CD-tip
Uitkijkpost kerstbij lage 23 december 1998
Verbazingwekkend
hoe snel mensen de
draad weer oppakken'
l]hj^hÉü^&w!l&k
Uhpt Osidtz'oéwfs itcteorera-
Net als elke gemeente in Nederland heeft ook Heiloo de wette
lijke plicht om jaarlijks een bepaald aantal vluchtelingen op te
nemen. De meeste asielzoekers die hier komen wonen, worden
opgevangen en kortere of langere tijd begeleid door vrijwilligers
van de werkgroep Vluchtelingenwerk Heiloo. De werkgroep
bestaat inmiddels tien jaar. Aan de activiteiten van de groep, die
momenteel dertien leden telt, wordt over het algemeen weinig
ruchtbaarheid gegeven. De vrijwilligers doen hun werk in stilte,
maar daarmee toch zeker niet met minder inzet. „Het is vrijwilli
gerswerk dat veel van je vraagt. Je hoort en ziet soms dingen
die je niet in de koude kleren gaan zitten."
oelstelling van de werk
groep Vluchtelingenwerk
is dat we onszelf zo snel
mogelijk weer overbodig
maken. Het gaat erom
asielzoekers zelfstandig te maken,
zodat ze zichzelf kunnen redden in
onze maatschappij." Aan het woord
is Agnes Bakker, lid van het bestuur
van de werkgroep en tevens bege
leidster van het eerste uur. „Als con
tactpersoon van Vluchtelingenwerk
ben je schakel tussen de asielzoe
kers en de maatschappij. Niet
zomaar wat, want mensen stellen
een groot vertrouwen in je en dat
vertrouwen wil je niet beschamen."
De werkgroep Vluchtelingenwerk
werd in 1988 door de gemeente
Heiloo ingesteld als verlengstuk van
de afdeling Welzijn, omdat vanaf dat
jaar meer verantwoordelijkheid voor
de opvang van vluchtelingen bij de
gemeenten zelf kwam te liggen in
plaats van bij het Rijk. Gemeenten
werden wettelijk verplicht om een
bepaalde hoeveelheid woningen
beschikbaar te stellen voor de huis
vesting van asielzoekers.
„Wanneer er in de gemeente een
woning beschikbaar komt voor asiel
zoekers moet je dat melden bij het
ministerie van Justitie," legt Anne
Haanstra uit. Hij is bestuurslid van
de werkgroep en medewerker bij de
afdeling Welzijn van de gemeente.
„Aan de hand van de status van
vluchtelingen in asielzoekerscentra
bepaalt Justitie welk persoon of
gezin voor het huis in aanmerking
komt. En om een idee te geven: tot
volgend jaar juli moeten we in
Heiloo nog 45 mensen opvangen."
De Heilooër werkgroep ging destijds
van start met eenentwintig vrijwilli
gers, die bij Vluchtelingenwerk
Nederland training kregen over het
begeleiden van asielzoekers. Ze
konden meteen aan de slag:
Het beste uit de Kerst Top 50
allertijden is een vrolijke cd met
het puikje van de kerstklassie-
kers. Groepen als Band Aid
S/ac/e, Jackson 5 en het onna
volgbare Mud brengen jeof je
wilt of niet, in een nostalgische
kerststemming.
Prijs f 29,95.
de eerste tijd begeleidden ze al zo'n
zevenenveertig personen. Haanstra
schat dat er nu zeker meer dan hon
derd mensen in Heiloo wonen
die ooit begeleid zijn door de
werkgroep.
Eerste opvang
Wanneer er nieuwe asielzoekers
arriveren, zorgen twee contactperso
nen per persoon of per gezin voor
de eerste opvang. „Ze halen de
mensen af van het station en bren
gen ze naar hun woning. Daar is
dan al een hoop werk verricht, want
alle woningen worden helemaal
door leden van de werkgroep inge
richt," vertelt Agnes Bakker.
„De eerste twee weken ga je elke
dag op bezoek. Als er kinderen zijn,
is de eerste zorg om hen naar
school te sturen. Dat is meteen een
goede manier om de ouders te
betrekken bij de Nederlandse
samenleving." Vrijwel onmiddellijk
wordt begonnen met het wegwijs
maken van de nieuwe inwoners, in
de gemeente zelf, maar ook in het
algemeen in de Nederlandse
maatschappij.
Praktische zaken blijken het belang
rijkst. „De weg leren in Heiloo,
inschrijven bij een dokter en een
apotheek, verzekeringen afsluiten en
een rekening openen bij een bank,
als contactpersoon help je de men
sen daarbij," zegt Agnes Bakker.
„Dat gaat soms met handen en
voeten, want je spreekt eikaars taal
vaak niet. Maar op die manier kom
je meestal al een heel eind. En als
dat niet lukt, kun je er altijd nog een
tolk bij halen."
Niet zelden komen al in die eerste
fase cultuurverschillen naar voren.
„Neem nu het gescheiden uitbetalen
van uitkeringen aan man en vrouw
van één gezin zoals de gemeente
dat hier verplicht stelt. Dat betekent
automatisch dat zowel de man als
de vrouw een eigen bankrekening
moeten hebben en een bankpasje.
In
Nederland
heel gebruike
lijk, maar in som
mige culturen vinden
mensen dat vreemd."
Vluchtelingenwerk gaat altijd uit van
de Nederlandse gewoontes en
gebruiken. „Ze wonen hier en het is
de bedoeling dat ze hier integreren.
Met behoud van eigen identiteit,
dat wel."
De vrijwilligers krijgen te maken
met vluchtelingen uit zeer diverse
landen: Irak, Iran, Afghanistan,
Somalië, Eritrea, Rusland, Turkije en
bijna alle streken uit het voormalig
Joegoslavië. Velen hebben in hun
vaderland een middelbare of hoge
re opleiding genoten. Allemaal heb
ben ze kortere of langere tijd in een
asielzoekerscentrum gezeten, voor
dat ze een voorlopige of definitieve
verblijfsstatus hebben gekregen van
het ministerie van Justitie.
Vluchtverhalen
„Er zijn mensen die echt verschrik
kelijke dingen hebben meegemaakt.
Daar word je als contactpersoon wel
mee geconfronteerd," weet Agnes
Bakker uit ervaring. „Mensen zijn
soms enorm bang. Iemand schrok
van het geluid van een machine die
gebruikt werd bij het leggen van
tapijt, omdat het leek op geweer
schoten. Ook ken ik iemand die, als
hij op de fiets naar Alkmaar rijdt, bij
elke boom bang is dat er iemand
achter staat om hem te vermoorden.
Hun vluchtverhalen vertellen ze
meestal in delen, gewoon omdat het
te erg is om het in één keer te ver
tellen."
Bakker meent dat luisteren op zo'n
moment de belangrijkste taak is van
de begeleider. „Als mensen echt
psychologische hulp nodig hebben,
schakelen we het RIAGG in of het
Centrum '40-'45 dat zich bezig
houdt met behandeling van oorlogs
slachtoffers."
Het blijkt dat ook angst en spanning
doordat vluchtelingen nog geen
zekerheid hebben over een definitie
ve verblijfsstatus in Nederland tot
problemen kunnen leiden.
Slaapproblemen en stress komen
veelvuldig voor. „We horen en zien
het, maar staan machteloos. Justitie
gaat over de status, wij kunnen daar
niets aan doen."
Anne Haanstra voegt toe dat de
werkgroep zich sowieso niet in asiel
beleidszaken mengt. „Wij bemoeien
ons niet met de reden waarom
iemand hier is, je gaat er vanuit dat
mensen niet zomaar alles achterla
ten en vluchten. Het ministerie heeft
hun zaak bekeken en hen een
bepaalde status gegeven. Het is
onze taak om ze te begeleiden."
Vriendschapsband
De begeleiding van Vluchtelingen
werk wordt in principe al vrij snel
afgebouwd door het aantal bezoe
ken steeds verder te verminderen.
Uiteindelijk stopt dan ook het
contact, tenzij er inmiddels een
vriendschap is ontstaan tussen de
nieuwe inwoner en zijn begeleider,
die op vrijwillige basis
voortgezet kan worden.
Agnes Bakker en Anne Haanstra zijn
best tevreden over de integratie van
de asielzoekers in zowel de lokale
Heilooër samenleving als in de
Nederlandse maatschappij.
„Vluchtelingen zijn over het alge
meen goedwillend en staan, zeker
als ze hier wat langer zijn, best open
om dingen te leren," vinden beiden.
„Soms zijn we verbaasd hoe snel
mensen de draad weer oppakken.
Vooral mensen die in hun eigen
land niet zo heel streng waren, in
godsdienst bijvoorbeeld, passen zich
vrij snel aan de Nederlandse cultuur
aan. ledereen is verplicht om
Nederlands te leren. Wie de taal
spreekt, kan ook een baan gaan
zoeken. Dat willen de meesten het
liefst, en er zijn genoeg gevallen
waarin dat is gelukt. Thuis zitten
vindt bijna niemand leuk."
Problemen en incidenten met onte
vreden asielzoekers zoals die in de
landelijke pers wel eens opduiken,
zijn volgens Haanstra en Bakker een
zeldzaamheid. „En als het gebeurt
ligt het meer aan de persoon.
Overal ter wereld bestaan mensen
die problemen maken." Dat er wei
nig problemen zijn, komt volgens
hen mede door het gemeentelijk
beleid om de mensen verspreid
door de hele gemeente te laten
wonen. „Ook de grootte van Heiloo
is gunstig. Niet te groot en niet te
klein. En, om eerlijk te zijn, Heiloo is
best tolerant."
Mireille Spits