't Vliegend Blaadje.
KLEINE COURANT
VOOR HELDER MEUWEDIEP EN TEXEL.
No. 2265.
Woensdag 31 October 1894.
22ste Jaargang.
Bureau: Zuidstraat.
Telefoonn0. 63.
Bureau: Spoorstraat.
Telefoonn. 51.
AUonnomont
p. 3 maanden binnen de gemeente 50 öt., met Zondagebl. 80 Ct,
id.
id.
franco per post 75
▼oor het Buitenland f 1.25,
idem
idem
f 1.12
f 2.00.
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
Uitgevers: BEEKHOUT Co., te Helder.
Bureaux SPOORSTRAAT en ZUIDSTRAAT.
Advortontie.n
van 1 tot 5 regels25 Cent»
Elke regel meer5
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn.^
NIEUWST IJ DIN 9 EN.
HELDER, 30 Oct. 1894.
De eerste def Volksbijeenkomsten, in dit
seizoen alhier te houden, zal, blijkens ach
terstaande annonce, op a. s. Vrijdag
avond in 't lokaal Tivoli plaats hebben.
Als sprekers znllen achtereenvolgens optre-
treden de heeren A. B. Weber en A. J.
Paechlig terwjjl ten slotte een tooneelstuk
zal worden opgevoerd door leden der Onder-
officiers-Vereeniging voor Zee- en Land
macht Vaderland en Oranje".
Zaterdagavond gaf de Scherm- en
Gymnastiek-Vereeniging Oefening kweekt
E unst" in Tivoli een openbare uitvoering,
waarbij de vier afdeelingen afwisselend op
traden. De groote zaal was geheel gevuld
met belangstellenden, 't Aantrekkelijkste
punt waren uit den aard der zaak de beide
nummers der meisjesafdeeling, vrije oefe
ningen en bogen-oefeningen, onder leiding
van den directeur R. Oostenveld. Maar ook
de andere nummers, onder directie van den
hr. H. J. Seeboldt hadden succes, zooals
we zagen bij de vrjje oefeningen der hoofd-
afdeeling en bij de werkzaamheden van
klasse a en b, adspiranten en voorberei
dingsklasse. Ook den wapenoefeningen
brengen we gaarne een woord van lof.
Bij de oefeningen aan den rekstok
konden de toeschouwers zien de regelmatige
opklimming der werkzaamheden, naar ge
lang van den leeftjjd.
Kortom, «Oefening kweekt Kunst heeft
't er, als gewoonlijk, met eere afgebracht,
dank zg de goede en oordeelkundige leiding.
Tot slot gaf men een apotheose, door
Bengaalsch vuur verlicht.
't Feest werd nog lang daarna onver
moeid voortgezet en ook 't bal strekte niet
weinig om de vreugde te verhoogen.
Politieke lezing van den heer 1 Kor ver.
Zaterdagavond trad de hr. I. Korver in de
nieuwe zaal van Tivoli op om zijne politieke
denkbeelden te ontwikkelen. Nadat hem door
den Voorzitter, den heer Adriaanse, 't woord
was verleend en spreker de vereeniging had
dank gezegd, werd door hem een waardeerond
woord aan de nagedachtenis vai den overle
den afgevaardigde Laad gewijd. Spreker her
innerde daarna aan de gevallen kieswet Tak
en betreurde 'f, dat de regeering voor dit be
langrijke vraagstuk geen tijd schijnt te kunnen
vinden.
't Is te betreuren dat de belastingregeling,
volgens Pierson, niet de opbrengst geeft, die
men had verwacht, temeer daar leger en
vloot steeds hoogere uitgaven vorderen en
toch niet aan de eischen voldoen als bowgs
werd aaDgevoerd dat de »Sumatra" in Indië
alleen als geschikt oorlogsschip wordt be
schouwd. Vervolgens toonde spreker aan hoe
treurig 't gesteld is met landbouw, veeteelt
en nijverheid, toestanden voor welke de ro-
geering niet blind mag zijn, maar integendeel
naar middelen tot verbetering behoort te zoeken.
De oorzaak van dien toestand zoeken velen
in 't vrije handelsstelsel en wenschen protectie
maar men moet niet vergeten dat, wanneer
die takken van beslaan daardoor ook al wor
den gebaat, dit geschiedt ten koste van de
verbruikers en dat de hoogere prijzen groo-
tendeels door onbemiddelden zouden moeten
worden betaald. Ook van landbouwscholen
wordt door spreker geen heil verwacht, daar
meerdere opbaengst de marktprijzen nog
zwaarder zou drukken.
Voor den Nederiandschen fabrikant moet
begunstiging worden gevraagd opdat de be-
laslingpenniogen niet over de grenzen gaan;
maar niet alleen de staat, ook de particulie
ren moeten meewerken, en dat doen ze niet,
als ze hnnno kleederen of meubelen uit den
vreemde ontbieden.
Ook is spreker voor minimum loon en maxi
mum arbeid.
De hedendaagsche toestanden eischen drin
gend de aandacht der regeering en deze be
hoort hare zorg er aan te wjjden. Voor oude
werklieden moet worden gezorgd, opdat ze,
na een leven, in arbeid doorgebracht, niet aan
de liefdadigheid behoeven te vervallen.
Door minimum arbeid zullen velen, thans
weikelooB, gebaat worden.
«Kan er in deze droevige tijden niet meer
worden gedaan dan vroeger T' vraagt spreker,
en zjjn raad is hier: samenwerking van gelijk
gezinden.
De roeping vau dea volksvertegenwoordiger
is eorstens, de vraag em uitbreiding van het
kiesrecht; en 't is de taak der Tweede Kamer
hierin een betore regeling te br
Er zjjn hier drie grondslagen
le. Kiesrecht op belasting gegrond. 2e. Neder
lander te zijn in 't genot der burgerlijke rech
ten en 23jarigcn leeftijd, met een zekere mate
van welstand. 3e. 't Belgische stelsel, geba
seerd op leeftjjd, met de toekenning van 1, 2
of stemmen, steunende op capaciteit en vermogen.
De achteruitgang bjj do masta is ook ont
staan door de hoogere levenseischec, die elke
stand zich stelt. Deze vorderen uitgaven, die
zelfs door de in de laatste jaren verhoogde
werkloonon vaak niet te bestrijden zjjn.
't Moeielffkate vreagstuk voor de regeering
is wel dat dar belasting, omdat directe meer
op de vermogenden indirecte meer op den
minderen stand drukkt; bjjr. een huisvader
gevoelt zich niet bezwaard, wanneer hjj aan
zoutbelasting f5.- per jaar betaalt, maar we),
wanneer hjj voor die som direct is aangeslagen.
Men wil wel dat de Staat in vele dingen
zal voorzieD, maar vraagt niet, vanwaar do
fondsen sullen komen. Men moet echter niet
alles van de regeering eischen, maar eerst
zich zelf trachten te helpen en alleen dan aan
kloppen, wanneer onze zwakheid is gebleken.
Mocieljjk is voor de regeeriDg 'i vraagstuk
van 't kiesrecht, moeieljjker dat der belasting,
maar 't mqeieljjkst van aller, dat do Staat in
alle mogeljjke behoeften zal voorzien. Een
volksvertegenwoordiger moet de behoeften des
volks goed kennen, om hulp te verschaffen
wanneer 't noodig is.
Bljjven we eensgezind onder 't bestuur van
't Huis van Oranje, dan knnnen we op een
betere toekomst hopen, met de spreuk voor
oogen: «Ik zal handhaven!"
Van 't debat werd gebruik gemaakt door
d*n hr. Reitsroa, die den ongelnkkigen toestand
schetste van de boeren en boerenarbeiders in
Friesland, welke laatste meestal 40 cent per
dag verdienen. Hjj vindt geen baat bjj land
bouwscholen en wil wel leerplicht, maar
eerst eetrecht.
Toen Domela Nieuwenhuis in de Tweede
Kamer voor het volk sprak, vond hjj bjj
DÏemar.d steuo.
't Kiesrecht in België is een verknoei!
kiesrecht en toch zijn er reeds 28 socialisten in
do Kamer gekozen. De armoede is toegenomen
door de concurnn ie. Spr. neemt de arbeiders
de le en de bezitters de 4e eland. De arbeiders
hebben om reebt en bjjstand gevraagd, maar
ze niet knnnen krjjgen. Men regeer, niet, men
regeert slecht, want 70,000 kinderen zjjn in
Nederland nog van onderwjjs verstoken. U
hebt Oranje en 't Vaderland opgehemeld;-ik
treed op voor 't volk en Oranje is mij niets 1
Liberalen en Clericalen hebben voor 't volk
niets uitgevoerd. Als we 't stembiljet hebben
znllenwe de broodkwestio uitmaken. We willen
niet langer hongerlijden
De voorzitter ontnam spreker 't woord.
De hr. Roggeveen. We weten eigonljjk niet
wat do hr. Korver mot 't kiesrecht wil, daar
zoovelen toch wegblijven, en wat do verhoogde
looneD aaDgrat, nog vele werklieden op's Rijks
werf verdienen f 1,20 per dag.
Hoe denkt de hr. Korver over de afschaffing
van 't privaatbezit?
De hr. Korving, vraagt of de hr. Korver,
een voorstander is van indirecte belasting.
De hr. de Rooy vraagt hoe de hr. Korver
denkt over dienstplicht en naar welk stelsel
hjj alhier 't kiesrecht wil zien invoerenook
zegt hjj geen middel gehoord te hebben om
in den toestand van den arbeider verbetering
te brengeD.
Bjj 't beantwoorden dier vragen doet de hr.
Korver uitkomen dat er op vele luxe artikelen
belasting kan worden gelegd en eindigde met
de woorden, dat Oranje en Nederland onaf
scheidbaar zjjn, vclgCD3 zjjne overtuiging en
elke revolutie bjj hem besirijdiDg zal vindon.
Op 't gezegde van den hr. K. dat de nood-
ljjdt-ndu arbeiders zich tot de prov. Staten
moeten wenden, opdat die hun nood aan de
hooge rageering kunnen kenbaar maken en
dat H.M. do Kooingin niet bij machte is
hierin verandering te brengen, merkt de hr.
Iieiisma aan, dat dit is geschied, maar zonder
succes. Daar door hem werd voortgegaan op
socialistisch terrein, ontnam de voorzitter hom I
't woord.
De hr. Grunwald vraagt, of spreker mee
gaat mot 't wetsontwerp Tuk of niet en
of hjj is voor algemeonedienstplicht.
De hr. Sipkons vraigt of spreker zou willen
icdewerken tot een betere salariöering van
onderwjjzers, daar de kamerleden 't initiatief
kunnen nomen tot jartiëcle wetsherziening.
De hr. Korver antwoordt een voorstander
.n 't ontwerp Tak te zjjn en voor per-
soonljjken dienstplicht. Wat do onderwjjzers
aangaat, is spreker vau meeniog, dat hun
salaris diende verhoogd te worden, maar dat
dit, daar 't onderwjjs geen rjjkszaak is, met
oog op de inkomsten van vele gemeenten
uiet kan gesehiedeD.
Nadat de voorzitter sprekers en hoorders
had bedankt, werd de vergadering gesloteD.
Püllllekc lezing Tan Dr. P. C. F. Frowein.
De groote zaal van .Tivoli" was Zondag
middag stampvol.Nadat de heer J. H. van
van Halen, voorzitter der Vrijzinnige Kiesvcr-
eeniging «Vooruitgang" eenige woorden had
gewjjd aan de nagedachtenis van 't ontslapen
Kamerlid, den heer Land, gaf hjj 't woord
san Dr. Frowein.
Spreker begon met te zeggeD, dat, zonder
zjjn meening te willen opdringen, 't toch zjjne
goede zijde heeft als een candidaat de
zijne aan de kiezers bekend maakt, maar was
er tegen beloften te doen, die gowoonljjk alleen
ten doel hebben te misleiden, zooals op een
aanplakbiljet te Wieringen dezer dagen bleek,
waurop stond: «Visschers, denkt aan de vrjj-
makmg der oeatercultuur, iels dat een onmo-
geljjkheid is.
Wat het kiesrecht aanbelangt, voor drie
jaren had hjj in tien brochure zjjn meening
daaromtrent meegedeeld, die vrjj wel overeen
komt met het later ingediende ontwerp Tak.
Reeds voor jsren had zich een comité gevormd,
waarvan de hr. Voegens president en de hr.
Heldt secretaris was, ten dool hebbende alge
meen kiesrecht te verkrijgen. Hoewel ieder
Staatsburger den natuur'.jjk recht heeft tot het
kiezen van een bestuur, zjjn er omstandighe
den die buitensluiten, als b.v. niet kunnen le
zen on schrijven, 't uitoefenen van oneorljjke
prnctjjkenverlies van burgerschapsrechten,
't stellen onder curateele, voortdurende ormen-
bcdeeling, enz.
Het kicsrcchtvraagstnk dient zoo spoedig
mogelyk aan de orde to komen, daar de tegen-
woord igo wet daarop slechts den voorloopigen
toestand mocht regelen; en zoo iets dient be
handeld te worden in kslmen tjjd. To betreu
ren zou het zijn, wanneer de zaak werd be
handeld als destijds in België, en 't is ver
standiger deu stroom van den volksgeest to
leiden, dan er steeds dammen tegen op to
werpen.
In de sociale wetgeving, niet te verwarren
met socialistische, behoort de wetgever krach
tig op te treden tnsschen patroons on arbeiders.
Werden voorheen de arbeidersaangclegenhoden
door de gilden geregeld, na de Fransche re
volutie trad de vrjje concurrentie op, die wel
de productie vermeerderde, maar do werklie
den steeds tot grooter armoede brengt. Door
hot dalen der loonen was later do vrouw ge
noodzaakt mede op de fabriek te werken en
eindeljjk ook de kinderen, maar met het ge
volg, dat het gezin later niet meer verdiende
dan voorheen de man alleen.
De sohuld lag niet bjj den werkgever, want
deze moest zoo handelen om de concurrentie
t hoofd te kunnen bieden.
Hierbjj nu moet de Slaat ingrjjpen, zooals
Engeland is voorgegaan, door hot maken van
een wet op den arbeid en het aanstellen van
inspecteurs. Hier hebbeu we nog steeds een
arbeidswet die zeer onvolkomen is en 't is de
roeping der liberale partjj, die wet meor on
meer uit le breiden. Vooral is dat hier noo
dig, waar de Staat zelf werkgever is. De
gewezen minister Jansen was de roeeniog toe
gedaan alk» zoo goedkoop mogeljjk to laten
verrichten en verminderde daartoe, vooral tc
Amsterdam, do dagloonen. Voor do zeevaart
is 't noodig dat de vaartpigen zeewaardig zijn,
en voorzien van de nocdige reddingsmiddelen.
Spreker wenscht dat de arbeiders-wetgeving
internat ionasl zjj, omdat anders de concurrentie
onmogelijk wordt. Toon op een congres in
Dnitschland afgevaardigden uit onderscheidene
Staten kwamen om dat ondorr.-crp le bespre
ken, ra-.akte Nederland een treurige tigunr.
Belastingherziening is dringend noodig, daar
wel de vermogens- en bedrijfsbelasting zijn in-
givjerd, maar de wet op do porsoneelo belas
ting, die dearmede in verband moet staan, nog
niet is ingediend. Billjjk zon 't zjjn artikelen
vau weelde in de eerste plaste te belasten.
Wat leger en vloot aanbelangt, gaat iedere
Staat zjjn ondergang tegemoet, als men den
ingeslagen weg bljjfl volgen, zooals wo reeds
bjj Italië zien, en zelfs bij de aanbieding der
tegenwoordige begrooting alhier, daalde do
dlectcn Nederl. werk. schuld. Wo mogen ons
land niet weerloos maken, maar moeten toch
rekening honden met de draagkracht dor natie.
De tjjd zal komen dat oorlog on mogeljjk is
en de onderlinge geschillen door een raad van
internationale arbitrage zullen worden beslecht;
alsdan zal een algemeene ontwapening volgen.
In den tegenwoordige.n staat van zaken be
hoort tog persooDljjke dienstplicht op den voor
grond te staan.
In belaog van beide is een scheiding tua-
schen kerk on Staat noodzakeljjk en behoort
de som der daarvoor bestemde post te worden
geconverteerd.
Voor den landbouw dieDt een Staateky-
potheekspaarbank te worden opgericht om hat
nawdige k» pi taal te verschaften voor bet koo-
pen van machines of kunstmest, terwjjl ook
wictsrcnrsnssen tot beoefening van de theorie
voor dat vak moeten worden tot stand ge
bracht.
't Zeevaartkundig onderwjjs moet worden
verbeterd en daaraan uitbreiding worden ge
geven door onderricht in de machinerie.
Met do drooglegging der Zuiderzee moet
men voortgang maken cu de gronden staats
eigendom laten bljjvenwant verkoopt men
ze, dan gaat 'tals in sommige streken van
ons land, waar buitenlanders grondeigenaars
zjjn en dus met de voordcelen gaan strjjken.
Debat.
De heer Netscher vraagt of spreker met
't oog op onze kuloniëu geen sterk leger en
Itinke vloot noodig acht.
Do hr. Frowein geelt daarop in korte trok
ken een besclirjjving van den toestand in
Oost-Indiü, dat wordt geregeerd door ambte
naren, terwjjl de kooplioden geen invloed op
't bestuur hebbeD. Aan hen moet aandeel in
do regeering worden gegeven, dan zullen de
cooflicton minder voorkomeD, zooals nu met
Lombok. Hoewel voorstander van persoonljjken
dienstplicht, zou spreker 't betreuren als zjjn
zoon in Indië moest sneavelen voor handels
belangen of voor de lonten van ambtenaren.
Op de vraag van den heer Leer of de ex
peditie naar Lombok noodzakeljjk was, ant
woordde spreker niet genoeg op de hoogte te
zjjn, om daarop met grond to kunnen ant
woorden.
De hr Grnnwald vraagt inlichtingen omtrent
de pensioenregeling van bsjaarde werklieden.
Spreker is hier voor, maar wil tevens dat
de werkman of liever de werkgever daartoe
bijdrage, waartoe, evenals in België, de rjjks-
postspaarbsnk zou kunnen dienen.
Do hr. KeuDing vraagt 't oordeel vao spreker
over do afschaffing van privaatbezit.
Spreker zou dit wel wenscheljjk vinden,
maar acht 't onmogelijk om de vele bezwaren
die 't zou opleveren.
Op de vraag van den hr. Janzeo, of de
boerenarbeiders, dio door 't in gebruik nomen
van machines tot armoede geraken, van 't
kiesrecht verstoken moeten big ven antwoordt
spreker
Dat de wetenschap reeds over deze toestand
haar oordeel beeft uitgesprokon en dat die
zaak wol dcgeljjk was overwogen.
Nadat de voorzitter spreker on hoorders
had bedankt, werd de vergadering gesloten.
Op verzoek van den hr. van Balen, bleven
verscheidene stemgerechtigde neg bjjeen om
te bespreken te zamen een candidaat to stel
len, hetwelk echter tot geen resultaat leidde.
LOMBOK.
de Vrjjdagavond per N-derlandsche
Aan
mail ontvangen dagbladen, welke tot 25 Sopt.
loopen, is het volgende ontleend
TeLXOKAPUISCHE MEnEDF.EI.IN'C.BX.
Bor!.flixg, 24 Sept. Gisteren zjjn
Axpenan toevallig 150 vaten buskruit gevon
den, die nabjj het hospitaal onder don grond
waren begraven.
Ten gevolge van een gelukkig schot uit
Pagasangan heeft er te Tjakranegara ecno
zware ontploffing plaats gehad; vermocdeljjk
is het munitic-magazjjn in de poerie vernield.
Omtrent deontplof fiag, voegt de .Java-Bode"
hier bjj, is aan de regeering bericht dat op
22 September onmiddellijk na een granaat-
schot uit 12 cM. te Pagasangau-Ooat, gericht
op do poerie te Tjakranegara, met eenige
seconden tusschenruimte twee hemelhooge vuur
stralen in genoemde richting werden gezien,
gevolgd door hevige doffe slagen als bjj eene
ontploffing; dat de commandanten van AroeDg-
Aroeng eu Kalch dezelfde waarneming deden
dat men in het bivak te Aaipenau twee zware
schokken voeldo, waardoor allen ontwaakten
en dat door een spion het vermoeden werd
geuit dat het kruitmagazjjn nabjj do poerie to
Tjakranegara in de lucht was gevlogen.
Of hot buskruit, door do onzen tcArapenan
gevonden, daar begraven was om het to bO'
waren dan wel om tegen ons to worden ge
bruikt, is moeiljjk te zeggende vondst is in
elk geval van belang.
Volgens een bulletin van het «Bat. Nbld."
werd het gevonden in het huis van een voort-
vluchtigen Chinees. Het blad ziet hierin het
bewijs, dat de vijand door tusschcnkomst van
Chineezen zjjn ammunito uit Singapore betrok.
Officieels berichten uit de Jav. Courant.
Op 18 dezer werd onder dekking van het
tweede batiljon voortgegaan met de opruiming
van Pagasangan en P«aingah*n. Deze beide
deeta's grenzen aan elkaar en worden te zamen
als, na Tjakranegara en Mataram, do grootste
vertiging der Baliërs beschouwd. Alleen het
Noordwestelijk gedeelto van Pasingahan is
door Sasabs bewoond.
De positie in Oost-Pagasaogan werd verder
bevestigd en de batterij aldaar nagenoeg vol
tooid.
Pagoetan, gelegen 1000 M. Z.O. van Paga
sangan, en Sikadana worden door Saaaksvan
Praja, Sekarbela en Noordwest-Pasingahan
in bezit genomen en in brand gestoken. Beide
deesa's waren klaarbljjkeljjk door de Baliërs
verlaten.
In den namiddag van denzelfdcn dag wer
den door volk van Sierabaja (gelegen nabjj
Batoe-Klian) vier hoofden aangebracht, welke
volgens den begeleidenden lonlarbrief en ds.ar-
mede overeenstemmende, geloofwaardige ver
klaringen van in het hoofdkwartieraanwezige
Sasaks, moeten zjjn die van vier Balische
Poenggawa's, waaronder zekere Goesti Ketoet
Goessa, die luidens betrouwbare berichten,
moet worden aangemerkt als de hoofdaauleg-
ger vau het door de Baliërs gepleegd verraad.
Volgens mededeelirg van do brcDgers der
hoofdeD, zouden genoemde Poenggawa's Ma
taram en Tjakranegara verlaten hobbc» uit
vrees voor onze granaten en naar do Sasaks
gevlucht zijn, met het voornemen tot den
Isalm over te gaan. Daar zjj hunno wapens
niet wilden afgeven, waren zjj mot hunne
volgelingen door de Sasaks gedood.
Van de zjjde der Baliërs moetenden 17den
volgens ingekomen berichten o. m. gesneuveld
zjjn drie Gocsti's en drie Podanda's.
Hr. Mo* »Bali" schoot 18 dezer de nabjj
Lekok op de Noordkust van Lombok gelegen,
versterkte Balische kampong Tandjong, waar
groote voorraden p.idi van den vorst zouden
zjjn, in brand. De Sasaks, die den volgenden
dag het overgebleven gedeelte verwoestten,
n aakten aanzienlijke hoeveelheden rjjst buit.
De Baliërs vluchtten in westeljjke richting
naar Pamenang mc-t achterlating van zes lila's
met munitie en enkele gesneuvelden.
Nadat de commandant der «Usli"don 17en
reeds bericht had ontvangen dat in den omtrek
van Tandjong nog oenigo vluchtelingen rond
zwierven, kwamen ia don ochtend van den
19e vijf oificiorsbedienden, negentien dwang
arbeiders en een soldatenvrouw aau boord,
welke personen naar Ampenan overgebracht
worden. Zjj deelden mede na don overval
to Tjakra Negara door de Baliërs gevangon
genomen en naar Tandjong overgevoerd to
zjjn, van waar zjj gevlucht waren en 18 dagen
bjj de Sasaks op do Noordkust hadden door-
gcbracht, die hen goed hadden behandeld.
Den 19an werd voortgegaan met de verbe
tering der verschillende positiën In Pagasan-
gan-Uost werden drie vuorlaadkanonnen van
l*2cM. in batterij gebracht, die des middags te
12 uur het granaatvuur tegen Mataram on
Tjakra Negara openden.
De beschieting van beide plaatsen wordt
van uit Aroeng-Aróeng en Pagasangan voort
gezet met verbetering der verschillende posi
tiën en raseoring der kampongs Pagasangan
i Pasingaban.
Zoowel aan boord der schepen als aan den
wal was de gezondheidstoestand gunstig.
Uit AMPKNAN.
In een brief uit Ampenan van 18 dezer aan
de «Jav.-Bode" leest men
Op 13 Sept. zijn twee colonnes besla inde
nit het 2e en 9j bat., 2 seetiëi bergarti'lerie
en een sectie genietroepen van Atnpcnan uit
gerukt met het doel om Pagasangan te ver
meesteren.
Het 7e bat. was voor dien dag besterad om
te Sekar Bela stelling te nemen en den vjjand
die uit Pagasangan mocht wjjkcn, onder vuur
te nemen.
Nadat de colonnes te Kale waren aangekomen,
werd een oogenblik gerust en onmiddelljjk
daarna werden door den chef van den staf be
schikkingen genomen voor don aanval op Pa-
gaBacgan.
Het 9e bat. zou den aanval doen, terwjjl het
2o in reserve bleef'.
Al heel spoedig nadat hot 9e bat. zich in ge
vecht sformatie had ontwikkeld, word door den.
vijand uit ccn tegenover liggende kampong cei'
hevig geweervuur geopend.
L-tngs den binnenrand van deze kampong en
op eenigszins verderen af Uand niet waar to ne
men, had hjj eene geduchte borstwering opge
worpen, voorzien van twee rjjon schietgaten,
waardoor bamboekokers waren gestoken.
Toen de voorste cimpagnie van het 9e bit,
tot den stormaanval van deze versterkte kam
pong overging, verliet de vjjand ijlings zjjne
stellingdoch nauweljjks waren de voorste
troepen binnen, of van uit toornen werden zjj
beschoten, ten gevolge waarvan een Europeesch
soldaat een schot door het hoofd kreeg en een
Europeesch sergeant cn 4 minderen werden
gewond.
De vjjand nam in deze kampong eene achter-
waartsche stelling in, gedekt door de in elke
Balineesche kampong aanwezige stecnc
rondom de woningen, on bleef den troep slee is
Den geheelen dag werd op den gong geslagen
om de strijdenden op te roopon on aan to moe-
dtgen, to gelijkerljjd woest gegil en geschreeuw,
alsof zjj tot den aanval zouden overgain, doch
er gebeurde niets.
Het 9e bat. nam toen stolling in een Dewa-
tempel met zeer hooge muron, waarachter ban
ketten moesten worden aangebracht, om bohoor-
ljjk te kunnen varen. Den geheelen dag
moesten de troepeu in do aangewezen stellingen
bljjven liggen.
Van het plan om Pagasangan to vermeeste
ren, moest voorloopig worden afgzion en beslo
ten werd drie compngniëu van het 9e bat. en
twee sectiën bergartillerie den Dewatempelte
doen bezetten. De overigen keerden tegen den
avond weder naar bet kwartier te Ampenan
terug.
Het 7e bat., dat intusschen te Sekar Bela
had stelling genomen, bevond zich op 200 M.
van eene vijandeljjke stelling te Pagasangan
die zeer goed bezet was. Er waren in de buurt
Sekar Bela een duizendtal lieden van Praja
aanwezig, doch zjj durfden geen aanval op
Pagasangan wagen, omdat zjj geen genoegzame
vuurwapens hadden en de vjjand een ontzettend
vuur van nit de schietgaten opende. Er wenl
tegen den middig wel een compagnie van het
9e baf. ter versterking van 'l 7e bat. gezonden,
doch de dag was te ver gevorderd om Dog iets
van belang te kunnen uitvoeren en zoo keerde
het 8e bat. dien avond ook te Ampenan terng.
Den volgenden dag werd bjj Sekar Bela
ne kleine versterking gebouwd voor eene com
pagnie, en bewapend met ccn 12 cM. voor-
laad, bestemd om Pagasangan doorloopend te
beschieten
Aan de lieden van Praja zjjn voorlsadge-
weren en munitie verstrektdoch ik heb tot
nu toe niet gemerkt, dat zjj den Baliërs eenig
nadeel hebben toegebracht. Zjj schjjnen eene
afwachtende houding to willen aannemen.
Gisterjn den 17en zjjn twee colonnes uitge
rukt om Pagasangan, dat volgens ingewonnen
berichten geducht versterkt moest zjjn, te ver-
meestoren. De beide colonnes bestonden uit
het 3e en 9o bat. inf; bjj iedere colonne
twee sectiën bergartillerie en een sectie genie-
trotpen. Te Kale splitsten do colonnes
De colonne onder de overste Scheuer a
tegenover Pagasangan van noord naar zuid
die onder den kolonel Swart van west naar
oost.
Al heel spoedig waren de troepen in een
herig geweervuur gewikkeld, doch stoutmoedig
en met ware doodsverachting werd door de
onzen vooruitgerukt om den vjjand geen gelegen
heid te geren van zjjne schietgaten gebruik te
maken.
De bergartillerie kwam intusschen in bat
terij en beschoot de versperringen, die over
het midden van den hooi d weg Pagasangan
waren aaagtlegd.
De vjjand, door de besdo colonnes alzoo in
bet nauw gebracht en zjjn front en flank be
dreigd ziende, verliet zjjne stellingen en trok
zich terug op Mataram en Tjakranegara.
Door de troepen was meester)jjk geageerd,
dank zjj de leiding vad den chet van den staf
en der bataljons-commandanten.
Wjj hadden bjj deze gelegenheid Biecht*
vier gewonde inlanders. De vjjaud telde een
groot aantal dooden en gewondeD.
Onmiddelljjk nadat de troepen binnen Paga
sangan waren getrokken, werd deze groote
kampong in de usch gelegd en werden de
muren door achteraan komende troepen omver
gehaald.
Nadat Pagasangan was genomen, is door
den vjjand geen onkel schot meer gelost. De
troepen bloven tot des mlmiddags vjjf uur in
stelling om aan de twee compagniëu van het
9o bataljon gelegenheid to geven eene ver
sterking te bouwen ten zuiden van kompong
Poenia tegenover de zuiderpoort vau Mataram.
Naar deze nieuwe versterking zullen twee
stukken van 12 cM. achterland worden ge
bracht om Tjakranegara on Mataram te be
schieten.
Het iz to verwachten dat wjj te Mataram
en Tjakranegara hevigen tegenstand zullen
ondervinden, want ook do bevolking van
Pagasangan is naar deze plaatsen getrokken.
De geest der troepen, die niet» te wenschen
overliet, is door het succes van gisteren nog
meer verlevendigd.
In eene der woningen van Pagasangan
worden vjjf vrouwen aangetroffen, die waar
schijnlijk door angst gedreven, de hand aan
zich zeiven hadden geslagen.
De Burgemeester der gemeente Scha-
gen heeft vanwege de Koningin-Regentes
een bankbiljet van f 25 ontvangen voor den
vader van Simoti Alot, als tegemoetkoming
in diens moeilijke omstandigheden. Zooals
bekend is, werd Simon destjjds ten onrechte
beschuldigd van den te Behagen gepleegden
moord.
Deze tegemoetkoming komt den ouden
Alot zeer te stade, wjjl zjjn zoon, die bjj
inwoont en nog steeds naar werk zoekt,
door hem wordt onderhouden, betgeen hem
op zijn ouden dag en bjj zjj geringen ver
dienste als timmermansknecht b
ljjk valt.
De smid te 's-Gravenhage, die werd
aangehouden als vermoedelijke dader van
den moord te Deutichem, is in vrijheid
gesteld. Bjj een te zjjnen huize zoowel
als in de woning van iemand waar hjj
eenige dagen in den kost is geweest ge
houden onderzoek zjjn geen voorwerpen ge
vonden, welke als vermist werden opgege
ven. De arrestatie moet zjjn geschied op
grond van een gezegde van den onderwjj-
zer van het gesticht >De Kruisberg'' die
den smid in gezelschap van den verslage-
ne heeft gezien. De smid beweert den
verslagene slecht éénmaal te hebben ont
moet en hem niet eens bjj name te heb
ben gekend.
Volgens een van de* Gouverneur
van Atjeh en Onderhorigheden onder
dagteekening van 18 Sept. ontvangen te-
legraphisch bericht, stootte in den namid
dag van den vorigen dag tusschen Lam-
soet en roesigit Landjamoe eene patrouille
op een kleine vjjaudcljjke bende, die, na
een salvo, met de bajonet werd verjaagd. Bjj
die gelegenheid sneuvelden aan onze zijde
de Europeesche faselier De Ridder no.
33697 en werden gewond de patrouille-
commandant sergant Zeig no. 24143 en
3 inlandsche fuseliers, waaronder twee met
schampschoten. De vjjand bekwam 7 dooden,
waarvan 5 met vele wapens in onze han
den vielen, en 4 gewonden. De troep had
zich zeer goed gehouden. (Java-Bode.)
