KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexel, Wieringen en Anna Paulowna.
r
No. 3497.
Woensdag 22 Augustus 1908.
S4ste Jaargang.
Uitgevers: BERKHOUT Co., te HELDER.
Waarschuwing.
Nieuwsberichten.
BureauSpoorstraat
Telsf. 59.
Bureau; Kenlngetr. 29.
Intero.-Telef. 50
A.toonn©ment
Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct, fr.p. poot 75 et, Buitenl. f 1.25
i Zondagsblad 87145 >0.75
i Modeblad 55 80 0.90
5 f Muzik. Bloemlezing >>60»>>»85» >0.90
Voor 't Buitenland bjj vooruitbetaling.
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
Bureau*Spoorstraat en Koningstraat.
Aavortontlftn
van 1 tot 4 regels25 Cent.
Elke regel meer6
Bewgs-exemplaar21/,
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VKIJDAG^MORGENS vóór 10 uur aan de Bureaus- bezorgd zij»»
Projectielen, bestanddee-
len en stokken daarvan
afkomstig- van de Schietoefe
ning-en der Artillerie, welke
gevonden worden op de zand
plaat Oiiï 11*1 of op de Texel
sche kust of die uit zee worden
opgeviRcht zijn 's Rijks eigen
dom. Hij die zich deze voor
werpen toeëigent, is derhalve
strafbaar volgens de wet.
Het oprapen en vervoeren
van geladen, niet gesprongen
projectielen is levensgevaarlijk,
ook voor de omgeving van
hem die zulks verricht
De Commandeerende officier van
het 4de Regiment Vesting-Artillerie,
op latt, de Majoor,
FRANQOIS.
Wetenschappelijke praatjes.
Gasgloeilicht.
Zoowel ter wille van den arbeid als voor
liet gezellig loven is de mensch verplicht,
«Uolyko uren ia het etmaal don stryd aan
to binden met do duisternis, die hy tracht te
verdrijven en daarvoor in do plaats te stollen
het licht.
Van af den oer-mensch, die spaanders en
harsachtige boomtakken deed ontvlammen om
licht te verspreiden tot in onze tegenwoordige
maatschappij heeft de verbetering der verlich.
tiugsmiddelen steeds het menscheljjk denken
gaande gehouden.
Zeer belangwekkend is het inderdaad die
geheele wordingsgeschiedenis der kunstmatige
verlichting na te gaandaarvoor is echter in
dit opstel geen plaats beschikbaar en met ter
zijde laten der vroegere primitieve middelen,
zullen wij ons thans slechts plaatsen in het
licht onzer dagen en eens een aandachtig
kijkje nemen naar ons gasgloeilioht.
Het denkbeeld om door bet doen gloeien
van voorwerpen of stoffen ©en sterk licht to
verkrijgen is niet nieuw wy herinneren slechts
aan het in 1826 door Drummond uitgevonden
kalklicht; na hem werden door tal van ge
leerden, zooals Uavy, Gillard, Motajj, Fahne-
hjolm, e. a. pogingen aangewend om door het
gloeiend maken van kalk, magnesium, platina
en sommige aardsoorten, krachtige lichtbron
nen te scheppen.
Geen van die pogingen had een voor het
gewoon gebrnik gunstig resultaat, totdat in
1885 de Oostenrjjksche scheikundige Auer
von Welsbach xyne groote ontdekking by
toeval deed. Hjj was n.1. bozig met eene stu
die van ozyden van het zeldzame thorium en
cerium; daartoe kookte hy eeno oplossing van
die oxyden in een bekerglas, dat op een stuk
usbestpapicr was geplaatst. Do inhoud van
hel glas kookte over ua toen de asbestvezels
van het papier, die in aauraking waren mot
de vlam, mede in aanraking kwamen met d«
overgeloopen vloeistof, nam Auer een sterk
licht waar. Op dii verschynsel ging hy nader
in en kwam zoo tot do gedachte om bepaalde
vezelstoffen te drenken in- en dus te bedekken
met de metalen thorium en cerium; om die
Btofien gloeiend te maken was een vlam van
sterk verwarmend vermogen noodig. Hy mooat
dUB een niet lichtgevende vlam hebben, die
een groote hitte afgeeft omdat al haar kool
stofgehalte direct verbrandt; die volkomen
verbranding vorkrerg Auor door een brander
te vervaardigen, waarby door een ring van
gaasjes lucht in d© gasleiding wordt gezogen. Hot
mengsel van gas en lucht bevordert de vol
komen verbranding en de ontwikkeling van
voldoende warmte om het kousje, dat iu do
de vlam is geplaatst te doen gloeien.
Het kousje wordt van het fijnst© katoenen
garen gebreidop speciale breimachines maakt
men lange buizen, die in stukken tot do be
paalde. lengte der kousjes worden verdeeld;
het ©ene eind van ieder kousje wordt mot
een draad samengebonden, waardoor het den
bekenden vorm verkrygt. Daarna worden zjj
gedrenkt in eene oplossing van niraten van
en cerium of van andere zeldzame
i als: zirconium, lanthaninm en yttrium.
De naam (zeldiame stoffen of aarden" da
teert uit den tyd van Auer's vinding; heft
bl\jkt echter vry geregeld, dat indien de vraag
naar eenig zoogenaamd zeldzaam artikel door
de voortdurend stygende behoefte toeneemt,
die behoefte in den loop der tyden ook wordt
bevredigd. Thorium bohoordo ook tot de zeld
zaamste elementen, doch men vond in Brasilë
en in de Veroenigde Staten van Noord-
Amerika groote hoeveelheden van een mineraal
monaziet*, dat thorinm bevat.
De duurzaamheid der kousjes is een fa<
van groot belang en daarby speelt de i
waaruit hot vervaardigd is, een groote rol,
want de broekbaarheid ia langen tgd «en
groot bezwaar goweest in het gewone en
dageiyksche gebruik, ook by de straatver
lichting waarbjj met het dreunen der lantaarns
door het gery in de straten rekening moest
worden gehouden.
Behalve katoenen draden is ook van collo
dion en kunttzyde voor de vervaardiging
kousjes gebruik gemaakt, die op den duur
sterker bleken dan de katoenen artikelen.
Verder zijn er nog tal van andere kousjes
in den handel gebracht, to veel soorten
op te noemen, doch voor het meerendoel
minwaardige producten, waartegen ernstig
gewaarschuwd moet worden, daar zy hoewel
goedkoop zynde, nog niet de halve lichtstorkte
geven van ©en kousje van goed© kwaliteit,
£lat gewoonlijk wel 1000 tot 1500 uren kan
branden. De goede kousjes «ijn trouwens tegen
woordig ook veel goedkooper geworden dan
de aaavmnksljjke fabricatie, toen do prijs
van het thorium pLm. f 1200 per KG. be
droeg, welke prys thans is gedaald tot pl.m.
f 80 per KG.
Zooals hiorvoren word gezegd, was voor
het gloeiend maken van het kousje een sterko
hitte afgevende vlam noodig, waartegen
evenwel de gewone lampeglazen niet bestand
bleken. Ook hierin moest dus worden voorzien
en bet gelukte aan de glaamaatschappjj van
Schott te Jena om de geschikte lampoglazon
uit hard glas te maken.
Ter beoordeeling van do waarde van het
gasgloeilicht diene, dat de gewone vleermuis-
brander by eene lichtsterkte van 10 tot 15
kaarsen ongeveer 100 tot 150 liter gas ver
bruikt, terwyl een kleine brander (systeem
Auer) by oon lichtsterkte van 20 kaarsen
slechts 25 tot 80 liter gas verbruikt.
Intusschen neemt op den dunr het licht
gevend vermogen der kousjes af.
Om het licht nog intensiever te maken heeft
mon de volgende verbetering bedacht, en wel
door de gasdruk te verhoogen, waardoor eene
betere mengiog van gas en lucht verkregen
wordt. Ondor gewonen gasdruk kan men met
eon gewonen Auer-brander per unr-liter gas
pl m. 0.7 kaarssterkto verkrijgen, doch by
verhooging van gasdruk on het gebruik van
speciaal voor dit doel vervaardigdo branders,
verkrijgt men per uur-liter gas meor dan één
kaarssterkte.
Hetzelfde etlcct kan men bereiken door het
gas onder zyn normalen drnk te laten, doch
do lucht onder hoogen druk toe te voeren.
Die combinatie van gas en lucht onder hoo
gen drnk, onder anderen aangewend by de
„Electrolampon" geeft een gloeilicht dat de
electrische booglamp naby komt.
Van voel buteekenis zyn do gloeikousjes voor
gassen, die in de gewone branders geen
lichtgevend vermogen bezitten, zooals bv. bjj
het brongas, in Noord-Holland wel bekend.
By het slaan van Nortonpompen komt op
vele plaatsen tegelyk met het water een
groote hoeveelheid gas vrijhet water is
niet geschikt als drinkwater voor menschen
doch mon maakt van de putten gebrnik om
het opstijgende gas voor de verlichting te
doen dienen.
De buis waarin het water en hot gaB op
stijgen, eindigt in eon grooton schotel, waar
het water overheen loopthet gas wordt in
een kap, dio het geheol omgeeft, opgovangen
en met eenvoudige leidingen naar de boer
derijen gebracht. Door middel van de gloei
kousjes is men nu in staat om dit, overigens
onbruikbaar gas, voor de verlichting te be
nutten.
Nadat het principe van het gasgloeilicht
zoo volledig mogelyk was uitgewerkt, trachtte
men al spoedig hetzelfde beginsel in toe
passing to brongen by andere verlichtings-
raiddelen on zien wy daurna allerlei systemen
«n patenten van petroleum- en spiritnsgloei-
licbt bekend maken. Een éenigszins belang
rijks plaats in onzo huishouding hebben zy
zich echter niet kunnen veroveren,
A. F.
Uit het Buitenland.
Weken achtereen reeds blyft do toestand
in Rusland dezelfde. Bij elke bespreking ovor
Rusland kan men schryvenonlusten, sol-
d .tenoproer, verbanningen.
Omtrent de onlasten te Warschau schryft
de Voss. Ztng. dat de revolutionuairon, uit
woede over de gevangenneming van honderd-
veertig fabrieksarbeiders, op verschillende
plaatsen in de stad aanvallen deden op de
politie en do militairo patrouilles, waarby
verscheidene agenten en soldaten het loven
lieten. De troepen bleven daarop hot antwoord
niet schuldig en op verschillende
vuurden zy maar in don blinde op <i
los. Het aantal der hierby gedooden en go-
wonden kan zelfs niet by benadering worden
opgegeven. VeleD der gewonden hielden zich
daarenboven schuil omdat de soldaten eiken
gewonde, dien zy meester konden worden,
gevangen namen.
Sterke troepeaafdeelingen trokken te voet
i te paard de straten door, iedereen aan
houdend om te onderzoeken of hy ook wapens
by zich droeg. De straten in het Joodsche
gedeelte der stad lyken wel uit gestorven
want de soldaten slaan iederen voorbijganger
met de geweerkolven neer. Zy dreigden zelfs
te schieten op de gonoesheeren der vrywillige
reddings vereeniging, dio gekomen waren om
aan de gewonden hulp te bieden, 't Was
vooral in de Jodenwijken dat de soldaten op
vreeaelyke wyze huishielden.
In den Kaukaaua, het brandpunt by uit
nemendheid der revolutie, is de staat vao
beleg afgekondigd. Talryke roovera overvallen,
bloedige botsingen tusschen de verschillende
nationaliteiten (Tartaron en Armeniërs), het
optreden van gewapende benden tegen do
troepen maakten don maatregel noodzakelijk.
Er is door de regeering een commissie
benoemd die zaT onderzooken op welke wyzo
bet land vraagstuk. en daardoor do verhouding
tusschen landeigenaars en boeren het best tot
oen goede oplossing kan worden gebracht.
De militaire dictatuar die al
eigendom van het land aan de boeren overging.
Do Encycliek van den Paus over de op
te richten kerkbesturen als gevolg der schei-
dinswot in Frankryk is verschonen. Zy strekt
tot niet erkenning dier voreenigingen, omdat
de wereldlyke macht hier zoggingsschap zou
krygen over de geestelijke macht, wat volgens
den Paus niet met den geest der kerk is over
een te brengeD.
De Franscbe bladen bespreken den maat
regel op hefligen toon.
verwacht.en gevreesd werd is er nog
niet. De .Nowja Wremjja« deelt mee dal
«binnenkort* door het Russische Kabinet
wetsontwerpen in behandeling zullen worden
genomen botreflende het landvraagstuk, de
drukpersvrijheid en de onschendbaarheid der
burgers. ,Binnenkort*.en intusschen gaat
de reactie haar gang. Gemiddeld worden elko
week 300 politieke misdadigers uaarSiberie
verbannen en een honderdtal opgeborgen in
de Staatsgevangenissen. In Juli werden in
Rusland 1600 personen wegens «politieke
misdryven< gevangen genomen behalve de
8800 militairen die in Kroon stad t on omliggendo
forten ayn opgesloten.
Zaterdagmiddag word te Warschau weer
oen aanslag gepleegd op den gouverneur-
generaal er werden drie bommen onder zyn
rytuig geworpen maar by bleef ongedeerd.
Verscheidene der Doema-leden zyn in eon
moeieljjko positie geraakt. Aan de oene zjjde
vervolgt hoa de regeering, aan den anderen
kant verbranden de boeren hunne bezittingen,
I omdat zjj er niet tijdig voor zorgden, dat de
HELDER, 21 Augustus 1906.
Zwemwedstrijden.
Bogunstigd door tamelyk good weer werd
Zaterdag de door de Marine-Sportvereemging
uitgeschreven zwemwedstrijd voor personeel
van de Kon. Marine gehouden. Deze had
plaats in het Noord-Holl. kanaal, even i
het fort Oost- en West-Oever. De deelneming
was vry bevredigend en do belangstelling
grooter dan wy verwacht haddon, want de
beide kanaalboorden bevatten een menigte
kykors. Ook Z. Ex. don Vico-Admiraal J.
Wentholt telde mon onder do belangstellende
toeschouwers.
Des morgeus om 9 uur namen de wed
strijden een aanvang met den Equipe-wedstrijd.
Ieder oorlogsschip kon biorvoor 4 deelnemers
afvaardigen, dio samon oen equipe vormden.
De Nrs. 1 van ieder equipe gingen gelyk af,
40 M. heen en 40 M. terug zwemmende.
Zoodra No. 1 tprug was, ging van hetzelfde
equipe Nr. 2 af, enz., zoodat van dat equipe
waar No. 4 het eerste aaukwam de 4 deel
nemers winnaars waren. De prys, een zil
veren wisselboker dor M. S. V. word behaald
door do equipe van Hr. Ms. «Van Speyk"
in 5 min. 55% sec. en de 4 zilvoron medailles
door Hr. Ms. Bellona" in 6 min. 1 sec.,
door Hr. Ms. .Marnix" in 6 min. 32 sec.,
door Wachtschip Amsterdam in 6 min. 37%
sec. on door Hr. Ms. rGier in 6 min. 40% sec.
De uitslag van de overige gehoaden wed
strijden was als volgt:
Buik- of endetwemmen voor onderofficieren
afstand 80 M., lo prys, oen kunstvoorwerp,
bootsman M. T. Van Bommel in 1 min. 86%
sec.2e prijs, een zilveren medaille, boots
man A. F. Van Manen in 1 min. 39sec
Buik- of tijdeiwemmen voor korporaals, af
stand 80 M., Ie prys, oen kunstvoorwerp,
kwartiermeester H. Schimmel iu 1 min. 24%
sec.; 2e prys, een zilveren medaille,
kwartiermeester Van Leeuwen in 1 min.
81% sec.
Buik- of zijdezwemmen voor mindere schepe
lingen, afstand 80 M., Ie prys, een kunst
voorwerp, marinier le kl. Z. Gnade in 1 min.
20% ace.2e prys, een zilveren medaille,
stokor le kl. G. Timmeus in 1 min. 25%
86C.Se prys den bronzen medail'e, stokor
le kl. G. v. d. Groen in 1 min. 25% sec.
Rug zwemmen voor korporaalsafstand 40 M.,
le prys, een zilveren medaille, kwartier
meester H. Schimmel in 48% «ec.2e
prys, een bronzen medaille, sergeaDt der
mariniers Wouters in 44%0 8ÖC-
Rugewemmen voor mindere schepelingen, af
stand 40 M., le prys een zilveren medaille,
marinier 3e kl. Malo2e prys, eon
bronzen medaille, marinier lo kl. Z. Gnade.
Duiken door onderofficieren. Dit bestond in
een sprong, 10 M. zwemmen, duiken naar
eon pop en deze brengen aan de plaats
van afgang. Het zilveren kruis, daarvoor
uitgeloofd, werd in 40 seconden behaald door
don bootsman M. T. Van Bommel.
Toegekend als bljjk van goedkeuring
en tev^edenhed, de bronzen e.-re euniug
voor menschlievend hulpbet .»on en een lof-
feljjk getuigschrift aan H. Ottervanger,
matroos-timrae man aan boord HL M. artil-
lnrio-instructiesehip Bellona alhier, we
gens de met levensgevaar volbrachte red
ding van een matroos uit bet water van
den Texelstroom nabg de Hors, op 17 Juli
1906.
Bg Kou. Besl. is met ingang van
16 dezer, o.a. benoemd tot adjunct-jjker der
maten en gewichten, A. H. M. Gjjzen, te
Helder.
Door den Architect S. Krjjnen al Ir er,
werd jl. Zaterdag voor den heer Jb. de
Beurs, aanbesteed: Het bouwen van een
winkelhuis met slachtplaats tan de Jan
ia 't Veltstraat, hoek VerleDgte Leliestraat.
Ingekomen 10 biljetten van de heeren
H. Balder te Alkmaar voor f 5629, A.
Nobbes, f 4975, H. Riemers f 7438, J.
F. Philips f 4493, K. Zeeman f 4530, T.
Drijver f 4520, J. Duinker, t 4495, Th.
v. d. Sterr f 4443, Gebr. Steeman f 4425
en Jb. Glotzi t 4397, all n te Helder.
De lichten te IJmulden.
Het Hbld. meldt:
\Vjj vernemen dat de vaste lichten in do
vuurtorens te IJmuiden door draailichten
zullen worden vervangen, zoodra de vlucht-
haven gereed is.
Deze vaste lichten zjjo, naar wg hooren,
des nachts bg het naderen van de kust
vaak moeilgk te onderscheiden van de top
lichten welke visschersvaartuigen volgens
het R-.glement ter voorkoming van aau-
varingen op zee moeten voeren, wanneer
ze voor hun netten liggen. Het moet vaak
voorgekomen zgn dat tusschen deze lichten
van een visscherarloot vooral bg heiig of
mistig weder de vuurtorenlichten mootljjk
waren te onderscheiden. Dit kwaad wil
men thans Terhelpen door den vuurtorens
draailichten te geven.
Urk, 17 Augustus. De bewoners van
Uik zgn eindelijk, althans vourloopig, uit
hun benarden toestand verlost. Na negen
dagen van geneeskundige bulp verstoken
te zgn geweest door het onverwachts te-
I rugroepen van den officier van gezondheid,
den heer Smits, ii heden de arts dr. van
Staveren van Njjberk overgekomen, die al
meermalen tjjdeljjk werkzaam op het ei
land, met groote bereidwilligheid do prak
tjjk tot het einde dezer maand zal waar
nemen.
Voor de vacante plaat* hebben zich
intusschen nu ook enkele sollicitanten aan
gemeld.
Door ue ontstentenis van een dokter
drong zich in de laatste dagen een andere
kwestie meer en meer op den voorgrond.
Bjjna een halve eeuw heeft de 85-jarig*
vroedvrouw hare functie met loSeljjken
ij rer vervuld, maar de behoefte aan eene
jongere k.acht liet zioh vooral nu gevoe
len. Een aantal gehuwde vrouwen richtten
ern adres aan het gemeentebestuur mot
vriendelijk- verzoek, eene nieuwe vroedvrouw
te benoemen met erkenning der vele en
gewichtige diensten der tegenwoordige. De
raad besliste in den geest van adressanten.
Een oproeping zal eerlang gedaan worden
tegon eeu vei hoogde jaarwedde van f 500
de oude vroedvrouw wordt eervol
ontslag verleend met uitzicht op pensioen.
Nederlanders te Valparaiso.
Blijkens een te 's-Gravenhage ontvan
gen particulier telegram zgn bg de aard
beving te Valparaiso de Nederlanders
ongedeerd gebleven.
Zaterdagavond ontstond brand in
perceel Javaslraat 52 te Amsterdam, door
dat de vrouw des huizes, schrikkende van
een muis, een petroleumlamp liet vallen in
kast, waarin zjj wat zocht. Een achter
kamer en alcoof brandden uit. Daar de
bewoner, de onderwjjzer Reitsma, zich pas
onlangs in deze woning had gevestigd en
g*en overschrijving 7an zgn vroegere woon
plaats, Heller, had plaats gehad, wa9
de inboedel niet verzekerd. De brandweer
was het vuur spoedig meester.
De broodquaestle te Naarden.
Uit zeer betrouwbare bron boricht men
dat onmiddcllgk nadat de klaoht over het
slechte brood te Naarden bg den intendant
was ingekomen, deze heeft gelast het
meel naar Den Haag terug
te zenden. Tevens werd door hem bevolen,
dat zoolang er geen ongebuild meel van
betere hoedanigheid was ontvangen, het
brood voor de troepeu uitsluitend van ge
build meel moest gebakken worden.
Zaterdag is echter weder ongebuild meel
vau goede hoedanigheid uit Den Haag
ontvangen, waarvan tot groote tevreden
heid „proefbrood" is gebakken, zoodat de
troepen heden weder het gewone brood,
vervaardigd uit gebuild en ongehnild meel,
ont rangen hebben.
Ter toelichting diene, dat het meel voor
de gamizoensbakkerg te Na u-den, van Rijks
wege uit D<n Haag wordt gezonden.
Fan verschoppeling.
Vrijdagavond te acht uur ontmoette
een werkster op den Schiedamschen Sin-
gel te Rotterdam een vrouw, die haar
v*i zocht even een kind van 7 maanden,
n meisje, vaat te houden, omdat de moe
der van dit kind flauw was gevallen en
een straat verder zat. Te vergeefs wacht
te deze werkster op de terugkomst van
de vrouw en op die van de moeder. Geen
van beiden daagden meer op. In het kind
meent zg evenwel een kind van baar zus
ter te herkennen, die spoorloos verdwenen
is. Ook de grootmoeder wil van dit kind
niets weten, waarom de werkster de hnlp
der politie inriep, want ook zg wenscht
de zorg er voor niet op te zich nemen.
Om vier-en negentig centen.
Iemand te Rotterdam had Vrgdag voor
het Kantongerecht aldaar gedagvaard tot
betaling van f 26,80 een inwoner uit Gouda.
Gedaagde, die zelf verschenen was, beweerde
f 0.94 minder schuldig te zgo en was ook
steeds bereid f 25,86 te betalen. De kanton
rechter deed al het mogelgke om partgen tot
overeenstemming te brengen. Tevergeefs.
Eischer begon met getuigenbewg* en
gedaagde met het opdragen van een
eed. Gemachtigde van eischer zeide niet te
mogen toegeven, al was het
dobbeltje het recht moet zgn beloop heb
ben. Ten slotte bepaalde de kantonrechter
de uitspraak op de volgende
Een sanatorium voor de
Ter aanvulling van vroegere berichten
over deze aangelegenheid kan dienen wat
alanog aan de Locomotief wordt gemeld
Nadat de onderhands door de regeering
aangeknoopte relaties met den eigenaar
van het herstellingsoord Nongko-Djadjar
zgn afgebroken, in verband met het hooge
bedrag door hem gevraagd voor overgave
van gebouwen en grond, tachtig mille n.1.,
is thans een commissie benoemd om na te
waar eventaeel het sanatorium ten
van onze marine zal worden
gesticht.
In beginsel was reeds lang besloten om
het Tenggergebied niet prjjs te geven en
het is aan de commissie, bestaande uit den
assistent-resident, den controleur en den
regent van Pasoeroean, alsmede den
luitenant ter zee tweede klasse Van
Uulsteyn, equipagemeester bg bet marine-
établissement te Soerabaja, thans gelukt,
in de desa Pogal, gelegen op den wsg van
de spoorweghalte Lawang naar Nongko-
Djadjar, een terrein ongeveer negen bouws
groot, in beslag te nem?n, bjjna geheel
vlak en uitnemend voor hot beoogde doel
g-schikt, gelegen op de noordwestelijke
helling van het Tenggergebergte, ongeveer
3500 voet boven de oppervlakte der zee.
Om oventueele speculatie in de gronden
te voorkomen, zgn de gebiuiksrechten van
de inlanders reeds gedeeltejjk afgekocht
Het terrein ligt ongeveer acht paal van
Lawang. Van daar gaat de reis per as
naar de desa Poerwodadi, een afstand van
ruim drie paal, varvolgens stggt men vrg
gelijkmatig tot aan Pogal.
Talrgke bronneu, helder water gevende,
doorsnijden de streekde natuur, zooals
trouwens in het rjjk van den Bromo en
de Zandzee overal het geval, is imposant
in hooge mate, het droog en versterkend
klimaat op zoo'n hoogte mild, in één woord,
Janmaat zal het er goed hebben.
De gebouwen znllen ongeveer vier honderd
schepelingen kunnen bergen.
Trouwpartij met hindernissen.
Op het oogenblik, dat ze Donderdag
namiddag zouden trouwen, in één der
kerken nabg de Nieuwmarkt, te Amsterdam
op het oogenblik, dat hun zielen gloênd
zouden worden aanééngesmeed, was er 'n
jongen man, die zich tegen dit gloênd
aaneensmeden wilde verzetten. Hg en de
bruid halden in vroegere dagen met elkan
der verkeerd, tot zjj 'm de Iwns had gege-
[f-ven. Hg maakte zóó'n kabaal, dat buiten
ie kerk 'n volksmenigte kwatn opdringen
en allerlei opmerkingen over het geval
werden geuit.
„Wet is det?" vroeg 'n burgerjuffrouw.
„Det is 'n gekke mèn", was 't autwoord.
De „gekke mèn", die zich bljjkbaarniet
kon schikken in het echtverbond, waar
hg buiten bleef, ging voort de plechtig
heid te verstoren.
„Hg sloit alles an stukke", merkte 'n
slagersjongen op.
'n Agent van politie trad echter tua-
schenbeiden. Onder 'n grooten toeloop yan
belangstellenden, werd de bedroge miunaar
naar het bureau van politie gevoerd, ter
wijl in de kerk de predikant z'n rede her
vatte.
Toen de rjjtuigen weder wèg-rolden, zat
de verlaten minnaar te brommen. En ter-
wjjl alles in feestvreugde was, zat hg een
zaam te treuren over het onrermgdelgke.
En toen de glazen werden geheven, om
het heil te drinken van bruid en bruigom,
was hn in tranen over het wreede lot
(Tel.)
Onweder en brand.
Te ongeveer 3 uur in den nacht van
Donderdag op Vrgdag is de bliksem ge
slagen in de pas voltooide villa Bjjou in
den Aerdenhout bg Haarlem. De nacht
waker Rnygrok ontdekte den brand eren
vóór half 4 en maikte onmiddellijk alarm.
Da politiedienaren Smits en Lokerse
bevonden zich jui.t op hun ronde te
Bloemendaal, en reden onmiddellijk naar
den Aerdenhout, waar zg met het eenige
aanwezige blnschmateriaal, het Minimax-
apparaat, beproefden den brand te keer te
gaan. Dit mocht echter niet batende
villa brandde totaal uit. Alleen de maren
staan nog, zelfs de onderbuiken in de
vloeren zgn geheel verkoold. Het onweder
was zóó hevig, dat zoo goed alB alle
bewouere van den Aerdenhout, die één
groot villapark is, op waren. Toch kon
tegen het vuur nieta worden gedaan, omdat
in den Aerdenhout geen bloschwater te
krijgen is.
Te Amsterdam trof de bliksem den
Eokhuizer Zaadwinkel, Marnixstraat, over
de Elandstraat. Het torentje, dat zich op
het huis bevindt, werd niet belangrjjk
beschadigd. Het uurwerk bleet stilstaan
op 3 nur 5 minuten.
Gedurende een kort maar hevig
onweder sloeg de bliksem in de boerderjj van
den landman J. Doeksen te Baai-duinen op
Terschelling. Het geheele perceel brandde
tot den grond toe af, benevens een bui
tenstaande hooischelf.
Een paar varkens kwamen in de vlam
men om, en niets kon worden gered.
Assurantie dekt voor een groot gedeelte
de schade der gebouwen.
gaan wai
behoeve
gen ziel
Ben aardbeving in Chili.
New-York, 18 Augustus. De >New-York
Heraldontving het volgende telegram
uit Valparaiso:
Zonder dat eenig voorteeken het deed
vermoeden, had Vrijdagavond te ongeveer
8 uur een aardbeving plaats, die de on
middellijke oorzaak werd, dat honderden
stierven en dat vele honderden anderen
begraven werden onder de puinhoopen en
den dood ronden in de vlammen.
Dadelgk, na den eersten schok, brak
brand uit; iedere openbare dienst in de
stad was verlamd. De paniek en de ont
steltenis waren onbeechrjjfeljjken zjj, die
o ;tsnapt waren aan den dood, waren der
mate onderhevig aan den schrik, dat zg
d -n slachtoffers slechts weinig hulp kon-
verbjjaterd door de zware ramp, samen
dringen, met dikke rookwolken.
Uit Santiago zgn geen berichten ont
vangen, maar men vreeit, dat het daar
niet minder erg zal zgn dan in Valparaiso.
Er ha lden twee ontzettende schokken
filaats; do tweede volgde bgna onmiddel-
op de eerste en voltooide het ver-
woestingswerk. De geheele stad scheen
plotseling eerst achteruit, toen vooruit te
bewegen en ontving toen zulk een krach-
tigen schok, dat binnen enkele seconden
geheele rjjen huizen tegen den grond vielen.
In de zakenwjjk brak brana uit, en voor
middernacht stond ook de Bellavista-wjjk
in brand, waaruit bljjkt dat dit deel der
stad eveneens verwoest is.
Om de stad hadden talrgke grondver
schuivingen plaats.
De schepen in de haven van Valparaiso
zgn onbeschadigd.
De tot dusver ontvangen berichten geven
nog wel geen volledige bijzonderheden over
de omvang van de ranip, maar hut schjjut
toch dat het ongeluk van San Francisco
zich hier heeft herhaald. Valparaiso moet
voor een groot deel verwoest zgn en men
vermoedt dat ook het aantal slachtoffers
bijzonder groot is.
De vergelijking met de ramp van San
Francisco dringt zich als van zelf op. Langs
do westkust van Amerika strekt zich van
het barre noorden tot Kaap Hoorn in het
zuiden een geweldige bergketen ait. In
Zuid-Amerika draagt deze bergketen den
naam van Cordilleras de los Andes, in
N.-Amerika dragen de verschillende deelen
afzonderlijke namenRocky Mountains,
Zee-Alpen enz. Op verschillende plaatser,
zoo ook bg Valparaiso en San Francisco,
nadert het gebergte de kust, zoodat de ber-
zich als het ware steil ait de zee ver
ft]. Aardbevingen zgn niet zeldzaam iu
dit gebied, maar ditmaal iB de aardschok
evenals indertjjd bg San Francisco vau
bgzooder hevigen aard geweest. Wat door
de aardbeving nog is gespaard, is aan het
vuur dat op verschillende plaatsen in Val
paraiso en omgeving uitbrak ten offer ge
vallen. Zoo is thans Valparaiso, de voor
naamste haven- en handelsstad van Chili,
Valparaiso, heerljjk gelegen aan den voet
van de met eeuwige sneeuw bedekte Andes
en dus met recht den naam dragende vau
Valparaiso, dal van het paradjjs, er door de
Spaansche ontdekkers aan gegeven, is thans
een stad van ongeveer 150,000 zielen.
Duizenden vreemdelingen, die in hoofdzaak
den handel in handen hebben, zgn er ge
vestigd. Groot is vooral het aantal Duit-
schers en Engelschen, maar ook tal van
Nederlanders woonden in de Chileensche
havenstad.
Het grootste deel van Valparaiso, de
wijken, waar de Chilenen wonen, bestaat
uit houten huizen. Hier zal de aardbeving
waarschijnlijk de minste schade hebben
toegebracht, maar des te erger verwoes
tingen zullen hier door brand zgn aan
gericht. De eigenljjke handelswijk echter
is op moderne wjjze van steen gebouwd.
Hoe groot de verwoesting is, die hier is
aangericht, bljjkt nog niet, evenmin als
nog bijzonderheden bekend zjjn omtrent
schepen in de haven
toegebracht.
Volgens te New-York ontvangen berich
ten staat een groot deel van de stad in
brand en zgn nonderden inwoners onder
het puin begraven. Volgens de waarnemin-
;en met den seismograaf te Washington is
aardbeving Donderdagavond zeven unr
begonnen. De heftigste aardschok werd
even na 7 uur waargenomen, maar tot na
middernacht hielden de beringen aan. Ook
in het aardbevingsstation te Hamburg
werden de schokken waargenomen.
De aardbeving werd ook op andere
plaatsen langs de westkust van Zuid-Amerika
gevoeld, maar schjjnt bier niet zulke ern
stige gevolgen te hebben gehad. Uit Men-
doza, aan de andere zjjde van de Andes aan
de Argentjjnsche grens gelegen, wordt aan
de >Nacion" van Bnenos-Ayres geseind,
dat de aardbeving daar niet veel schade
aanrichtte.
_ZlMendoza, gelegen aan den voet van den
reeds lang rustenden vulkaan Aconcagoa
vorst van de Andes", wordt eenige
malen per jaar door aardbevingen bezocht
gewoonljjk zonder ernstige gevolgen
zoodat de gebouwen in deze stad zonder
De groote zakenwgk der stad is onge
veer geheel verwoest; de brand woedt nog
steeds voort, en volt de straten, waarin
massa's van huis en dak beroofde menschen,
verdiepingen zjjn gebouwd. De laatste
aardbeving, die deze stad teisterde, had
kerkeljjken feestdag, toen
chen de kerken vulden, tig
deze ramp verloren toen duizenden menscheu
het leven.
De mannen van het vak zjjn verwon
derd dat er ditmaal in de telegrammen
over de aardbeving langs de kusten van
Chili niet van een vloedgolf gerept wordt.
Zulke vloedgolven zjjn daar bjj aardbevingen
een gewoon en gevreesd verschijnsel. Zg
ontstaan, volgens de onderzoekingen van
E. Rudolph, ten gevolge van vulkanische
uitbarstingen onder zee. Aan de Westkust
van Zuid-Amerika kent men den onheil
speilenden waarschuwenden kreet: el mar
se retire (de zee gaat terug) zeer goed.
Iedereen vlucht dan de heuvels op, want
men weet dat kort na het teruggaan van
het water een vloedgolf over bet land komt
