Tweede Blad.
Uit het Buitenland.
De Uitslag.
eeXr Fokk»"».
Th. H. DE MEESTER en A. P. STAALMAH.
Nieuwsberichten.
Heden, Zaterdag, wordt voor de vertegen
woordigers der koloniale pers te Spithead
een vlootschouw gehoudeD, waaraan meer
schepon van Ëngeland alleen deelnemen dan
aan den internationalen vlootschouw by ge
legenheid van koning Edward's kroning, nu
zeven jaar geleden. Op de reede van Spit
head znllen vereenigd zyn 21 slagschepen,
16 kruisers, 48 torpedobooten, 35 onder-
zeesche booten en andere vaartuigen, te zamen
144 oorlogsschepen. Engeland en de andere
zeemogendheden brachten in 1902 Bamen niet
zooveel schepen byeenOok in een ander
opzicht is de vergelijking met 1902 merk
waardig. Toen fungeerde als vlaggeschip
de .London", destijds het krachtigste oor
logsschip van de Britsche vloot. Thans zal
de bevelhebber zyn vlag hijschen aan boord
van de .Draednonght", en neemt de .London",
gerekend naar de gevechtswaarde, de vyf-
en-twintigste plaats in I
Een groot deel van de vloot zal dit jaar
manoeuvres houden in den Atlantischen
Oceaan. Daaraan zullen niet minder dan
zestien admiralen deelnemen, met de drie
eerste divisies van de .Home-fleet", het
Atlantische eskader en de Middellandsche
Zee vloot. De manoeuvres beginnen deze
maand en zullen drie weken dnren.
Ja, die vloot, dat zegt wat tegenwoordig
in Engeland. Op de persconferentie kwam
ze opnienw ter sprake.
De heer Balfour zeide, dat het lot van
het rijk afhangt van het overwicht der vloot,
welk overwicht merkbaar moet zijn in de
Engelsche zeeön. Een ieder, die de stem des
tyds tracht te verstaan, moet instemmen met
de ernstige woorden van de heeren Rose-
berry en Edward Grey en erkennen, dat
niemand thans kan spreken ovor 's lands
verdediging zonder een gevoel van bezorgd
heid.
Hoewel er geen sprake van paniek is,
moet men er toch op bedacht zijn, zijn krach
ten te verzamelen en mogelijke voorberei
dingen te treilen tegen vyandige strategie
en eventueele combinaties
De kwestie der legerhervorming blyft onze
znidelyke broeders bezig houden. Deze week
heeft weder een vereenigde vergadering plaats
gehad der leden van de rechterzijde van
Kamer en Senaat, om het legervraagstuk te
bespreken. Alle ministers, behalve de heer
Delbeke, waren tegenwoordig.
Volgens een officieel communiqué is het
tnsschen de meerderheid tot een compromis
gekomen om de invoering der algemeene
persoonlijke dienstplicht te behouden.
Ofschoon Vrydag de laatste bijeenkomst
wordt gehouden, kan nu alreeds worden
voorzien, dat het plaatsvervangingsstelsel
vervallen zal en een éénjarige vrijwilligers-
dienst voorgesteld zal worden met een reserve-
opkomst gedurende 3 jaren, telkens van 3
maanden.
Minister Hellebaut moet dan, om een ka-
binets-crisis te voorkomen, hebben toegegeven
wat vooralsnog niet aan te nemen is.
Het Petersburgsche Telegraafagentschap
verneemt, dat er in het begin van dezen
zomer een aantal ontmoetingen znllen plaats
hebben tusschen den Tsaar en buitenlandsche
vorsten. Dezer dagen reeds zal de Tsaar den
Duitschen keizer ontmoeten, die zich gaarne
bereid heeft verklaard van de uitnoodiging
van de Tsaar gebruik te maken, om hem
tydens het vorblyf van den Tsaar en de
Tsaritsa in de Finsche Scheren te bezoeken.
Tegen het einde van Juni zal waarschijnlijk
het bezoek van den koning van Zweden
worden beantwoord en op het einde van Juli
of in het begin van Augustus zal de TBaar
den president van Frankryk en koning Edward
bezoeken. Korten tyd daarna vertrekt de Tsaar
naar Italië om koning Victor Emmanuel een
tegenbezoek te brengen.
De jniate datum van deze laatste ontmoeting
is nog niet definitief vastgesteld.
De RykBdoema heeft na een levendig debat,
dat 14 uren duurde, de aan de ministers van
juistitie en van binnenlandscbe zaken door
39 afgevaardigden van de oppositie gerichte
interpellatie omtrent het optreden van den
Bond van het Russische volk toegestaan met
131 stemmen tegen 87.
De Kretcnser-kwestie brengt nog van tyd
tot tyd de Balkanvolken eens in spanning.
Uit Konstantinopel bericht men
In alle haast wordt de weg naar de Turksch-
Grieksche grens in beteren staat gebracht.
De militaire autoriteiten houdeD zich op alle
mogelyke gebeurtenissen voorbereid, daar
verwikkelingen worden gevreesd voortsprui
tende uit de Kreta-quaestie.
Uit Salonika wordt officiëel bericht van een
klein incident, voorgevallen op de Turksch-
Bulgaarsche grens. Van beide zyden werden
talryke geweerschoten gelost. Er is een
onderzoek geopend.
De begrotingscommissie der Oostenryksche
Kamer heelt de begrooting aangenomen zonder
eenige wyziging aan te brengen.
't Gaat duar beter dan in het andere deel
van den tweelingBtaat. De Kabinetscrisis in
Hongarye is nog niet geëindigd. De koning
weigert een ministerie enkel gevormd uit
aanhangers der onaihankelykeheidparty.
Aan de beide hedenmorgen verschenen
ochtendbladen outleenen wij het volgende
Het «Handelsblad" zegt:
Zoo by geen der herstemmingen door de
rechterzyde één district gewonnen wordt,
zal de kerkelyke coalitie toch in de nieuw
verkozen Tweede Kamer een minimum meer
derheid van tien stemmen hebben.
Reeds z(jn 54 kerkelyken verkozen terwyl
er in één district, Ede, herstemming is tus
schen den offlciëelen coalitiecandidaat dr.
Rudolph en den christelyk-historischen jhr.
Schimmelpenninck. De rechterzyde beschikt
dus minstens over 55 stemmen, terwyl het
hoogste stemmen-aantal dat de linkerzyde in
het gunstigste geval halen kan, slechts 45 is.
De rechterzijde heeft bij deze verkiezin
gen niet één zetel verloren. En in zes
districten zal zy den zetel van een linker
zyde innemen. De Unie-liberalen dragen in
deze zes het grootste aandeel, n.1. drie in
Enkhuizen heeft de heer Goeman Borgesius
den in 1905 gewonnen zetel weer moeten
inruimen, in Gorkum heeft de heer De
Meester de eveneens in 1905 door mr. Pier-
son gewonnen plaats niet kunnen behouden
en in Kampen is het derde, het in 1905 door
de Unie-liberalen veroverde district Kampen
waarvoor de heer Reyne zitting had
verloren gegaan.
Van de overige door rechts gewonnen
districten behoorde één, Amsterdam VII,
dr. Blooker door den heer Middelberg
UITSLAG der stemming voor een Lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, op li Juni 1909.
STEMDISTRICT.
Helder I
II
III
IV (Koegras)
Texel I Den Burg.
II Cocksdorp.
III Den Hoorn
IV Oosterend.
V Oudeschild
Vlieland
Ter- l A W.-Tersch
schel- J B Midsland
üog C Den Hoorn
Wieringen
Zijpe I (Noord).
II (Zuid-)
Anna Paulowna
Callanlsoog.
Petten
Aantal
kiezers.
Uit-
stemmen.
1428
1137
1481
112
594
129
132
248
168
144
303
200
162
581
.470
811
596
154
52
1204
984
1202
101
473
112
121
178
126
106
219
132
118
331
435
289
512
146
45
De Meester.
16
27
20
460
58
235
38
27
78
59
21
214
248
201
247
82
11
Staalman.
Thomassen
580
506
648
38
203
48
89
98
18
12
73
37
51
104
168
69
180
25
65
53
74
2
29
24
3
1
49
71
76
5
15
11
17
18
77
38
30
659
Totaal 8402 6834 9 7 3128 2950
HERSTEMMING tusschen de Heeren i
Overzicht van de cijfers bij de stemmingen in 1901 en 1905.
Bij de stemming op
Bij de stemming op
14 Juni 1901.
16 Juni 1905.
op 4 Aug. 1905.
STEMDISTRICT.
Uitgebrachte
stemmen.
Hügenholtz.
Jabing.
ss
2
pJ
■4
■4
02
Uitgebrachte
stemmen.
•4
s
Q
<J
Gerhabd.
Gerritsen.
Staalman.
Uitgebrachte
stemmen.
X
O
X
w
PQ
Q
>5
■4
2
3
M
Helder I
961
45
467
439
1079
110
31
504
434
1038
514
524
II
896
47
380
456
930
118
18
352
442
911
389
522
IH
1018
49
327
626
1067
116
46
386
519
1109
461
648
/Den Burg
358
34
202
122
430
10
26
252
142
471
284
187
ICocksdorp
72
7
32
33
80
5
3
43
29
86
48
38
Texel;Den Hoorn
101
18
83
99
Y
1
22
69
117
30
87
JOosterend
181
2
74
105
169
48
1
76
44
200
85
115
lOudeschild
100
11
66
23
115
13
79
23
134
105
29
Vlieland
94
40
21
83
95
7
61
27
118
103
15
Terschelling
384
76
150
157
440
31
5
292
112
453
299
154
Wieringen
269
6
99
163
378
7
11
265
95
420
254
166
Zijpe I (Noord)
276
20
102
153
352
3
3
218
128
370
230
140
II (Zuid).
112
4
48
60
261
4
6
188
63
269
191
78
Anna Paulowna
336
18
119
199
461
29
13
286
133
507
299
208
Petten
33
18
5
10
93
1
11
70
11
109
91
18
Callantsoog
58
9
28
21
47
2
23
17
5
46
37
9
Totalen
5244
386
2138
2683
6069
491
218
3111
2276
6858
3420
2988
Bij de stemming
vervangen is, aan de Vry liberalen, is éèn
district, Amsterdam VIII, ontrouw geworden
aan den vryzinnig-democraat Nolting, die
plaats heeft moeten maken voor aan den
a.-r. aannemer De Vlugt, terwyl in het derde
district, Enschedé, in de plauts van den
sociaal-democraat Van Kol de anti-revolutio
nair Elhorst gekozen is.
Alle zes de gewonnen districten zyn dus
door de anti-revolutionnairen gewonnen.
Immers in Enkhuizen is de anti-revolution-
naire propagandist Oosterbaan gekozen, in
Gorknm de heer Pollema, in Kampen graaf
Van Lynden van Sandenburg.
De vry-liberalen verloren behalve den
éénën genoemden zetel nog twee andere,
daar in Oostburg iu stede van den afgetre
den heer Hennequin de vryzinnig-democraat
Vorsterman van Oyen is gekozen, terwyl de
heer Van Styrum is afgevallen in Haarlem,
waar de vryzinnig-democraat mr. Thiel met
mr. Van Lennep (chr.-hist.) in herstemming
komt.
De unie-liberalen verloren behalve de drie
reeds genoemde districten ook Amsterdam
II, waar de heer Lely is afgevallen. Daar
komt de sociaal democraat Oudegeest in her
stemming mot den christelyk-historischen
heer Snocck-Henkemans.
De vryzinnig-democraten, die, zooals wy
reeds mededeelden, in Haarlem en Oostburg
kans hebben een zetel te winnen, verliezen
behalve Amsterdam VIII ook Amsterdam
IX, waar mr. Van Deventer niet, de soc.
dem. Vliegen wel in herstemming komt met
den anti-rev. Haagschen advocaat De Vries
voorts Den Helder waar de nnie-liberaal
Do Meester in herstemming komt met den
chr.-dem. Staalman, en 's Gravenhage I, waar
mr. Limburg zyn kans tegenover den anti-
rev. Krap aan den socialist Ter Laan heeft
moeten afstaan.
Do soc.-dem. hebben Enschedé verloren
doch kannen in Amsterdam II en IX en in
's-Gravenhage I nieuwe zetels winnen.
Voegen wy hier nog aan toe, dat in zes
districten leden van de linkerzijde tegon
elkaar in herstemming komen: in Amsterdam
Hl, Hoogezand, Leeuwarden, Schoterland,
Zaandam en Assen. In de vyf eerste distric
ten komen sociaal-dem. met vrijz. in her
stemming, slechts in Assen gaat de stryd
tusschen een vryz.dem. en een unie liberaal.
Zekerhoid voor de linkerzyde beBtaat er
dus slechts omtrent zestien zetels.
Van het stemmencijfer voorloopig dit: de
sociaal-democraten, die, naar wij ons meenen
te herinneren, in 1897 13,000, in 1901
39,000, in 1905 65,000 stemmen uitbrachten,
haalden, volgens onze optelling, thans ruim
82,000 stemmen, geen groote vermeerdering,
gelet op het toegenomen aantal kiezers en
in aanmerking genomen, dat zy in alle 89
districten, waar gestemd is, candidaten had
den gesteld.
De «Nieuwe Rott. Courant" schryft:
Amsterdam komt gehavend uit den stryd.
Voor de zittende vryzinnigen zijn al dadolyk
vier van de acht districten verloren.
Gelyk trouwens te verwachten was, heeft
de S. D. P. (de party der Tribunisten) wei
nig kracht ontwikkeld en respectievelijk in
de districten III en IX slechts 159 en 191
stemmen uitgebracht Intusschen zou met hun
hulp mr. Troelstra zyn zetel in III dadelijk
hebben behouden.
Dat de heer Nolting gevallen is zal menig
een verrast hebben. Zyn district placht te
worden gekenschetst als het Nolting-district.
Het vaardigt hem trouwens af ook naar Pro
vinciale Staten en den gemeenteraad. Voor
een deel zal hy zyn nederlaag te wyten
hebben aan de propaganda, voor zyn antire
volutionairen tegencandidaat, den aannemer
De Vlugt, gemaakt, als tegenstander van het
i onbewoonbaar ver
tegenwoordig stelsel
klaring van krotten.
De slag is verloren.
De eerste stemming is voor geeno der
linkerpartyen gunstig geweest. Gewonnen
niets verloren veel. In de oude Kamer
beschikte de regeering over 49 stemmen
reeds nu staat vast, dat zy iu de nieuwe
Kamer op 55 stemmen zal kunnen rekenen.
Vier en vyftig leden der rechterzyde zyn
gekozen, en de vjjf-en-vijftigste stem zal Ede
aan de regeering bezorgen, waar do anti-
revolutionnairo doodstraf-propagandist Ru
dolph met den christelyk-historischen heer
Scliimmelpenninck in herstemming komt. Eene
meerderheid dus, die tot groote diagen in
Btaat stellen kan.
Gelijk verwacht kon worden is de directe
winst allereerst en uitsluitend aan de anti-
revolulionnaire partyen ten goede gekomen.
Haar moest het geleden verlies van 1905
worden vergoed, liefst met buhoorlyke rente
er by, en daarmee was bij het Btembus-
accoord ter dege rekening gehoudenzy
winnen 6 districten (Amsterdam VII en VIII,
Enschedé, Kampen, Enkhuizen enGorinchemj,
en brachten hunne candidaten in 19 andere
in herstemming, waartegen slechts het waar-
schynlyk verlies van den zetel voor Ede
over staat.
Kuyper's party zal in de nieuwe Kamer
derhalve aanmerkelyk versterkt terugkomen.
Niet het geringste succes behaalde de
nieuwe sociaal-democratische party. De
enkele candidaten, die zy hier en daar stelde,
verwierven niet meer dan luttele stemmen.
Zij begint ook nog pas, en kwam alleen uit,
om te laten zien, dat zy er is.
Hier te Rotterdam leveren alle districten
eene herstemming op.
Het zal in alle Rotterdamsche districten
een zwaar werk zyn, om er de vryzinnige
candidaten te halen. Voor de kiesvereeni-
gingen on de propagandaclubs is er de arbeid
te aanlokkelijker om. Kans op succes is in
geen district uitgesloten, en de voldoening
zal er te grooter om zijn.
Met dit korte overzicht hier ter plaatse
meenen wy op dit oogenblik, laat in deD
nacht, nu het ons van cijfers en candidaten
door het hoofd suiat, te kunnen volstaan.
Voor vrijzinnigen is het geen opwekkende
lectuur, die wy voor moeten zetten. De yzeren
hand van dr. Kuyper zal, vooral nu het juist
zyne party was, die de grootste zege bevocht,
zwaar op ons gaan drukken. Daaraan is niet
meer te ontkomen. Het ministerie-Heemskerk
blyft en zal, aangezet door de antirevolutio
naire party, met volle zeilen in zee kunnen
gaan.
Wat het opleveren zal, is voorhands niet
te zeggen. Dat er veel by zal zyn, dat voor
de vrijzinnigen weinig aantrekkelijk is, valt
helaas to vreezen. Al wat dezen dus thans
te doen staat, is met al hunne krachten
werkzaam te blijven, opdat by de herstem
mingen niet nog teleurstellingen by die van
gisteren zullen zijn te boeken.
Het is waarlyk nu zéé genoeg.
HELDER, 11 Juni.
Helders Belang.
Aan de advertentie, voorkomende op de
tweede bladzyde van hot eerste blad, moet
onder de rnbriek E. (Welkomstlied) nog wor
den bygevoegd:
Zy, die zich reeds elders hebben aange
meld, niet aan het adres Hoofdgracht 13,
worden verzocht hunne aanmelding te her
halen by den heer Van Willigen.
Herstemmingen.
De herstemmingen voor de Tweede Kamer
zullen plaats hebben op Woensdag 28 Juni a.§.
De Chr. Hist. Kiesvereeniging
hield Dinsdagavond in «Casino" een tweede
openbare vergadering, waar als spreker op
trad de heer Mr. J. Schokking, lid van de
Tweede Kamer. De opkomst was weder
om niet groot.
Nadat de voorz., de heer J. C. S. Schok
king de vergadering met gebed had geopend,
zegt hy, dat deze vergadering is belegd tot
de uiteenzetting der Chr. Hist. beginselen
en ter aanbeveling van de candidatuur Fok-
kens.
De spreker daarna het woord bekomende,
zot de beginselen uiteen van de Chr. Hist.
nnie en zegt, dat deze niet optreedt met een
lange lijst van gewenschte maatregelen, maar
meer de algemeene dan de bijzondere be
langen op den voorgrond stelt. Dit is een
juist standpunt in de politiek, want de er
varing leert, dat vele beloften niet konden
vervnld worden. Toch is het van belang te
weten, de richtsnoer waarnaar zal gehandeld
worden, daarbij moet echter het vertrouwen
niet ontbreken. Tot de vraagstukken, die
naar voren komen, behoort ook nitbreiding
van kiesrecht. De Chr. Hist. zyn daar niet
tegen, indien het volk voldoende ontwikkeld
is en weet, wien het heeft te volgen. In 1905
werd bezuiniging op leger- en vïootuitgaven
voorgespiegeld, maar er kwam niets van.
Zulke voorspiegelingen doen schade.
De Chr. Hist. erkennen de christelyke be
ginselen in het staatsbeleid en oordeelon,
dat het volksleven naar die beginselen be
hoort te worden geleid. Dit is noodzakelijk,
omdat onze natie uit den aard christelyk is.
De regeering moet steunen op goeden grond
slag. Steunt ze op het volk dan is dit zeer
wankel, getuige Frankryk, neen, die steun
moet zyn op den wil van God, dan heeft
men een vast uitgangspunt.
Omtrent de kiesrecht-kwestie zyn de Chr.
Hist., wanneer men uitbreiding wil op grond,
dat de belangen niet voldoende behartigd
worden, ertegen. Wanneer men don leer der
volkssouvereiteit huldigt, zooals de liberalen,
kan men er voor zyn, maar anders is nit
breiding van kiesrecht een verslechtering.
Eon andere belangrijke kwestie is die der
school. De strijd tusschen links en rechts
heeft langen tijd den politieken stryd be-
beersebt. De Chr. Hist. erkennen, evenals
de Ant.-Rev. en Kath., verband tupschen
onderwijs en godsdienst. Zy wenschen voor
hun kinderen christelyk ouderwijs en de stryd
zal door de coalitie partyen worden voort
gezet tot 'dat de liberalen de juistheid van
dit standpunt hebben ingezien.
Omtrent Zondagsrust, zegt spreker, dat de
Overheid door regeling van den Zondag als
rustdag het den burgers mogelyk moet maken
den Cbristelyken Zondag in eere te houden.
Natuurlijk zullen in enkele bedryven, zoo
als by de gasfabrieken en het spoor altyd
sommigen gebonden zijn, maar dit moet zich
tot het noodzakelijke beperken.
Over de sociale kwestie, meer in 't bijzonder
de ouderdomsverzekering, geeft de spreker als
de meening zyner partij te kennen, dat zij
wel willen medewerken, maar zy zyn in dit op
zicht een weinig voorzichtig, na de gedanen
ervaring met de Ongevallenwet. Zij willen
liever afwachten, wat de Regeering in deze
zal voorstellen en of het op zyn goedkoopst
is aangevat, want men dient ook de belangen
van den middenstand in het oog te houden.
Ten slotte de candidatunr van den heer
Fokkens besprekende, zegt hy, dat de ge
stelde candidaat instemt met de beginselen
der Chr. Hist., dat de heer Fokkens 25 jaar
in Indië geleefd heeft daar door zyn betrek
king met het volk in aanraking kwam od
dus als koloniale specialiteit in de Kamer
op zyn plaats zou zyn. Het zou voor de
kiezers een eer zijn hem af te vaardigeD,
die liever met pensioen uit Indië heenging,
omdat men hem daar niet wilde rechtvaar
digen.
Na afloop der pauze geeft de heer M. Wijt
zioh op voor debat. Deze brengt den spreker
hulde voor zijn rede, waarin met waardeering
ook over den tegenstander gesproken wordt,
drukt er zyn genoegen over uit, dat het ver
schil tusschen hem en den heer Schokking
op de punten van Algem. Kiesr. en Staats-
pensionneering niet zoo groot is en doet de
vraag, waarom de Chr. Hist. tegenover den
heer Staalman, die toch door de Anti.-Rev.
en Roomsch Kath. gesteund wordt, een tegen
candidaat hebben gesteld.
De heer Schokking geeft naar aanleiding
daarvan een nadere verklaring hoe zyn party
denkt over Algem. Kiosr. en Staatspension-
neering en doet uitkomen, dat de Chr. Hist.
omtrent het eerste punt geheel anders denken
dan de Unie liberalen staatspensioen strjjdt
tegen hun beginsel, dat is niet anders dan
bedeeling, zij gevoelen meer voor verplichte
verzekering, maar er is nog een derde weg
om in de behoeften van ouden van dageD
te voorzien, n.1. herziening der armenwet.
Dat de heer Fokkens als tegencandidaat
optreedt tegenover den heer Staalman hier
van is spreker niets bekend. Tusschen de
recbtsche groepen is voor de verkiezing van
1909 een overeenkomst gesloten tot samen
werking onder voorwaarde, dat in do districten,
waar een van de rechtsche groepen zit, die
zetel niet betwist zal worden. Hier te Helder
hebben de Chr. Hist. geheel zelfstandig een
candidaat gesteld. Daar de Ant.-Rev. en
Roomsch Kath. dit hebben nagelaten, moeten
zy eigenlyk, in overeenstemming met de ge
sloten overeenkomst, de candidatuur van den
heer Fokkens steunen. Men mag de zaak
niet omkeeren, men zou daarom den heer
Staalman een tegencandidaat kunnen noemen.
De heer Heijting zegt, dat de spr. niet
goed ingelicht isde voorzitter der Chr.
Hist. heeft zelf onderhandelingen aangeknoopt
met de Chr. Democraten. Ook wist deze,
dat de heer Staalman gecandideerd zon wor
den. By het verkrygen der 40 handteeke-
ningen is gezegd, dat Staalman niet te be
wegen was zyn candidatuur in te trekken.
Mr. Schokking beweert, dat deze verklaring
niet in stryd is met hetgeen hy gezegd heeft
en dat het recht der Chr. Hist., om een
eigen candidaat te stellen onverkort blyft.
De heer C. Adriaanse deelt de vergadering
mede, dat de heer Staalman niet in de coalitie
is opgenomen, maar er naast staat. Van Anti-
Revolutionnaire en Roomsch Katholieke zjjde
is men na behoorlijk overleg tot die houding
gekomen, om het district niet verloren te
doen gaan. Onder beding, dat in do andere
districten de candidaten der Christen-Demo
craten zouden teruggenomen worden, werd
Staalman gesteund. De heer Fieters stelt
den hoer Adriaanse de vraag: is Staalman
by de rechtsche partyen gekomen of omge
keerd De heer Adriaanse, dit liever aU
privé-saak beschouwend, zegt toch beslist,
dat niet de rechtsche partyen by Staalman
zyn gekomen, maar omgekeerd, hy vraagt
den heer Heyting dit hier mede te consta-
De heer Heyting doet dit en acht het
's lands belang, dit Ministerie te behouden
belangryke wetten van de Ministers Sabron
en Nelissen liggen klaar en 't antwoord
van den Minister Taltna aan den beer Bor
gesius nopens de verzekering heeft den door
slag gegeven. Hy betreurt het, dat de heer
Fokkens candidaat is gesteld. Overigens zegt
hy met den heer Van Albada, dat wy hier
niet zitten om belijdenis te doen.
Nadat nog de voorz. en de spreker het
woord hebben gevoerd, wordt de vergade
ring gesloten.
Openbare Vergadering der Vrijzinnige
Kiesvereeniging „Helder".
Donderdagavond, den avond voor de stem
ming, hield de Vryzinnige Kiesvereeniging
«Helder" in «Casino" eon openbare verga
dering. Do zaal was stampvol en bovendien
moesten velen afgewezen worden, die geen
plaats konden krygen.
De voorzitter, de hoer Van Albada, opende
de vergadering met zyn genoegen uit te spre
ken over de groote belangstelling en deed
een beroep op de medewerking der aanwe
zigen om wanordelijkheden te voorkomen.
Aan ieder zou na afloop der lezing vry debat
worden toegestaan.
Daarna kreeg de heer Biersteker het woord,
die behandelde Staalmaus redevoering van
7 Juni. Spreker ving aan, dat hy liever een
ander hier had zien optreden, maar 28 tele
grammen waren aan verschillende sprekers
verzonden, doch ieder moest olders een spreek
beurt vervullen. Het gebeurde van gepas-
seerden Maandagavond zou hy bespreken en
gaf zyn verontwaardiging te kennen, over
de wijze, waarop hem het woord werd ge
weigerd by het debat. Staalman was aan
zyn eer verplicht geweest, na de verklaring
van spr., dat als hy gelogen had dit ter
goeder trouw was geschied, hem het woord
te verleenen. En nu werd op Texel een
biljet verspreid, waarin voorkwam, dat de
laster der Helderscho vryzinnigen onthuld
en de candidaat Staalman gerechtvaardigd
was. Spreker zet verder uiteen hoe de heer
Staalman die geschiedenis voorstelt en wyst
op het biljet van de vryzinnigen dezen dag
verspreid, onder het opschrift «Wat is de
waarheid" Hierin wordt uiteengezet, hoe
de circulaire, waarover het goschil loopt, is
tot stand gekomen. De heer Biersteker zegt,
dat wanneer hy onwaarheid heeft gesproken,
als man van eer dit wil erkennen, maar'zegt
hij, hoeveel malen heeft Staalman leugens
en onwaarhedon gesproken, zonder dit te
willen bekennen? De heer Fieters, die
mede de zaak onderzocht heeft, verklaart en
bevestigt hetgeen ter verdediging door Bier
steker is gezegd en in het biljet is weerge
geven. Vervolgons wyst de heer B. er
op, hoe de voorz. der chr.-dem. woordbreuk
heelt gepleegd door zyn belofte om hem vrij
debat te verleenen niet heeft nagekomen
Op die voorwaarde was ook aan den heer
Van Zweden te Anna Paulowna debat, zonder
eenige beperking van t\jd toegestaan.
De spreker zegt verder, dat hy liever
opgetreden was om een zuivere uiteenzetting
van beginselen te geven, maar verplicht is
recht te zetten, wat scheef is in de redevoering
van Staalman en wanneer hy die op den
voet volgt, moet men dit beschouwen als zyn
debat. In de eerste plaats komt hij er tegen
op, als zonden de vryzinnigen geen fundamen-
teele, principiëele grondslag, geen beginsel
hebben. Zy, die op de vergadering, waarde
candidaat der vryzinnigen zyn geweest, kun
nen getuigen, dat de beer De Meester een
uiteenzetting zyner beginselen heeft gegeven
en over de punten van actie, als Algem.
Kiesr. en Staatspensionnoering heeft gespro
ken. Ook sprak hy over de tariefwet en over
den schooltryd. Neen, dat heeft de heer
Staalman niet gedaan, by zyn vuilaardig
optreden heeft hy het steeds over het
Zadokisme, terwyl men van den heer De
Meester geen enkelen wanklank heeft gehoord.
Hy zeide zyt gij links, stem dan links, maar
de heer St. daarentegen zeido al zyt gy links,
stem toch rechts en bedelde stemmen van
hen, die niet tot zyn party behooren. Een
andere verdachtmaking, dat de vryzinnigen
in Helder een allegaartje zyn en dat de
vryz.-dem. Biersteker geheel iets anders zou
hebben gezegd dan de Mr. De Meester is
eveneens een onwaarheid. De vryz.-dem. en
nnie-lib. trekken te zamen op, omdat zy
dezelfde beginselen belijden, alleen de een
is wat meer geavanceerder dan de andere.
Dit kan men geen inconsequentie noemen.
De beginselen der Held. vryzinnigen is geen
ander dan «Staalman moet er uit". Hierin
heeft onze tegenstander gelyk. En waarom?
Omdat hij niet de man is onzer beginselen
en tot de rechtsche partyen behoort en wordt
door ant.-rev. en roomsch-kath. gesteund.
Uit een lijstje door «De Tyd" gepubliceerd
wordt dan ook de chr.-dem. A. F. Staalman
by de rechtsche party ingedeeld.
Verder zet spreker uiteen hoe hij zyne
candidaturen te Enkhuizen, Sneek, Am
sterdam II en VIII introk, om in rail
daarvoor de stemmen van rechts te verkry
gen. Hy kon er dan niets by verliezen,
want kans van slagen had hy toch niet in
de genoemde districten, waar hy of een zyner
geestverwanten in 1905 respectievelijk 109-,
210-, 129- en 29 stemmen verkreeg. In 1905
achtte Staalman zich nog sterk, en bestookte
hij nog Kuyper, nu heeft hy zich aan de
rechtsche partyen verkocht en zal hen steu
nen. Nog brengt spreker in berinnering het
stuk door Fr. Netscbor gepubliceerd mot het
opschrift ,Pas op Staalman waarin hy een
eerlyke bekentenis doet zich vergist te heb
ben. Maar wat brengt St. daar tegen in
Smadelijk zei hy te SchagerbrugFr. Net
scher zal er wel wat aan verdienen, waarop
de heer De Geus opstond en trillende van
verontwaardiging uitriep: «dat is een lage
insinuatie en verlang van u daarvoor bewys.
Dit bleef achterwege, by zweeg als een mof.
Een zoodanig man zou men afvaardigen
Vrijzinnigen stemt links -en laat uw leuze
zyn Staalman moet er nooit meer in.
Daarna wjjdt spreker eenige woorden over
het beginsel der Vryzinnigen ten aanzien van
den godsdienst en toont aan dat de Vryzin
nige partij geen godloozo partij is, maar wel,
dat zij den godsdienst te heilig acht, om hem,
te sleuren in sljjk der politiek, zooals door
de coalitie en ook door de Chr. dem. wordt ge-
gedaan. De vry s. willen do overheid niet dienst
baar maken aan eenig kerkgenootschap en
achten de godsdienst privé zaak, een zaak
des harten. Zelfs zjjn er orthodox geloovigen,
zooals Ds. Wagemaker, die de antithese ver-
oordeelen en haar een godsdienstige tegen
stelling noemen die gevaarljjk wordt, wanneer
zy op politiek terrein wordt overgebracht.
De vryzinnigen keuren dan ook het dryven
van Dr. Kuyper af.
Zoover was spreker gevorderd, toen hem
een briefje werd ter hand gesteld, waarin
mevr. Biersteker aangeraden werd voorzich
tig en op haar hoede te zyn voor baldadig
heden der politieke tegenstanders, de chr.-
dem., zooals mevr. de wed. Jaring 4 jaar
geleden op den avond voor de stemming onder
vond en haar vrees aanjaagde. De heer
Biersteker is ontroerd door dit boricht, maar
acht de chr.-dem. voor zulk een laagheid
toch niet in staat.
Na dit intermezzo vervolgt spr. zyn rede
en neemt een ander punt van Staalman's
lezing onder handen en wel dit gedeelte,waarin
wordt gezegd, dat by links geen eenstemmig
heid bestaat en dus van Algem. Kiesrecht
niets kan komen. Spreker meent, dat dit moet
komen en niet een deel van het volk hier
van langer uitgesloten blyft. Maar mocht het
niet kunnen komen in de eerstvolgende 4
jaren, dan willen we nog het huismans-
kiesrecht niet, waar de chr.-dem. zoo prat
op gaan. Doch dit komt ook zoo gemakkeljjk
niet, want de Kath. plaatsen het onder aan
hun program en de chr.-hist. willen er niets
van weten, bovendien is er onder de R. Kath.
een sterke strooming voor Algem. Kiesrecht.
Ook omtrent do Staatspensionneering brengt
spreker iets in en toont aan, dat St. in dit
opzicht geheel van hem verschilt en dat h\j
omtrent den heer De MeeBter ten opzichte
van dit punt onjuiste voorstellingen geeft.
Nog worden verschillende andere zaken,
zooalsvrijhandel, invoerrechten, enz. be
sproken, aangetoond, dat de vryzinnigen
tegenstanders zyn van invoerrechten en be
lasting willen heffen naar draagkracht. Ook
het vereenigingsrecht, vooral voor mili
tairen, waar Sl over sprak, is volgens spre
ker, veiliger in handen van links dan van
rechts. Links zal dit recht hoog houden.
Ten slotte zegt spr. zyt ge links, stemt
dan links, vryzinnigen wordt wakker, trekt
morgen in dichte drommen naar de Btembus,
behaalt een schitterende overwinning en be
zorgt den tegenstander een verpletterende
nederlaag.
Hierna werd eenigen tyd gepauseerd en
toen volgde het debat, waarvoor zich opge
geven hadden de heeren Burm en Kooiman,
sergL der art.
De heer Burm merkt op, dat er een vieze
lucht uit de coalitieput opstjjgt en ook by
deze verkiezing veel verkeerds is aan het
licht gekomen. Vorder wyst hy op de anti-
those, en zegt, dat er nog een andere anti
these bestaat en wel een tegenstelling tus
schen kapitaal en arbeid. De arbeiders moeten
geen bourgeoisvertegenwoordiger kiezen, maar
een arbeiders-vertegenwoordiger, zooals de
heer Thomassen.
Deze kan hun belangen behartigen. Ver
volgens gaat hy na wat de soc.-dem willen
ten opzichte vun het Algem. Kiesr., Staats
pensionneering, 10-urige arbeidsdag, onge
vallenwet en woningvraagstuk en laakt het
halfslachtige der Unie-Liberalen.
De tweodo debater, de serg. Kooiman,
beweert, dat de heer Biersteker de zaken
in een verkeerd daglicht heeft gesteld. Staal
man heeft zich niet verkocht aan de coalitie
en hy is geen coalitieman, men heeft daar
voor geen enkel bewys. Debater beschuldigt
den heer Biersteker te hebben gelogen,
(rumoer, gefluit), ilet was den beelen avond
Staalman (geroep Zadokj. Geef mjj een schrif
telijke verklaring, maar dat kunt gij niet,
want Staalman heeft zich niet verbonden
met de coalitie en ook niet geteekend. Stem
nooit links, of het moest zyn Thomassen.
Omtrent de Staatspensioneering zegt spreker
voorstander te sijn van premiebetaling, dan
kan men er trotsch op zyn het zelf te heb
ben betaald.
Ook wyBt hy op de verkeerde voorstelling,
die men gegeven heeft van de correspon
dentie met den heer Boon, schryver van
.Politieke Christenen' en over de uitlegging
daarvan om Staalman verdacht te maken en
te lasteren, (geroop) Verder zegt spreker,
dat Staalman 11 jaar op kranige wyzo dit
district vertegenwoordigde en op zyn werk
zaamheid is geen aanmerking te maken.
Stem daarom Stualman. (Geroep nooit, gefluit)
De heer Biorstoker beantwoordt de deba
ters. Hy zegt tegen den heer Burm, dat de
anti-these van kapitaal en arbeid nonsens is.
Er is een klassenstrijd, maar nu noemt hy
het praktisch dien stryd te trachten te tem
peren. Dit wil ieder democraat, die iets voor
het volk voelt en zoo wyst hy op het mini
sterie PiersonBorgesius, dat voorzeker ook
de belangen van do arbeiders heeft gediend.
Het antwoord aan den heer Kooiman gaf
nu en dan aanleiding tot lawaai, omdat de
heer Kooiman telkens interrumpeerde. De
heer Biersteker beschuldigt hem van napra-
tery, van te bazelen en verdedigt de circu
laire ,Wat is de waarheid?" en licht hem
in, hoe men tol die onthulling is gekomen.
Ook de heer Pieters voegt hier een kras
woord by, zoodat de vergadering de over
tuiging kreeg, dat het biljet geen onwaar
heid bevatte. iDe geheele uiteenzetting van
wat er verteld werd zou te uitvoerig voor
een courantenverslag zyn). Nadat nog de
heer Biersteker verschillende punten nader
heeft besproken eindigt hy met een warme
aanbeveling voor Mr. De Meester.
De vergadering werd daarna door den
Voorz. gesloten.
By bet gister te Rotterdam gehouden
examen slaagdo, voor het voorloopig-machi-
nistendiploma, de heor J. Bruin, leerling der
zeevaartschool alhier.
Spoorweg Wognum-Enkhuizen.
Het comité voor den aanleg van den spoor
weg WognumEnkhuizen heeft eene be
grooting gemaakt van de kosten, die geraamd
worden op f 1,100,000.
Vertrek der Koninklijke familie.
'e Gravenhage., 11 Juni. Reeds lang voor
het aangekondigde uur van vertrek der Ko
ninklijke familie hadden heden honderden en
honderden zich ter weerszyde van den weg
dien het Koninklijk gezin naar het Staats
spoorstation zou volgen, geschaard. Vooral
vóór het paleis had reeds vroegtijdig een
dichte menigte post gevat.
Toen H. M. de Koningin en Z. K. H. de
Prins, gevolgd door een verpleegster, die
Prinses Juliana in de armen droeg, op het
bordes verschenen, daverden de hoera's door
de lucht, oen gejuich, dat zich herhaalde
toen het Koninklijk ouderpaar, met de Prinses
en de vorpleegster, gezeten io een gala hof-
rijtuig, tusschen de dichte meoscheuryen
doorreed.
Minzaam knikkend beantwoordde Koningin
Wilhelmina de hartelijke ovatie van het
publiek.
Vooral in de Heulstrmat on in de bochten
van den weg, waar men kon verwachten,
dat het Koninklijk rytuig iets minder snel
zou ryden, hadden dio5te menschenmassa
zich opgesteld. En overal langs den weg,
waair men bet in matigen draf rydend rytuig
met do Koninkiyko fumilio zag naderen,
klonken blijde juichkreten en brachten allen
een eerbiedigen groet.
In de Rijnstraat, waar het station staat,
een opeengepakte menigte van den Bezui-
denhout at tot ver langs het station, dat bjjna
de geheele straat boslaat.
En ook hier een juichen en wuiven en
hoerageroep, dat niet verstomde voor het
rytuig aan den ingang tot de Koninklijke
wachtzaal stilhield.
In die zaal vonden II.M. en de Prins alle
dames on heeren van het reeds vroeger
gemelde gevolg byoen, benevens de gouver
neur der Residentie, goooraal v. Ermei
Scherer en de burgemeester, baron Sweerts.
