Binnendijkse bermen moeten Waddendijk verstevigen
TEXELSE 75 COURANT vrudae27^,0.2
Binnendijkse bermen, damwan-
den en mogelijk een zanddijk.
Hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier heeft de zoge
heten voorkeursvarianten opge
steld voor de versterking van 17
kilometer dijk langs de oostkant
van het eiland. Hierin staat glo
baal op welke manier het hoog
heemraadschap de dijk wil ver
sterken. De voorkeuren zijn
afgelopen week aan betrokken
partijen gepresenteerd en wor
den de komende tijd nader uitge
werkt.
Het meest in het oog springend van
het omvangrijke project is het plan
om de dijk van de Prins Hendrikpol
der aan de buitenkant met een
zanddijk te versterken, maar in het
geheel is het hoogheemraadschap
met tien stukken afgekeurde dijk
tussen de vuurtoren en 't Horntje
bezig. Per gedeelte is beschreven
welke oplossing de voorkeur ver
dient om de dijk weer te laten vol
doen aan de eis dat ook een extreem
zware storm of extreem hoge water
stand die theoretisch gezien eens in
de 4000 jaar kan voorkomen, wordt
weerstaan.
In de meeste gevallen geeft het
hoogheemraadschap er de voor
keur aan de dijk binnendijks met
een berm te versterken. Zo'n berm,
bestaand uit een laag klei, is het
over het algemeen een meter of
meer hoog en varieert in breedte
van enkele meters tot meer dan
twintig meter. De dijken behouden
hun groene aangezicht. Volgens
omgevingsmanager Tanja Heringa
van het hoogheemraadschap biedt
een binnendijkse berm de meeste
kans de stukken dijk te versterken.
'We hebben vaak te maken met
piping, het probleem dat water
onder de dijk doorsijpelt en zand
meevoert, waardoor onder de dijk
holtes ontstaan die voor instabiliteit
zorgen. Daarbij bestaat het risico
dat stukken dijk aan de binnenkant
kunnen afschuiven en dat is het
beste tegen te gaan door binnen
dijks verhoogde bermen tegen de
dijk aan te leggen.'
Volgens Heringa wordt bij de nade
re uitwerking van de voorkeursvari
anten rekening gehouden met knel
punten. Dat zijn onder meer plekken
waar gemalen staan, beschermde
natuurgebieden als Utopia, het
Wagejot en de Ottersaat liggen, fort
De Schans bij Oudeschild, Ceres en
plekken in de Prins Hendrikpolder
waar huizen dicht bij de dijk staan.
Daar wil het hoogheemraadschap
met damwanden in plaats van ber
men werken. Dat scheelt ruimte,
maar damwanden zijn volgens Her
inga wel een aanzienlijk stuk duur
der. Wat de Prins Hendrikpolder
betreft, wordt vooralsnog een twee
sporenbeleid gevolgd. Diverse
overheden bekijken tot en met juni
of het mogelijk is geld te vinden om
de aanleg van een zanddijk te finan
cieren. Mocht dat niet lukken, dan
wordt volgens Heringa de aanleg
van een berm en een damwand
achter de hand gehouden en als
voorkeursvariant verder uitgewerkt.
De voorkeursvarianten komen voort
de zogeheten oplegnotitie en een
startnotitie waar Hollands Noorder
kwartier de afgelopen jaren aan
heeft gewerkt. In deze notities ston
den alle opties beschreven om de
17 kilometer dijk te versterken. In
de oplegnotitie, die na de startnoti
tie kwam, stonden ook opties om
de dijken te voorzien van geotextiel
in de grond of om zandbodems aan
te leggen om piping tegen te gaan,
maar daar is volgens Heringa uitein
delijk toch niet voor gekozen. 'Dat
zijn technieken die nog in onder
zoek zijn. Mocht later blijken dat het
technisch haalbaar is, dan kunnen
ze eventueel alsnog worden toege
past.'
Op verzoek van de gemeente
bekeek Hollands Noorderkwartier
ook of er in de vorm van kwelders
nog buitendijkse versterking moge
lijk was, maar dat verzoek is even
min opgenomen in de voorkeursva
rianten. Het verzoek kwam voort uit
het programma Naar een Rijke
Waddenzee, waarin diverse overhe
den beschreven hebben hoe de
Waddenzee zich zou moeten ont
wikkelen om veerkrachtig te blijven.
Volgens het hoogheemraadschap is
daar nog onvoldoende over bekend
en zouden er ook 'dubbele maatre
gelen' nodig zijn om afschuiving
van de dijk aan de binnenkant tegen
te gaan. Volgens Heringa worden
de voorkeursvarianten de komende
tijd nader uitgewerkt, nader bespro
ken met betrokkenen, met de
besturen van de gemeente en het
hoogheemraadschap en volgt er
ook nog een algemene inloopavond.
Na de zomer van 2012 stelt het
bestuur van Hollands Noorderkwar
tier de voorkeursvarianten vast.
Bedoeling is dat in de loop van
2013 de eerste ontwerpen op tafel
liggen. Dan moet ook de milieu
effect-rapportage naar de te nemen
stappen zijn afgerond. Tegelijkertijd
loopt er een proces waarbij het
hoogheemraadschap vergunningen
moet aanvragen en in overleg gaat
met grondeigenaren over de aan
koop van grond. De organisatie
streeft er volgens Heringa naar dat
in 2015 met de werkzaamheden
begonnen kan worden. Volgens de
planning moeten ze eind 2019 zijn
afgerond. Op deze pagina een korte
beschrijving van de voorkeursvari
anten per dijkvak.
Jeroen van Hattum
Wagejot
PH-polder
Eendracht
Voor de PH-dijk worden de kaarten
vooralsnog gezet op de aanleg van
een zanddijk aan de buitenkant
van de dijk. De kosten daarvan zijn
geraamd op €27 miljoen en dat is
volgens het hoogheemraadschap
vergelijkbaar met wat een binnen
dijkse berm en damwanden zou
moeten kosten. Bijkomende kos
ten voor de 'zandige oplossing' zijn
volgens het hoogheemraadschap
€10 miljoen voor natuurmaatrege-
len en €15 miljoen voor onderhoud.
Tot en met juni bekijken de betrok
ken partijen of er extra geld voor
de zandige oplossing te verkrijgen
is. Mocht dat niet lukken, dan wil
Hollands Noorderkwartier de voor
keur geven aan een binnendijkse
berm langs het noordelijk deel van
de dijk en vanaf het midden tot aan
't Horntje damwanden in verband
met woningen en bedrijven die
daar staan.
In de kop van polder De Eendracht
wil het hoogheemraadschap over
een lengte van tweehonderd meter
aan de buitenkant van de dijk een
harde bekleding met gras aanbren
gen om de dijk beter bestand te
maken tegen golfslag.
Dit stuk ter hoogte van Oosterend
wordt conform de voorkeursvariant
binnendijks op verschillende plek
ken met klei versterkt. Ter hoogte
van het natuurgebied Wagejot
staan damwanden gepland die vol
gens de nu op tafel liggende plan
nen tot een diepte van 14 meter
onder NAP worden aangebracht.
Daarbij wordt er rekening mee
gehouden dat de zoute kwel onder
de dijk blijft bestaan.
Polder Wassenaar
Bij dit stuk dijk komt volgens de
voorkeursvariant over een lengte
van één kilometer aan de binnen
kant van de primaire waterkering
(dus niet de buitenste dijk langs de
Volharding) een berm van 18 meter
breed en harde bekleding aan de
buitenkant met gras eroverheen.
Doorsnede
Doorsnede
Oudeschild
Westdijk
Op dit gedeelte tussen Oudeschild
en Ceres is over een lengte van 1,4
kilometer een binnendijkse berm
gepland, de weg moet opnieuw
worden aangelegd en de water
gang verlegd. Ter hoogte van fort
De Schans en het gemaal wil het
hoogheemraadschap met dam
wanden werken, zodat het fort niet
opnieuw hoeft te lijden onder een
dijkversterking. In de jaren dertig
werd al een deel van De Schans
(en de steunforten Redoute en
Lunette) afgegraven voor een dijk
versterking. Speciale aandacht is
er voor Ceres waar de beschermde
groene knolorchis groeit. Het hoog
heemraadschap wil met Staats
bosbeheer kijken of de orchidee op
een andere plek bij Ceres tot bloei
kan komen.
Het Noorden
Langs de dijk van polder Het Noor
den wil het hoogheemraadschap
over een lengte van 3,4 kilometer
een binnendijkse berm aanleggen
en buitendijks harde bekleding aan
brengen. De berm wordt hier naar
verwachting op sommige plekken
niet breder dan een paar meter. Bij
de molen van Het Noorden wil het
hoogheemraadschap maatwerk
toepassen. De bestaande weg moet
opnieuw worden aangelegd. Delen
van de watergang staan op de
nominatie gedempt te worden voor
de versterking. 'Maar dempen bete
kent dat je elders moet graven',
aldus Tanja Heringa. 'Dat moeten
we intern bij het hoogheemraad
schap afstemmen.'
't Horntje
Inlaagdijk
De primaire waterkering bij de
Zandkes staat op de nominatie
over een lengte van 1,1 kilometer
te worden versterkt met een bin
nendijkse berm en het buitentalud
wordt opnieuw bekleed. Bedoeling
is dat de weg langs de dijk opnieuw
wordt aangelegd en dat de water
gang wordt verlegd. De zogeheten
museumdijk, die sinds 1977 niet
meer in gebruik is als primaire
waterkering, blijft onaangeroerd.
IJsdijk
Langs de IJsdijk moet over een
lengte van 2,2 kilometer een binnen
dijkse berm komen, een nieuwe weg
en een verlegde watergang. Aan de
buitenkant komt harde bekleding
met gras op de dijk en ter hoogte
van natuurgebied Ottersaat wil het
hoogheemraadschap tot een diepte
van 14 meter onder NAP damwan
den aanbrengen. Er wordt rekening
mee gehouden dat de zoute kwel
onder de dijk blijft bestaan
Bij het dijkvak dat ter hoogte van
de Waddenhaven loopt, wil Hol
lands Noorderkwartier een binnen
dijkse berm van 18 meter breed
aanleggen. Dat gebeurt in overleg
met de bedrijven die daar vlak bij
de dijk zijn gevestigd. Het hoog
heemraadschap wil er maatwerk
toepassen. Bedoeling is dat ter
hoogte van de werkhaven, de
Noorderhaven en de Zuiderhaven
damwanden in de binnenteen van
de dijk komen. Dat betekent dat er
op de haven zelf geen werkzaam
heden komen. Hollands Noorder
kwartier had nieuwe damwanden
onder de kade of het leggen van
een kleilaag op de haven eerder als
opties genoemd, maar dat riep
protest op bij de gemeente. Herstel
van de coupures in de dijk is geen
optie.
Kosten voor dijk
De kosten voor de versterking
van de Waddendijk worden
betaald uit het nationale Hoog
waterbeschermingsprogramma.
Dat programma wordt gefinancierd
door het rijk en de waterschappen.
Volgens de regels van het hoogwa
terbeschermingsprogramma moet
een versterking 'sober en doelma
tig' zijn, wat inhoudt dat er geld
beschikbaar is, maar het liefst voor
werk dat niet meer kost dan nood
zakelijk is. Dat verklaart waarom
langs de meeste stukken dijk de
voorkeur wordt gegeven aan bin
nendijkse bermen in plaats van
damwanden. De laatste zijn een
stuk duurder.
Gevolgen wegen
De primaire waterkering van 't
Horntje wordt volgens de voor
keursvariant over een lengte van
vierhonderd meter binnen- en bui
tendijks versterkt met een berm
van klei en harde bekleding met
gras. Dat betekent dat de plek
Het hoogwaterbeschermingspro
gramma voorziet evenmin in de
financiering van een zanddijk bij de
Prins Hendrikpolder, vandaar dat
diverse overheden al langere tijd
bekijken hoe zij extra geld voor dit
plan kunnen krijgen. Dat gebeurt
op het moment op verzoek van
Deltacommissaris Wim Kuijken
onder leiding van het ministerie
van Infrastructuur en Milieu.
De aanleg van bermen om de
Waddendijk te versterken, heeft
gevolgen voor de openbare
wegen die langs de dijk lopen.
De wegen zijn tijdelijk niet toegan
kelijk als de werkzaamheden
plaatsvinden en zullen veelal ook
opnieuw moet worden aangelegd
op de nieuwe binnendijkse ber
men. Volgens omgevingsmanager
Heringa van het hoogheemraad
schap wordt bekeken op welke
manier daar rekening mee kan
worden gehouden. De dijkverster
king heeft naar verwachting even
eens gevolgen voor het fietspad
dat van Oudeschild tot aan de
Pontweg langs de Redoute moet
komen. Zoals het er nu naar uitziet,
wordt dat pad voorafgaand aan de
werkzaamheden aangelegd en
gebeurt dat op de plekken langs
de zeedijk met betonplaten die
opneembaar zijn als de dijkverster
king begint. Wachten met de aan
leg van het fietspad tot de dijkver
sterking klaar is, is voor de
gemeente geen optie, omdat
anders de financiële bijdrage van
de provincie vervalt.
waar het NIOZ staat formeel bui
tendijks gebied blijft. Het NIOZ had
graag een versterking van de dijk
langs het water gezien en heeft
daar menig discussie over gevoerd,
maar het hoogheemraadschap
kiest voor versterking van de pri
maire waterkering.
