'T VLIEGEND BLAADJE.
KLEINE COURANT
VOOR HELDER. NIEUWEDIEP EN TEXEL
No. 766.
\rij<iag 18 Juni 1880
Achtste Jaargang.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Kalender der Week.
Het Machinisten-Proces.
i
Abonnement
por 3 maanden binnen de gemeente 50 Cent.
3 franco per post75
Afzonderlijke nummers 2
Uitgevers: BERKHOUT Co. te Helder.
BoreaoiSPOORSTRAAT en /.I IOSTR A AT.
Advertentiën
van 1 tot 5 regels25 Cent.
Elke regel meer5
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMOUGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn.
JUNIZomermaand, 30 dagen.
Opkomst der Zon 3 u. 38 m.
Ondergang 8 u. 24 m.
Zondag 20
Maandag 21 Langste dag. Begin
van den Zomer.
Dinsdag 22 Volle Maan.
Woknsdag 23
Donderdag 24
Vrijdag 25
Zaterdag 26
Naar aanleiding van het bekende
proces der Marine-machinisten be
helst de Middelburgtche Courant het
volgende artikel, dat wjj om de be
langrijkheid der zaak gaarne onder
de aandacht onzer lezers brengen.
Wij deelden uit de „Helderscbe en
Niewcdieper Ct." het vonnis mede, door
den seekrijgsraad aan boord van het wacht
schip te Nieuwediep, geweren tegen zes van
de acht machinisten, die bij hun aankomst
uit Indië, wegens ongehoorzaamheid aan de
bevelen van een officier, gepleegd aan boord
van de mailboot, die hen naar Nederland
overvoerde, in arrest en voor den krijgs
raad terecht gesteld ziin.
Deze zaak doet weder de onherstelbare
gebreken, aan welke ons militair strafrecht
en rechtspleging lijden, in het helderste
licht treden.
Over den grond der zaak kunnen wij
niet volledig oordeelen, dewijl die, tenge
volge der geheimzinnigheid en verborgenheid,
welke de grondslag en de hoeksteen van
ons militair recht uitmaken, aan niemand
buiten de beschuldigden en hun rechters
bekend is. Ook zonder volledige keunis is
echter eene beschouwing, opalgemeene ge
gevens berustende, hier mogelijk. Wij mer
ken daarom op dat dc rechtsingang, ver
leend tegen de acht machinisten, en het
daaruit voortgevloeide vonnis, uaarmate van
de verhouding waarin de beschuldigden tegen
over hun meerderen in rang aan boord van
de mailboot geplaatst zijn geweest, het ka
rakter draagt of van een natuurlijk en wet
tig gevolg van dc regelen der militaire
krijgstucht, bf van een hatelijke willekeur,
het uitvloeisel eener spitsvondige uitlegging
ran ous verouderd crimiucel wetboek.
Indien aau den jeugdigen luitenant ter
zee, wiens naam wij ergens gelezen, doch
vergeten hebben, bij beschikking van den
kommandant der zeemacht in N. I. het bevel
opgedragen is geweest over dc aan boord
van dc mailboot ingescheepte onderofficieren
en schepelingen der marine, indien die op
dracht aan zijn ondergeschikten officiéél be
kend gemaakt eu dus de verhouding van
den luitenant tot zijne inferieureu die ge
weest is van deu kommandant van een
transport tot de van dat transpart deel
uitmakende militairen, dan is bet dui
delijk dat de ongehoorzaamheid der machi
nisten aan de bevelen van bun bevelvoerder
en den ongepasten toon, aan welken zij zich
tegenover hem schuldig schijnen tc hebben
gemaakt, naar dc strenge regelen der krijgs
tucht bestraft behooren te worden en dat
het ongestraft blijven daarvan met het oog
op de mogelijke gevolgen bij andere militaire
transporten, een dreigend gevaar voor bet
gezag bij onze marine en ons N. I. leger
opgeleverd zou hebben.
Is de toedracht echter anders geweest
dan verandert de zaak geheel van karakter.
De mogelijkheid daarvan schijnt niet uitge-
Immers, bij gewone transporten vau
e militairen, worden deze door dc
n, aanvoerders en geleiders van den
ton boórd gebracht, voortdurend ge-
tcteerd en geëxerceerd, met een woord
aan den zichtbaren band van de militaire
hiërarchie vastgehouden. Met onze acht
machinisten schijnt dit het geval niet ge
weest te sijn. Het lijkt veeleer alsof zij
op de mailboot aan hun eigen laim en goed
vinden overgelaten zijn geweest, tot op het
©ogenblik, dat de mede-ingescheepte lui
tenant hen op eenmaal weten liet dat tg
dc weggeborgen uniform-kleekingstukken
aanschieten en aan een geïmproviseerde pa
rade bij gelegenheid van 's Konings vcijaar-
dag deelnemen moesten. Ook dc door den
krijgsraad opgelegde straffen schijnen niet
aau insubordinatie, in den strengsten zin
des woords, geëvenredigd. Is deze veron
derstelling juist, hebben de machinisten noch
door officiëele mededeelicg der beschikking
van den kommandant der zeemacht, noch
door een zichtbare dienstregeling aan boord
van de mailboot kunnen weten dat zij in
den luitenant niet hun toevalligen mede
passagier, maar hun onmiddelijken aanvoerder
hadden te zien, dan is de tegen hen inge
stelde vervolging liet toppnnt van onrede
lijkheid en een staaltje te meer van de on
rechtvaardigheden, tot welke de spitsvondige
en eenzijdige uitlegging, aan welke onze
ellendige militaire wetboeken onderworpen
zijn, bij voortduring leiden kannen.
Men vindt inderdaad, zoo in 't reglement
van krijgstucht en in het crimineel wetboek
voor de zeemacht, als in het reglement op
den inwendigen dienst aan boord van Zr.
Ms. schepen, eenige bepalingen verspreid,
met behulp van welke het mogelijk is aan
te nemen, dat een militair, onder welke
omstandigheden ook, aan ziju meerdere in
rang steeds „allen eerbied en gehoorzaam
heid" verschuldigd is. Al mocht die meer
dere kraukzinuig, beschonken, of om andere
redenen tot het uitoefenen van gezag ge
heel onbevoegd zijn, al werd de eerbiediging
vau ziju hevel geëischt in particuliere zaken,
in de eigen woning van den inférieur,
onder omstandigheden bij welke het in geen
gezond mcnschenverstand kan opkomen de
beginselen der militaire hiërarchie te doen
gelden, met de wet in de haud en ge
holpen door de uitlegging, welke onze on
kundige en bevooroordeelde militaire rechters
haar kunnen geven, is het immer mogelijk
eeu „misdrijf tegen den dienst en de su
bordinatie," met al dc verschrikkelijke ge
volgen daarvan, in het leveu te roepen.
Want men denke niet gering over het
lot dat deze machinisten getroffen heeft.
Van hun voorloopigc gevangenschap, van
het arrest waarin zij gesteld zijn op het
oogenbiik dat zij, na jarenlange afwezigheid,
in het vaderland, bij hun bloedverwanten
en gezinnen zouden terugkeeren, spreken
wij hier niet. Dat is hard, maar niet veel
harder dan het gevaar der „praerentieve
hechtenis," dat ieder in ons vrije Nederland
boven 't hoofd hangt en dat door onze
wetgevende macht wel erkend, maar niet
weggenomen schijnt te kunnen worden.
Maar beeft men 't vonnis dezer machinisten
overwogen f Daaronder bevindt zich v. W.,
machinist le kl. ia 'X vaste corps, veroordeeld
tot 6 maanden cellulaire gevangenisstraf en
degradatie tot machinist-leer
ling vandc tweedo klasse. Om
de beteckenis van dit vonnis te doen vatten,
moeten wij onze toevlucht nemen tot ver
gelijkingen uit het ongerijmde. Een ma
chinist le klasse (in 't Vaste Corps wordt
hij eerst opgenomen na eenige jareu onbe-
rispelijken dienst in dien rang) staat op de
bovenste, een leerling 2e klasse op de
laagste sport der hiërarchische ladder. De
eerste voert, aan boord van een stoomschip
het onmiddellijk en rechtstreeksch gezag
over «en talrijk personeel vau machinisten,
leerlingen en stokers; de ander zit nog op
de schoolbanken. Wil men nu eeue degra
datie van den oenen tot deu anderen graad
voorstellen, dan dient men zich te ver
beelden, dat een burgemeester, die zich
misdraagt, veroordeeld wordt om als veld
wachter of bode in sijn gemeente dienst
te doenof dat een professor gestraft wordt
met eene aanstelling tot pedel aan zijne
universiteit; of dat een hoofdonderwijzer op
de laagste klasse aan het <i£-boek en aan
het hauepooten-schrijven gezet wordt. Zijn
wij wel iugeliobt, dan doen de leerlingen
der 2e klasse in 't geheel geen dienst aan
boord van actieve schepen, maar bckleeden
zij dien graad slechts aan de inrichting tot
opleiding te Helievoetaluis. Men zal v. W.
cn den machinist 3e klasse 8., wien bij
zijne 45 dagen celstraf dezelfde degradatie
ia opgelegd, dus naar liellevoetsluis moeten
zenden om ran jongere ouderwijzers weder
te gaan loeren wat zij in de praktijk reeds
sedert jaren zelf in toepassing gebracht
hebben. Wettelijk, naar de voorschriften
van straf-opeenstapeling onzer ongerijmde
wetboeken moge die straf bestaanbaar ziju
voor hes gezond vorstand, de rechtvaardig-
hcid, ja de praktische uitvoerbaarheid is
zij het niet. Waarom niet, iudien deze be
schuldigden met 110 en 45 «Jagen cellulaire
opsluiting nog niet genoeg gestraft waren,
den duur dier straf verlengd? Of was het
de bedoeling, de belachelijkheid onzer ge-
heele militaire rechtspleging door een tast
baar voorbeeld voor ieder duidelijk tc maken?
Dank zij het Looger beroep, door de
veroordeelden ingesteld, zal deze geheele
zaak aan het licht der openbaarheid, dat er tot
dusverre aan onthouden is, niet onttrokken
worden. Volgens art. 43 der provisioueele
(provisioneel sinds 20 Juli 1814!) instruc
tie voor bet H. M. Gerechtshof toch, worden
„de pleidooien gehouden ten aanhoore van
een iegelijk." Ook wordt in bedoelde in
structie een geheel hoofdstuk gewijd aan
zeker niet onbelangrijk bestanddeel der
procesvoering, dat in de rechtspleging der
krijgsraden in 't geheel niet bckcud is:
wij bedoelen de verdediging der be
schuldigden. Kr bestaat dus zekerheid dat
het, bovendien minder eenzijdig samenge
stelde, hooger rechterlijk lichaam, bij zijne
beoordeeling der zaak niet aan zijn eigen
overwegingen uitsluitend overgelaten zal
zijn, moar ook zelfstandige voorlichting van
elders zal ontvangen.
Met belangstelling zien wij den verderen
loop der zaak tegemoet. Maar met leed
wezen en ergernis is ons bij deze gelegen
heid weder gebleken welk een verderfelijke
en nadeclige invloed op ons marine-personeel
moet uitgeoefend worden, niet alleen door
den gebrekkigen staat onzer rechtspleging,
mnar ook door zooveel in de inrichting
oneer marine, dat nog op de toestanden van
ecu vervlogen tijdperk berust. Hoe nu! Op
hetzelfde oogenbiik dat er grootc sommen
worden besteed voor de vormiug van man
schappen eu onderofficieren aan boord van
opleidingschepen en op inrichtingen van
onderwijs, op het oogenbiik dat er een kost
bare machinisten-cursus te Helievoetaluis en
een machinisten-kweekschool te Amsterdam
met ondersteuning van rijk en provinciën
in 't leven geroepen wordt, op het oogenbiik
dat alles er op aangelegd wordt om het ge
halte onzer onderofficieren te verbeteren,
hen in kennis en manieren tot een hooger
staudpunt, in overeenstemming met het
gerezen peil onzer geheele burgermaat
schappij, te brengen, op datzelfde oogen
biik laat men hen onder de heerschappij
eener wet van vóór 70 jaren, die zoo weinig
rekening houdt met onze hedendaagsche
toestanden, dat, volgens hw oorspronke-
lijken aanleg, de beschuldigden, waarvan
hier sprake is, gestraft hadden moeten worden
niet met opsluiting of degradatie, maar met
geeselslagen en van de ra vallenGedeel
telijk tengevolge van het in 't leven houden
dezer verouderde rechtspleging, wordt ook
bij het maken van andere regelingen geen
rekening gehouden met den sedert 30 jareu
geheel omgekeerden toestand onzer zeemacht.
Is er niemand die inziet dat het een ijdel
werk is, znlke machinisten, zulke stuurlieden,
zulke konstabels, zulke bootslieden, zulke
onderofficier-schrijvers te willen vormen en
houden, wanneer men hen behandelen wil
in den trant hunner voorgangers van vóór
een halve eeuw? Begrijpt men niet, dat
aldus met de eene haud omvergeworpen
wordt, wat de andere band moeitevol tracht
op te bonwen?
Éen magers troost blijft ons overdat
óen droppel voldoende is om een vollen
emmer te doen overloopen. Of bet machi-
nisten proces die droppel wezen zal, weten
wij met; maar tot het vallen van den
emmer draagt hij zeker bij.
De geheimzinnigheid der militaire gedingen
doet aan de «aardigheid der rechtspleging gi
nadeel. Volkomen verborgen toch blijft in on
tijd zulk een proce* niet Het gevolg van het
lwpniilUiUHl der Openbaarheid is, dat allerlei on-
jubi»' en onvolledige berichten onder het publiek
een. Als voorbeeld wryecn «ij op een blyk-
geheel onbevoegd berieWgevcr van .Het
Nieuws van den Dag," die eerst ten onrechte
beweerd heeft dat dr vonnissen reeds gewezen
waren en nu. om zyn flater goed te maken, in
dat blad en iu het .Handelsblad" voorgeeft
b>jmr»d bI. ia hooger beroep de
door hemzelven reeds behandelde zaak upnieui
te onderzoeken I
NIEUWST!.) DINGEN
HELDEK. 18 Juni 1880.
Omtrent de zaak der door den
Zeekrijgaraad alhier veroordeelde acht
machinisten der Kou. Ned. Marine
verneemt de D. C. nog de volgende
bijzonderheden:
Door vjjf der veroordeelden is. met
goedkeuring vau den krygsraad, by
adres aan het Hoog Militair Gerechts
hof verzocht ontslageu te worden
van hun scheepsarrest en, zoo njogelyk
in afwuchting van de einduitspraak,
zich naar hunne betrekkingeu te
begeven. (Hun voor-arrest is reeds
de twaalfde week ingetreden.) Voorts
heeft de advocaat, mr. A. Haas, te
Amsterdam, die voor de appellanten
zal optreden, ook voor de boide ma
chinisten le kl. O. L. en v. W.,
niettegenstaande hun door den krygs-
raad het recht van appél ontzegd is,
ppél aangeteekend.
Als verzachtende omstandigheden
zyn door den krygsraAd aangenomen,
dat de feiten, waarvoor de machinisten
zijn veroordeeld, waarachynlyk niet
zouden zyn voorgekomen, indien de
luit. ter zee Backer zich had bekend
gemaakt als transportkommandant;
zoo hjj niet oogluikend hun loopen
in politiek had toegelaten, en zoo
hy geen genoegen had genomen met
het present melden door den machi
nist le kl. v. W., maar den machi
nisten nog een boodschap had gezon
den. Met het feit, dat alles op eeu
particulier stoomschip is voorgevallen,
is geen rekening guhondeu. Daarente
gen wel, dat twee der veroordeelden
(aau wie de miuate straf is opgelegd)
gedurende hun diensttyd vau zeven
jaren nog nimmer gestraft zyn.
Het schip „Ageut Logouie"
kapt. Mogensen, v. Rotterdam naar
Koningsbergen, alhier zwaar lek
binnengebracht, heeft in de Zuider-
grouden zwaar gestooten. De equipage
wus reeds op het punt het schip
te verlaten, toen H. de Vries, schipper
vau een Ned. vischschnit hulp kwam
verleeoen.
Onlangs besloot de Raad der
gemeente Texel, om de oude school
te Oost, die sedert een paar jaar
was gesloten, opnienw in gebruik
te nemen. Gedeputeerde Staten hebben
dit plan echt«*r niet goedgekeurd,
zoodat deze school niet meer kan
worden gebruikt.
Over de tentoonstelling der
voorwerpen van kunst eu smaak te
Alkmaar, wordt met lof gesproken.
De onderscheidene voorwerpen waren
met smaak gerangschikt en getuigden
dat Alkmaar, waar 't de industrie
betreft, gerust met andere stedeu kan
mededingen. Vooral met het oog op
hunne verdere vorming, zyn de inzen
dingen voor jongelingen, die zich op
't een af ander vak toeleggen van
't hoogste nut. We merkten met
genoegen de geëxposeerde-voor werpen,
zoowel in natuurlyke grootte als
iu kleinere afmetingen op. benevens
zeer goed geslaagde teekeniugen. De
tentoonstelling werd opgeluisterd door
't orchest onder directie van den hr.
Otto. Zondag was de toeloop der
bezoekers 't grootst. Niet minder
dan 2753 entrees werden er afgege
ven en 311 loten verkocht, lig de
sluiting der tenstoonstelling, Maan
dagavond a. s. zal 't terrein a giorno
verlicht zyn en een prachtig vuur
werk worden afgestoken.
Naar men verneemt zal vau Alk
maar naar Schagen en Heiderby die
gelegenheid een extra trein vertrekken.
Voor de te houden verloting zyn
reeds meer dan 100 pryzen aange
kocht.
Naar men mededeelt, worden
te Vlissiogen door Engelsche kapi
talisten pogingen gedaan, om aldaar
nog een stoomboot maatschappij op
te richteu, voor de vaart tusschen
Vlissingen en Londen. De booten
dezer nieuwe maatschappij zouden
dan tot een half uur afstand van
Londen opstoomen.
Zondagavond waren in het tol-
gaardershuis te Bruinermond (Stads
kanaal) eenige personen aan het kaart
spelen. Twee hunner, zekere Th.,
oud 22 jaren, vau beroep glasblazer,
en de zoon van den tolmeeater, kre
gen twist, die zoo hoog liep dat na
dat de twisteuden buiten de deur
gekomen waren, de tolmeesterszoon
het mes voor den dag haalde en er
Th. een stoot mede in den onderbuik
gaf tengevolge waarvan hy neerzeeg
en oogenblikkeljjk een Ijjk was.
Volgens de N. Asser Ct zyn de
verdachten een jonkman vau 24 en
eeu man van 66 j&ar. Eerstgenoemde
werd in hechtenis genomen, terwyl
hy rustig lag te slapen eyne kleede
ren waren bebloed.
Bij den heer R., in de 2de
Nieuwe Molstraat iu Den Haag. zyn
gisteren nacht door openschuiving
van het venster een drietAl uitge
stalde naaimachines en andere win
kelgoederen, tor waarde van f300
ontvreemd. De dader of daders zyn
nog niet ontdekt.
Op de Theems is onlangs eeu
zwemwedstrijd gehouden tusschen
eeu rnun eu eeu hond. Er moest een
afstand vau 16 kilometer worden
afgelegd; de prys bedroeg f 600.
Binnen een kwartier was de hond
zyn mededinger 40 meter voor, eu
na verloop van vjjftig minuten moest
de mau den stryd opgeven. De
houd zwom door en kwam eerst
twee uur daarna aan land. Eeu
aantal toeschouwers volgde iu boot
jes deu zonderlingen wedstryd.
Uit Emden zyn de drie laat
ste baggers der haringvloot dezer
dagen in zee gegaan. Gedurende 9
jareu heeft men de haringvisscherg
aldaaar voortgezet; de jongstverloo-
pen zeven jaren hebben allen zeer
ongunstige resultaten opgeleverd. Ten
einde hierin zoo mogeljjk verbetering
te brengen zyn verscheidene wijzigin
gen gebracht iu de organisatie. Een
der belangrijkste is, dat het loon der
manschappen weder grooteudeels naar
de besomming wordt berekend. Het
voste loon voor eeu matroos is van
18 op 12 mark gedaald terwyl
hem nu boven zijn gage 30 pennin
gen per ton baring wordt toegelegd;
de overige manschappen ontvangen
daaruit een toelage naar gelang van
d« gage.
Toen in de vorige week het
Spaansche ooplogschip „Cuba EdpOg-
nola" de haven van Santayo biunen-
l