KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, WIerIngen en Anna Paulowna
32ste Jaargang.
Nieuwjaarsgroet.
No. 3323.
Woensdag 21 December 1904.
Bureau: Spoorstraat.
Telef. 59.
Bureau: Konlngstr. 29.
Interc.-Telef. 50.
Atoonnement
Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 et., fr. p. post 75 ctM BuitenL f 1.25
,g t Zondagsblad 37'45 0.75
Modeblad 55 80 0.90
Mozik. Bloemlezing »»60>»>>85» >0.90
Voor 't Buitenland bjj voor uitbetaling.
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
Uitgever»BKBKHOUT ft Co., t« Helder.
Bureau Spoorstraat.
Aavertontlön
van 1 tot 4 regels25 Cent.
Elke regel meer0
4 maal geplaatst, 1 maal gratis. Bewjjs-exemplaar 21/» Ct.
Vignetten en groots letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSM0KGEN8 vóór 1» uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Aan onze abonné's buiten de
gemeente wordt beleefd ver
zocht 't verschuldigde abonnementsgeld
Vliogsnd Blaadje en Zondagsblad, 4e kwar
taal 1904, te willen overmaken per PoBt-
wi- Rel of in postzegels vóór 8 Januari,
zullende anders daarover met 5 cents ver-
hooging per post worden beschikt.
Postwissels voor dat doel behoeven
slechts met een zegel van 21/, Ct. beplakt
te worden.
Aan onze abonné's in AME
RIKA word beleefd verzocht
't verschuldigde abonnements
geld te willen overmaken.
DE UITGEVERS,
Onze laters, die met 1 Januari a.s. aan
Familie, Vrienden of Begunstigers in onze
Courant een WELKOMSTGROET willen
plaatsen, worden beleefd uitgenoodigd hunne
opgaven aan ons Bureau SPOORSTRAAT
BJdig in te zenden.
DE UITGEVERS.
Indische Penkrassen.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
In ons vorig artikel hadden wjj het dan
over den drang naar meedere ontwikkeling
zooals die zich hier, sedert de laatste twee
jaar, krachtig is gaan openbaren.
Ik merkte daarbjj op, dat kennis nooit
gevaarlijk worden kan en onkunde wel, doch
bad er eigenlijk nog bjj moeten voegen, wan
neer ten minste spoedig de verhouding tnsschen
overheerscher en overheerschte op radicale
wijze veranderd wordt.
Blijft men de intellectuele onder de niet
Europeanen als inferieure wezens behandelen,
dan, ja dan grieft men onnoodig en hard en
zal langzaam doch zeker een op den dunr
zeer gevaarlijke wrok geboren worden tegen
het bevoorrechte vreemde ras, dat hier in
Qost-Indië de lakens uitgeeft.
Een kind kan dat begrijpen
Ik ga thans een ernstig woord tot u spreken,
niet uit .onberedeneerde Javanenliefde-, zooals
de Bataviasche Telegraafcorrespondent 't be
lieft te noemen, doch als warm patriot, als
Hollander, die nog vasthoudt aan het ideaal.
Grooter Nederland!
Ik hoop en vertrouw, dat dit woord in
welwillende overweging zal worden genomen,
vooral door hen, die de macht gegeven is,
nog tijdig in te grijpen.
Men luistere dan naar iemand, die weet
wat er alzoo omgaat in de niet-Europeesche
samenleving, die in de gelegenheid was om
veel te hooren en veel te observeeren, die
voortdurend voeling houdt met ontwikkelde
Indiërs van verschillend ras, dio hun volle
vertrouwen wist te verwerven en zich thans
opwerpen wil tot hun pleitbezorger
Tot nog toe bekleedt de Europeaan een
zeer bevoorrrechte positie in de Indische
maatschappij, een positie, die wis en zeker
gehandhaafd moet blijven tegenover de onmon
dige domme groote massa.
Die massa toch wordt stelselmatig gesug
gereerd, dat de man van Europeeschen bloede,
een superieur wezen is, ontzettend ver boven
haar verheven.
Ik zeg Europcesch en niet Nederlandse!),
want ook Franschen, Duitschers, Eogelschen
en andere vreemde Westerlingen, alsmede
hnn donkergekleurde afstammelingen, worden
boven de eigenlijke landskinderen bevoorrecht.
Zoolang nu Inlander en vreemde Oosterling
dit maar believen aan te nemen, gaat alles
goed, is er niets tegen, is 't zelfs zeer ver
standig en politiek.
Domheid is, ik herhaal het bier nog eens,
altijd gevaarlijk en hou zou 'n handjevol
Europeanen zich hier kunnen staande houden,
wanneer hun prestige niet krachtig van
overheidswege werd gesteund.
't Gaat er al net mee als mot do subordi
natie bjj de militairen
Dit is dan ook de reden, dat ik hut vol
strekt niet eens ben met de maatregelen door
het Gouvernement op Sumatra's Oostkust
genomen.
De brochure van den koelieboschermer Mr.
d. Brand, onzen Delischen Multatuli, de
zending van den voljjverigen, doch hier min
der tactvollen Officier van Justitie Mr. Rhem-
rev naar het land der tabakkers, vooral ook
diens eigenaardig onpolitiek optreden daar in
't begin, alsmede de Europccsch gedachte
sociale denkbeelden van den goedwillendon
nieuwen Delischen Inspecteur van den Arbeid,
zjjn altemaal zaken, die mc heel gevaarljjk
lijken, in aanmerking genomen het lage, ja
dierljjke peil der koelie s, uitschot van China,
eo 't kleine troepje planters, dat de discipline
moet handhaven rn thans als 't ware
handen en voeten gebonden is.
Heusch, ik ben niet zoo'n ziekelijk vriend
van al wat maar gekleurd is en doo ook
volstrekt niet mee aan het dom toepassen van
democratische begrippon uit 't Westen, hier
in 't nog zoo achterlijke Oost-Indiu.
Men kan immers nog geen twee individuen
van één landaard, wat zeg ik, nog geen tw<
kinderen van één ouderonpaar, op dezelfdu
uniforme wjjze behandelen, zou men dan
werkeljjk meenen, dat sociale wetten voor
den Hollandschen arbeider noodzakelijk ge
worden, ook zoo maar dadeljjk pasklaar zjjn
▼oor 't Oosten?
Als bedienden en schrijvers van 't Kantoor
te Bandoeng en ook do andere Inlanders,
die wel er eens een oorvjjg of zelfs een
punmcling vaa me opliepen, maar steeds un
dadeljjk van hun wettig recht op beklag
hadden gebruik gemaakt, dun zou ik de eerste
vijftien jaar wel niet uit 't gevang komen
Wie wat verdient, moet wat hebben, i»
myn principe en geen der bruine broeders
koestert wrok, als hjj schuld heeft.
't Is al precies als in dienstGeloof me,
de soldaten mochten mo vroeger wel lijdon,
lat hebben ze me meer dan eens bewezen
en toch loopen cr in Holland genoeg luidjes
rond, die wel eens een guvooligen lik van mij
hebben gehad Dat er nooit édn hoeft gere
clameerd, is wel 'n bewijs, dat ik 't goed
met ze voor had Ik heb menigeen zóó voor
krjjgsraadstraf behoed en 'n flinke rammeling,
als standrecht toegepast, is humaner en
practischer dan eenige jaren celmarteling I
Er zjjn echter ook officieren, die zulk eene
wjjze van handelen volstrekt niet zouden
goedkeuren, als zjjnde geheel in strjjd met de
voorschriften, accoord, maar gelooft me lezers,
zulke officieren, die in alles model zjjn en o
vormeljjk, zoo akelig vormcljjk blijven
tegenover hunne minderen, ze zjjn veel minder
gezien, dan zjj die do voorschiften wel niot
zoo naar de letter opnemen, wel eeDS wat te
ruw te werk gaan, maar daardoor ook menig
soldaat op den goeden weg hebben terugge
bracht.
.CeBt le ton, qui fait la musique.* En
laarenbovenverbeteren en niot ver
bitteren, zjj du luuze. Doch wo hadden 't
over Deli-
Wanneer 'n assistent, zoo noemen ze daar
Europeesch opziebier, een luien hrutalun
koelie, niet onmiddeljjk met de zweep trak
teert, dan schrjjft zoo'n Chinees en z'n domme
kornuiten, meestal woest sterke natuurkinde
ren, dit eenvoudig weg aan vrees toe en dan
is zoo'n assistent z'n leven niet meer zeker!
t Gevolg kan dus zjjn'n assisteDt met pik-
houweeleu en Bchoppcu in stukken gehakt en
wettig dan later 'n tiental Chineesche
koelie's als afschrikwekkend voorbeeld voor
de anderen, in het oponbaar opgeknoopt
Ik voor mjj, bon dan maar liever voor 'n
onwettig pak slaag!
Intusscheo moet de meerdere natuurlijk
goed weten tegenover wie of hjj staat en in
de allereerste plaats moot hjj rechtvaardig
zjjn, strikt rechtvaardig
De ééne soldaat b.v. zal vatbaar zjjn voor
'n ernstig woord, men kan op zjjn eergevoel
werken en beter in zoo'n geval dan arrest of
politiekamer, helpt eene wolwillende kame
raadschappelijke vermaning. Dit geldt voor
allo intellectuels in hut Leger, even goed als
b.v. voor H. H. Officieren.
Een verwaarloosd individu echter, om een
ander uiterste te nomen, een kerel uit de
heffe, zonder eonigo opvoeding en moreelen
aanleg, lacht wat om 'n preek*, zoo'n
sujet dient in den reorutentjjd nu en dan oons
gcpriigelt te worden, natuurljjk onder viur
oogen, misschien redt dat hem wel van krijgs
raad on cel.
Nu kent ge mjjn standpuntErg barbaarse!)
vindt ge niet
De Europeaan wordt dns officieel erkend
als de meerdere, als do superieur van Inlander
vreemden Oosterling. Zeer goed bedoeld,
doch helaas begrjjpt niet elk Kaukasiër z'n
positie.
Volbloed-blanda's van wenig ontwikkeling
cn zeer lage afkomst en ook Indo's of liever
Kampong-siojo's, soms voor zeven achtste
van inlandschen bloede en te stom om voor
;icn duvel te dansen, maken naar al te vaak
misbruik van 't toeval hnnner geboorte en zien
met 'n dom vurwaaud air op »die smerige
Inlanders en staarten" neer 1
Ook hier dus weer 'tbekende:
Als niet komt tot iet,
Kent iet zich zeiven niet 1
ten volle bewaarheid
't Zjjn die .overheerschers» nu, door do
Inlanders „blanda koelie" of Europeescho
koelie's genoemd, dio door hun arrogant,
beloedigend en meestal zeer onrechtvaardig
optreden, de fijn gevoeligen onder do .over
beurachten", de meer ontwikkelden dus, velen
van adel bovendien, intens gevaarljjk grieven,
zeker toch tegou de bedoeling van het Gou
vernement in
't Is dhkrom dat deze Penkrassen geschre
ven moeten worden. Ik heb al vèèl te lang
gezwegen 1
Nog een voorbeeld uit den militairen dienst,
dat geeft voor de lezers het duidcljjkst den
toestand weer
Wanneer 'n onbeschaafd superieur, bv. 'n
korporaal, afkomstig uit de laagste volksklasse
ti dito iuférieur voor allerlei lceljjks uitmaakt,
dan is dat zeer verkeerd van hem en gevaarljjk
ook voor beiden, als de mindere 'n borrel op
heeft, doch meestal trekt onzo dikhuidige
recruut er zich weinig of niets van aao, denkt
wellicht«stik landing houdt erg verstandig
z'n mond, gaat naar de cantine, drinkt er
.een bak troost» of verorbert er met smaak
z'n .krentemik', Voila tout!
't Geschiedt dagelyks in alle kazernes I
Hoe geheel anders is 'l moreel effect echter,
wanneer de mindere iemand ia van hoogen
stand, van ontwikkeling en verfijnde bescha
ving Ieder voelt dat
Welnu, als 'n koelie hier 'n oplawaai krijgt
of zelf 'ti trap, is dit lang zoo erg nief, kwetst
't niet zoo intens het rechtsgevoel, dan 'n
enkele onbeschofte, minachtende opmerking
of uitdrukking tegenover 'n fijngevoelig, be
schaafd, ontwikkeld niet-Europeaan
We begrjjpon elkaar nu, niet waar?
Lt. Ci.ockk.ner Brousson, b.d.
Tas ik malaja.
1) Door werving van betere elementen voor
den arbeid zon men wellicht tot een gewenschte
oplossing kunnen komen.
Nieuwstijdingen
HELDER, 20 December 1904.
Vrijdagavond j.1. gal het Rotterdamsch
Tooaeelgeeelscbap van deu Tivoli-Schouw-
burg in Casino* alhier voor een slecht
bezette zaal een voorstelling. Opgevoerd
werd het uit het Duitsch vertaalde bljjspel
Mjjoheer de Socialist een stuk, waarin
getracht wo'dt het verkeerde der socialis
tische leerstellingen aan te tonnen. De
schrjjver van dit tooneel tuk is daarin niet
geslaagd, maar geeft alleen tuferuelen fe
aanschouwen, waaruit blijkt, d*t men bjj
bezit van geld aangenamer en gemakkelijker
kan leven dan bij het gpmii diarvan en
uien dwaas handelt, indien men met rijkdom
heg ftigd isdutrvnn vrjjwillig afstand doet-
Er komen in dit stuk wel eenige aardige
tnoneelen en zetten voor, die de lachlust
opwekken, maar wjj kunnen toch niet zegg n
dat het reuzensuccès was, zooals bet pro
gramma vermeldde.
Het spel wa« vrjj goed en vooral de rollen
van Scbiillhofer en mevr. Wendelin werden
verdienst-dgk weergegeven.
Texel 16 Dec. 1904.
Tot Hoofd-Ingeland voor den polder
Waal-en-Burg is met groote meerderheid
van stemmen herkozen de heer J. A.Eeluian.
De lichtwacliter Gouies. thans bjj de
kustverlichting te Eierland werkzaam, is
overgeplaatst naar Egtnond aan Zee.
IJmuiden, 15 December.
Do onlwikkelingsclub O. Z. O. D. alhier,
biel'! Dinsdagavond voor hare leden en
eeiotroduceoerden een gezellige bijeenkomst
in Café ,do Kleine Willem Barendsz*.
Bjj de opening werd door den voorzitter
nogmaals het doel en stroven van do club
uiteengezet, waarna Mevrouw Spoor van
Blocmendaal, op zeer verdienstelijke wijze
eenige gedichten voordroeg. Zoowel .Het
Jurkje' van Fran<;ois Coppëe, als Huibort
en Ktaartje- van Bernard ter Haar werden
door de aandachtige toehoorders onder do
diepste stilte gevolgd. Dat beide stukkon in
den smaak vielen, bewees wel het applaus
wat op elke voordracht volgde. De gramaphonc
welwillend voor deze gelegenheid door den
heer P. van Vliet afgestaan, vulde do rest
van den avond en oogBtte eveneens niet minder
applaus. Bjj de sluiting te ongeveer elf uur
bracht de voorzitter namens allo aanwezigen
harteljjk dai.k toe aan hlevronw Spoor en
don heer van Vliet voor hunoe gewaardeerde
en bclanglooze medewerking.
Wegen» ptutigebri-k Icon dit bericht ia het vorig nura-
uier niet wordeu opgenomen.
Stuurlieden examens
Rotterdam. 16 December. G> êxamioeerd
16 csndidaten. Geslaagdgroote stoom
vaart le stuurman C. de Hart, P. Fries
8e stuurman: I. A. Drielsma, C. Dijkhuizen,
F. J. Htasters, D. P. Jauzen A. van
Oversteeg,
Wijziging en aanvulling van de
Bevorderingswet en de Penioenwet voor
de zeemacht 1902.
Blijkens de Memorie van Antwoordje-
treffende bovengenoemd wetg-ontwerp, heeft
het den minister van marine eenigzins ver
wonderd, dat bjj de behandeling van een
ontwerp van zoo beperkte strekkÏDg als het
onderhavige, door een-ge leden het verlangde
is te kenneu gegeven om door aanvulling
van dit ontwerp alsnog een andere regeling
te treffen ten aanzien van de pensioenen
der onderofficieren in de hoogere ranger.
Einde September j.1. is de minister met
den minister van oorlog in overleg getre
den om eene wetswijziging voor te stellen
van terugwerkende kracht, waardoor aan
belanghebbenden steeds het hoogste pensi
oen zal worden verzekerd, waarop zjj aan
spraak zouden kunnen maken, indien zjj
in een vroeger bekleede rang waren bljjven
voortdienen.
Dr. P. M. S. Kros f
Te Scheveningen is in den ouderdom van
72 jaar overleden dr. P. M. S. Kros, prac-
tiseerend geneesheer, directeur van de zie-
keninrichting Villa Elizabelb aan de Park
laan aldaar.
Dr. Kros vestigde zich te Schevening>-n
na zijn functie te Helder, en heeft hier
eenige jaren de practgk u tgeoefend.
Te Afferde is het tienjarig zoontje
van den landbouwer A. Mdie een koe
uit de weide haalde, zoodanig door het dier
gestooten, dat hjj kort daarna is overleden.
De ramp op de Nanoesa-eiianden,
Uit Batavia wordt d*to 23 November
aan de Deli Ct. geseind
De resident van Menado seinde, dat een
orkaan op 29 en 80 October den aanplant
en de boomen op de Nanoesa-e;landen en
di eilanden henoorden Groot Targir hetft
verwoest.
De bevolking Ijjdt groot gebrek.
30 menschen zjjo omgekomen.
De Baud van de Paketvaart heelt 200
picols rjjst achtergelaten.
De gouvernementsstoomer Raaf is met
rjjst, djtgong (tnais). kadjang en kook
pannen naar het tooneel van den ramp
vertrokken.
De Van Riebcek van de Paketvaart
brengt voor een bedrag van f 3000 aan
levensmiddelen.
De toestand op Nanoesa-eiianden is
treurig. In de eerste behoeften is door de
regeering voorzien door het zenden van
410 picols rjjst, 1000 djagoeng, 250 stuks
atap, 176 kookp innen.
0e moord op controleur Krosssn.
Uit Batavia wordt aan de Dili Ct. geseind
Officieel wordt uit Palembang geseind
dat controleur Kroesen, ongeacht een
waarschuwing dat de streek niet veilig
was, op tournee is gegaan.
Hjj is toen nit een hinderlaag aange
vallen, en met zjjn huisjongen en twee
gestraften vermoord.
Uitgezonden patrouilles hebben geen
spoor van de moordenaars gevonden, evun-
iniu d« ljjkeu. Alleun de vilthoed van den
controleur, door een klewaDghouw gekloofd,
werd gevonden.
De assistent-resident is naar het Bang-
kogebied (de Bangko is een zjjrivier van
de Patang Hari) vertrokken om een nader
onderzoek in te stellen.
De controleur Berkhout is belast met
het bestuur der af de-ding Merangin.
Alise Roosevelt aanstaand koningin van
Zweden 7
Het Petit Journal» verneemt uit wel
onderrichte bron, dat prins Gustauf Adolf.
oudste zoon van den kroonprins van Zweden,
zich zou verloven met Alice, de dochter van
president Roosevelt. Prins Gustanf Adolf,
is onlangs op reis gegaan om alle Euro-
peescbe hoven te bezoeken met het doel
er een aanstaanie vrouw te vinden. Het
sohjjnt hem rchter mociljjk te vallen, ouder
de prinsessen een keus te doeu.
Nu is te Stokhohn do vraag buhaud 11.
of de dochter vaa eeu president van oen
publiek een even waardige partjj zou zjjn
ais de afstammelinge van een derEuropeescbe
vorstenhuizen en het antwoord was bevesti
gend. De prins zou nu te Londen waar Alice
Roosevelt aanstaande maand de gast van
de familie Witelaud Reid z tl zjjn, met haai
kennis maken. Valt die kennismaking guu-
stig uit, dan bestaat er alle kans, dat het Ame-
rikaansch burgermeisje* iu de toekomst ko
ningin van Zwtden zal zjjn.
Uit het Buitenland.
't Wil in Uoeda-Pest nog maar niet vlotten
met tle vergaderingen der Hongaarsche kamer.
Minister-president Tisza verzocht Vrjjdag de
kamor binnen tl ie dagen mogeljjk to maken
de samenstelling der vergadering overeenkom
stig do regelcmenten. Wordt aan dit verzoek
niet voldaan dan cal do regecring zich ge
noodzaakt zien tegen de obnlructionistische
parljjen strenge maatregelen to nuinou. Du
regeering wil voorat echter een beroep doen
op du kiezers. Zjj zullen oordeelun tusschun
de oppositie en de regeering. Om do kiozer*
bijeen tc kunnen roepen verzoekt hij een in-
demniteitsbesluit. Mocht dit door do oppositie
geweigerd worden dan zullen de verkiezingen
toch plaats hebben.
Do oppositie echter weigerde alles. Kossulh
verklaarde met een rcgcering dio du wet
schond, niets te doen te willen hebbeu.
ltackosk v, een der andere oppositieleiders, zei
«de kiezers kunnen zeggen wat zjj willon, doch
wjj willen het reglement veranderd hebben".
Er viel met de kamer niet te onderhandelen.
Graaf Tisza richtte zich Zaterdag tot den
keizer en deed hem uitvoerig verslag van
den toestand.
Het resnliaat der audiëntie was 'lat het
parlement Maandag nog eens bjjecn cal komen,
en daarna bjjeen zal worden geroepen 4 oi
5 Januari. De keizer-koning zal het parlemeut
ontbinden en do nieuwe verkiezingen zullen
onmiddellijk plaats hebben.
Graaf Apponye, gclntcrvieuwd omtrent do
oorzaken voor du houding der oppositie, zeidc,
dat deso verbitterd is over de bestaande
regeling van het kiesrecht, dat veel uitge
breider zou moeten zjjn en ton tweedon over
den dwang, dien de rvgeering bjj verkiezingen
uitoefent.
De Fransche kamer behandeldo Zaterdag
het amnestievoorstel betredende de veroor
deelden voor het Hooggerechtshof.
Voor het voorstel werd dringend verklaring
gevraagd, waartegen minister-president Combt s
opkwam on de kwestie van vertrouwen stelde.
Het voorstel werd daarop ingetrokken en
het ontwerp verwezen naar de rechtscommissk*.
Bjj do behandeling der begrooting voor
juslitiu werd voorgesteld een post van 37,000
francs voor den beul en de kosten van ont
hoofding te schrappen. Minister Vallé bestreed
dit als onpraciisch, doch zeido zelf een tegen
stander van de doodstraf te zjjn. Hjj meende
dat eerst het strafwetboek moest gewjjxigd
worden. Hel volgende jaar zou hjj een wets
ontwerp lot afschaffing der doodstraf indienen.
Do Eogelsche regeering heeft aan den be
voegden politierechter verzocht een bevel lot
inhechtenisneming uit te vaardigen 'ogen de
hoeren Sinett en ltoche, do tusechenpersonen
bjj de aflevering van het torpedojacht aan
Rusland. Do betrokkenen zjjn echter uit
geweken cn uitgeleverd worden ze voor dit
feit niet.
Dc gemeenteraad van St. Putorshurg be
handelde Vrjjdag do motie die onlangs te
Moskou met algemeene stemmen werd aan
genomen op go wetens- vrjjhcid, vrjjheid van
drukpers enz. Behandeling dor motie is echter
het juiste woord niet, want de minister van
binnenlandsche zaken had vooraf debat over
motie verboden. De burgemeester deelde
ter raadszitting mee dat debatten met het
oog op onvoorziene omstandigheden niet
konden worden toegestaan. De raad prote
steerde en vroeg nudere inlichtingen. Een
aantal raadsleden trok zich terug om af-
zonderljjk to vergaderenzjj betuigden ad
hesie met de door den raad van Moskou aan
genomen motie.
De studenten der hoogcsebool le Peters-
burg hebben aan den minister van ouder* jj»
een versoek gericht tot opheffing van bi-
staando verouderde toestanden aan do school,
die de vrjjheid van studie zeer belemmeren.
Van regeering»wege werd hun meegedeeld,
dat dergelijko verzoekschriften van bun kant
onwettig waren.
Spanje is weer een ministerie rjjk. Generaal
Azcaruga, dio tot dusver voorzitter van den
TwMdft Kamer.
Behandeling der Marinebegrooting 1905.
De avondzittingen der Kamor waren Woens
dag en Vrjjdag gewjjd aan de behandeling
Ier Marinebegrooting.
Bjj de eerste cn tweede afdeeling der be
groeting loopende over: Kosten van beheer
en administratie en materiaal der zeemacht
cn van 's Rjjks maritieme etablissementen en
inrichtingon", liep hel debat hoofdzakeljjk
over hot door den minister voorgestelde to
bouwen pantserschip. Ken voorstel van den
heer Marchant om dit schip te schrappen
word verworpen met 47 tegen 30 stemmen.
Voorgesteld werd werd f 695.300 van de
begrooting af te nemen. Dit is tle eerste post
voor bet schip dat in zjjn geheel f 4.6GO.OOO
zal kosten on in 1907 gereed moet zjjn.
Proeftochtsuclheid 16 mjjl.j De derde afdee-
ling, personeel nam den geheclen Vrjjdag-
avond in beslag, ('t Was kwart over één
's nachts geëindigd.) Do heer Verhejj brengt
tien minister hulde voor verscheidene maat
regelen door hem genomen hjj dezo begrooting.
Hjj bespreekt de verwjjdering der slechte
elementen, en vertrouwt hierin op het goed
beleid van den minister. Wat het tactisch
optreden der officieren betreft, drukt hij er
sterk op, dat do officieren zjjn zullen leiders
en geleiders. Zij moeten hunne ondergeschik
ten behandelen met dezelfde beleefdheid als
waarmee xy zelvun willen behandeld worden.
Onderlinge waardeering is noodighet in
auirakiog brengen van de schepelingen met
gvesteljjken en godsdienstleeraren acht hjj
goed, maar het middel dat de minister zich
voorstelt aan tc wenden, keurt hjj niet goed.
Hjj hoopt dat de voorgestelde reorganisatie
van hel mariniers-korps nu maar spoedig
kouie. Hjj sou het stralTen willen bi-perkt
zien tot do ernstige feilen, doch erkent, dat
op onze oorlogsvloot, wat hot aantal slratlén
betruit, do toestand lang niet ontmoedigend i*.
De heer Hugenholtz wil geen waarschu
wingen meer aan den minister verspillen, doch
alleen het debat van September voortzetten.
Du minister lieoft thans de oorzaak van do
ontevredenheid aan boord gevonden in do
sooiaal-domocratie, die hjj wil gaan bcstrjjdcn.
De door den minister aan du propaganda van
de sociaal-democratie gegeven uitlegging is
op zjjn sachlst onjuist. Do minister heeft ver
dachtmakingen geuit, doch laat hij bowjjzen
dat de mannen misleid waren. Kinderwerving
acht sp-, misleiding. Kr zjjn geen verwjjtin
gen aan alle officieren gedaan, doch sommigen
treden tactloos op. Zoo is tactloos gehandeld
tegenover sergeant Burm aan boord van do
Gelderland-. Spreker ziet strjjd in het
tegeDgaan der sociaal-democratie on do ver
klaring van den minister dat de schepelingen
vrjj zjjn in huu politieke gevoelens.
De sociaal-democraten willon niet dat dc
boel zoo beroerd mogeljjk wordt, doch wel
verbetering van het lot der manschappon.
Voorts keurt spreker scherp af het open
maken van een brief aan boord van do
Assahan, omdat die verdacht werd verboden
inhoud to bevatten, lij] bespreekt hot ontslag
van de Hoofdbestuurders van den Matrozen-
bond en zegt voorts dat hjj en zjjn vrienden
zullen bljjven voortgaan om ondanks 'sministora
afkeuring •kleine belangetjes- in de kamer
te verdedigen. Aan de door den Minister
overgelegde strafstatistick hecht hjj niet. De
actie van den Matrozenbond cn het optreden
in de kamer heeft al heel wat nitgewerkt
wat iraktcments verhooging, volkslogies, ver
lof en voeding betreft. Spreker heeft geenorlei
vertrouwen in het afsturen van geestuljjken
op dc minderen aan boord. Hjj zegt dat nog
voel moet verbeterd worden eri verheugt zich
in den vooruitgang van den Matro/enbond en
Het Anker».
De heer Staalman betuigt zjjn volle instem
ming met het geen de minister dit jaar voor
het personeel der marine hoeft gedaan. De
minister vindt bjj bet perroneel warme sympa
thie, die de sociaal-democraten hem niet kunnen
ontnemen, lly wordt guwuardcerd als ©en
rrchtwaardig man. Noch de heer Hugenholtz
noch de Matrozenbond kunnen du sympathie
vernietigen. Spr. is met den minister van
meening dat een slechte geest onder de stokers
on matrozen wordt gebracht door de sociaal
democraten. De menschen worden misleid. Hjj
noemt het voorts onwaar dat de verbeteringen
te danken zjjn aan do sociaal-democratie. Die
zjjn voor drie vierden de vrucht van het
jjverig streven van dezen minister. Ongeoor
loofde tiandelingen van superieuren verdodige
de minister niet, ook niet het gebeurde aan
boord van de Assahan. Hjj hoopt dat de Min.
met kracht zul optreden tegen leiders, die hun
roeping niet verstaan. Wat do minister deed
voor 't machiuekamerpersonccl verdient waar
deering. Verhooging van den leef ljj<ls grens
voor aanwerving bljjft hjj wenachcn. De ver
plichting voor de muzikanten om 's Zondags
na I uur concerten te geven, al heet hot dan
geen dieu»t, acht hjj ongewcnacht. Spreker
juicht de afschaffing van hel oorlam aan boord
zeer toe, maar sou ook wvnschen dal officieren
geen drank aan boord mogen hebben. Dat
gc-esteljjkoo aan boord komen juicht spr. toe,
doch 's ministers denkbeeld van een kerk-kotter
acht hjj onluitvoorbaar. Dat plan zal totaal
•chipbreuk ljjdon. Hjj dankt den Minister voor
de uitgetrokken sub-idie aan de Militaire
Tehuiscndeze zjjn de beste concurrenten
voor den Marine matrozenbond. l)e minister
verhooge deze post tot f 6o00 en versta zicb
met den Bond van Mil. Tehuizen.
Hjj dankt nen minister voorts voor
voorgestelde lotsverbeteringen van het mindere
personeel by de marinewerf.
De minister toont een open oog te hebben
voor de belangen der minderen waarom do
min. niet verdient, dat hjj van socialislischo
zjjde wordt gescholden en belasterd.
De heer Dujjmaer van Twist juicht de
verbetering van positie bjj de Marine toe.
Dat wekt vertrouwen. Bjj de verwjjdering
vau ontevreden elementen maant hjj tot groote
voorzichtigheid. Dat de soc. democr. propa
ganda aan boord wordt geweerd acht bjj
san boord worden toegelatende daarin voor
komende taal leidt tot opruiing wegens be
weerde rechtsverkrachting.
Do opleiding dor zooofficieren acht hjj nog
niot voldoende. Hjj dankt den min. voorts
voor do verzorging tier geesteljjko belangen
en voor de afschaffing van hot oorlam.
Do heer Nolting acht de nieuwe regeling
der loonen van dc Rjjkswerf onvoldoende,
speciaal voor Amsterdam. Voor de uitbrei
ding der verlofdag-n brengt hjj den min.
dank, maar de werkman en do mindere ge
ëmployeerden moeten geljjk gesteld worden.
De beer do Savornin Lohman bespreekt
de beweerde schending van briefgeheim aan
boord van de Assahan. Hjj zegt dat de
commandant in zjjn recht was.
De heer Wassenaar van Catwjjk verdedigt
den post van f 3000 voor een geestelijke aan
boord.
De heer 1'asstoora dankt voor de subsidie
aan de Militaire Tehuizen en vraagt of deze
ook zal gelden voor bet Kathol. Mil. Tehuis
aan den Holtlur. Do nieuwe regeling van hot
loon voor het personeel der Rjjkswerf strekt
om te komen tot het maximum, dat heeft bjj
ook vroeger, doch tevergeefs gevraagd. Do
min. verdient dank dat hjj nu den knoop
heeft doorgetikt.
Do heer Van der Zwaug acht de verdedi
ging van het gebeurde op de Assahan
juristischc draaierij.
De Minister van Marine beantwoordt de
sprekors. Hjj wist wat hjj te doen had bjj
zjjn optreden. Hjj wildo paal en perk stellen
aan verwildering, dio droigdo do marine te
desorganisecren. Het bleek hem dat de
schepelingen werktuigen waren van hen die
slechts eigenbelang beoogden.
Hjj moest dc officieren en onderofficieren
doordringen van de meesto billjjkheid om de
krijgstucht te handhaven. Er moesten slagen
vallen hjj was daarbjj niot hardhandig maar
lankmoedig. Van algemeene ontevredenheid is
geen kweetie er zjjn geen groote mis
standen, maar cr wordt door oen stelsel van
•pionnage allee aangebracht wat op modder
geljjkt en hier besproken. De minister vraagt
niet wat de matrozen zjjn, doch wanneer zjj
zich uilen in anli-militaristischun geest worden
zij geeoorrigoerd, en wordt het te erg, dan
gaan ze er uit. Wat het dienstverbond der
jongens betreft, men kan ze toch niet dadeljjk
ontslaan als zo het vragen Aan den stokers
hond beeft de Min. geantwoord dal zjj hunne
klaehtun bij militaire cbefs kunnen indienen.
Wat de schending van briefgeheim betreft,
de commandant is verantwoordelijk voor de
eiligheid tan schip en schepeling. De brief
met «Het Anker- was gericht aan den
Secretaris van den Bond voor Marine-ma
trozen* men vallo niet een commandant
te hard die de tucht wil bewaren.
De Zondagsrust voor do muzikanten bjj het
Marinekorps in Helder kan de minister niet
toestaan. Het geven van concerten is noodig
voor de instandhouding van het corps. Greep
de minister hier in, dan gingen dc goede
solisten naar den minister van oorlog. De
minister verdedigt voorts zjjn plan voor een
militair-kerkschip dat hjj beschonwt als een
passantenhuis.
Na replieken van de boeren Verhey,
Hugenholtz, Staalman en den miuister wordt
de Marine brgrooting in stemming gebracht
aangenomon met 46 tegen 8 stem
men. Tegen stemden de 7 aanwezige socia
listen en de heer Ketelaar.
6-"-— - -- - -v
Senaat was, treedt op als minister-president. juist. Een orgaan als thet Anker" mag niet
De Oorlog in het Oosten.
Stösssl gewond.
Londen. 17 Dec. De Dniljj Telegraph
verneemt uit Tsjifoe, dat generaal Von
Stöisel opnieuw gewond is door een ge
weerkogel. Noch deze, noch de vroeger
gekregen hoofdwond, die genezen is, zjjn
ernstig.
Voor Port-Arthur.
Tokio 13 Dec, De >Sebastopol" is tien
maal met succes met torpedo's beschoten.
Het scbip zit rolkotmn aan den grond en
is zonder twjjfel g .-heel reddeloos geschoten.
Tsjifoe, 17 Dec. De Russischs majoor
Mizzenof is hier gisteren aangekomen.
Hjj nam deel nan het gevecht om den 203
meter hoogen heuvel en verklaart, dat
dl gevecht het meest hevige eo bloedige
was van dan oorlog. De Japanners moesten
tegen de hellingen opklauteren onder
het snelvuur van kanonnen en geweren.
Zjj werden bjj compagnieën neergemaaid,
maar aarzelden geen oogenblik. Toen
zjj den top hadden bereikt, werden de
Japaaners door het vuur der andere iorten
gedwongen terug te trekken, maar zjj deden
voor de tweede en derde maal een nieuwen
aanval. De Jspanache vaandeldrager werd
gedood, evenals acht kameraden, die ach
tereenvolgens Jhet vaandel overnamen. Bjj
den derden aanval staken de Japanners den
brand in den opgestapelde voorraden hout
en kolen en daar de wind de vlammen
den rook in de richting van de
Russen dreef, waren deze verplicht terug
te trekken.
Over de vorming en indaeling van nieuwe
Russische troepen voor het oorlogsterrein
en omtrent hunne bewegingen naar Mant-
sjoerjje, meldt de Petersliurgsche corres
pondent van het >Berl. Tageblatt", dat
generaal Kaulbars, de commandant van het
derde Mantsjoerjjache leger, weldra te Khar-
bin zai aankomen. Daar zal ook de staf van
het commaudo van het derde leger samen ko
men en zich onverwjjld naar het front bege
ven. Chef van dien staf is laitenaut-generaal
Marteon, een der beste officieren. Van de
troepen, welke bjj het derde leger zjjn inge
deeld, vindt generaal Kaulbars het 8stecorps
en het 6de Siberische corps reeds tegenover
