m suys,
Monumentale graven
verdienen bescherming
mat Birr
jjtnH hsssmm
Tie. 3
Stichting
Kerken en Minima Texel
TEXELSE 9 COURANT
Commissie Begraafcultuur stelt criteria op voor grafmonumenten
5BZË *.Vf I
IB I&beb
I Wat ik zeggen wou
Zeereeppad
we uitgenodigd voor een wande
ling over het Zeereeppad bij De
Koog. Wat een geweldige ervaring
was dat.
Mooi weer, een prachtige wande
ling, een ijscokar en live muziek.
Aansluitend een hapje en een
drankje bij paviljoen de Strandhut.
Na afloop kregen we nog een flesje
Juttertje om mee naar huis te
nemen. Ik wil de Stichting Coeghe
en de vele vrijwilligers bedanken
voor de organisatie en de fijne mid
dag voor zo'n tachtig bewoners
van de Gollards en het Verpleeg
huis.
Corrie van Leeuwen,
De Gollards.
Hulp aan Texelaars in financiële nood
Spangerweg 10, 1793 EH De Waal
Tel. 31 29 83 Bankrek. 36.25.99.343
Knippenberg, een metalen plaat
met een daarin uitgesneden hard
loper, op de begraafplaats van
Oudeschild. Ook alle 28 graven
met een opengeslagen bijbel op
de begraafplaats rond de Maar
tenskerk zouden op deze lijst
moeten worden geplaatst, als
typische uitingen van de Ooste-
render begraafcultuur.
Er zou op het eiland zorgvuldi
ger moeten worden omgegaan
met grafmonumenten en de
graven van historisch belang
rijke personen. Dat stelt de
commissie Begraafcultuur van
de Historische Vereniging in
een rapport dat deze week
werd gepresenteerd. De com
missie pleit voor zorgvuldige
criteria bij het ruimen van gra
ven en het verwijderen van
grafmonumenten.
graven met 'grote keien' en de
begraafplaats van Oosterend 28
grafmonumenten met de afbeel
ding van een bijbel. In De Waal is
op 12 graven een treurwilg afge
beeld en wordt de afkorting HLB
aangetroffen (Hier Ligt Begraven)
en kenmerkend voor De Cocks-
dorp bleek de afbeelding van de
vuurtoren, die op twee graven
werd aangetroffen.
Om een goed overzicht te krijgen,
Het gebrek aan regelgeving en
wettelijke basis op het gebied van
monumentale en waardevolle gra
ven, leidde in 2009 tot het in het
leven roepen van een commissie
Begraafcultuur. De directe aanlei
ding was het plan tot het ruimen
van graven van oorlogsslachtof
fers. Ook het verplaatsen van zer
ken die betrekking hadden op het
voormalige weeshuis leidde tot
vragen onder het publiek en aan
dacht in de media. Gepleit werd
voor het bewaren van een stuk
Texelse geschiedenis. De Oor
logsgravenstichting had ooit wel
een lijst samengesteld met graven
van burgerslachtoffers, waarmee
rekening wordt gehouden, maar
verder ontbrak iedere basis voor
beleid. De Historische Vereniging
hoopt dat hierin met het verschij
nen van het rapport van de com
missie Begraafcultuur verandering
komt.
Uit het rapport, dat voornamelijk
bestaat uit een inventarisatie, blijkt
dat per dorp verschillende tradi
ties op het gebied van grafmonu
menten bestaan. Zo telt het kerk
hof van Den Hoorn maar liefst 13
stelde de commissie, bestaande
uit Piet Bolier, Henk de Ruiter,
Jacques Dijt en Maarten 't Hart,
vier criteria op. Alle grafmonu
menten op Texelse begraafplaat
sen werden beoordeeld op histori
sche waarde, geschiedkundige
waarde, typische kenmerken en
uniciteit. Grafzerken met grote
historische waarde zijn bijvoor
beeld alle stenen uit de zestiende,
zeventiende of achttiende eeuw,
waarbij de stenen die in de kerken
liggen buiten beschouwing kon
den blijven, omdat zij al monu
mentale bescherming genieten.
Van geschiedkundige waarde zijn
graven van bekende personen of
graven die verband houden met
een bepaalde gebeurtenis (oorlog,
watersnood). Hieronder vallen ook
de graven van drenkelingen. Bij
typische kenmerken werd gelet op
symboliek, taalgebruik, lettersoort,
maar ook naar typische kenmer
ken als de vuurtorens in De Cock-
sdorp, het gebruikte materiaal
(glas, hout, been, metaal) en vorm
of versiering. Bij uniciteit is sprake
van een monument dat opvalt in
de omgeving doordat het het eni
ge in de omgeving is met een van
de eerder genoemde kenmerken.
Hoewel 't Hart toegeeft dat er
altijd sprake is van enige subjecti
viteit, werden de graven aan de
hand van deze criteria ingedeeld
in een A-lijst en een B-lijst. De
graven op de A-lijst, die aan meer
dan een van de genoemde criteria
voldoen, zouden niet mogen wor
den geruimd en op kosten van de
gemeente moeten worden onder
houden. Hieronder vallen bijvoor
beeld de graven op het doopsge
zinde gedeelte van het kerkhof
rond de kerk aan de Binnenburg.
Niet alleen liggen hier begraven
burgemeesters, dijkgraven en
notarissen uit de tweede helft van
de negentiende eeuw, ook speelt
een aantal van hen een belangrijke
rol in de dagboeken van dominee
Huizinga en hebben ze ook daar
door historische waarde. Daar
naast is het volgens 't Hart belang
rijk om een dergelijke begraafplaats
als geheel in stand te houden, wat
bijvoorbeeld ook geldt voor het
oudste gedeelte van de begraaf
plaats aan de Kogerstraat. 'Je
kunt het het beste vergelijken met
een beschermd dorpsgezicht.
Daar vallen ook de minder interes
sante gevels onder. Die kun je er
niet zomaar tussenuit halen.'
Ook de graven op de B-lijst zou
den volgens de commissie niet
zonder meer geruimd mogen wor
den. 'Deze graven zouden de kans
moeten krijgen om uit te groeien
naar gemeentelijk monument',
zegt 't Hart. Hieronder vallen bij
voorbeeld unieke uitingen van
begraafcultuur, zoals het graf met
het 'oneindig spoor' van Clemens
Barhorst op de RK-begraafplaats
in Den Burg en het graf van Jan
De commissie stelt voor om de B-
lijst met enige regelmaat 'bijvoor
beeld om de tien jaar' opnieuw te
bekijken, waarbij opnieuw een
keuze moet worden gemaakt tus
sen A-status, B-status of verwij
dering. Op dat moment kunnen
ook nieuwe graven worden geïn
ventariseerd. Ook oorlogsgraven
wil de commissie (voorlopig) vrij
waren van ruimen. Alle oorlogs
graven die niet anders dan door
de datum van andere graven zijn
te onderscheiden - en waarop dus
geen teksten voorkomen die naar
de oorlog verwijzen - zijn op de
B-lijst geplaatst, met het voorstel
in 2045 opnieuw te bezien of de
zerken verwijderd kunnen worden
of dat ze tot monument worden
uitgeroepen.
Op die manier wil de commissie
tijd rekken zodat de beslissing om
een graf al dan niet te ruimen naar
een later moment wordt uitge
steld. De gemeente Texel verleent
grafrechten in eerste instantie voor
twintig jaar, wat al vrij lang is (er
geldt een wettelijke termijn van
tien jaar). Desgewenst kunnen de
rechten per tien jaar worden ver
lengd. Als zich na verloop van tijd
geen rechthebbenden meer mel
den en de grafrechten niet meer
worden voldaan, houdt de
gemeente zich het recht voor een
graf te ruimen. Sinds enige tijd
wordt dit aangekondigd met een
sticker op het graf, zodat eventu
eel nog bezwaar kan worden aan
getekend.
Dat dat niet altijd gebeurt, blijkt uit
het feit dat een deel van de in het
rapport van de commisie Begraaf
cultuur genoemde graven al niet
meer is terug te vinden. Zij zijn
sinds de start van het onderzoek
geruimd. Omdat de gemeente
slechts twee begraafplaatsen in
beheer heeft, is het rapport ook
alle andere beheerders ter hand
gesteld. Graven die tot gemeente
lijk monument worden uitgeroe
pen, zouden niet meer geruimd
mogen worden, wat kan leiden tot
meer ruimtegebrek op de vaak al
volle begraafplaatsen. Dat hoeft
volgens 't Hart geen probleem te
worden, ook al niet omdat steeds
meer mensen voor crematie kie
zen. Hij toont zich geen voorstan
der voor het naar de rand van het
kerkhof verplaatsen van stenen,
zoals in De Cocksdorp gebeurt.
'Dan krijg je een zogeheten lapida-
rium, met stenen die geen binding
meer hebben met het graf van de
betrokkene. Dan staat er wel hier
rust, maar dat is dan niet zo. Je
kunt je afvragen of dat de juiste
manier is. Bovendien bewaren ze
in De Cocksdorp op die manier
alle stenen, ook de historisch min
der waardevolle.'
Voor het onderhouden van de gra
ven op de A-lijst stelt de commis
sie voor jaarlijks een subsidie van
€1000,- uit te trekken. Het onder
houd zou dan kunnen gebeuren
door vrijwilligers van de Histori
sche Vereniging.
Pip Barnard
Vier sterren voor twee strandslagen
De strandslagen bij paal 21 en
bij paal 28 zijn bij de verkiezing
van het Schoonste strand van
Nederland onderscheiden met
vier sterren, de hoogste cate
gorie. Alle andere Texelse
stranden kregen drie sterren.
De verkiezing van het schoonste
strand begon op 11 mei en werd
uitgevoerd door inspecteurs van
de ANWB. Zij bezochten twee
maal daags bijna honderd stran
den, aan het eind van de middag
en de volgende dag in de och
tend.
Er werd gemeten bij de strandop
gang, rond de paviljoens en ver
derop op het strand. Uiteindelijk
bleek de gemeente Sluis de
schoonste stranden te hebben.
Het juryrapport noemt de Wad
deneilanden als de meest opval
lende stijgers. 'Na een matige
score in 2010 hebben zij de han
den flink uit de mouwen gestoken
om dit jaar hoger te eindigen. Dat
is gelukt.' Dit jaar eindigen drie
Waddeneilanden in de top zes.
Naast Sluis ontvingen zeventien
strandgemeenten een kwalificatie
van vier sterren, acht gemeenten
werden beloond met drie sterren.
Den Helder en Wassenaar vielen
buiten de boot doordat hun
totaalscore onder de 8 punten
lag.
Nieuw dit jaar was dat ook het
publiek een stem kon uitbrengen.
Ruim 2300 mensen gaven aan
deze oproep gehoor. Opvallend
was dat maar liefst driekwart van
de stemmen naar de Zeeuwse
stranden ging.
Uiteindelijk kwam Renesse als
winnaar uit de bus. Ook Veere en
Sluis waren populair.
In een zogeheten 'lapidarium' hebben de stenen geen binding meer met de rustplaats
van de overledene. Op deze steen staat welhier rust', maar Jan Buijs, naar wie de
Buijsstraat genoemd is, ligt elders begraven.
