KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voer Helder, Texel,
en Anna Paulowna*
No. 3804
Woensdag 28 Juli 1909.
37ste Jaargang.
WAARSCHUWING
Schietoefeningen
tan
Nieuwsberichten.
Bureau: Spoorstraat.
Telefoon 59.
Bureau: Koningutr. 29.
Interc.-Telefoon 50,
ABONNEMENT
't Vliegend Blad p. 3 m. 50 et-, fr. p. post 75 ct., Buiten), f 1.25
.g .Zondagsblad 37' 45 f0.75
I Modeblad 55 „66, 10.90
iMuzik. Bloemlez. 60 „65, f0.90
Voor 't Buitenland bij vooruitbetaling)
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgevers: BERKHOUT Co., te HELDER.
Bureaux: Spoorstraat en Koningstraat.
ADVERTENTIEN
Van 1 tot 4 regels26 cent.
Elke regel meer6
Bewüs-exemplaar2'
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn.
Projectielen, scherven,
buizen, banden, looden
kogels, enz., afkomstig van
ile schietoefeningen der
Artillerie, welke gevonden
worden opde zandplaat Onrust
of op de Texelsche kust, of'
die uit zee worden opgevischt,
zijn 'sRijks eigendom. Hij
die zich deze voorwepen toe
eigent, is derhalve strafbaar
yolgens de wet.
Het oprapen en vervoeren
van geladen, niet gespron
gen projectielen, is levens
gevaarlijk, ook voor de om
geving van hem, die zulks
verricht
De Kolonel, Commandant van liet
4e Regiment Vesting-Artillerie
T. C. DE BORDES.
Wordt hekend gemaakt, dat
in het tijdvak van
22 Juli tot 14 Augustus a.s.
het verkeer vóór langs fort
(Erfprins en het werk Kaap-
fioofd, ten behoeve van bo
vengenoemde oefeningen, op
de meeste dagen van af 8 uur
v.m. een groot gedeelte van
den dag over lange tusschen-
ruimtengestremdzalzijn,reden,
waarom aan het, publiek, dat
^jql) op die dagen naar Huis
duinen begeven wil, in over
weging gegeven wordt, van
den Huisduinerstraatweg ge
bruik te maken.
De Kolonel, Commandant van het
4e Regiment Vesting-Artillerie
f, C. DE BORDES.
Uit net Buitenland.
In ons vorig nummer vermeldden wij don
val van het Fransche Ministerie, Hoewel
sedert reeds een nieuw ministerie is gevormd
(zie hieronder), zoo achten wij het nog actueel
genoog 't een en ander over het afgetreden
ministerie op to nemen.
pa Fransche pers, ten minste een overgroot
dpel daarvan, kan niet nalaten den val van
hul ministerie Clemencean te begolpjden met
meer of minder schorpe hatelijkheden en zelfs
de ministerieels bladen luiden het kabinet
met buitengewone koelte uit en vinden slechts
weinig woorden van waardeering. De „Radical"
zegtHet ministerie is uitgegleden over een
sinaasappelschil. Eenige harde woorden, ge
wisseld tu8schen Clemonceau en Delcassé,
waren voldoende om een einde te maken aan
het leven van een ministeriedat gedurende
ruim drie jaren veel goed werk heeft verricht,
zegt het blad.
De onverbiddelijke logica van Delcassé ten
opzichte van de marine-quaestie, aldus de
Aurorc, vervulde do gemoederen van do
geheele meerderheid met angst en de brutaio
persoonlijke aanvul van Clomenceau op Del-
ciissd kwetste d,e govoelena van do meerder
heid. Zijn aanval was slecht berekend on de
premier groef zyn eigen graf,
Venijnig merkt de «République Francais"
op Clemonceau, die omhoog was geklommen
langs do ruggen van zyn tegenstanders, is
van do hoogte gevallen na een drie-jarige
rugeering, die do geschiedenis zal boeken als
een dor ellendigste, die ons land ooit heeft
beleefd.
Scherp en bittor laat Jaurös inde «Huma-
nitd" zich uit. ,In den tyd van drie minuten",
zegt hij «stapelde deze man, die van zichzelf
geloofde on ook anderen het geloof had inge
lioozond, dat hy de Kamer om zijn vingers
kon winden, zooveel onzin op elkaar, dat het
onmogolyk bleek hem een minuut langer do
regeoring over Frankrijk toe te vertrouwen.
'1 en aanhoorc van de geheele wereld ver
klaarde hy, dut Frankryk, zoo het slechts
sterker ware geweest, eerst aan Engeland
en daarna aan Duitschiand den oorlog zou
hebben verklaard in den tyd van de gebeur
tenissen van Fasjoda en Algeciras. Deze
woorden waren voldoende om een storm te
wekken, die hem uit zyn ambt wegwoei."
Zaterdag is het nieuwe ministerie gevormd,
liet is als volgt samengesteldBinnenlandscho
Zaken en Voorzitterschap van Ministerraad
Briand; Justitie BarthouBuitenlandsche
Zaken Pichon; Oorlog Oeneraal Bron* Marine
Vice-admiraal Boué de Lapereyre, thans
maritiem prefect te Brest; Financiën Cochery
Openbare Werken en Posterijen Millerand
Openbaar Onderwijs DoumergneHandel Jean
Dupuy; Landbouw RuanKoloniën Trouillot
Arbeid Viviani.
Ook heeft het nieuwe Kabinet vier onder
secretarissen van staatbij Financiën René
Renaultbij Oorlog Sarrautby Marine
Chéronvoor Schoone Kunsten Dnjardin
Beanmetz.
Het onder-staatssecretariaat voor post en
telegrafie heeft men opgeheven. Daardoor
heeft men op een handige manier Simyan,
bekend uit do poststaking, kunnen wippen.
Voor het eerst Binds langen tijd is als mi
nister vitn marine weder een vakman opge^
treden, Na al hetgeen onder het bewind van
de burger-ministers bij do marine is gebeurd,
is het alleszins te begrijpen, dat men het nu
weer eens op die manier zal probeeren.
Do oppositie van republikeinen, radicalen
en radicaal-socialisten is, na hun aanvanke
lijk gesputter togen de komst van een socia
list aun het hoold van de regeering, gesmol
ten uls sneeuw voor de zon. Hun fier verzet
heeft zich bepaald tot een boodschap die den
nieuwen premier door een delegatie is over
gebracht.
Per slot van rekening zijn er niet zoovele
oude ministers overgebleven als men aan
vankelijk gedacht had. Slechts vijf hebben
or toe kunnen besluiten onder den nieuwen
kapitein in ?t rogeeringsbootje te blijven zit
ten Pichon, Doumergue, Ruau en Viviani,
die hun pcrtofcuilles behouden, en Darthou.
die van de publieke werjien naar justitie
bevorderd is.
Het ministerie Briand is het 44Bto kabinet
sedert de uitroeping van de Fransche repu
bliek.
Spanje zit in een wespennest. De opstand
in liet Rifgebied, in Afrika, nemen een loop,
die do gemoederen in Spanje ernstig veront
rust. Wel hebben de ambtelijke berichten een
geruststellende strekking, maar men vertrouwt
ze niet. Waarom wordt er in de jongste
ambtelyke opgave gezegd, dat do verliezen
aan manschappen onbekend zyn Waarom
doot do regecring, In weerwil van haar ge?
ruststollonde verzekeringen, zooangstig-zennw-
achtig Ziedaar eenigo van de vele vragen,
die mon zich ste't. In Spanje is deze koloniale
oorlog zeldzaam impopulair. Tegenzin by de
vertrekkende troepen, verzet by de bevolking,
niet 't minst by de familie-leden der reservisten
van wie velen huisvaders z|jn. De muiterij
en do ongeregeldheden by het vertrek der
troepon, waaroyer oen paar korte telegram
men worden doorgelaten, mopten veel ern
stiger zyn geweost dqn men 't ip dje beknopte
telegrammetjes liet voorkomen. Vrouwen
moeten onder don voet geloopen zijn, cr moet
danig govochten zijn en aandoenlyke toonee-
lun schijnen zich afgespoeld te bobben. Het
Spaausche volk wil dezen oorlog niet, te
minder «luar niemand weet waar het op uit
zal loopen. De regeoring maakt bekend, dat
aan generaal Marina 12,000 man verfterkings-
troopon zullen gezonden worden. Dat zou,
met de ter pluptse reeds aanwezige troepen^
30,000 man maken, Maar het verluidt dat
generaal Marina zou geseind hebben dat hij
40,000 man noodig heeft en dat hij anders
de Spaanschc stellingen niet kan handhaven.
Of dit waar is, weten we niet en weet men
in Spanje ook niet bij de geheimzinnigheid
dor regeoring, maar juist die geheimzinnig
heid van ofiicieele kringen verhoogt de ge
drukte stemming welke algemeen in den jande
heerscht. Ér heprscht eeii verbittering tegen
de rogeering, welke als met den dag toeneemt.
Do bladen mogen enkel de ambtelijke be
richten opnemen, er mag volstrekt niet tegen
den oorlog geageerd worden, protest-verga
deringen zijn ten strengste verboden, een
republikeinBch blad (de El Pais) is reeds
geschorst. Zelfs heeft do regeering tot nadere
aankondiging het geheele telefoonverkeer
zoowel voor pers- als voor private doeleinden
opgeheyep.
In een telegrum van 24 Juli pit Madrid
wordt reeds melding gemaakt van 'n gevecht,
waarbij 6 officieren zijn gedood, 13 officier en
zyn gewond ep 2(»0 soldaten zijn gewond.
Het aantal gesneuvelde soldaten werd niet
vermeld.
Nu Bolivia met Peru oÊ Argentina over
hoop ligt, tracht het zoo goed mogelijke
maatjes met Chili, dat Peru niet bepaald
vriendschappolyk gezind is, to worden. De
post vau Boliviaansch gezant te Santiago is
een tyd lang onbezet geweest. President
Montos heeft nu Alberto Gutierrez tot gezant
bij de Chileen8che regeering benoemd.
Duizenden Bolivianen hebhen de regeoring
in oen verzoekschrift aangezocht, de nationale
garde tc hervormen en de onschendbaarheid
des lands to verdedigen. De pers noemt
eischon tot genoegdoening van Argentina
buitensporig on oppert bet denkbeeld, om
die eisclien aan liet oordeel van do Chileensche
en Braziliaaii8cho gezanten in La Paz to
onderwerpen. Zy ontkent Argcntina's recht,
om zich in de zaken van Bolivia te moeien.
Uit La Paz wordt verder gemold, dat
terugroeping van den Argontijnschen gezant
byna gelijktijdig geschied is met die van den
Bolivioanschen gezant. Do laatste heeft last
gekregen, de urchieven van het gezantschap
aan het Araerikaanscho, Chileensche of Bra-
ziliaansche gezantschap in bewaring te geven.
Een later bericht meldt, dut beide regeeringen
builen lusscheukomst van een derde mogend
heid onderhandelingen trachte aan te knoopen,
ten einde zoo doende te komen tot een be-
vrodigende wijziging van de uitspraak van
den president der Argontynsche republiek.
HELDER, 27 Juli.
Kamerverkiezingen.
Vrijdag LI. is in hot kiesdistrict Harlingen
gekozen de lieer Ds. Ankerman (chr.-hist.).
Officieel zyn candidaat gesteld voor de
Kamerverkiezing in het district Schoterland
de heeren Bcrgmeyer (soc.-dem.) en Limhnrg
(vryz. dom.y.
De nieuwe Minister van Oorlog.
Do (Staatcourant" bevat bet koninklijk
besluit van 24 dezer, waarbjj, mot ingang
van 27 dezer:
lo. op zijn verzoek, wegens gezondheids
redenen, een eervol ontslag is verleend aan
den luitenant-generaal F. A. H, Sabron, als
minister van oorlog, mot dankbetuiging voor
de vele en gewichtigo diensten door hem aan
H. M. de Koningin en uan den lapde be
wezen
benoemd is tot minister van oorlog, de
generaal-mujoor W. Cool, inspecteur van hot
militair onderwijs.
Gelyk men weet heeft de generaal Sabron
wegens gezondheidsredenen aan II. M. de
Koningin uit zyn ambt ontslag moeten ver
zoeken. In hem verliest het Kabinet een zeer
;ewaardeorde kracht. De heer Sabron heeft
n de Kamer vertrouwen weten in to boeze
men door zijn kalme vaste beleid. Voor de
door hem ontwikkelde plannen tot logerhcr-
vorming schoen de stemming bij de meerder
heid van de Kamer niet ongunstig Dat hij
te midden van c|o uitwerking Zijner plannen
door ziekte genoodzaakt werd, zyn ambt
vaarwel ie zeggen, is ook voor het Kabinet
een groote tegenslag.
In den generaal-majoor W. Cool heeft het
Kabinet, voor zoover ons bekend is, een zeer
geschikt opvolger van den lieer Sabron ge-,
vonden. De heer Cool, wordt terecht onder
de uitnemende opperofficieren geteld. Rij is
van het wapen der genie afkomstig, en 61
jaay oud.
Generaal Cool wordt geschilderd als een
zeer kundig officier, een man van voel studie
op tactisch en organisatorisch gebied. Hij
beschikt over een goede dosis kalmte en be
zadigdheid, die hem in de Kamer te stade
zal komen. Zyn spréken moet niot tot het
allerbeste behooren. In het leger is |iy om
zijn rechtvaardiglieidazin en humaan karak
ter zeer geacht.
Als politiek man heeft hy zic|i nooit op
dpn voorgrond gesteld. In zijuo jonge jaren
moet hij vrij geavanceerd zyn geweest, doch
naar mate do jaren vorderden is hjj meer
bezadigde politieke denkbeelden toegedaan
geworden. Hy behoort beslist niet tot de
rechterzyde, doch staat zeer na aan de vryc
liberalen, al heeft hij zich, voor zoover wij
weten, niet officieel bij die partij aungoBjoten.'
Handei tusschen Nederland en België I
Nederland voerde in dp eerste 5 maanden
vaq dit jaar in België f 56,500.000 in, terwijl
RelgiÖ in hetzelfde tydpork f 55.000,000 in
Nederland invoerde.
Nederland zond naar België vooral vee,
boter, kaas, koltio, groenten, granon, Ijzer
waren en vischBelgië leverde aun Neder
land in hoofdzaak steenkolen, meststoffen,
granen, meel, erts cn steunen.
Ongeluk.
Gp het etablissement Fyonoord to Rotter
dam vielen twee werklieden Van der Mast
en Paiilus 15 meter hoog van ccn in aan
bouw zynd schip. Do eerste brak beide boenen
Panliis kroeg een schedelbreuk, beiden zijn
naar het Ziekenhuis gebracht, waar Paulus
spoedig overleed. Hij was 17 jaar oud.
Scheepsbrand te Harlingen.
Men meldt uit Harlingen
Zaterdagnacht omstreeks half twee werd
de stad verontrust door geloei van stoomfluiten
on hot luiden der brandklokkon. Het bleek,
dat er brand was uitgebroken in het ruim
van het stoomschip Friesland" van de lijn
HarlingenGoole. Door het omvullen van
een pctroleumlantaarn stond de lading carton
in lichtelaaie on sloegen de vlammen het
ruim nit. Met de scheepspompen en 3 spuiten
werd het blusschingswerk aangevangen.
Zondagmorgen 10 pur was men hierin nog
niot geslaagd het dek werd toen opengehakt
en de ruimen volgepompt, waardoor men hot
vuur weldra meester was. De lading is go-
heel verloren, het schip swaar beschadigd.
Een gevaarlijk strooper.
De landbouwer M. v. d. Stelt, te Nieu-
wendyk (N.-Br.), ontdekte op zyn land iemand
met een geweer, bljjkbaar bezig zynde met
stroopen. Van der Stelt ging er op af en zag,
dat het de arboidcr Joh. V.... was, wien hy
het stroopen reeds herhaaldelijk verboden had.
V., die den landbouwer zag naderen, heeft
toen op v. d. Stelt aangelegd, maar liet, toen
dozo doorstapte cn hem waarschuwend toeriep,
het vuurwapen zakken.
Tot zoo vor liep het nogal tamelijk goed
af, maar toen v. d. S. vlak bij den man was
gekomen, gaf de strooper hom met de kolf
van het gowocr zulk een slag op het hoofd,
dat v. (1. S. bewusteloos on lievig bloedend
in een sloot stortte.
Niemand cr by tegenwoordig zijnde, had
het mot v. d. S. in zoo'n toestand al direct
slecht kunnen afloopen, maar gelukkig was
V. nog zoo barmhartig, don getroffene uit zijn
ongelukkige positie te helpen on kooB daarna
het hazenpad. (,P. N. Crt.")
Door den bliksem getroffen
Kapitein Engelstad van de Zweedsche
marine, die als eerste officier den Pooltocht
van Roald Amundscn zou medemaken, is
Donderdag door den bliksem gedood.
Hij was nl. op een uilund in het fjord van
ChriBtiania bezig met het nemen van proe
ven met vliegers, met het oog op de lucht-
onderzoekingen, die hy van plan was in de
Poolstreken te doen. Tydcns een proef sloeg
de bliksem in den vlieger, die tot een hoogte
van 900 M. was opgestegen en de electri
citeit, zich voortbewegende langs den kope
ren draad, waaraan de vlieger was bevestigd,
doodde den ongelukkigen kapitein.
Nieuwe belastingen in Duitschiand.
De nieuwe belastingen worden gedeeltelijk
op Augustus (koffie en thcebelasting, belas
ting op gloeilichamen, op lucifers, op bier
en schuimende wijnen, emissie- en batonbe
lasting), op 15 Augustus (tabaksbelasting),
op 1 September (sigarottenbelasting) op 1
Üctober (alcoholbelaating en zegelbelasting)
ingevoerd.
De sigaren van 5 pfennige zullen voortaan
6 pf., die van 10 pf. 15 p'ënnige moeten kosten
en zoo verderde lncifers worden van 10 pf.
per pakje op 15 pf. verhoogd het kilo koffie
zal 15 tot 20 pf., het kilo theo 40 pf. duur
der worden oen flesch bittor kost 1.60 in-
plaats van 1.25 M., de .Gilka-GetreidekUmmel"
zal per flesch 50 pf. duurdor moeten worden.
Champagne wordt van 1 5 Mark per glas
duurder aan oogqac en Fransohe champagne
vult niet meer te denken. En hot hier
Hoo het daar mede gaan zal staat nog
niet vast, de brouwers willen zich niet laten
lompen, en denken aan een verhooging van
den bierprys van 7 tot 10 pf. per liter. Dat
zou bij een verbruik van 73 millioon Hecto
liter voor de brouwers een hoogere opbrengst
zyn van 511 ton 730 millioen Marken
daar de verhoogde bierbelasting 100 millioen
Mark moet opbrengen» zouden de brouwers
400 tot 600 miiiioon verdienen. Deze manier
om een belasting vruchtbaar te maken laat
aan genialiteit niets te wenscbo" over. De
consumenten echte? zuilen zich weten te
yerzatten. En hun waarschuwende stem
klinkt reeds zoo luid, dat de brouwers over
wogen of zij aan* een prijsvorhooging van
3 4 Mark por H.L. niet genoeg hebben.
De agrariërs vinden dat d»t weinig te be
duiden heeft, Daaraan zal Duitschiand niet
te gronde gaan, spotten zjj en in hun bladen
geven zjj deze uiteenaatting
.De meerdere nltgaven voor alcohol, spiri
tus, koffie en thee zullen voor niemand meer
bedragen dan 25 pfenning per maand".
Hoo dit wordt uitgerekend, deelen de
conservatieve bladen niet mede, zjj denken
wellicht, dat de consumenten in hunne huis
houdingen <16 nationale producten" zullen
gaan gebruikenkoffie uit gerst of rogge,
thee uit aardappelblqdan of sigaren uit boeren
kool En dau vervolgt do berekening.
,Per gezin zullen de meerdere kosten, bij
hetzelfde verbruik als tot nog toe, gemiddeld
lOl/s mark zijn. Wicn dit te duur is, die
moet dan maar minder gebruiken, of van
mindere qualiteit!"
Dat is kort en boudig. W|o niet agrarisch-
conaorvatief is behoeft niet te leven i Een
belastingstelsel, dat doo? en d°°r onbillijk
is, dat de kleinste consulenten het zwaarst
treft, en (|p groote grondbezitters vrijstelt,
un dat dan nog op zqlk een cynische manier
wordt besproken, moet wel tegenstand onder
vinden by het volk. (fHblad"),
Ter dood veroordeeld.
Londen, 23 Juli. De Indische student Madar
lal Dhingra werd schuldig verklaard aan den
moord op kolonel Sir William Cqrzon Wyllie,
op 1 Juli, en ter (|ftod veroordeeld,
Nadgt het vonnis was uitgesproken, wendde
Dhingra zich tot den rechter en zeidoIk
bon bljj, dat ik de eer heb, voor mjjn vader
land te kunnen sterven."
Vreeselijke ramp.
Telegrafisch is reeds gemeld, dat te Peters-
burg een huis in aanbouw is ingestort en vele
arbeiders onder het pqin zijn bedolven. De
corroBpondent van de Lokal-Anzoiger seint
er do volgende nadere bijzonderheden over:
Een ongeluk by het bouwen van oen huis
zooals Petersburg er in geen tien jaren een
boleefd had, is in de Rusjesja-straat gebeurd.
Do staatsraad ingenieur Saleman, een rijk
huiseigenaar, bouwde daar een huis van zeven
verdiepingen, dat al byna af was. Saleman
was uitsluitend op zijn eigen voordeel bedacht,
Hy heeft al vroeger by het bouwen van huizen
ernstige onaangenaamheden gehad, omdat
daarby door nalatigheid verscheidene werklui
omgekomen waren. Ook ditmaal was het ge
bruikte materiaal bljjkbaar slecht. E>- zat te
veel zand door de cement, de balken waren
vermolmd en het ijzerwerk deugde niet. De
werklui hadden hem en den opzichter Maximof
al gewaarschuwd, dat zich scheuren ver
toonden en de fundeering te zwak was.
Daarop werden de scheuren aan de opper
vlakte dichtgepleisterd, maar vorder gaf mon
den werklui te verstaan, dat zjj er zich niet
mee hadden te bemoeien. Vrijdagochtend tegen
acht uur stortte het heole gebouw plotseling
in. In een minuut tjjds was het geheele huis
in een reusachtigen puinhoop veranderd,
waaronder ten minste 25 werklui als ljjken
lagen. Vele anderen werden gekwetst. Inde
keldorgewelven van het ingestorte huis zitten
twaalf slotenmakers gevangen, wien men
vooreerst geen hulp kan brengen, daar bij
het reddingswerk nog meer metselwerk dreigt
in te storten. Pas wanneer de puinhoop weg
geruimd is, zal de volle omvang van het
ongeluk kunnen blyken. Negen lijken met
afgescheurde hoofden zyn al te voorschjjit
gebracht. Ook andere ljjken zijn vreeseljjk
verminkt.
Luchtvaart.
Een reglement voor het verkeer
in do lucht. De Fransche regueriugscom-
missiu voor de luchtvaart heeft oen reglement
voor het vorkoor in de lucht samengesteld,
waarvan de hoofdbepalingen zijn afgeleid van
hot verkeer op zee. De luchtschopon moeten
na hot invallen dor duisternis aan stuurboord
een rood en aan bakboord een groen licht
voeren. Wil bet eene luchtschip het andere
voorbijvliegen, dan moet hot eon wijden boog
naar links maken. Wanneer twee luchtschepen
elkander ontmoeten, zijn ze verplicht naar
rechts uit te wijken. Indien het oone lucht
schip over het andere vliegt moet het een
afstand van minstens 30 M. in acht worden
genomen.
Geweldig
Men verwacht, dat Mc Kenna, de eerste
Lord der Engelsche Admiraliteit, in het
Lagerhuis bekend zal maken, dat de regeering
besloten heeft, acht in plaats van vier,
Dreadnoughts op stapel te zetten. Den
kelijk zal de arbeiderspartij zich tegen de
nieuwe vlootuitbreiding aankanten.
De nieuwe schepen zullen van het versterkte
Dreadnonght-lype zijn, dat gewapend wordt
met 10 stukken van 13.5 Eng. duim en 10
van 6 Eng. duim en een waterverplaatsing
van 25,000 ton heeft. Het zullen do sterkste
linieschepen zyn, die nog ontworpen zijn en
de kosten worden op ruim 24 millioen gulden
het stuk geraamd, zoodat de acht sohopen te
zamen niet veel minder dan 200 millioen
gulden zullen kosten.
Met de nieuwe schepen mee zal de ver
houding tusschen het aantal voltooide, op
stapel staande of ontworpen DroudnoughtB
van verschillende mogendheden zijnEnge
land 20, Duitschiand 13, Vereenigde Staten
Japan 6, Frankryk G, Italië 4, Ousten-
rjjk 4.
De Kngeiscfie floot op de Tneems.
Aan een artikel van den heer Brosse in
de «Nieuwe Rotterdamscho Courant" over
den Engolschen vlootschouw op de Theems
outleenen wij het volgende fragment:
Hoewel de 6tugge vormen dier Tita
nische gevaarten in hun grijsheid zonder
eenige wisseling van wat blijder kleur veel
meer dreigend zijn, als een bange obsessie,
dan wel verlokkend schilderachtig en aan-
grypend van sierljjke structuur, zooals wij
de marine op onze oude doeken met weelde
van tint en lijnen uitgebeeld zien.
Neen, hoe overweldigend die machtsont
wikkeling ook zijn mag, een schilder
achtig schouwpel, waarin de Oëgeu zich ver
lustigen, is hot nie^.
Doelt mep 'moet het zien in gezelschap van
de mannen van het vak, van zeeofficieren,
zooals ik het voorrecht had er onder onze
landgenootcn tot inlichten bereid te vinden.
Hun geestdriftige bewondering, bun uitroepen
van opgetogenheid, hun vaak waarlijk exta
tische gezichten bij het passeerea van deze
twintigsteceuwsche arme,da brachten iedereen
aan boord onder den indruk van deze his
torische verschijning.
D,e vloot, die opder bevel van admiraal
Sir William May staat, is samengesteld uit
do geduchtate schepen ter wereld. Zjj be
hooren tot de «home-Heet"', de Atlantische
vloot, twee divisies kruisers en een flotille
van torpedobooten. Nog nooit heeft Londen
een dergeljjke machtige vloot gezien op de
Theems. Zij omvat niet minder dan vier en
twintig slagschepen, waaronder vier klasBe
Dreadnoughts, twee type Lord Nelson, acht
King Edward, drie Duucan, zes Formidable,
rf<5n Caponus, bewapend tezamen met 132
stukken van het zwaarste geschut. Dan zyn
er drie kruiser-slagschepen, dertien gepant
serde kruisers, twintig kleinere schepen, vijf
on veertig torpedo-jagers, tien torpedobooten,
35 onderzeebooten, te zamen 150 schepen,
die een afstand van veertig Engelsohe mijlen
beslaan van Westminder tot Southend. Daar
zijn veertigduizend officieren en manschappen
uan boord, eu de kosten om deze armada te
bouwen hebhen rond honderd millioen pond
sterling bedragen.
Zy lagen vanmorgen in dubbele kielwater-
linie opgesteld, omdat het tij uitliep. Dus
met de koppen op. Maar zoodra het kalmer
wordt, zwaaien ze om, en komen in lront-
linie te liggen. De divisies by elkander achter
het vlaggeschip aan. De witte admiraals
vlaggen, met het staande roode kruis geven
door het aantal roode ballen den rang van
de bevelvoerders aan. Mot twee ankers uit
liggen ze dus zoogenaamd vertuid op af
standen van ongeveer twee honderd meter.
Onder het voorbijgaan, vertelden onze zee
officieren my dat alle slagschepou aanstonds
te herkennen zijn aan twee, eu de groote
kruisers aan hun drie vervaarlijke achoor-
steenen. Tusschen de masten hangen de
antennes van de draadlooze telegrafie, doch
veel verwikkelder dan op onze vloot, omdat
ze op verdoren afafand en veelvuldiger plo-
gen te werken. De dradennetteu zyn mol
houten sterren uit elkander gehouden, wat
in de unilormiteit aandoet als een zonderlinge
versiering.
Den volgenden dag bracht hy opnieuw een
bezoek aan de vloot. Op den avond van dien
dag zou dat groot getal oorlogsschepen elec-
trisch worden geïllumineerd. Hy schrjjft
daarover o.a.
Als een onweerlegbare waarheid blyft,
dat Jack do populairste man van Engeland
is, on dat du liefde voor de marine wel
waarlyk blaakt in bet Engelsche volksbe
staan.
De ontstellende uittocht van de Londenaren
naar Southend, waar de machtigste sohepen
in de linies liggen, is er het bewys voor.
In de lange treinen daarheen, die op ver
schillende dagen om de tien minuten ryden,
staan de reizigers opgepakt. Reeds Donder
dagmorgen, toen ik hier aankwam, waren er
niet minder dan een kwart millioen kaartjes
naar Southend uitgegeven. Afgezien van de
enorme stoomers, die er met feestgangers
opgepakt de Theems afgaan om de vloot to
pusseeren. Booten, die tweemaal daags den
toer maken, telkens met tweeduizend k|jk-
lustigen bevracht, zyn er verscheiden En
men betaalt er tot twaalf gulden voor zyn
plaats, het noenmaal inbegrepen. Terwyl al
wat stoomt of zeilt en geen voordeeliger
reizen kan maken, zich voelt in de eindelooze
file over den stroom langs de «Dreadnoughts"
on die andere verbluffende monsters.
Het is de week van de vloot, en heel
Londen viert die nu ook zelfgenoegzaam
mee. Het jagende leven, dat overal naar de
benzine stinkt, en waaruit hier jammer ge
noeg de schoone plastiek en de levende actie
van de Londensche paarden steeds meer ver
dwijnt, het leTen dat zich lieelemaal
vertechniekt en dat je dag en nacht door
van de dryvende motors hoort snorren en
voelt trillen, waardoor het er waarachtig
niet mooier op wordt deze week viert het
den hoogty van het goperfectionneerd mecha
nisme, zooals dat zich openbaart in .Dread
noughts", gepantserde kruisers, torpedo- en
onderzeebooten, die met hun record van
moorddadigheid, van zooveel granaten in de
minuut hot nationale ideaal bevredigen, in
dezen tyd van du vredesbeweging.
Do aanblik van de vloot in hut v&lendo
licht kon my evenmin als 's morgens to voren
een sensutio van schoonheid geven, 't Zijn
plompe gevaarten, toonloos grijs, zwaar van
contourenze hebben iets beklemmend mon
sterachtigs. En alleen do avondvuren, zoo
hier en «laar, gaven er een schyn van toch
nog wat menschelyks, van 'n beetje warmte
tan.
Maar wat wol was van verrassende plas
tiek: de woelende schepenvolte daaromheen
op de donkor kruinende golven. Die andero,
met toeschouwers bemande vloot van gezel
lige zeestoomers, sleepbooten, barkassen;
van lichters met hnn menschenvracht in den
schijn der gokleurde lantaarns; van die kit
tige jagertjes, die dobberende sloepen en
jollen, die jachtjes met hnn toplicht-sterretjes
aan de naaldfijne masten, en de parmantige
zeilschuiten aan 'tlaveeren in dat gekrioel,
zooals daar allemaal de deining doorheen
ging, die montere wiegeling, de verschietende
lichtjes, 't stemmengeroes uit de schemering
op, 't getoeter, geroep en 't gelui van 'nklok
over 't wyde water heen.
Toch moet ge n geen oogeablik verbeel
den, dat dit avondfeest op de zoo enorm
breede Theems ook maar iets van de sprook
jesachtige bekoring, van het onvergetelijk
toovcrbeeld heeft, dat onze prachtige Maas
ter eere van Juliana's geboorte aan Rotter
dam beeft gegeven.
Want aan het schouwspel hier ontbreekt
de initimiteit onzer smallere rivier, het schil
derachtig decor van de stad daaromheen. De
Theems lag daar zoo wyd als de zee voor
open; verloor zich in den horizon. De
schepen, die zich hier bewegen, verliezen
zich meer in de onafzienbare ruimte, die
enkel maar begrensd wordt door de lucht.
Een klarende lucht, met stoeten van donkere
wolken, wuaruchter de zon in een killen,
rossen schyn was ondergegaan.
En toeu spreidde een verre donkerte zich
uit over de Theems; verhulde alles in een
grauwe geheimzinnigheid. Geduldig wachtten
de drommen langs de Pier en onderhiuldeu
elkander met wat zy wisten van de slag-
schopen en do kruisers in den echemer voor
hen uit.
Doch onverwachts nog, want te klokke
negen, cn dus een half uur voor den aan
gegeven tyd, gebeurde daar een wonder als
in oen vorbysteronden droom. Daar gloeide
op eenmaal uit de duisternis op een vloot,
uit etherische sterren gebouwd eon visioen
van doorzichtig goudlichtde lynen van
sohepen uit snoeren van lucide paarlen ge
wonden langs alle contouren lichtende
schepen tegen een diep donker blauwe
avondlucht aan, en tot aan den verren
horizon strekte die wondere armada zich uit.
't Visioen stond er in een enkel moment,
't Was er plots als getooverd uit het niets.
En dat wekte een verstommende sensatie.
Je kon het niet gelooven, wat je toch
voor je oogen had zien gebeuren en waar
je met je paar honderdduizenden uren lang op
had gewacht. Maar zoo'n weidsch feeërieke
verschyning, dat er heel een onmetelyk
verschiet over zee op eenmaal van gloeide,
en dat 't zuiver toch schepen, slagschepen
waren, en gepantserde kruisers, 't was
eerst niet om er als de werkelijheid aan te
gelooven.
Maar dan bleef 't ook, gansch onver
anderlijk, zooals 't van den beginne was.
Geen wisseling van- schijnsel, geen enkele
beweging, geen verschieten, oplaaien en weer
verduisteren. Zonder 'n enkele nuanceering,
zonder speling blééf het daar strak, star
staan gloeien tegen 't veld van den einder.
En nog eens weer zoo in de weerspiegeling
op den stroom. Doch die kaatsende lichtjes,
die deinden en dansten mee op de golven.
Die vloeiden uit en trillerden tot zigzag-
lijnon voort, die kronkelden, krompen cn
rekten en stoeiden met telkens andere fonke
lingen. Het spiegelbeeld, grillig bewogen,
was dan ook veel achooner dan die verstijfde
liebtlynen boven. Vormen, zonder zwierigheid,
zonder decoratieve effecten. De lange water
lijnen, de schoorsteenen, masten, marsen on
ra's, de commandobruggen, cn zelfs de stnkkeo
geschut, waren als 't ware overgetrokken
mot stippelcontouren van electrische lampjes.
En zoodra die schrikkelijke oorlogmachine
de Dreadnought", als admiraalschip, het
sein had gegeven, was op al die veertig
gevaarten de stroom doorgelaten, tot hier
en daar zelfs om de vlaggen heen. In een
schynsel, zoo wonderlyk sterk, dat de Theems
met haar leven van bedrijvige vaartuigen er
in eens door opgeklaard was, zoodat je op
de booten do duizenden koppen, die opgetogen
starende gezichten zag in een wonderlyk
goudkleurig lieht.
Ja, de lucht, die inmiddels schoon was
gedreven, stond er van in den gloed, waar
door do sterren van hun glans verloren, en
't zwakke maantje angstig verbleekto.
Maar de drommen van Engelschen, die
in honderdduizenden stonden als gebiolo
geerd, toen dan eindelyk de wonderver-
schyning weer eveu Hitssnel van den einder
verschoot als zy op was gegloeid, hoorde ik
uan hnn schallende cheers over 't inktzwarte
water, dat zy met hun fantastische licht-
vloot, uit enkel behoorlijke sterren gebouwd,
misschien nog blijder waren ingenomen dan
met die schrikwekkend monsters van ge
pantserd staal.
Hoe dit zy, ze waren in een gelukkige
stemming gebracht, die zelfs de proef kon
weerstaan van 't uren lang wachten om in
de reeksen van extra treinen naar Londen
terug te worden gebracht.
Nog laat in den nacht zongen ze samen
hun aardige matrozenliedjes, want Jack, die
als een prins uit een tooversprook, vanavond
uit zee was opgekomen met de machtige
Engelsche vloot in enkel Ijjnen van licht,
om hot Londensche volk blij te maken,
Jack werd in alle toonaarden gevleid en
geëerd
