KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexel, Wleringen en Anna Paulowna.
Zaterdag 14 December 1907.
30ste Jaargang.
Nieuwsberichten.
"?r.
No. 3634.
Bureau: Spoorstraat.
Telef. 59.
Bureau: Konlngetr. 29.
Intere.-Telef. 50.'
s
Tweede Blad.
Helder, 18 December.
Het samenstellen van een geschied-
beschrijving van Helderen Huisduinen was
voorzeker een belangrijke at beid, onder
nomen in het jaar 1875, door den heer
D. Dekker, hoofd eener bjjzondere school al
hier. De aloudste historie omtrent het ont
staan en het zich ontwikkelen van deze plek
aan Hollands Noorderstrand wordt in
het boek meegedeeld, en is door den schrjjver
aan onde geschriften en nit archieven ont
leend. De uitgave van dit werk ondervond
zeer veel belangstellingzoo vermeldt de
ljjat der inteekenaren, vóór in het boek
gedrnkt, de namen van Z. M. Willem III,
koning, en de prinsen Frederik en Alexander
der Nederlanden, benevens den Commissaris
des Konings in de prov. N.-Holland. Voorts
is in het werk opgenomen een zeldzame
plaat, naar een oude teekening, voorstel
lende >Het binnenkomen der Bataafsche
vloot in het jaar 1795 op de reede van
Texel." De prjjs van het boek was bij
uitgave f 4,— en is nu tjjdeljjk verminderd
voor slechts f 2.
Overigens verwjjzen we belangstellenden
naar de advertentie in dit blad en op de
mooie gelegenheid, die thans aangeboden
wordt, om zich de geschiedenis van Helder
goedkoop te kunnen aanschaffen.
Texel, 12 December.
De meeste visschers, die zich in den
laatsten tjjd bezig hielden met het visschen
naar oesters en wulken, hebben dat bedrjjf
gestaakt. De uitkomsten waren weinig be
vredigend.
Texel, 12 December.
Uit het feit, dat in de polders zich nog
groote troepen kieviten ophouden, meenen
sommigen te moeten opmaken, dat voor
eerst nog geen winter is te verwachten.
Trouwens is 't hier genoegzaam bekend,
dat de kievit ons niet zoo spoedig verlaat.
Bg zachte winters gebeurt 't zelfs meer
malen, dat een getalletje overblijft en zich
dan hoofdzakelijk ophoudt in de duinstreek.
't Moet al vrjj streng winteren, als de
kievit niet reeds in 't begin van Maart
naar hier is weergekeerd.
Op een request, door hier wonende varens
lieden aan den Min. van Marme verzonden,
met het verzoek langs den Noordwal van
Texelstroom nog een paar tonnen te doen
aanbrengen, is van genoemden Minister als
antwoord ingekomen, dat het verzoek ge
deeltelijk zal worden ingewilligd. Aan den
stroomkant tusschen'het fort Oudeschans
en 't dorp Oudeschild, zal een stompe ton
worden geplaatst.
Het conflict te Krommenie.
Na drie dagen gesloten te zjjn geweest,
zqu Woensdagmorgen om 6 uur naar de
door de directie verstrekte mededeelingen
de fabriek weder geopend worden en,
al is het dan voorloopig nog op bescheiden
schaal, weder in werking gesteld.
Uit alle afdeelingen toch had zich vol
doende personeel aangeboden om het bedrgf
te kunnen hervatten.
Van de 62 die zich bereid verklaard
hadden het werk weder op te nemen, hadden
zich 5 teruggetrokken, doch daartegenover
nog weer 24 auderen zich bg de eersten
aangesloten. Dit betreft alleen personen
van circa 20 jaar en daarboven.
Van de jongenB en meisjes hadden zich
ongeveer honderd gemeld, die eveneens ge
plaatst werden.
Met dit personeel zou Woensdagmorgen
om 6 uur de fabriek weder beginnen. Loopt
dit geregeld, dan is de directie voornemens,
met reeds van buiten aangeboden werk
krachten het personeel aan te vullen, om
op die wgze zoo spoedig mogelgk het be
drgf weer op de volle hoogte te brengen.
Dinsdagmiddag had in >de Roemer" een
vergadering plaats van uitgestotenen"
Naar mei
men ons van d
e zyde
toonden de stakerB goeden moed voor de
toekomst. Behalve dat zg er op rekenen
dat geen enkele drukker zich voor her
vatting van den arbeid zal aanmelden, zoo
dat om die reden alleen de fabriek toch
niet zou kunnen werken, hadden ook de
i besloten slechts dan aan het
te zullen gaan, als er geen schifting zou
plaats hobben, wat naar hun meening reeds
had plaats gehad.
Zg houden vol dat de sluiting der fabriek
niet noodzakelgk was, wat al reedB blgkt
doordien de directie Donderdag weer wou
beginnen. Br wsb nog werk voor wel 6
wekenduizenden vellen lagen nog in
rekken gereed om te worden afgedrukt.
Ook voor de pakkers was nog werk ge
noeg. Zg meenen, dat de directie de fabriek
gesloten heeft, omdat werkenden op de
stakersljjsten hebben geteekend, en zg wilden
voorkomen, dat de stakers met het geld
der werkwilligen werden gesteund. Naar
hun oordeel moet wel degelgk van een
uitsluiting gesproken worden.
Dinsdagavond vergaderden de metaal
bewerkers (stampers, blikslagers, pakkers
enz.) om hun houding te bepalen.
Dinsdagmiddag waren reeds verscheidene
werklieden in de fabriek aan den arbeid
om het werk op Woensdag voor te bereiden.
In de gemeente is het volkomen rustig.
Nader meldt onze berichtgever:
In de Woensdagavond gehouden verga-
dering der metaalbewerkers is besloten dat
allen, die Donderdag door de directie tot
den arbeid zouden worden toegelaten, het
werk zullen hervatten, doch zich in geen
g 'val zullen leenen tot het verrichten van
arbeid in de afdeeling drukker jj.
(«Hblad").
De Nieuwe Gazet meldt dat de verden
king, in sake den moord op het meisje Bellot
te Brussel nu op eeu*worsteUar is gevallen
De politie werd verwittigd dat een kerel
V. L. genaamd, worstelaar wonende by zjjn
moeder, in de Frankrykstraat, zyn woniDg
den Zatordagavond verlaten heeft, en gewei
gerd zjjn eten van do week te betalen, iets
wat gewoonlijk gebeurde.
Maandag, in don morgen kwam hjj in de
Frankrykstraat terug, en beukte de deur van
do kamer zyner moeder in. Die moeder woont
met een weduwoaar en twee kinderen van
dezen laatste. V. L.nu maakte zich meester
van een kostuum, frak, broek, ondervest, dat
hjj dad.dyk aantrok. Van daar ging hy naar
zyn minnares, een zekere V., die in de Radys-
straat woont, en zegde haar dat hy naar den
vreemde ging, omdat hy een smerige daad
had verricht (.paree que J'ai fait un eale
coup"). Sedert dien hoeft men hem niet meer
gezien.
De rechterlijke politie van Sint-Gilis ging
dadelyk naar de Frankrykstraat en ging er
tot ondervragingen over, die uitmaken dat
de hiorbovon vermelde feiten waar zjjo. Een
portret van L. V., waar hg als rlutteur" af
gebeeld staat, werd aangeslagen en men kon
vaststellen dat het signalement van den kerel
alleszins klopt met dat van den moordenaar.
Het portret werd aan Janneken Bellot ge
toond. De knaap herkende don man die hem
om sigaretten zond, doch hy vond dat de
knevel van dezen laatste zwarter was dan die
van den lutteur.
Hierbij dient opgemorkt dat de moeder van
V* L. gezegd heeft dat haar zoon zich nog
al dikwyls .grimeerde" voor de behoeften
van zyn stiel.
Een aanhoudingsmandaat werd tegen V. L.
opgesteld. Hy wordt ijverig opgezocht.
De moeder bevestigt de hierboven aangc-
en voegt erby dat haar zoon
tyd zich zeer slecht gedroeg.
Zy kan niet gelooven dut hy de moordenaar
zou zijn, doch zy moet bekennen dat alles
hem beschuldigt.
Van den anderen kant moet V. L. toen
hy voor eenige dagen dronken thuis kwam,
in tegenwoordigheid van zjjn moeder en zyn
miDnares erge dingen verteld hebben, zelfs
niet verre van de bekentenis geweest zyn,
dat hy de moordenaar der kleine Bellot was.
Hg zou met het parket vau Charleroi nog
af te rekenen hebben wegens dergolyke feiten.
Duurte dar levensmiddelen.
In de Eugelscbe «Economist" vau 30
November vinden wjj een merkwaardige
getuigenis van een der voornaamste En-
gelsche groot-handelaars in kruidenierswa
ren, den heer A. Hinton.
»Ik heb", zegt hg, «dc tegenwoordige
prijzen vergeleken niet die van 10 jaar
geleden, van alle artikelen van voeding
en huishoudelijk gebruik die in een arbei
dersgezin voorkomen. De uitkomst waar
toe ik geraak is deze, dat thans 28 shil
lings noodig zgn oai hetzelfde te koopen
dat in 1897 voor 21 shillings kon worden
gekocht".
Dat wyst dus op een stijging in prjj°
tusschen 1897 en 1907 van niet minder
dan 32 procent. Met andere woorden kan
thans voor een galden slechts precies zoo
veel worden gekocht aan voedingsmiddelen
en huishoudelijke artikelen als tien jaa-
geleden voor 751/, cent.
»Er zal", zegt de groothandelaar verder,
»in huishuren niet zulk een groote stijging
zgn geweeBt, en wellicht ook niet in Idee -
dingeartikelen doch alles in aanmerking
genomen (ook de stijging der loonenjzjju
de arbeiders er zonder twijfel slechter aan
toe dan tien jaar geleden."
MARINE-BEGROOTING.
In de zitting van Dinsdagmiddag kwam in
behandeling het voorstel van den heer Duy-
maer van Twist om aan gehuwde schepelin
gen toe te staan, het middagmaal thuis te ge
bruiken en hen daarvoor een vergoeding te
verleenen. De motie, die in de vorige zitting
door den Minister reeds terdege was bestre
den, luidde:
»De Kamer, van oordeel dat voor zoover
dit niet strijdt met de eischen van den dienst
aan gehuwde schepelingen gelegenheid behoort
gegeven te worden om de maaltijden in het
gezin te gebruiken en dat in die gevallen de
toelage behoort uitbetaald te worden, gaat
over tot de orde van den dag,"
Aan het verslag van die zitting ontleenen
wy het volgende:
De hoer van Karnebeek acht de
voeding aan boord voldoende. Is zij niet vol
doende, dan ontbreekt het niet aan klachten.
De motie is dus volmaakt onnoodig. De sche
pelingen kunnen aan boord gaan eten. We
kunnen ook een motie als deze niet aanvaar
den. Onze taak is geen besturende, doch een
wetgevende. We zyn geen Gemeenteraad. Met
alle bescheidenheid doch mot nadruk veroor
looft spr. zich als iomaod die niet zoo oner
varen is in parlementaire zaken op intrekking
der motie aan te dringen. Leefde dr. Schaep-
man nog, dan zou hij zeggon: dit is geen
goede motie.
De heer Thomson acht het ook onaan
genaam dat deze motie hier is moeten wor
den ingediend, doch de schuld daarvan ligt
by den Minister, die de indiening dezer motie
had moeten voorkomen. Wat hier wordt ver
langd is reeds lang een overwonnen standpunt
by do landmacht. Bj] de zeemacht is men
echter uit den aard der zaak conservatiever.
Maar ook iemand met gouden knoopen aan
de jas heeft gevoel voor het gezinsleven. De
stemming zal uitwijzen dat wy ook bij de
marine rekening willen hoadon met de eischen
van het gezin.
De heer Verhoy herinnert er aan in
overweging te hebben gegeven dat de
zen enkele dagen per week ann wal mog
gaan eten. Men heeft echter do motie inf
diend Alvorens de Minister had kunnen ai
Spr. heeft nu vernomen dat
Minister dit denkbeeld zal overwegen. Spr.
dringt dus op intrekking der motie aan.
Het is ook niet juist gezion in dergelyko
details als deze den Minister door een motie
te willen binden.
De heer Duymaer van Twist acht
voor een dergelyke eenvoudige zaak uitvoe
rige discussie onnoodig. De wensch in de
motie uitgesproken, is toch zoo billyk. Laten
we eens 3 mAanden in de historie teruggaan.
(Rumoer.) Toen hadden de mariniers nog
geen vry© voeding, maar toen mochten ze Dog
hnn eten by hun vrouw en kinderen gaan
gebruiken. Door den thans ingevoerden maat
regel is ontevredenheid by hou gowokt. Spr.
handhaaft dus zyn motie.
De Minister van Marine dankt don
heer Van Karnebeek voor diens woorden.
Het doet den Minister leod dat deze zaak,
die den inwendigen dienst raakt, hior wordt
behandeld. Gaat dit zoo door, dan daalt mun
uf in de kleinste kleinigheden en heef: do
Minister niets meer te vertellen. De Minister
heeft nog andere argumenten dun die by gis
teren heeft aangevoerd. Het voedinggeld wordt
niet steeds voor voeding aangewend. Daardoor
raakt het gezin in schuld als de matroos we
der naar zee gaat. Verschillende, zelfs hoogo
onderofficieren, brengen het geld naar do
spaarbank. Men bogrypt hoe het met de min
deren gaat.
Den dag te voren is het ook noodig to
weten hoeveel manschappen aan boord zullen
deelnemen aan de schaft. Is nu op de gehuw
den niet gerekend, dan kan het voorkomen dat
or geen eton voor hen is of dat er eten over
blylt. Ook is het ongewenscht do bemanning
der niet-varende schepen dorgolyko voorrech
ten te geven boven die der varonde schepen.
Op grond van een en ander kan de MiniBtor
niet anders doen dan verklaren dat do ge-
wonschte maatregel het landsbelang ernstig
zon schaden. Hot botreft hier een maatregel die
zeer diep ingrypt in den inwendigen dienst,
waarvan de Kamer de portéo niot kan over
zien. Verschil van inzioht tusschen de com
mandanten by de toepassing van den maat
regel zou ook leiden tot eindeloozo reclames,
waardoor personen die niet de leiding behooren
te hebben, het heft in handen zonden krfjgon.
Do Minister wil de belangen der schepelingen
zeker behartigen, doch ontraadt ernstig de
aanneming dezer motie.
De heer De Savornin Lohman kan
niet voor dezo motie stemmen, daar de Minis
ter haar toch naast zich zou kannen neder-
leggen als in stryd met de belangen van den
dieDSt. Overigens acht spr. het ongewenscht
zich in dergelyke details te begevon. Deze
zaak dient aan het beleid van don Minister
van Marine overgelaten.
Na repliek van den heer Duymaer van
Twist zegt de heer Heemskerk nioi
te begrypen waarom de Minister deze motie
zoo vyandig is. Wat zy verlangt, geschiedt
slechts onder reserve dat dit niet strjjdt met
de belangen van den dienst De motie bevat
geen voorschriften en is ook geen voorschrift
vau den Minister. Zy spreekt zich slechts uit
voor een principe, onder een restrictie-, die
zeer serieus is. Maar de Minister b<-eft de
zaak over oen anderen boeg gewend. Hy zcido
eerst dat de schepelingen steviger kost moes
ten hebben dan zy thuis krygen. Tegen dat
denkbeeld is de motio gericht. De Minister
was niet tegen het passagieren omdat hy niet
kan nagaan of de matrozen al of niet oen
tante aan den wal hebben. Waarom wil hy
dan beletten dat de matrozen by hnn vrouw
eo kinderen gaan aten Met de eischen van
den dionst heeft de motie niets te maken.
De Minister zegt nog dat de marinier s
lotsverbetering hebben gekregen. Zy kregen
gelijkstelling met de matrozen on nu gaat bet
niet aan hnn na meer voorrechten te goven
dan aan de matrozen. Het hoofdargnment van
de voeding blyft 's Ministers hoofdargument,
maar hy was nu wel verplicht ook dc belan
gen van den inwendigen dienst hier ter sprako
te brengen.
De motio wordt verworpen met 41 tegen
38 stemmen. Voor de hoeren Eland, Talinu,
Thomson, Vorhoy, Van Alphen, Van Citlers,
Van Vliet, Duynstee, Regout, Van Wijnber
gen, Schaper, Van Byland, Van Asch van
Wyck, Van Wassenaar, Aalberse, Helsdin-
gon, Van de Velde, Zylma. Kooien Arts, Van
Veon, Reynu, Heemskerk, Passtoors, Nolons,
Ter Laan, Van der Zwaag, Duymaer v. Twist,
Hngenholtz, Boogacrdt, Schokking, Van Wi-
ohen, Van den Heuvel, De Visser, Janssen
(Maasstrioht), Bolsius, Roodhuyzen, Bekkers.
De marinebegrooting wordt aangenomen met
72 tegen 6 stemmen. Tegen de hoeren Scha
per, Helsdingen, Van Kol, Ter Laan, Van
der Zwaag, Hugenholtz.
De Minister vu Marine wordt van ver
schillende zijden gelukgewenscht.
Omtrent het optreden van den Minister
ontleenen wjj aan het overzicht van de Nieuwe
Rotterdamsche Courant het volgende:
Er is van 't jaar een pantserschip op sta
pel gezet, waarop vier kanonnen van 24 dnim
zonden worden aangebracht. Zoo was althans
minister Staart van plan. Daar treedt plot
seling echter deze minister achter de schor-
men terng. Zyn opvolger heeft andere denk
beelden hy verandert do plannen en ontwerpt
het schip met twee kanonnen van 28 c.M.
De heer Van Wassenaar raakt daarover ge
ducht ontsteld, en dient een amendement in,
om de 28 c.M. kanonnen weer door 24 c.M.
kanonnen te doen vervangen. Met literatuur
uit alle landen toont hy aan, dat kleine ka
nonnen boter zjjn.
Er is een raad van vlagofficieren, waarvan
de minister Wentholt vroeger voorzitter war.
Doto raad Ls ingesteld, om zooveel mogelyk
continuïteit in het beheer van het departement
van marioe to brengen. Niettegenstaande de
werkzaamheid van dien raad worden de 24
c.M. kanonnen prjjegegeven en komen grootere
daarvoor in de plaats. Dat is gebrek aan
oontinnlteit
De minister heeft zich tegea het amendo-
ment kranig goweerd. Hoort men hem spreken,
daa raakt men overtuigd, dat hy een harts
tochtelijk voorstander van groote kanonnen
moet zjjn. Zoodra hjj hoorde van de 24 c.M.-
kanonnen sloeg hem de schrik om het hart.
Minister geworden, was hy nog geen minnut
op het departomont, of h(j liet vragon, of in
de bewapening van het schip nog niet ver
andering sou zyn to brengen. 1
h u,
gelyk de heer Thomson, kanonnen van 80 c.M.
op het schip gokregen. Ma r dat ging Diet
Dus werden de kanonnen van 28 c.ÜL ge
kozen, de grootste, die door het schip knnnen
worden verdragen. Dan wordt de hoer Van
Wassenaer met een technische speech vol
komen vernietigd. Met Eugelsche, Russische,
Jnpaosche en andoro ondervinding worden de
argumenten van den heer Van Wassenaer als
argumenten »van den tweedon rang" ter zyde
geworpon. Eindelijk brengt de heer Lieftinck
met een paar guitige zetten de vraag ter tafel,
of do Kamur over oeno dergelyke technische
aangelegenheid nu eigenlijk wol beslissen kan.
Eene opmerking die wol by moor leden 2al
opgokomon zyn. Doch do hoer Van Wassenaer
laat zien, dat zoo er één is, op wiens kompas
de Kamer kan varen, hy die ééne is. Van
de nieuwste snnfjos op militair gebied is hy
op dj hoogte. Hy segt, dat we hier staan op
een keerpunt in onze krijgsgeschiedenis Wo
doorleven goljjk de heer Thomson zou
een psychologisch moment,
tochde hoer Van Wassenaer ziet
aankomen dat zyn amendement wordt ver
worpen dat de Kamer sou medewerken dus,
om den minister het dragen van zyne ver
antwoordelijkheid gomakkelyk te maken. Dat
wil de heer Van Wassenaer niet. Als er zulke
verderfelijke dingen worden gedaan, mag de
minister niet de voldoening hebben, dc Kamer
aan zyne zyde te sion. *Hy moet alléén de
verantwoordelijkheid dragen", zegt de heer
Van Wassenaer, en trekt zyn amendement iu.
Het Ophir-debatje liep zonder botéekenis
af. Do heer Van IdsiDga was van de ver
onderstelling uitgegaan, dat de torpedobooten
type Ophirs niet goed waren, en had toon
allerlei moeilyk© vragen gesteld alswie dc
booten besteld had wie ze had goedgekeurd
of niet de inspecteur van den torpedodienat
ze ontraden had f enz. maar het bleek,
dat do Ophirs zeer handige scheepjes zijn. Do
minister wil er veel meer van laten bouwen.
Dat was das wat men noemt een storm in
een glas water.
Wat meer rumoer jontstond er in de par-
lamcutaire golven, toen do mariniers aan de
orde kwamen. De tegenwoordige mioisler
het voornemen te hobben, acht het
althans niet onmogelyk, het corps mariniers
voor de kustverdediging to doen dienen. Hy
hoeft het plan, htt corps te .consolideeren",
d. w. z. de sterkte weer wat op te voeren.
Niot naar den zin van den hser Thomson
natuurlyk, die reeds meer dan eenmaal voor
opheffing van het corps hooft gepleit. De af
gevaardigde van Leeuwarden dient derhalve
eer. amendement in, dat ten doel heeft, het
erfdeel van den minister Stuart, precies gelyk
dia het heeft nagelaten en geen man meer,
te behouden. Hij acht dit ©en tusschen Ka
mer en regeeriog gesloten compromis, en de
hoer Roo.lhuyxen is dat volmaakt met hem
eens. Andere ledoD weten van dit compromis
niets.
Ook de minister wil van geon compromis
weten. Laat hy de mariniors 'oopen zoo
betoogt by dan raakt hjj met de kust
verdediging vnst. Wordt do werving gesleten,
dan gaat het corps verloren. Zeer resoluut
verklaart dan ook de ministertik kan het
niet doen." Nieuwe woede van den heer
Thomson, die meent, dat dan nu in hot
vooibygaan over de kustverdediging zal wor
den beslist. Iets, wat de minister met even
groot© beslistheid ontkent. Al wat ik wensch
zegt de minister is de mogelykheid
open to honden, om mijD plan voor de kust
verdediging, ah de Kamor hot aanp-^mt, tot
uitvoering te kunnen brengen. Wil de Kamer
m(jD plan d*B verwerpen, hol staat haar vry.
Doch neemt zg hot aan, en heb ik geen
mariniers, .dan loop ik toch vaat."
Met 36 tegen 22 stemmen wordt het amen
dement verworpen. Do minister behaalde
hiermede das een vry gemakkei yke overwin
ning. Want dat het oene overwinning is, valt
voor wie eenigszins van de voorgeschiedenis
van do zaak der mariniers nachtmerrie
voor 's ministers voorganger 1 op de hoogte
moeilyk te ontkennen. Hot oorps mariniers
nu van bestemming veranderd. Van zee
soldaten zullen de mariniers in kustfortsol-
daton omgezet worden. Tot dit succes heeft
's ministers wjjzo van optreden ongetwyfeld
het haro bygedragen. Nu de minister geen
lange redevoeringen meer heeft voor te lezen,
st&t hy zyn man. Hy is zakelyk en kort,
zich in zyn dapartemeut zoo goed thuis
als op de vloot. Daarby bezit hy eene groote
beslistheid, die de Kamer, na de weifelende
houding, welke zyn ambtsvoorganger wel
eens placht aan te nemen, prettig stemt. Om
het eens populair te zeggen de minister byt
van zich af. Wie de Kamer wat kent, weet,
dat een minister daarmee meer meer bereikt,
dan met groote zachtzinnigheid en toeschie
telijkheid. Zy wil wel een beetje met den
opzetteugel worden gereden.
Den volgende middag kwam nog eren de
minister Wentholt voor het voetlicht. De
ie van den heer Duymaer van Twist, dio
ten doel had, de gehuwde schepelingen bun
middagmaal iu hot gezin to laten gebruiken
in plaats van aan boorddaarom in de
Kamor aanstonds tot eene >snert"-motio ge
doopt kwam in behandolin^. De minister
heeft zich tegen de motio stevig to woer ge
steld. Niot ten onreohto. Dergelyke aangele
genheden van inwendigeu dienst liggen tooh
wcrkolyk bniten don gezichtskring der Kamer.
.Als dat zoo door gaat' mopperde de
minister .bob ik op het laatst niets meer
te zoggon". Deze minister hooft geenszins
piun, aan den leiband der Kamer te loopen.
Niet ondnidelyk gaf hjj te kennen, dat de
Kamer de motie mocht aannemen of niet,
doch dat de snert door de schepelingen toch
ais regel aan boord zon worden genuttigd.
De motie werd met 41 tegen 38 stemmen
verworpen.
De stemming leverde zonderlinge allegaar
tjes op. Voor stemden de sociaal-democraten,
doch behalve de heer Van Kol. Tegenstem
den de vrjjiinnig-democraten. De Unie-leden
en de roomsch-katholiekon waren verdeeld.
De meeste christeljjk-hieloriacho leden stem
den vóór, ofschoon de party leider, de heer
Lohman, sioh tegen verklaard had. De vrye
liberalen waren tegen, de anti-revolutionairen,
behalve de heeren Van Huemetra en Brum-
melkamp waren woer voor. Men ziet, er viel
geen peil op te trekken.
Ons Kanaal.
Binnenkort is in den Raad een voorstel
te wachten van B. W. betreffende de
waterverversching van het Heldersche
Kanaal en zullen dus onze raadsleden ge
steld worden voor een zaak van zóó alge
meen belang, dat ik mg wel gerechtvaar
digd acht, indien ik voor enkele punten
nog meer bizonder de aandacht vraag van
den belangstellenden lezer; want hoewel
er tal van ontwerpen gemaakt en bespro
ken werden, geloof ik toch dat men in
de zuiver technische gedeelten nimmer
voldoende diep is doorgedrongen.
Ik wil me bepalen tot drie plannen en
wel 1°. het z. g. plan Krjjneu; 2°. bema
len van het kanaal; en 3°. dempen; de
vele andere plannen kan men gerust on
uitvoerbaar achten.
Het eerste plan omvat, indien ik mg
niet bedrieg, het maken van een sluisdeur
in de Fortgracht bg Westoever en een
doorsteek bg het Weeshuis, waardoor het
kanaal aldaar in verbinding komt met een
sloot, die op de Fortgracht aansluit. Wan
neer men tjjdens het spnien door de kleine
Marinesluis en door de sluis bg fort Oost
oever, de deur bg Westoever gesloten
houdt, dan wordt het water uit de Fort
gracht door het Heldersche kanaal gezo
gen en wordt dit laatste langzamerhand
gereinigd. Voor zoover ik kan beoordeelen,
geloof ik dat het resultaat uiterst gering
zal zijn, want daar, waar de Achterbin
nenhaven in het groote Kanaal komt, heelt
zij een breedte van 20 M. dus juist een
vijfde van die van het Noord-Hollandsch
kanaal, dat daar 100 M. breed is. Zeer
waarschijnlijk zal men dus wel een door
strooming door ons kanaal verkrjjgen, maar
zoo uiterst gering, dat binnen afzienbaren
tijd geen verbetering te verwachten is. Er
komt echter nog een leelgk ding bg, n.1.
dat men slechts een betrekkelijk gering
aantal dagen 's zomers zelfs zeer ge
ring mag spuien in verband met den
waterstand van Schermerboezem, eu het
is duideljjk dat gedurende de overige dagen
het onreine kanaalwater zich zul mengen
met dat der Fortgrachten en dit ook lang
zamerhand zal verontreinigen. Ik denk dan
ook dat het resultaat op verre na niet
evenredig zal blijken aan de kosten van
f 60,000 voor dezen doorsteek geraamd,.
Het tweede plan beoogt het plaatsen
van een pompgemaal aan het Westplein,
teneinde het kanaalwater af te voeren en
te vervangen door zeewater, dat door het
rinket der vroeger genoemde sluizen kan
worden toegelaten. Om te voorkomen dat
het zeewater zich om de Zuid zou bege-
ven en daardoor het water van Scher
merboezem brak maken, wil een van de
voorstanders van dit plan zoo noodig een
drempel maken tusschen Oost- en West
oever; deze drempel van betonblokken
moet dan met zgn kruin gelyk met den
kanaalbodem komen, maar benoorden daar
van zon de grond b. v. 0,50 M. wegge-
baggerd moeten worden, zoodat er een
muur van die hoogte gevormd wordt, die
het zeewater dat het zwaarst is en dus
het diepst ligt, tegenhoudt.
Het nut, dat de voorsteller in dit muur
tje ziet, kan ik niet gissen. In de eerste
plaats toch is een blik op de kaart vol
doende om aan te toonen dat bg krach
tige zuiging het zeewater niet anders kan
dan zich in Noordelijke richting begeven
bovendien bedraagt het soort. gew. van
volzee-water 1,026, dus bg Oostoever stel
lig minder, terwijl het kanaalwater ter
plaatse brakkig is, dus allicht 1,01 weegt.
Bg zoo gering verschil in gowicht, ge
paard aan zuiging, wil het mij toeschgnen
dat bezinken, zoo onmiddellgk na het
instroomen, niet of althans slechts in ge
ringe mate plaats heeft. De aanlegkosten
van den drempel met rijsbed, terwyl, om
loswoelen te voorkomen, de blokken nood
zakelgk onderling verbonden moeten wor
den, bedragen f4000 en ontegenzegge
lijk zal na zeer korten tijd het uitgebag
gerde gedeelte weer volgespoeld zgn.
Overigens lgkt het uitmalen bg het
Westplein niet onaardig, maar helaas zjjn
de kosten enorm hoog. Ben ik juist inge
licht, dan bedragen de aanlegkosten van
pompgemaal met ingegraven buisleiding
ongeveer f 15000. Waterstaat zal echter
ingraven door den dgk nooit toestaan en
men is dus verplicht de persleiding over
den dgk te leggen, die met het oog op
het verkeer glooiend moet worden opge
hoogd. Daarby komt, dat de pijpleiding
tegen verstoppen, wjjd moet zgn en dat
er inrichtingen moeten zgn, om uit het
hoogste punt de gassen, die het abnormaal
vuile water meevoert, te laten ontsnappen,
om afslaan van de pomp te voorkomen.
Ik meen dus ernstig te moeten betwijfe
len of de aaulegkosten niet veel hooger
geraamd zullen moeten worden, althans
minstens op f 20000.
Wil men nu van de bemaling succes
hebben, dan moet men beginnen met ge
ducht te baggeren, want zelfs al legt men
den mond der zuigpomp op den kanaal
bodem, dan nog* zal men, behalve dicht by
dien mond, alleen het water in de bovenste
lagen verplaatsen. Wegbaggeren der mod
derlaag, die zich gedurende tientallen van
jaren gevormd heeft, is een vereischte
zonder hetwelk men niets bereikt, daar
zg de bron van het kwaad is en door elk
vaartuig wordt omgeroerd. Vooral de taluds,
die ophoopiugen van vuil, dat in de graebt
geworpen wordt, moeten weg. Het kanaal
is juist 3000 M. lang en gemiddeld 25 M.
breed. Een matig uitbaggeren van l/s M.
vereischt.dus een verplaatsing van onge
veer 37500 M* bagger. Aangezien Water
staat tegenwoordig eischt dat dergelyke
bagger minstens 750 M. buiten het haven
hoofd gestort wordt, cn dus de bagger-
schuiten tusschen 3 en 6 K.M. ver ge-
sleept moeten worden, reken ik f 0.60
per M', totaal dus f 22500. Aan eersten
aanleg is dus waarschynlgk ruimf 40000
gemoeid. Ik wjjs er nog eens dringend op,
dat niet de onder-, maar de bovenlagen
van het water in beweging komen, aus
zoolang de riolen in het kanaal blgveü
uitmonden, zal het ook blyven vervuilen.
Daarbg komt, wat een ieder wel evenals
ik herhaaldelgk gezien zal hebben, dat
ouophoudelgk faecalien en vuilnis er in
gestort worden. Dit te voorkomen is abso
luut onmogelijk en jaarlgks uitbaggeren
blijft noodig, wil men eenig resultaat be
reiken. Neemt men hiervoor de geringe
diepte van 90 cM. aan, dan geeft dat een
jaarlgks terugkeerende post van f 9000,
die met de exploitatie-kosten der bemaling,
ons budget met minstens f 12000 komt
verhoogen.
En dan nog, wie waarborgt ons, dat
na verloop van eenigen tyd, door het
voortdurend malen, de dgk niet wordt
onderloopen. We kennen alle de geschie
denis van het Nieuwe Marine-dok, dat
ook onderloopen werd; en nog kort ge
leden werd op 's Rjjks werf in enkele
uren een groot stuk kaai, tijdens proef-
stoomen van een schip, ondermijnd. Wat
daar in enkele uren geschiedde, kan bg
aanhoudend malen na verloop van jaren
ook met den dgk geschieden en dan is de
ramp niet te overzien.
Rest eindelijk het dempen. Gaat men
hiertoe over, dan bljjft uitbaggeren als
eerste begin toch noodig, omdat men an
ders geen vasten ondergrond verkrijgt.
Men heeft dan gelegenheid in het midden
een groot riool te leggen met afschot
naar Ooetoever, waarop de bestaande
riolen aansluiten. De loonen van 6 brug
wachters, te zamen f 2400 en gemiddeld
f 600 'sjaars voor het onderhond der
bruggen vervallen dan tevens. Dempen
van het kanaal komt op een kleine 5 ton,
dus juist het kapitaal waarvan men anders,
bij bemaling, de rente betaalt, bedoeld
bruggengeld meegerekend.
Ik meen uitsluitend uit een technisch
oogpunt voldoende te hebben aange
toond, hoe uiterst moeilyk de keuze uit
verschillende plannen is. De Raad wordt
gesteld voor een onderwerp waarmee tien
duizenden voor onze aruio gemeente ge
moeid zyn; advies geven doe ik niet, om
dat ik, evenmin als iemand an
ders in deze gemeente, daartoe in
staat ben. Laat niemand zeggen«Nu ja,
al kan die meneer het niet, daarom zal
ik het nog wel kunnen"want bet is
niet waar. Het is een technisch zeldzaam
moeilyk vraagstuk, dat niet door een
technisch bureau kan worden opgelost,
maar uitsluitend door mannen, door
kneed van hydrodynamica, ervaren inge
nieurs, zooals men alleen by onzen Water
staat zal aantreffen. Wanneer onze Raad
in dezen zin beslist, n.1. de oplossing
vraagt aan Rjjks- of Provincialen Water
staat, dan mag hg zeker zgn van de dank
baarheid der ingezetenen.
M. RAPPARD.
Heldersche Moppen.
Tliamiche humor.
Franz. Ge zegt dat alles in de natuur
volmaakt is. Dat vindo ik niet.
Jaak. Hoe zoo?
Frans. Daar hebt gjj bijv. de rups, die
heeft honderd pooten, en een kieken heeft er
maar twee. Indien nu hot kieken honderd
pooten had, bedenk eens, als het gebraden is,
hoe lang men aan de billekens soa kunnen
Tijdstippen van verzendir
q der
Brievenmalen.
Naar Oost-fnóU.
VetMadjagswag.
DntnM darter i
laatst. hsaL
poMMoorgag. p0#t^
s.so'tasm.
7.-w.
U'S Mi ld
DUT atjsh, somttn't oostkust,
Riouw, Buks. Hilllton en 2.-W. AH. .sa
gedcslto tsb nod. oou-indit wordt alleen
op .erlangn dar ifseodsn na napels varsooisa.
Naar Palembang, Riouw, Banka, Biüiton en
Z.% W. Afd. van Bomto
p. ftigelsehc mail rU briadlsil sfl dm 17.— 's ar.
p. hou. Mail via gozna u dee. 7.— 'sav.
Naar Atjek en de Oostkust van Sumatra
p. Eagalaehe mail via Briadlsil elkea doadafa I 7.— 's av.
p. hou. Mail via geaaa 94 doe. 7.— »v.
Naar Guyana {Suriname):
p. ssepoet via amsterdam 96 dec. |7.'sav.
p. mali owr bagalaad ia aa 90 Dm. 7—'sav.
(alleen op vwi. <Us alk.)
p. Mail vfe at. Y
Naar Curaoao, i
p. saeeost vil
p mail via soouanptoa elk. diaa. as vr., sjo'aa
p. mail via hamkarg14 aa 80 deo. 7.—'sav.
(alleen op vert dar afc.) i
Naar St. Martin, St. Eustatius en Saba
p. saepoet via AMrion'aM, .1 96 doe. 7.se».
(alleea op verl der afc.) j
p. Mail om kagalaad .j 10 oa 90 dea. 17—-'sav.
Naar Kaapland, Natal,
en Transvaal
eiken Vry dag, 8.80, 's namiddags.
