Haarscherpe foto's van Texel in de Tweede Wereldoorlog
Herberg Loodsmanswelvaren
verbouwd tot Wehrmachtheim
VRIJDAG 4 MEI 2012TEXELSE 9 COURANT
Een binnenopname van de kantine op het Gerritsland in de Dennen, die
later onderdeel was van Widerstandsnest 21a H en na de oorlog plaats
bood aan het Texels museum. Het gebouw werd tussen december 1941
en februari 1942 gebouwd door de Reichsarbeitsdienst, verantwoordelijk
voor de stichting van veel feldmaBige bouwwerken op Texel, vooral rond
De Koog. Medewerkers logeerden in pension Tatenhove. Op de foto
etende Duitse soldaten, waarschijnlijk in gezelschap van Texelse vrou
wen. Links bij de paal zuster Herta.
Hij wist niet wat hij zag, toen hij
ze op internet ontdekte: meer
dan vijfhonderd haarscherpe
foto's van Texel in de Tweede
Wereldoorlog. Van het Wehr-
machtheim in Den Hoorn (voor
al), maar ook van de batterij op
De Mok, de haven van Oude-
schild en andere herkenbare
Texelse plekjes. Allemaal een
jaar of zeventig oud en te koop
aangeboden op de website
Ebay.
'Dat zoiets bestaat, dit is echt van
onschatbare waarde', verzucht de
uit Drachten afkomstige Paul
Dijkstra, op Texel bekend om zijn
kennis van de bunkers die op het
eiland hebben gestaan. Hoewel hij
als student geschiedenis niet rijk
is, besloot hij op de foto's te bie
den. Tot zijn verbazing was hij ken
nelijk de enige, want inmiddels
mag hij zich (samen met de Stich
ting Stelling Den Helder, waarmee
hij samenwerkt bij het in kaart
brengen van de verdedigingswer
ken rond de marinestad) eigenaar
van de foto's noemen. Daar kwam
recentelijk ook het gastenboek van
het Wehrmacht-
heim in Den
Hoorn bij, dat
eveneens op
internet te koop
werd aangebo
den.
De foto's waren
soldaten van uiteenlopende mili
taire eenheden samenkwamen. Er
werden etentjes gehouden en wan
neer 'hoge' militairen Texel bezoch
ten, konden ze er logeren. Onder
hen vice-admiraal Gus Kleikamp,
die op het eiland was voor een
Marineflakbatterie Den Hoorn, die
op Loodsmansduin was gelegerd.
Ook in Den Burg was een Wehr-
machtheim, kort na het begin van
de oorlog geïnstalleerd in hotel De
Graaf, waar nu de apotheek is.
Samen met de Inselkommandantür
(zuster) Herta, werkzaam in het
Wehrmachtheim, dat vanaf begin
1944 in de gevorderde en voor dit
doel verbouwde en van een dak
kapel voorziene dorpsherberg
Loodsmanwelvaren was gevestigd.
Het was een plaats waar Duitse
inspectie van de AtlantikwallOok
waren er met enige regelmaat inge
lijfde en op Texel gelegerde Kauka-
sische soldaten te vinden. Daar
kwam in oktober van 1944 alweer
een einde aan, toen het pand werd
overgenomen door de leiding van
was het Wehrmachtheim onder
deel van het Stützpunkt Den Burg,
waar ook het barakkenkamp aan
de Kogerstraat onder viel.
Uit het gastenboek blijkt dat zuster
Herta in Den Hoorn samenwerkte
met zuster Emmy, die ook al in Den
Burg had gediend. 'Wat ze er pre
cies deden, is niet helemaal duide
lijk. Ze zetten thee en ontvingen
gasten. Er zijn ook wel foto's waar
op ze aardappels schillen, maar er
werkte ook een kok, zodat ze niet
echt voor het eten hoefden te zor
gen. Waarschijn
lijk waren ze een
soort gezel
schapsdames.
Maar tot hoever
ze met hun dien
sten gingen,
weet ik niet',
vertelt Dijkstra.
De foto's geven
een mooi beeld van het leven dat
de Duitse zuster op Texel leidde.
Het zijn nogal wat groepsfoto's:
met collega-zusters, soldaten en
uiteenlopende gasten. Daarnaast
werd gefotografeerd tijdens uitjes
die over het eiland werden gemaakt
en tijdens etentjes, onder meer in
het Wehrmachtheim, maar ook in
de kantine op het Gerritsland in de
Dennen, die na de oorlog onderdak
bood aan het Texels Museum van
beheerder Gerrit de Haan.
Zuster Emmy verpachtte haar hart
aan het eiland. Na de oorlog vierde
ze er nog regelmatig vakantie. Op
de laatste pagina's van het foto
boek prijken de geijkte toeristische
plaatjes van TESO-schepen, de
Dennen en het Hoornder kerkje,
naast folders van de WV en pen
sion 't Jachthuis in De Koog, waar
ze kennelijk logeerde.
Een expositie van de foto's en het
gastenboek van het Wehrmacht
heim zal rond Open Monumenten
dag (in het tweede weekend van
september) in Fort Kijkduin in Den
Helder te zien zijn.
Joop Rommets
De bovenverdieping van het Wehrmachtheim in Den Burg, waar nu de
apotheek is gevestigd.
Een zeer zeldzame foto van Marineflakbatterie De Mok, met links de nog intact zijnde hangaar B en in het midden een opstijgende Fieseler Fi 156 Storch.
Op de achtergrond het Licht van Troost en het Hoornder kerkje. 'Een unieke opname', volgens Dijkstra, 'aangezien het vliegtuig er maar zeer korte tijd
gelegen heeft.' De Fieseler was een verbindings- en verkenningsvliegtuig, uitgerust met waterski's en voor het eerst gebouwd in 1936.
Ad Blok van der Velde en echtgenote (tweede van links) poseren met Duit
sers, onder wie zuster Herta. Veel hogere soldaten lieten zich met de
kunstenaar portretteren. Blok van der Velde woonde op de boerderij op de
hoek van de Ruyslaan en het strandslag naar paal 17 (hoeve Uit en thuis),
op steenworpafstand lag tot januari 1944 de Heeresküstenbatterie.
Een zeldzame opname van een gecamoufleerde Eierlandse vuurtoren. De foto werd gemaakt tijdens een bezoek dat zuster Herta samen met drie
manschappen bracht aan de infanterieopstelling bij de vuurtoren, de Nordbatterie en de Flugzeugwache, een observatiepost voor vliegtuigen, in de
vooroorlogse metalen kustwachttoren naast de vuurtoren.
Schwester Emmy (tweede van links) met drie collega's en twee soldaten
in het Wehrmachtheim in Den Burg. Na de oorlog werd het pand weer
gebruikt als café (De Graaf). De Duitse wandteksten werden overgeschil
derd, maar het anker bleef.
