KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Heldor, Texel, Wieringen en Anna Paulowna*
No. 3729
Woensdag 11 November 1908
36ste Jaargang.
Uit het Buitenland.
Nieuwsberichten.
EEN OOM BUITEN.
Bureau: Spoorstraat.
Telefoon 59.
BureauKoningstr. 29.
Interc.-Telefoon 50.
ABONNEMENTi
Vliegend Blaadje p. 3 m. 60 ct., fr. p. post 75 ct., Buitenl. f 1.26
Zondagsblad 37' „45, f0.76
1 Modeblad 65 66
f Muzik. Bloemlez. 60 85
Voor 't Buitenland bij vooruitbetaling.
f 0.90
f0.90
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgevers: BERKHOUT Co., te HELDER.
Bureanx: Spoorstraat en Koningstraat.
ADVERTENTIENi
Van 1 tot 4 regels26 cent.
Elke regel meer6
Bewys-exemplaar2'
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaus bezorgd zijn.
Men kent het Casablanca-gesohil tusschen
Duiteehland en Frankrijk. Soldaten van het
Fraasche vreemdelingen-legioen in Marokko,
Duitschers van oorsprong deserteeren onder
min of meer openlijke bescherming, althans
met hulp der Duitsche legatie daar
Franschen die daarbij een beetje te hard
handig optreden tegenover een Dnitsch
onderdaan vertegenwoordiger. Twee ky ven
den, beiden schuld, t sop is de kool niet
waard. Toch een oogenblik dat het schijnt
als of er eeD ernstig conflict uit zal geboren
worden tusschen Frankrijk en Dnitschland.
T Is echter al weer wat geluwd. Frankrijk
wil de zaak voor het hof voor Arbitrage
brengen, doch Duitschland stribbelt wat tegen.
De laatste berichten luiden op 't oogenblik:
bij aldien Duitschland het onmogelijk zou
maken, dat de quaestie door het Haagscho
Hof van Arbitrage zou worden behandeld
een met. Frankryk bevriende mogendheid
zou voorstellen, dat zy zou onderworpen
worden aan het oordeel van eene conferentie
van de mogendheden die de acte van
Algeciras hebben onderteekend. De zaak
lijkt ons toe door Duitschland wel wat op
geblazen te zyn. Zeer lerecht merkt b.v.
de Terups op dat alle Franschen bij hot
incident van Casablanca betrokken, in
uniform waren terwijl de kanselier van het
Duitecho consulaat en de inlander die bij
hem was geen uniform droegen. Volgens de
Liberté werd de Duitsche agent zoodra hij
zyn kwaliteit bekend gemaakt had door de
Franschen in bescherming genomen. Dat
alles wyst er nog eens op dat Duitschland
nu toch zoo'n verontwaardigd gezicht niet
moet zetten. Daar zijn er die in het opblazen
dor heole Casablanca-zaak alleen een poging
zien om de aandacht der diplomaten en der
groote massa af te trekken van de bekende
publicatie van den keizer. Er zijn een viertal
interpellaties aangekondigd tegen heden (Dins
dag De Ryksdag is al sedert Woensdag,
byeen, maar de rykBkanBelier bepaalde dat hy
eerst deze week zou antwoorden, naar men
zegt om eerst den uitslag der Casablanca-
zaak af te wachten waaruit hij voor Duitsch
land een succesje hoopt te slaan. Dit succosje
kan hy dan eerst uitspelen als men hem 't
vuur te nauw aan de scheenen legt. Intus-
schen is or.tyd gewonnen en is de kalmte
zoo wat teruggekeerd. Trouwens het bloc
zal den rijkskanselier niet hardhandig durven
te lyf gaan, uit partyoverwegingen. Was
er reeds bij het begin der Rijksdagzitting
geïnterpelleerd, wellicht dat de versche daad
de woorden een beetje zou hebben Aange
scherpt wut voor de Dnitsche regeering en
wie daarboven staat wel eens goed kon
geweest zijn. Een frissche koudwaterstraal
kan ook voor hooggeplaatsten een heilzame
uitwerking hebben. Wachten wij intusscheiï
af wat op de interpellatie s zal geantwoord
worden.
Keizer Wilhelm die op-jacht was in het
Zwarte Woud heeft een bezoek gebracht
aan keizer Franz Joseph. De ontvangst en
het afscheid waren van weerszyden aller
hartelijkst. Misschien heeft keizer Franz zyn
jongen vriend wel meegedeeld wat men van
hem zegt.
Keizers lezen over 't algemeen te weinig.
De militaire medewerker van het Berl.
Tageblad, oud cavalarie-kolonol steekt in dat
blad een beetje den draak met 's keizers
plan voor de Engelschen in den boerenoorlog.
Deze deskundige toont aan dat de keizer
niet in staat is zelfs om een dergelyk plan,
dat ontzaggelijke kennis van terrein en.toe
standen vereischt, te kunnen, maken, 't Wordt
nn nog gekker, dunkt ons, maar 't feit
blijft bestaan.
Het Oostenrijksche ministerie heeft den
keizer zijn ontslag aangeboden. De keizer
nam het aan, maar droeg het ministerie op
de zaken tot nader order te blijven leiden.
Volgens een telegram uit Sofia aan de
.Liberté" heeft de Bulgaarsche regeering
by' een nota verzocht om de tusschenkomst
van de gezanten van Frankryk, Rusland en
Engeland, ten einde- gedaan te krijgen, dat
de Porte hare geldelyke eischen, die over
dreven worden geacht, wat lager stelt. Naar
het heet is deze maatregel door de Porte
gunstig opgenomen.
HELDER, 10 November,
inbraak.
Vrijdagnacht is een brutale inbraak ge
schied in het huis van perceel Overtoom 264,
te Amsterdam, bewoond door twee alleen
wonende zusters.
Verondersteld wordt, dat het geval zich
aldus heeft voorgedaande dames lieten
's avonds nog even de beide groote honden
uit, en toen zy daarna thuis kwamen, bevon
den zij, dat het raampje van de buitendeur
openstond, wat hen bevreemdde, daar zy er
zeker van waren, dat vóór hun uitgaan, het
gesloten was geweest. Maar verdere aandacht
werd daar niet aan besteed. De dames begaven
zich ter ruste cn werden dien nacht niet door
liet minste geluid in hun slaap gestoord Men
kan zich dus hun grooten schrik voorstellen,
toen zij den volgenden morgen wakker werden,
en ontdekten, dat gedurenden den naoht dieven
bij hen in de slaapkamer en in de er naast
gelegen voorkamer geweest waren, en daar
alle voorwerpen van waarde, en een bedrag
aan geld mee hadden genomen. De buit be
stond uit gouden en zilveren sieraden en een
bedrag van f' 300 aan geld.
Juist den dag te voren had men het geld
in huis gekregen.
De boide honden, die anders zeer wuaksch
zijn en vlug blaffen, hadden niet het minste
geluid gegeven, wat ze ook niet zouden hebben
kunnen doen, daar de dieven hun den bek
met zwachtels dichtgebonden hadden.
Heel op hun gemak hebben de heeren nog
een kleine verversching in de voorkamer ge
bruikt, zeker er van als ze schijnbaar waren,
dat de dames niet zouden ontwaken. Dit is
juist heel verwonderlijk, want een der dames
lijdt nog al eens vaak aan slapeloosheid cn
is nimmer in diepen slaap. Van bevoegde
zijde wordt daarom verondersteld, dat men
de zusters licht gechloroformeerd heeft en
ook de honden op een of andere wyze onder
bedwelming heeft gebracht.
Aangenomen mag wel worden, dat hier
een bekende de hand in het spel heeft. Want
wie als vreemde zou het juiste tydstip weten,
waarop de dames de honden uitlaten, en daar
van gebruik maken om dan onopgemerkt naar
binnen te sluipen en zich in een vreemd
huis te verstoppen En welke onbekende zou
ook den juisten dag weten, waarop aan de
dames een ruim bedrag, aan gold toegezonden
wordt
De Wognummers naar Berlijn.
De bekende zangvereeniging .Jaeob Kwast",
te Wognum, heeft een enganement aangeno
men voor 4 concerten in Berlijn, te geven
als volgt31 Januari in de Bechsteinsaal,
2 Februari in de Klindwort-Scharwenka-sual,
3 Februari in de Blüthner-Baal en 4 Februari
in de Philharmonie. Er bestaat kans, dat
nog een paar concerten worden gegeven.
De naaijaarsdagen.
Men schrijft uit het Gooi
De wondero pracht die de Herftt hier in
de laatste onvergetelijke najaarsdagen heeft
ten toon gespreid, gaat snel te loor. Na de
hevige nachtvorsten in October vreesde een
ieder, dat de nog bijna groene bladeren da-
delyk zouden afvallen, wijl ze geen gelegen
heid meer hebben zouden om te dorren. Maur
ziet, een schitterenden reeks van zonnedagen
kwam nog, en snel dorde het blad. Overal
in het Gooi iB het een wondere weelde van
kleuren geweest, zooals we maar zelden
hebben mogen aanschouwen. Tegen het donker
der dennen en sparrebosschen, schitterde de
goudkleur van eiken den kant naar 's- Grave-
land op, waar tot bij het landgoed .Jacht-
lustnog de acacia's staan, was als een ont
roerende sproke zoo schoon. Dennen stonden
daar niet meer. Hooge boomen, linden, beuken,
kastanjes, eiken die tusschen het geschrom
peld loof de omtrekken en vormen der zware
stammen kronkelend vertoonden, waren daar
in de heerlijksche tonen samenvoegingen van
dof oranje, oker, doorschijnend geel. Hier
en daar nog een enkele acacia donkerder
van toon olyfgroen steeg tusschen die innige,
warme, helle kleuren. Verder naar het dorp
lag de stille 's-Gravelandsche weg vol afge
vallen blad, roodachtige gloeden. In de verte,
voorbij het landgoed Hilverbeek 3trekten de
weiden zich tot aan wazig-blauwe verschieten
en heel de laan tot aan de brug was als het
schip van een kerk met gouden gewelven
Nu de vorst opnieuw streng is ingevallen
eu de felle Oostenwind hier over de heuvels
giert, dwarrelen de bladeren bij vlagen neer
cn zal het binnen ceuige etmalen wel met
du pracht van hel najaar gedaan zijn.
Een rijke vondst.
Vrijdag is te llardinxveld, bij het afbre
ken van het huis van den heer T. d. B. onder
den vloer een groote zak met onde zilveren
munten, drieguldensstnkken, rijksdaalders en
guldens gevonden, waarvan de oudste het
jaartal 1772 en do overige hoofdzakelijk het
jaartal 1790 dragon. De zak bevatte er
zooveel, dat een gewone steenmand er ruim
half mede gevuld was.
De geheele massa vertegenwoordigt eene
groote waarde.
De Cullinan-diamant.
Reuter meldt uit Londen, dat aldaar de
Cullinan diamant is aangekomen.
Bedorven vleesch.
Van de weeskinderen te Limerick, die
vergiftigd werden door het eten van bedor
ven vleesch zijn er nu al acht gestorven.
Zeventig zijn nog ziek. Er zijn ongeveer 200
kinderen, van 6 tot 16 jaar, in het weeshuis,
't Ergst zijn de oudste meisjes aangetust
Zelfmoord
Dezer dagen hield de Duitsche pers zich
druk bezig met den zelfnloord van prof.
Magnussen, oen bekend Berlijnsch beeldhou
wer, gunsteling van den keizer Men vond
hem Dinsdag in gas gestikt. Zaterdagmiddag
zou hij, op het kerkhof te Halensee begra
ven worden. Maar op het laatsto oogenblik
nam de politie liet lyk in beslag. Men ver
onderstelt dat hij vermoord is.
Schip gestrand.
Dantzig, 6 Nov. Hedennacht is bij zeer
stormachtig weder bij het schiereiland Hela
het stoomschip Archimedes'' uit Stettin ge
strand cn geheel vernield. Van de bemanning,
die uit 18 koppen boatond, zijn er 10 ver
dronken.
Aardbevingen.
To Jena is Vrijdag om kwart voor zessen
een aardbeving gevoeld, die een seconde
duurde. Mcnscheu werden er wakker van.
To Hallo a.S. was de beving zoo sterk, dat
er deuren door opensprongen.
DE WEEK.
8 November.
Men moot hebben meegemaakt de behan
deling der Indische Begrooting, zooals dat
vóór 'njaar of twintig byv. gebruikelijk was
in de Tweede Kamer om te beseffen boe
groot 't onderscheid is tusschen toen en nu
Er was nagenoeg geen belangstelling. In eene
driekwart-leeggeloopen zaal werden, door de
.stamklantjes" der Indische discussie de oude
stokpaardjes van stal gehaald. Koffie, opium,
heerendiensten, inlandsche Christenen; daar
mee uit. Men sloeg er zich zoo gauw moge-
lyk doorheen, eigenlijk bang om verontrust
te worden door de verschillende spooksels'
van Indisch wee, welke zich ook toen reeds
begonnen te vertoonen, maar die men niet
verkoos te zien
Dat alles is anders gewordenEn den heer
Victor de Stuers komt de eer toe dat hij wel
de eerste was, althans van de rechterzijde,
die den moed had om nu enkele jaren
geleden een flink woord van warm, scherp
protest in dc Kamer te doen hooren tegen
zeker soort van pacificeeren", n.1. met t
ruwst geweld en met meedoogenlooze wreed
heden.
Deze quaestie, zich natuurlyk vastscha-
kelend aan de vraag, of generaal Van Heutz
beleid al of niet moet worden afgekeurd, en
in hoever 't aanging om, ten aanzien van
Atjeh, gen. Van Daalen als zondebok dc
woestijn in te jagen; deze heeft 't brecd-
opgezetto Indische debat van dit jaar tot
dusver volkomen beheerscht.
De Kamer heeft, van nu tot Kerstmis, wat
voor de borst. En wanneer 't moet gaan gelyk
Donderdag en Vrijdag, toen de h.h. Van
Kol en Bogaardt respectievelijk redovoerink-
jes van c. c. drie uur hieldenja, dan komen
onze vroede vaderen op 't Binnenhof er ondanks
zittingdagen van zes uren, raaundagsche
vergaderingen en avondzittingen nóg niet!
Dan zal de eenige kans op redding en uit
komst moeten komen door het verschijnsel,
dat ook de Amerikaansche .record-speechers"
ten slotte tot zwijgen bracht: uitputting! De
kracht vau menschelijke stembanden heeft,
gelukkig haar grens
Is nu het tweedaagse!» debat, aan de Indi
sche begrooting voor 1909 reeds gewijd, wat
inhoud betreft evenredig aan de .breedte",
waarmee 'tis opgezet?
Ik zou de vraag gaarne bevestigend wil
len beantwoorden, doch aarzel
Nogmaalsmen mag zich verblijdon in den
geest van milder, menschelijker opvatting,
welke allengs baan breekt. Als gelijk Vrydag
geschiedde -- een oud-ofiicier als de heer
Vcrheij; een man, zoo hoog staand èn als
militair èn als man van onaantastbaar karak
ter: als zoo-iemand den nieuwen dag", die
op komst is, met vreugde begroet,ja, dan
mogen we toch wel zeggen dat het oude
wreede militairisme, slechts heilzoekend in
ruw geweld, in terroriseeren, in 'tzjjn gewe
ten sussen met de leuze van »A la guerru
comme A la guerrein z'n nadagen verkeert,
al doet 't zich ook nog zoo parmantig voor
Daar staan de volksvertegenwoordigers
De Stuers, Van Deventer, Thomson, Van
Kol, Verhey: 'tzijn menschen van zeer uit-
eeuloopei-d temperament; van zeer onderschei
den denkwijze, levensbeschouwing. De een
kiest veel feller, scherper woorden dan de
ander. De een, opgezweept door zijn sangui-
nischcu aard, overdrijft, vergroot en wordt
daardoor wol eens onbillijk van eenzijdigheid.
De ander vergoêlykt, pryst gaarne en aller
eerst 't goede, dat er in Indië ook wel is.
Maar in aller redevoeringen is toch weerzin
te vinden tegen de militaire opvattingen,
gehuldigd en verdedigd in het bekende rap
port-Rost van Tonningentoegepast door een
Van Heutz, die verklaarde «den Atjeher den
voet op den nek te zullen zetten." Doorge
voerd door een zoo kilhartig officier als Van
Daalen zich getoond heeft. Van 1898 1908
zyn de heer De Stuers cijferde t nog eens
na 20.000 Atjehers .neergelegd", d.w.z.
aigemaakt. Vrouwen en kinderen zyn bij
duizenden, neergeschoten. Gidsen zijn, door
gruwzaam mishandelen, geprest tot landver
raad. Niet te ontkennen valt, dat er door
Indische militairen, vele gruweldaden zijn
gepleegd, waarvan enkele lichtelyk werden
bestraft.
Ook Wekker" (van wien jlir. De Stners
verklaarde, dat «zijn kanonschot <le natie
heeft gewekt"), ook hy zal, in zijne ont
hullingen, overdreven hebben; als waarheid
aaugeduid wat nog bewijs behoefde. Maar
kern van verschrikkelijke waarheid schuilt
toch in deze mededeelingenEr zyn Donder
dag en Vrydag felle woorden in de Kamer
gezegd. Als de heer De Stuers uitroept: .de
Kamer is bedrogen, opvolgende regeoringen
zijn bedrogen, de Gouv.-generaal bedriegt
zichzelf," ja, dan moet men die ontboe
zeming .met een korreltje zout" nuttigen.
Maar de kleine bleeke, kordate, vinnige en
geestige man uit Weert heeft daarom niet
heeleraaal ongelijk, t Is er verre van
Zeker, de heer De Savornin Lobman heeft
gelyk. Elke oorlog brengt nu eenmaal zyn
onvermijdelijke wreedheden mee. Wil men
.Christendom en cultuur" brengen in streken
waar de bevolking gebukt gaat onder de
tyrannie van stellig niet weekhartige hoof
den, dan zijn soms harde middelen noodig.
Er is, intusBchen, ook bij deze dingen een
middenweg.
Aan beide kanten dunkt me is over
drijving. De voor- en tegenstanders prikkelen
FEUILLETON.
Vry bewerkt door AMO.
13)
Daarna stak Van Houtheim den brand in
zijn eigen gewas en stapte met zijn groote
meerschuimen pijp wel twintig maal de groote
laan op en neer, die van de voorpoort Daar
de veranda voerde.
De zon had al reeds eenigen tijd hare
stralen over het aardrijk uitgezonden, toen
Hetty ontwaakte. Zy meende zich verslapen
te hebben en haastte zich dus met haar toi
let. Hoewel gehaast om zich te kleeden kon
ze toch niet nalaten nn en dan eens naar
buiten te zien, waar de hooge lindeboomen
met heerlyk groen getooid waren en de frisch
groene grasperken licht bedauwd, in de mor
genzon glinsterden.
Eensklaps ging zij een stap achterwaarts.
Zy zag Van Houtheim in dichte rookwolken
gehuld op en neer wandelen; hij wachtte
stellig op haar spoedig dus afgemaakt.
Weldra was zy beneden en wenschte me
vrouw Alera goeden morgen, waarna zij met
deze naar de veranda stapte om den heer
dee huizes een morgengroet te brengen. Deze
kwam de dames met versnelden pas tegemoet,
ondcrwyl zyne geliefde pyp met de linker
hand achter den rug wegmoffelend.
Wel. gerust^jniss Green?" vroeg-hy op
lovendigen toon. En nadat zij glimlachend
had toegestemd, wenschte zij, dat hy.de pyp
voor den dag zou halen, die hy verstopt
hud. Toen Van Houtheim. deze by het ont
bijt wilde wegleggen, was Hetty er bepaald
tegen. Hy gaf niet spoedig toe.
Waarom moet ik me nu van mijn slecht-
sten kant laten zien Men heeft u stellig
wel al verteld dat ik een beruchte gierigaard,
slechts een vreeselyk soort tabak rook, en gij
slechte jonge dame wilt u nu eens overrui-
gen", riep hij vroolyk. „Ik wil het wel eer
lijk bekennen, vroeger bezat ik het geld niet
om betere te koopen en nn nu is mijn
smaak zóó bedorven, dat ik geen onderscheid
meei ken tusschen goed en slecht."
Eerst nadat Hetty zelf een lucifer van het
rooktafeltje genomen en deze aangestoken
had, zwichtte hij en legde toen zelfs met
deftigheid het door haar aangereikte boutje
op de tabak, ofschoon het pypje nog voor
treffelijk brandde.
Daarna wendde hy zich tot mevrouw Alers
en zei.Schrik niet, mijn beste mevrouwtje,
maar ik heb n iets geheel nieuws te ver
tellen. Ik ga waarschijnlijk eenige dagen op
reis Voor mevrouw Alers een woord van
verbazing kon uitbrengen, ging hij lachend
voort
•Zie eens miss Green, hoe boos mijn ge
strenge huishoudster er uitziet ja, of u
me wilt gelooven of niet, ik, arme vrijgezel,
zit danig onder de pantoffel. Ik zal mevrouw
Alere eerst nog heel vriendelyk verlof moe
ten verzoeken."
Maar, mynheer de baron
„Mijnheer de baron hier mynheer de
baron daarmiss Green zal wel roeds ge
merkt hebben, wie hier de baas in huis is.
Anders wil ik me graag schikken maar nu
zet ik mijn zin toch eens door. Ik ga dus
eenige dagen uit en nu had ik het vriende
lijk verzoek of u mijn kleerenkast eens wil
nazien om mij eenigszins respectabel voor
den dag te laten komen in de hoofdstad.
Misschien valt de inspectie niet mee wat
zou u ervan denken, mevrouwtje
>U schertst als ultijd, mynheer. Maar. mag
ik vragen, wanneer u op reis denkt to gaan
Dat zal van onze gast in de allereerste
plaats afhangen.
O, ik ben dadelijk reisvaardig", verklaarde
Hetty.
Dat is de bedoeling niet, mejuffrouw,
haastte hij zich te antwoorden. .Ik hoop
juist, dat ti. tijdens mijne afwezigheid die
arme mevronw Alers gezelschap wilt hou
den.*
Mevrouw Alers gevoelde dat zij gemist
kon worden en stond op.
•Ja, miss Green, ik zou zoo gaarne zien,
dat u nog eenige dagen op Dennenrode bleef.
Het zal u niet zoo moeielijk vallen, naar het
my voorkomt, omdat de brompot van een
huisheer het veld ruimt. Om kort te gaan
ik heb dezen nacht over uw verzoek nage
dacht en wil doen wat ik kan. Geheel naar
uw wensch handelen, ik geloof niet dat te
kunnen. Als ik iets wil uitrichten dan moet
ik volkomen vry zijn in myn handelen, dus
verzoeken om een onvoorwaardelijke vol
macht."
Hetty keek hem een oogenblik bedremmeld
aan.
Die kan ik moeielyk geven, mynheer Van
Houtheim. Dut ik hier ben, is voorzeker een
bewijs van vertrouwen en ik dank u harte
lijk voor de goedheid, die u mij juist door
uw aanbod bewyst maar
„Maar?" herbaalde hy scherp.
Maar wij moeten - vergeef het me
toch eerst eens overleggen. Het is pijnlijk
voor me om nog eens weer over geld te
spreken, maar het kan toch helaas niet an
ders. Misschien schat u mijn vermogen te
hoogik weel niet eens de som, die u
denkt er noodig te zyn."
elkaar. Daardoor uit men woorden, welke
meer door „'t hoofd" dan door ,,'t hart"
worden geïnspireerd, gelijk steeds bij wann-
loopende discussie gebeurt. Als de heer Van
Kol den heer Lobman onderbreekt in diens
pleidooi voor de „hardhandige methode" en
hem, op hartstochtelijke toon vraagt: „Trots
het bloed van vrouwen en kinderen
Als de heer Lobman dan, met van toorn
fonkelende oogen antwoordt: »Ja, ondanks
datzoo kan hij 't niet „echt meenen".
Muur de onstuimigheid van den aanval heeft
hem, prikkelbare, in vuur-en-vlam gezet
liet rnstig-zakelyke by deze discussie moet
met zekere inspanning uit de zee van woor
den worden „opgevischt". Hoog stond byv.
de rede, door den heer Van Deventer
Donderdag gehoadeD. Hy geeft een treffelijk
voorbeeld van bezadigde objectiviteit. Sprak
goede en wijze woorden over de schending
der loyauteit, waar wy, togen beloften en
plakkaten in, op Wcst-Sumatra, door hard
handige belasting-inning verbittering zaaiden.
Maakte meer indruk dan ook de verwoedste
uitval des heeren Van Kol vermag, toen hij
wees op het voorbeeld van Uncle Sam op de
Philippijnen. Daar had men ook cultuur
te brengen. Doch deed 't zonder dat een
druppel bloed werd vergotenLaat 't dui
zendmaal waar zyn, dat men de menschen
op het voormalig-Spaansch bezit niet in elk
opzicht met de Noord- en Oost-Sumatranen
kan gelijkstellen. Doch 't contrast tusschen
de opvatting eener beschaving-brengende
taak, zooals men die te Washington begrijpt
en gelijk ze op het Plein of te Buitenzorg
wordt besproken, is al te groot 1De heer
Van Deventer koos daarom terecht zyn
„anti-these"
Het stelsel-Van Heutsz, met al den aan
kleve van dien, heeft eigenlijk maar een
werkolijk-geestdriftigen verdediger gevonden
tot nog toe. En wel in den heer Bogaerdt.
Volgens hem is alles in Indië -pour le
mieux dans le meilleur des mondes". 't KAn
niet pniker. Van Heutsz, ja, hij heeft,
gelijk alle groote mannen, de .fouten zijner
goede hoedanigheden". maar toch: hij is
de eenige vaa wien heil en uitkomst moot ver
wacht worden voor Insulindu in 't algemeen
voor Atjeh in 't bijzonder. Al wat over schan
delijke wreedheden verhaald wordt: mallig
heid, praatjes, dolle overdrijving 1 De .minste,
laagste soldaat" zal 't nog uit zyn hart
laten om op weerlooze vrouwen en kinderen
to schieten. Gruwelen Nu ja, als je 't
zoo noemen wilt; die „komen overal voor'.
Ik geef dit vluchtig-greepje uit 's heeren
Bogaerdt'B drie-urigo, slappe rede om den
scherpen indruk to vestigen van de over
drijving, waur men zich, gelyk gezegd, aau
beide kanten der Kamer aan bezondigd.
Sprekers als de h.h. Verhey en Van Deven
ter hebben 't .peil van liet debat" eigenlijk
h oog-gehouden
Voor minister Idenburg wordt 't zoodoende
betrekkelijk gemakkelijk om, door de kloek-
beradigde wyze van spreken, dien bewinds
man eigen, olie op de wild-stormendo golven
te werpen. In .de stukken" heeft hy generaal
Van Heutsz warmer verdedigd dan men van
hem verwachtte. Maar do heer Idenburg zal
ontstemd zyn door du /aak antipathieke
wijze, waarop men, Van Heutsz fouten
besprekend, de superieuro hoedanigheden,
dien opperolticier toch eigen, verkoos te
negeeren. Toch wordt met spanning tege
moet gezien 's ministers eerste rede bij deze
begrooting. Want gelyk de heer Van
Kol ook erkende men heeft den heer Iden
burg te zeer leefen kennen als strikt-eerljjk,
rondborstig en onpartijdig man van nobele
natmir om te kunnen duchten, dat hy zich
aan .goedpraterij" zou schuldig maken.
Een lange Ijjst van sprekers ligt nog op
t presidiaal bureau. De veteranen in de
Kamer en op de perstribune zien elkaar met
angstige oogen aan Waar moot dat heen
vragen ze zich af. President Roell is tamelijk
stevig opgetreden. Toon de Kamer Dins
dag. besloot (met 30 tegen 29 stemmenom
den heer Van Kol, die nog niet klaar
was met zyn studie der Indische begrooting,
z'n zin te geven om Woensdag niet te
vergaderen, zei de praesesBest, maar weet
wel, er kan tusschen nu eu Kerstmis, met zes-
urige zittinkjes, geen uur af. Die dag moet
dus ingehaald!.... Weet-ge, de heer Rijell
is homoeöpaat in deze. Hij wil 't kwaad
bekampen mot 't booze-zelf. Ellenlange zit
tingen. Eindelooze speechen. Totdat de heeren
zeiven er beu van worden en gaan bekorten,
besnoeien. Dat kan immers best? .Zoolang
jelni blyft vechteu" zei Van Kol »blyf ik
praten', licht, dat Van Heutsz den .match"
aanvaardt, temeer daar een behoorlijke at-
stand hem van 't Binnenhof scheidt. Maar
's heeren Van Kol's ambtgenooten aanvaarden
de rol van toeschouwer niet
Wat ik begrijpelijk vind.
Bijzonder belangwekkend was het Indisch
debat tot dus ver, wat nieuwe argumenten of
zakelijk-nuttige beschouwingen betreft, niet.
Maar 't optreden van mannen als Van
Deventer, Verhey, ook wel Thomson, als
kampioenen tegen de wijze, waarop de Rost
van Tonningen's .cultuur en christendom*
in de Oost willen brengendat afgrijzen,
met zooveel kracht geuit tegen 't meedoogen-
loos „terroriseeren', ik vind t het groote,
verblijdende verschijnsel ook by dit Indisch
debat. Meerdere eerbied voor den inlander
en zyne rechten; gelijkstelling van blanken-
en bruinen broedermen heeft 't van de
groene tafel flinkweg bepleit. En in het
grimmig-ruwe militairisme is een bres ge
schoten, een fiksehe ook.... Zeker, de heer
Verhey heeft gelijk. De .nieuwe dag'
verspreidt zyn gouden schijnsel aau de kim
men In dat vooruitzicht schikken wij ons
in 't noodlottige vun uren- en dagenlange
speechen. Van schromelijke overdrijving
zelfsOfschoon *t moet erkend 't
een kon bevorderd en verdedigd cn toch 't
ander worden uagelaten Edoch, 't vol-
muaktc is, nu eenmaal op aarde onbereik
bare illusie, weten we!
Wy leven nu in de periode der veelpratcry.
Dc vroede muunen op het Amsterdamachu Prin
senhof geven er een verkwikkend voorbeeld
vau. Een heele week, middagen en avonden
voor de stedelijke begrooting. Neen, duti
doen onze plattelandsche broeders 't toch
vlugger af! Eu voeg ik er baastclyk by
het „practiache resultaat* is per slot van
rekening vermoedelijk aan den kant der
landelijke edelachtbaren, die zoo'n budget
tusschen twee slokjeB bier klaarspelen. Slechts
hebben de Amsterdammers 't genoegen, een
vijftienhonderd pop aan presentiegeld to
moeten betalen. Wat óók iets waard is
Minister De Marees van Swinderen heeft
,De Telegraaf' een .pracht-reclame* bezorgd
door het blad strafrechtelijk te doen ver
volgen vanwege het publiceeren der tweede
nota-Venezuela, dewelke nog .geheim* was.
Op zoo'n delict staat, als maximum straf,
zes jaren Maar als 't waar is dat Z.Exc.
reeds een paar maanden geleden al wat er
in het .geheime staatsstuk* te lezen is aan
den Hoagscben redacteur van het .Handels
blad' verklapte..*, ja, dan kan dit muisje
nog een zeer typisch staartje hebben. Waar
ieder toch wist wat de tweede nota bevatte,
vind ik de strafvervolging niet anders dan
don-Quichotterie, welke vau een verstandig
en tactvol man als de heer De Marees is,
niet kon verwacht worden
Mk. Antonio.
Borêeliifo Stand der gemeente Texel,
Vau 81 Oct. tot en met 6 Nov. '08.
ONDERTROUWD Jan van der Kooi en
Antje Comelia Kalis (Cocksdorp.)
GETROUWD: Helbert Kalis en Maria
Bakker (Cocksdorp.)
GEBOREN Marinus Cornelu, z.v. Adriaan
do Wilde en Jacoba Comelia Quist. Elisabeth,
d.v. Huibert de Ridder en Geertrnida Dop.
Gerrit, z.v. Jan van der Vis en Margaret
des Ward. Neeltje, d.v. Jan Zuidewind en
Heintje Kujjper.
OVERLEDEN: Neeltje Mantje, oud 66
jaren, echtgenoote van Dirk Eelman. Teunes
Roeper, oud 41 jaren.
Helderache Moppen-
Voorbeeld van Uollandscli in Zuid-Afrika; nit
»Ons Land":
»Ecn resolutie werd aangenomen, dat de zittin
gen vun dc Konventie in het privaat gehouden
zullen worden."
Zij hield op, toen zij bemerkte dat Vat»
Houtheim kleurde. Een diepe rimpel vertoonde
zich op zyn vooorhoofd. Tegelijkertijd hulde
hij zich in een zware wolk tabaksrook, alsof
by zyne gelaatsuitdrukking wilde verbergen.
Zwygend zaten zij eenigen tjjd tegenover
elkaar. Hetty gevoelde zieh beklemd. Gaarne
had zij een hartelijk woord van vertrouwen
gezegd, maar hare lippen konden het niet
uitbrengen.
Eindelijk trok de onweerswolk weg en
toonde bet gelaat van Van Houtheim weer
kalmen vrede.
Lateu we hierover liefst niet spreken
zei hij liebt spottend. «Ik heb geen notarieele
volmacht van u en ben dus niet gevaarlijk".
.Mijnheer Van Houtheim hebt u my
zoo verkeerd begrepen
.Neen. neen, ik schertste slechts, miss
Green. Ik had over de geldkwestie heel niet
meer gedacht en was ronduit gezegd
wel wat verrast. Wat ik bedoel is iets an
ders. Ik wil eerst met eigen oogen zien cn
daarna moet ik vrij kunnen handelen. Dat
kan ik alleen en nu verzoek ik u om
vergeving dat kan ik alleen, wanneer ik
van hier de vaste overtuiging meeneem, dat
u, miss Hetty dat u in Amsterdam niets
meer hebt te verliezen".
De laatste woorden bracht by haastig uit,
als zag hij er tegen op ze te uiten. Hetty
kleurde even. Zonder aarzelen, antwoordde
zy bedaard: .Nu begrijp ik u eerst goed,
mijnbeer Van Houtheim. Neen, ik heb daar
niets te verliezen ik heb daar zelfs nooit
iets geheel bezeten".
Zijn breede borst zwol op door een krach
tige ademhaling.
»U geeft mij dus volmacht rayn neef zijn
woord terug te brengen en u geeft mij
ook volmacht om naar omstandigheden be
middelend op te treden tusschen hem en
de dame, die hy lief heeft
.Mijn hartewensch is hen beiden gelukkig
te zien", antwoordde zy eenvoudig.
Hij stond op.
.Nu, het is goed, miss Green, ik ga op
reis. Maar ik vind u toch nog hier bij mijn
terugkomst, niet waar haastte hij zich er
aan toe le voegen, haar tevens als om ant
woord in de oogen ziende.
Zij keek voor zich, maar reikte hem daar
na plotsing de hand. ,Ja mynheer Van Hout
heim, ik wil hier blijven.
In een kamer van .Het wapen van Medem-
blik" aan het Damrak, waar Van Houtheim
by zyn zeldzame bezoeken gewoon was te
verblijven, zaten oom en neef tegenover el-
kaar. Frans zag er slecht uit. Hy scheen af
gemat en moedeloos. Met tegenzin had hy
voldaan aan het verzoek van zijn oom om
by hem te komen. Ofschoon hij hot doel van
ooms komst niet kende, voorzag hij wel, dat
hy tot verklaringen moest komen en daar
zag hy tegen op.
Oom Eduard verspilde niet veel tijd, om
het gesprek in te leiden.
.Weetje, waar miss Green nu is vroeg
hij barsch en keek Frans daarbij doorborend
aan. Deze gaf geen antwoord. Hij kneep de
handen stijf ineen en durfde de oogen niet
opslaan.
„Zij is by my," ging oom voort. Zij is by
mij gevlucht, mijn beste mijnheer, nadat ze
jouw ellendige komedie, jouw gemeene vein
zerij had doorzien. God zij geloofd, dat
het arme meisje by my is gekomen'
.Oom!" schreeuwde Frans opspringend.
.Nu kan alles nog goed worden."
Frans gevoelde zich als vun een zworen
last bevryd. Te vergeefs had bij de beide
laatste dagen nasporingen gedaan om Hetty
weer te vinden. Hy, zoowel als mevrouw
Vun Elderen beangstigde zich om haar. Hy
was zelfs bevreesd dat zij de hand aan zich
zelf had geslagen.
Oom Eduard vatte de woorden van zijn
neef andere op. .Wat kan nog goed worden?"
vroeg hij heftig. „Verbeeld jij je misschien,
dat je miss Green nog eeDS maar wat
praat ik ook. Ik heb de opdracht je je woord
terug te geven. Dat heb je schandelyk ge
broken. Ik vind je geheele gedrag in dezo
zaak, in éón woord gezegd, erbarmelyk.'
Frans zat in zijn stoel weggezonken met
de handen voor het gelaat- By de laatste
woorden vloog hy op.
,U hebt het recht niet mij te veroordee-
len, oom U weet niet wat een groote harts
tocht boteekenL"
Oom Eduard trilde, maar hij dwong zich
kalm te blyven.
In du eerste plaats ken ik den plicht,
eerlijk en oprecht te zijn", hernam hij be
daard. .Je hebt dubbel gezondigd, eerstens
door liefde te huichelen voor een meisje, dat
je nooit bemind hebt, en tweedens door haar,
die jou vertrouwde, daarna schandelyk to
bedricgpn."
.Oom, wees niet zoo onrechtvaardig. Zoo
waar als ik leef, meende ik Hetty te bemin-
nen, totdat het over my kwam ja hoo hot
kwam, weet ik zelf niet' riep FranB wan
hopig uit.
.Bedrieg my cn je zelf niet. Wanneer Hetty
urm was geweest, zou je lichtzinnig hart nooit
voor haar ontvlamd zijn."
En zoo dat waar is, oom, kunt ge u dan
vrijpleiten van alle medeschuld Frans ging
voor zyn oom staan.
(Wordt vervolgd.)
