden gehouden en waarbij druk
werd nagepraat. Leuk was volgens
Pauline Folkerts van de organise
rende Artex Kunstenschool het
bezoek van deelnemers van soort
gelijke projecten elders in het land.
Los nog van de belangstelling die
de VPRO en KRO hebben getoond
om opnamen voor de radio te
maken. Minder concreet zijn de
plannen bij Artex zelf om in samen
werking met de Stichting Welzijn
Ouderen Texel een project op te
zetten waarbij senioren samen met
hun kinderen en kleinkinderen 'iets'
doen. 'Het is allemaal nog erg pril.
Maar dit concept valt zo goed, dat
het zonde is er niet mee door te
gaan', meent Folkerts.
