KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexel, Wieringen en Anna Paulowna»
Belangrijk bericht.
No. 3838.
Woensdag 24 November 1909.
37ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3jm. 50 ct. fr. p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad 37j 45 f 0.75
miën J Modeblad »»»55»»»»65» f0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent.
Elke regel meer6
Be wijs-exemplaar2J
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgevers i BERKHOUT Co., te Helder.
Bureaux: Spoorstraat en Koningstraat.
Interc.-Telefoon 50.
De zeer fraaie illustratie, welke als
Geillustreerdf Zondagsblad
by ons is verkrijgbaar gesteld, heeft
reeds eene belangrijke uitbrei
ding ondergaan.
Elk nummer bestaat uit twaalf pagina's,
waardoor groote ruimte wordt geboden
tot de opname van boeiende romanlectuur.
Deze belangrijke vermeerdering van
den inhoud geschiedt zonder ver
hooging van den abonnementsprijs.
Wij sporen alle lezers van onze Cou
rant aan om op dit Geïllustreerd Zon
dagsblad, hetwelk zoo zeer uitmunt door
actualiteit, fraaiheid van uitvoering en
keur van boeiende lectuur, in te teekenen.
Het is een der meest goodkoope
illustraties hier te lande en kost
per 3 maanden 37'/» ct. franco per post
45 ct.
Op aanvrage zenden wy gratis een
Ex. van het Geïllustreerd Zondagsblad
ter kennismaking.
Zie inteekenbiljet op de 4de bladzijde.
No. 1 van den nieuwen Jaargang ver
schijnt 10 December a.s.
nog de macht in handen heeft.
President Zelaya ia daarbij echter ook zoo
onvoorzichtig geweest, een paar Amerikaan-
ache burgers te doen ombrengen, die zich
schuldig zouden hebben gemaakt aan een
poging om cenige troepenschepen der regec-
ring met dynamiet te vernielen. Dat hoeft
goweldige verontwaardiging gewekt in de
Unie ook in regeeringskriugen, en het ge
volg is al geweest, dat eenige Amerikaansche
oorlogsschepen naar Nicaragua zjjn afgezon
den, dat een vertoog is gericht tot den ge
zant in Nicaragua, waarbij volledige inlich
tingen omtrent de terechtstelling der beide
Amerikanen werden geëischt en eindelijk,
dat de Amerikaansche regeering besloot de
opstandelingen in Nicaragua als oorlogvoe
rende party te erkennen.
Dit laatste is voor president Zelaya zeker
wel het meest ernstige besluit, omdat dit
zjjn strijd tegen de revolntionnaircn bemoei
lijkt. De Amerikaansche regeering heeft reeds
geweigerd een van New-OrleaDS met wapens
voor de regeering van Nicaragua geladen
vaartuig bescherming tegen de opstandelingen
to verleenen.
Uit het Buitenland.
Uit Londen komt bericht dat er geen ver
dere wyziging gekomen is in den toestand,
ontstaan door de dreigende verwerping van
de begrooting. Ofschoon het Lagerhuis op
23 November bijeenkomt, verwacht men toch
□iet, dat er nota zal worden genomen van
de houding der Peers, voordat de motie van
Lansdowne feitelijk aangenomen ia. Men ver
wacht, dat er op den avond, dat de begroo
ting verworpen wordt, een groote volksbe-
looging zal worden gehouden in de nabijheid
van de parlementsgebouwen en ook loopt
het gerucht, dat er een meeting van de libe
rale party za' worden gehouden, waar over
den toestand beraadslaagd zal worden. Er
is niets definitiefs bekend omtrent de finan-
ciëele gevolgen van de handelwijze der Lords
of welke stappen de regeering zal doen in
verband met den toestand.
In een zitting van het Oostenrijksche
Heerenhuis zette de minister-president Von
Bienerth de moeilijkheden van den binnen-
landschen staatkundigen toestand uiteen en
verklaarde, dat het kabinet bereid is af te
treden, wanneer daardoor de ordo kan worden
hersteld. Hij achtte een parlementair kabinet
Blechts dan mogelijk, wanneer de samen
werking der partyen, die in het ministerie
vertegenwoordigd zijn, gewaarborgd wordt.
De minister kwam op tegen het verwijt,
dut het kabinet een anti-Slavische en anti-
parlementaire staatkunde zou volgen. Het
kabinet gaat voort met zijn pogingen, om te
bevorderen, dat de werkzaamheden van het
parlement weder geregeld voortgang kunnen
hebben.
De minister wees verder op de noodza
kelijkheid voor de parlementaire partyen de
obstructie staken en te trachten tot over
eenstemming te geraken.
By Keizerlijk besluit is de Finsche Land
dag ontbonden. De nieuwe verkiezingen zul
len op 11 Februari a. s. plaats hebben en
de eerste vergadering van den nieuwen Land
dag is bepaald op 1 Maart.
In de zitting van Vrijdag heeft de Belgi
sche Kamer omtrent de legerkwestie een af
doende stemming uitgebracht. By 100 stem
men tegen 5& cn 3 onthoudingen word de
dienstplicht op 15 maanden bepaald, de gees
telijke immuniteiten gevrijwaard, de loting
en de plaatsvervanging afgeschaft.
Deze zaak spookte sinds meer dan vijf-
en-twintig jaar als een nachtmerrie over het
land en, indien zjj niet in vollen democrati-
schen zin werd opgelost, mag toch gezegd
worden, dat, dank zjj een vaderlandsche
coalitie der partyen, hare oplossing de poli
tieke lucht verzuiverd en een voorloopige
vrede heeft herbracht.
De nieuwe wet werd ten spijt van bedrei
gingen en obstructie, door de geheele linker
zijde en een twintigtal katholieken gestemd.
Voor één jaar worden vrjjgcsteld o. a. zy
die zich voorbereiden voor het lager en mid
delbaar onderwijs, torwjjl (op voorstel van
den heer Woeste; den leerlingen, die in het
bezit zyn van een diploma, na uitreiking
hiervan, twee jaren vrijstelling van dienst
wordt toegestaan om als onderwijzer plaat
sing te zoeken bjj een openbare of vrjje
school.
Verder zyn nog vrijgesteld degenen, die
in onafgebroken kolonialen staatsdienst zyn
en zy, die bewijzen dat hun arbeid bijdraagt
tot het onderhond: lo. van hunne echtge-
noote, met of zonder kind; 2o. van vader of
moeder, of wel beiden; 8o. van hun groot
ouders of van één dezer; 4o. van broers
of zusters.
President Zelaya van Nicaragua schijnt
zich tot taak te hebben gesteld aan zyn land
de oppermacht in Centraal-Amerika te ver
zekeren. Sedert hjj aan het bewind is heeft
hij al zoowat met alle Midden-Amerikaansche
staten overhoop gelegen. Thans is in zyn
land een revolutie uitgebroken, en deze revo
lutie kwam den Amerikanen wel te pas, zoo
dat er zelfs booze tongen zijn die beweren,
dat de Amerikanen aan het uitbreken van
deze revolutie niet geheel onschuldig zonden
zyn.
Hoe dit zy, vast staat wel, dat Amerika',
sympathie aan de zjjdo der opstandelingen
was en de Amerikaansche bladen lieten dan
ook niet na, de meest gnnstige berichten
over de voortgang dor revolutionnaire be
weging de wereld in te zenden. De berichten
nu bljjken achteraf niet geheel juist te zyn
geweest, want het blijkt thans meer en meer,
dat Zelaya er vrijwel in geslaagd is, zyn
tegenstandera terug te drjjven.
Blijkens de jongste telegrammen toont
Zelaya zich een wreed overwinnaar; bjj
honderden laat hjj zjjn tegenstandera of ver
meende tegenstanders doodschieten. Dat hjj
dit kan doen bewjjst wel, dat hjj voorloopig
Nieuwsberichten
HELDER, 23 November.
- De Onderofficiers-Vereeniging „Vader
land en Oranje" hield Zaterdagavond 1.1. in
Casino" een feestvierende vergadering.
De President, do serg-maj. Dronkers, opende
de bijeenkomst met een welkomstwoord gericht
tot de aanwezige officieren met hnnne dames,
tot de bestuurders van zustervereenigingen en
leden met hunne families.
Daarna werd overgegaan tot de opvoering
van het bljjspel ,De Jonggezellenbond dat
om zjjn vormakeljjken inhoud en het losse
spel der dilettanten met genoegen aangehoord
werd. Het verschafte den invité's en leden
veel genoegen, die dan ook telkens door luid
applaus hun tevredenheid te kennen gaven
en daardoor lieten bljjken, dat zjj zich kostelijk
amuseerden.
Een geanimeerd bal was het slot dezer goed
geslaagde uitvoering.
Vertrek Hr. Ms. „Holland".
Ich weiss nicht was soll es bedeuten, dasz
ich so traurig bin" klonk heel pianissimo,
doch zuiver, duidelijk uit 'n half geopend rond
patrijs-poortje aan bakboordszjjde en voor
datzelfde gat kwam gelijktijdig te voorschijn
het mager-bleeke, vettig-zwarte-gezicht vun
'n stoker ijs-kofte' zooals zjjn collega,
in blauwen broek en gestreept boezeroentje,
aan den wal opmerkte.
Dan de groezelige kop er heclemaal uit en
terwjjl-ie nu en dan witjes op 't water spuwt
„Zeg, Joppie, ouwe pikbroek zie 'k er
niet erg aangedaan uit?... Niet?!... Noue,
tegen jou gezegd en, natuurlijk gezwegen, ik
sta hier al 'n groot kwartiertjo te koekeloe
ren" Op fluistertoon: .Hei-je d'r niet*
gezien?"... Weer luid: .Sakkerju, ze zou
mo hier nog eventjes goeienjdag komme zegge,
snapje" Dringend, met echt ondeugende
knipoogjes: .Job" kijk jjj d'r is voor me tus-
schen de mensche Vertel dan gerust, dat
ik hier met smart"
De mondharmonica zeurt leuk-jolig: .Scheel
is m'n zustor, mottig is m'n broer I"
En de speler grjjnst erg gemoedelijk onder
het blazen met bolle wangenschjjnt hoopvol,
dat Joppie gelukkig zal visschen in de drukte...
Van twee kanton stoette nog gedurig de
wandelaarsvolte, dnbbele aanetuwing van
velen, om de bonte, dichte massa menschen,
reeds aanwezig op den steiger op den schuinen
grintweg en op de breede straat, al maar aan
to vullen. En al die belanghebbenden en be
langstellenden tuurden strak op het stalen
figuur van den helderen, witten kruiser, welks
scherp afstekende geelkleurige schoorsteenon
opeens de eerste rookwolken vrjjlieten stijf
recht omhoog, het luchtraim eventjes donkerend.
Binnenboord 'n rumoer van stemmen. Van
over de verschansing Bpatten stukjes gesprek
naar den wal. Weer terug, langs je heen,
sloven do geluiden op boven de hoofden, stot
terend en harrewarrend uit allerlei mondeu.
In eens uit dan met stomme stilte na, als
commando's en kwartiermeester-fluitjes zich
overstemmend doen gelden, als wat kettingen
dof rinkelen, de slappe loopplank lawaaiend
aanrolt en de laatste stalen trossen laog-
zuam uitzetten, zich dreigend, gevaarlijk
spannen.Toeschouwers drukken zich schijn
baar tegen elkaar aan; geven meer acht;
zien den ernst van 't gaan; weten, gevoelen
hoe vaders en jonge mannen, moeders en
kinderen, geliefden, vrienden en kennissen
onherroepelijk moeten scheiden
Bloedroode vlag gaat in top. De sirene
schort zwaar bassend en de stoomfluit herhaalt
oogenblikkelyk in hooger tonen een gillend
geluid, dat scherp doordringt, verweggalmt
en onwillekeurig doet huiveren.
Langzaam dryft het gevaarte af. De schroe
ven wentelen zwaar, krachtig; boren gewel
dig in het water, dat woelt en schuimt en
spat. Eindelijk zwaait de boeg naar het midden
der haven en eenmaal in den vaargeul, schiet
de kolossus als een meeuw voorwaarts, langs
andere bodems links, onder wederzijdsche
hoera's, die met tusschenpoozen daveren.
Ook in het publiek is beweging gekomen.
Alles beont haastig naar het Hoofd, waar de
blauwe" al 'n poosje wappert en waar 'n
zwarte menigte krioelt en steeds aangroeit...
Uit die omgeving zwelt dan plots de maje-
slieuse inzet van het Volkslied, aan het einde
schier dadelyk gevolgd door 'n pittige toegift,
iorech-opwekkende marsch, in welker tempo
het schip als 't ware uitvaart.
Hoofddeksels zwaaien. Zakdoeken wuiven.
Hier en daar doen een paraplue, een wandel
stok dapper mee. Breed .hoera" geroep
gaat door do rijen, aan boord en aan den wal.
En fier gljjdt de „Holland" voorbij, bevallig
zwenkend naar de roede. Daar flikkeren woldra
do goud-gele-vlammen en uit den kruitdamp
rollen zwaar-dreunende schoten, links en rechts,
oneindig wjjd nagalmend een saluut aan de
vaderlandsche kust.
By Kon. besl. van 18 dezer is de ge
wezen leeraar in de Engelsche taal en hare
letterkunde bij de afdeeliug hoogere burger
school van het gymnasium Willem IH, te
Batavia, laatstelijk met verlof in Europa,
8. F. Kleiubentink, op zyn verzoek, wegens
physieke ongeschiktheid, eervol nit 'slands
dienst ontslagen met toekenning van pensioen.
Nieuwe reizigerstarieven der spoorwegen.
Nadat op verzoek van de regeering de
Nederlandsche spoorweg maatschappijen eeni
ge wijzigingen hadden gebracht in de door
haar ontworpen nieuwe reizigerstarieven, heeft
de minister van waterstaat aan deze thans
zjjne goedkeuring gehecht.
De dag van invoering staat nog niet rast.
Ridderorden.
Uit Den Haag wordt aan de Tel. gemeld,
dat by de behandeling van Hoofdstuk II der
Staatsbegrooting de heer Duys, namens de
sociaal-democratische Kamerfractie, een voor
stel zal verdedigen, om den post voor aankoop
van nieuwe ridder-orden (f8000) te schrappen.
Stuurlieden examens.
's-Gravenhage, 19 Nov. Geslaagd voor
groote stoomvaart 'eerste stuurman de heeren
A. H. Swaagstra en W. Visser, tweede stuur
man J. H. Nadort, W. E. de Koff, P. Koster
derde stuurman J. A. Piepers.
Een zonderling testament.
Men schrjjft uit Haarlem
In 1804 overleed te Haarlem een vreemd
personage. Het was de horlogemaker Johan-
nes Colombie, die in de Kleine Houtstraat
zyn woning had.
In de geschriften van die dagen wordt hij
voorgesteld als een zonderling, en dat hij
een zonderling was, bljjkt wel het best uit
zijn testament, waarin hy al z(jn hebben en
honden, bestaande uit eenige onroerende goe
deren en ongeveer 116,000 aan contanten,
vermaakte aan het Ned. Gereformeerd Dia
coniehuis, het Luthersche weeshuis en het
Roomsche Godshuis geuaamd St. Jacob, te
zamen voor geljjke deelen, op voorwaarde,
dat de regenten van die stichtingen die nala
tenschap zouden admioistreeren en gedurende
200 jaar kapitaal en rente onaangeroerd zou
den laten, om de som, die daardoor zou zijn
ontstaan, in hot jaar 2004 te gebruiken tot
het oprichten van fabrieken en trafieken,
voornamenlyk van goederen, die zoo uit Enge
land als uit audere landen hier worden in
gevoerd. (Colombie was vooral een groot
hater der Engelschen.)
De fabrieken zouden moeten produceeren
zjjden en wollen stoffen, grove en fijne lakens,
caisayes, grove en fijne kanten, borduurwerk,
zoo ook ijzerkramerjjen, spijkers, sloten en
knieren, en ook zon moeten worden opgericht,
zoo het doenlyk was, jeen kousenfabriek,
waaraan zou moeten worden verbonden een
schapenfokkerij, om zooveel wol te winnen
als maar eenigszins mogelijk zon zyn.
Verder zou uit het te stichten fonds moe
ten worden gebouwd een fabriek van Engel-
sche horloges, pendules, enz., waartoe alle
benoodigdheden, zoo van veeren, glazen als
sleutels door deskundigen moesten worden
aangekocht, cn de gefabriceerde goederen
zouden niet duurder mogen worden verkocht
dan 5 pet. minder dan die uit andere landen
hier worden ingevoerd.
Mocht op dien verkoop schade worden ge
leden, dan zou die moeten worden verhaald
uit hot iu 2004 aanzienlijke fonds of uit de
intcreBt daarvan.
In het testament, dat thans bewaard wordt
in een brandkast ingemetseld in het mnur-
werk van do regentonkamer van het Diaco
niehuis der Ned. Hervormde Gemeente in de
St. Jun88traat te Haarlem, staat onder meor,
dat Colombie met zijn stichting van fabrieken
trafieken bet doel heeft te beproeven, of
in 2004 er geen mogcljjkheid zal bestaan,
een einde te maken aan onbeschaamde bede
larij 60 °f l'et "iot mogelyk zal wezen, armen
en noodlijdenden in hun nooddruft te ver
zorgen, waarom hy dan ook den erfgenamen
aanraadt, uit de gelden van zijn fonds in het
jaar 2004 bedelaars en tot nooddruft verval
lenen, die nog maar eenigszins kunnen wer
ken, aan den arbeid te zetten en vooral jonge
kiuderen aan den kost te helpen.
Het testament, waarin verder werd gesti
puleerd, dat ah de vereenigingeri hierboven
genoemd het niet met al de erin gestelde
voorwaarden zouden wenschen te auuvaardcn,
het nagelaten kapitaal dan zonder eenige
reserve zou vervallen aan de algemccue
armen van Haarlem en aan de Roomsche
Gemeente te Heemstede, ieder voor oen deel,
is door de regenten van de Godshuizen der
Diaconie, der Luthersche en van het St.
Jacobsgesticht in 1804 aanvaard. Gedurende
ongeveer 40 jaar werd aan de dienstboden
van den overledene het vruchtgebruik gela
ten, de nalatenschap wordt beheerd door zes
personen, van wie er twee uit elk van de
besturen der vereenigingon.
Wat er in 2004 zal gebeuren, als uitvoe
ring zal moeten worden gegeven aan den
wil van den erflater, zal aan onze nazaten
wel blijken. Er zullen nog wel eenige mooi
lijkheden kunnen rjjzen, daar toch de hoor
Colombie ook het loon, dat in de fabrieken
en trafieken zal mogen worden verdiend,
duidelijk heeft gestipuleerd. Die loonen ver
schillen heel wat met het loon, dat de arbei
ders van thans eischt.
Intusschen, het kapitaaltje is thans al heel
aardig aangedikt.
Een gevaarlijk zonderling.
Men meldt uit Leiden
Zaterdag in den vooravond waudelden
drietal dames langs de Breestraat, toen een
harer, de 19-jarige dochter van prof. Car
pentier Alting, plotseling werd aangegrepen
en eenige sneden kris en kras op den rug
werden aangebracht. De kleeren werden tot
aan het ljjf toe door gesneden, doch wonden
werden haar niet toegebracht. De dader
koos blykbaar spoedig het hazenpad, althans
toen de dames van den eersten schrik be
komen waren en naar hem zochten, zagen
ze niemand.
Inbrekers.
De heer J. Landheer Bzn. hoeft zyn
horlogewinkel aan de Niouwehaven no. 139b
te Rotterdam on woont boven dien winkeL
Tusschen zijn huis en perceel no. 137 op
de Nieuwcnhaven, waarin o. m. het kantoor
van de graanfactorafirma der Gebrs. Ver
metten is gevestigd, loopt een gang, aan de
straatzydo met een deur gesloten. In die
gang komt de zijdeur nit van een vertrek,
achter den horlogewinkel van den heer
Landheer gelegen en deel uitmakende van
diens huis.
Het was omstreeks kwartier voor tweeën
Zaterdagnacht, toen de heer Landheer en
zyn vrouw wakker werden door een gerucht,
dat zij hoorden in het benedenhuis. De heer
Landheer, aan inbrekers denkende, stond op,
begaf zich stil naar beneden en zag licht
schynen onder de hiorvoren bedoelde, in de
gang uitkomende zydeur. Na kort beraad
spoedde hy zich naar zijn telefoon en ver
zocht lungs dezen weg onmiddellijke hulp
aan het politiebureau in de Lange Toren
straat en in den politiepost aan het Oude-
hoofdplein.
Intnsschen werkten de inbrekers bedaard
door, allerminst denkende, dat van twee
zijden politiemannen in aantocht waren. En
kele oogenblikken later waren reeds drie
agenten ter plaatse. Een hunner, oen agent
klasse, een jonge, stoere, pootige man,
pardoes de gang, waarvan de deur aan
stond, binnen, greep dadelyk een van de
inbrekers bij de keel en hield hem, hoewel
het een sterke kerel was, in zyn macht.
Twee andere agenten kregen den tweeden
inbreker, die vluchtte, by den ingang van
de gang te pakkon. Een worsteling ontstond,
do inbreker wist zich los te rukken, loste
fluks nog een paar revolverschoten op de
agenten en koos het hazenpad. Hem achter
na, de Nieuwehaven op, gingen de agenten,
wier aantal middelerwijl vermeerderd was.
Op het vallen der revolverschoten, waar
door niemand geraakt werd, kwam de waker
van den Gec. Part. Nachtveiligheidsdienst
C. M. Vis, woponde in de Rubensstraat, aan-
loopcn. Hij trachtte den vluchteling te grijpen,
maar nauwelijks had hjj diens jas te pakken,
of hij zag iets glinsteren. De waker Vis
had nog juist den tijd om te bukken. Een
revolverkogel vloog langs zjjn ooren en hij
liet dadelyk los. Voort holde de inbreker
de Nieuwehaven af, de Oost-Molenstraat en
do Valkensteeg door in de richting van de
Goudsche Wagenstraat, in welke laatste
straat zijn vervolgers hem uit het oog ver
loren. Hjj [is onbekend geblevenop zijn
vlucht heeft hjj een paar breekijzers weg
geworpen.
De door den agent van politie 4e klasse
bij de keel gegrepen en [vastgehouden in
breker werd inmiddels mot de hulp van
andere agenten naar het politiebureau in de
Lange Torenstraat gebracht. Daar bleek hij
te zijn de recidivist L. F. Seen 43-jarige
man, te Vlaardingen woonachtig en welbe
kend bij justitie en politie. In Februari van
dit jaar werd hij uit de gevangenis ontslagen,
waar hjj tien jaren doorbracht wegens een
inbraak in oen onbewoond huis op de Plantage-
weg, by welke gelegenheid de daders over
vallen werden en ook op de politie schoten.
Noordzeekanaal.
De Staatscommissie inzake het instellen
van ten onderzoek omtrent de wenschelijk-
heid van het nemen van maatregelen om op
den duur een gcregelden toegang tot Neder
land door het Noordzeekanaal to verzekeren,
mede rekening houdend met de in de toe
komst te verwachten grootere schepen, is
Dinsdagmiddag door den Minister van Water
staat, mr. Regout, in de Trèveszaal to 's Hage
geïnstalleerd met een rede, waarin Z.Exc.
o. a. het volgende zcide
Nederland bezit in Amsterdam en Rot
terdam twee dergelijke middelpunten. Onge
twijfeld ligt het op den weg der Regcering
zorg te dragen, dat deze beide havens met
do zee verbonden bljjven door waterwegen,
welko aan de hoogste eischen voldoen, te
meer waar, geljjk u bekend is, de Staten-
Generaal nimmer hebben geaarzeld hiertoe
krachtig mede te werken.
Zoo is, toen te Amsterdam werd geklaagd
over onvoldoende afmetingen van het Noord
zeekanaal en zjjn kunstwerken, bjj de wet
van 24 Juli 1899 tot eeu reeks van uitbrei
dingswerken besloten, waardoor het Noordzee
kanaal is gebracht in een toestand, welke
voor vele jaren aan de behoeften van de
hedendaagsche groote zeescheepvaart zou
voldoeu. Dientengevolge is Amsterdam dan
dok steeds bereikbaar voor zeeschepen van
220 M. lengte, 24 M. breedte en ongeveer
92 d.M. diepgang, door een ruim, des nachts
verlicht kanaal, waarover slechts twee bc-
weegbaro bruggen met 55 M. doorvaartwjjdtc
liggen.
In de allerlaatste jaren zijn echter op 't
gebied van het Oceaanverkeer veranderingen
waar te nemen en is bjj de Regeering de
vraag gerezen of en zoo ja in hoeverre
voor de verbinding van Amsterdam met
de zee met die veranderingen reeds nü of
eerlang rekening zal moeten worden gehou
den. Sedert 1907 zjjn Oceaanstoomera in dc
vaart gebracht, welke door hnn lengte van
210 M. en hnn breedte van 26.80 M. Am
sterdam niet meer kunnen bereiken.
Het is dus van het grootste belang te
onderzoeken, of het noodig zal zjjn, en zoo
ja door welke middelen, de haven van Am
sterdam in staat te stellen, om, óók door
deze toegankelijk te mukon voor de grootste
bestaande of ontworpen zeeschepen, haar
gerecht aandeel to bljjven behouden in hot
verkeer met den Indischen en den Grooten
Oceaan, onder de zoo geheel veranderende
omstandigheden, welke ik daareven heb aan
gestipt, terwijl nog grootere vaartuigen in
aanbouw of ontworpen zijn."
Dr. J. Krans, voorzitter dor Staatscommissie
beantwoordde 's Ministers toespraak na
de installatie met het volgende:
Opvolgende regeeringen hebben steeds
haar goede zorgen aan onze beide groote
haventoegangen gewijd, daartoe vaak opge
wekt door de direct belanghebbenden, die
zich wel tijdig bewust bleken te zjjn, dat
anders do concurrentie met naburige havens
in Noord-Westelyk Europa niet was vol te
houden.
Daardoor hebben wij gelegenheid gehad
in onze eigen havens deu steeds wassenden
toevloed van groote en diepgaande schepen
op verrassende wjjze waar te nemen. Naar
mate de toegangen werden verruimd, zjjn
grootere schepen zich komen melden.
Een zeer sprekend voorbeeld daarvan is
wel de Kotterdamsche Waterweg. Ook uu
weer heeft deze nauwoljjks de meerdere
diepte gekregeD, die bij aanbieding van het
nog kort geleden tot wet verheven ontwerp
tot verbetering van dien havenloegang
in uitzicht gesteld, of de schepen zyn daar
van onmiddellijk een gretig gebruik gaan
maken, door dieper geladen, uit te stoomen
of biunen te varen. Komende van New-York
met 9 M. diepgang, is reeds de „Nieuw-
Amsterdam" van de Holland-Amerika-Lijn
met oogebroken lading doorgevaren tot in
dc dokkeu van Rotterdam.
Voor Amsterdam geldt hetzelfde.
Doordrongen als wy zijn van het groote
economische belang, dat voor ons gansche
land met deze aangelegenheid gemoeid is,
hebben wjj die verceronde taak gaarne aan
vaard, en ik meen ook namens mjjne mede
leden te mogen verzekeren, dat wij ons zul
len beijveren, haar naar beste krachten te
vervullen.
De kasdiefstal te Kota-Radja.
Men seint uit Batavia aan de N. C.:
Van Daulen, beklaagd van den kasdiefstal
tc Kota-Radja, is tot vjjf jaar gevangenisstraf
-erourdeeld.
Sneeuw en storm.
Do Kölnische Zeitung meldt, dat do tele
fonische verbinding tusschen Keulen en Ber-
Ijjn Zaterdag volkomen gestoord was. Ook
de telegraaf werkte niet meer. Verder waren
er aanmerkelijke storingen op de Ijjnen naar
Essen, Hannover en Frankfort a.d. Mnin,
die ten deele door storm, ten decle door
sneeuwbanken veroorzaakt waren. Sedert
meer dan tien jaren waren zulke ernstige
storingen niet voorgekomen. En dat in
November 1
Te Hannover was men Zaterdag ook van
alle telefonische en telegrafische gemeenschap
met Berlyn verstoken. Tusschen Berljjn en
Oebisvelde lagen telegraafpalen over den
spoorweg. Do treinen ondervonden groote
vertraging. Uit alle deelen van de provincie,
ooral uit den Harz, kwamen voortdurend
berichten over hevige sneeuwstormen en boos
r. Op sommige plaatsen lag de sneouw
al een meter hoog. Op andere plaatsen was
men bang voor overstroomingen.
Uit Kiel wordt dd. Woensdag gemold De
laatste orkaan heeft ontzettende verwoestingen
aangericht. De schippers herinneren zich
niet, ooit zulk een noodweer beleefd te heb
ben. De kusten van de eilanden in dc wes-
tcljjke Oostzee cn in het Kattegat zjjn met
wrakken on drijfhout bedekt. De storm hield
zoo geweldig huis. dat bij Skillingnas een
kotter opgenomen en zoover op het Btrand
geslingerd cn dermate met zeewier overdekt
werd, dat men het schip pas na 48 uur ge
waar werd. Tal van menschen zyn verdron
kun. Een aantal uitgeputte schipbreukelingen
verkeeren i.og in levensgevaar.
DE WEEK.
19 November.
Al het andere, verdere, van do parlemen
taire week 1419 November 1909 zinkt
eigenlijk in het niet tegenover de groote
gebeurtenis van Donderdag, des middags te
8.40 ure, toen tegen de verwachting der
moesten, daar plots dr. Kuypcr, in levenden
ljjve, ïd eigen persoon, verscheen om zich
to verantwoorden in het .Lchraan-schandanl'
zooals 't gaandeweg genoemd wordt. De heer
Troelatra was, van c.c. twaalf uur tot half-
vier aan liet woord geweest. De echte cam
pagne 1909, de heuscheljjke, bange
strijd, was begonnen dien ochtend ongeveer
halfelf. Wat daaraan voorafging, was toch
ligenlijk „je ware" niet. Zeker, de minister
Malefijt was, bij de eerste officiëcle ontmoe
ting tusschen Z Exc. en het Parlement mee
gevallen. Maar bjj de artikelen, waar
„technische kennis" moet bljjken, was 't toch
wel bedenkelijk afgetakeld, afgebrokkeld
Waarover straks meer...
De groote campagne was begonnen. Tri
bunes propvol. Extra-maatregelen genomen.
Geruchten over mogelijkheid van „herrie."
Allo aanducht gespitst op Lehman-West-
meijer
's Middags half vier ure.
De heer Troelstra heeft om en bjj do vier
uren bjj het spreekgestoelte gestaan. Hy
was, voor zjjn doen, matig, kalm, bezadigd,
met do jjzig-onmeedogendc wreedheid waar
van hij het geheim bezit. Hjj had zich ver
lustigd in de verliezen, door do Linksche
partijen bij do Juni-stembus van 1909 geleden.
De vrij-liberalen wilden immers „vluchtha-
ven" voor alle conservatieve elementen vor-
i. Arme kerels! Hun moeite was vruch
teloos.
De mannekens van de Liberale Unie had
den .gepaid" met prachtige beloften. Een
goedkoop leger, wat al niet. Maar de
kiezers kregen 't in-den-kijker, dat hun knol
len voor citroenen werden verkocht. En de
vryzinnig-democraten Och armen Zy
kunnen 't op het stuk der Staatepensioneering
immers onderling niet eens worden! Waar
moet dat dan heen, vraag ik u in trouwe
De hoer Troelstra ziet dut alles met zijn
strakke, bleeke gelaat van de scherpe, vinnig
hartstochtelijke lynen. In zijn oogen is expres
van nerveus vermoeid-zijn, zich ook
afspiegelend, dit, in het bleeke, matte vafl
zjjn kleur. Maar van staal is z'n energie..
Slechts wjj, soci's, constateert hjj,
waren, in Jani, behalve Rechts dan, aan de
winnende hand. In-totaal was or, onder de
kiezers een acerès van 12l/s pCt. Wjj gin
gen met 25 pCt. vooruit... Wie kan 'tonB
nazeggen 1
Mijne vrienden, de kiezers vertrouwen
u niet. B<>rge8ius is z'n crediet kwijtgeraakt...
De Kabinets-formateur van 1905 was
evenals die van 1901, op dat moment
afwezig!
Wat hebben wjj van u te wachten aldus
mr. Troelstra, op het stnk van Staats-
pensioueering; van Grondwetsherziening?.
Van kiesrecht?... Van u, lialfslachtigen
niet-serieusenl?O, gjj mannen van de
Linkerzijde. Wil ik u zeggen hoe 't met u
staat
Achter mr. Troelstra zat de heer Schaper,
mukkeljjk-gedoken in een fauteuiltje in een
der nissen naast het presidiaal bureau. En
in de onmiddellijke nabjjheid zat of hurkte,
ook partijgenoot Helsdingen. Zjj genoten,
gnuifden van pret... Hjj, Pieter Jolles, gaf
zo van katoen
Ook om kapitein Thomson's lippen grjjnsde
zoo'n vreemd lachje... Dat mo Staalinan's
facie voor den geest bracht vóór ik 't zelf
wist
Wil ik "t u zeggen vroeg mr. Troelstra.
Welnu, luistert 1 ,De democratische libe
ralen konden voor de vryzinnigen niet zyn
wat de vrjj-liberalen niet voor de conser
vatieven kouden wezen."
Thats all
Nu weet gjj 't immers.
Dat alles mitsgaders mr. Troelstra's
viees-ontboezeming dat het Kabinet-Heems
kerk door 't conservatisme van Rechts zal
worden opgeslokt on dat hij verre van go-
rust is over de houding van Links tegen
over het bjjzonder onderwjjs (o Bos, straks
komt ge..!) was hierbij gevoegd.
Wjj hadden gehoord, dat do hoer Toelstra
in samengaan van de Linksche vrijzinnigen
met de sociaal-democraten geen heil ziet
Slechts verderf voor beide partijen Let
maar eens op het wakkere chr.-historische
groepje-Lobman, dat van geen accoordjes
wil hooren en der heelo coalitie de baas is.
Toen kwam 't
Het groote, historische moment I
Waar de dames en heeren om gebedeld,
gesoebat hadden voor een plaatsje op de
tribune. Zes minuten over kalfvier. Strijd is
goed, had mr. Troelstra gezegd, maar
niet onder valsche leuzen.
Als: de antithese.
Die do huichelarij, h®* farizeïsme, iu onze
politiek brengt.
Te betwisten is, zeer stellig, niet, dat de
lieer Toelstra de zaak met talent, met han
digheid, met zekere virtuositeit van boos-
aardigen huize had geïntroduceerd.
Iu bijzondere male .pakkend" was bijv.
zjjn citeeren uit .Ons Program", op 't stuk
van decoratiën. Het bleeke, smalle, scherp-
geteokende gelaat van den man met de som
bere, gryze oogen en den dunnen arends
neus, is dan roerloos 't Genot over zyn
leed-berokkenen is te diep om zich aan de
oppervlakte te kunnen uiten
Zoo sprak mr. Troelstra over den „stil
len eenvoud", in „Ons Program aanbevo
len, gepreekt. Over den drang, van dr. Kuy-
per venraai uitgegeven, tot beperking in het
verleenen van ridder-orden, die steeds .ver
edelend moeten werken, ding.-igheden
ijdelheid (zegt „Ons Program";, waarvan
men immers in Zwitserland, in Amerika
niets weet; waar men in Engeland toch zoo
zuinig meê omspringt
't Was knap, maar... 't was wreed 1
De beweegredenen (zegt het „Program
o.a. nog meer) moeten vooral duideljjk om
schreven zyn De veredelende motieven
O, die oogen in de KamerDie van
achadenfrcude" glinsterende ookdie van
feilen toorn bliksemende Toen de heer
Troelstra tegen de antithese te-velde trok,
die volgens hein het farizeïsme, de veinzerij, in
onze politiek kweekt met verbijsterend resul
taat 1 Toen, te ruim halfvier uro, het groote
moment.
Gezegd was, door mr. Troelstra, dat dr.
Kuypcr s afwezigheid, zelfs nu nog, .het
beste licht" gaf. Dit zwygen was het ant
woord. Men behoefde, nu toch immers niet
meer, te .vragen."
De bekentenis was er
De .antithese" had gesproken. Met een
man was een stelsel gevonnist 1
Toen, plots, whs hy er.
Dr. Knyper.
De eivolle zaal, bestraald door de
electrische lichtbundels, zag hem staan
Bij den commies-griffierteekenend de
presentielijst.
.Hy is er niet geweest 1" schreeuwdo de
heer Ketelaar, in blykbaar verwoede stemming.
Maar hij vroeg het woord voor „een per
soonlijk feit".
President van Bylandt, man van prettig
ruime opvattingen achtte 't niet noodig
om te vrageu ,voor wélk persoonlijk feit'
Dht ie leuk milde opvatting tegenover
bureaucratische en schoolmeesterige peuterig-
en preciesigheid
Bravo
Welnu, dr. Kuyper hééft dan eindelijk op
Donderdag 18 November 1909, gesproken.
Zijn we wijzer geworden
Ik zeg volmondig ja I
De kleine, ineengedrongen man met den
caesarakop heeft een nederig, berouwvol
„Peccavil* gezegd. Hy heeft erkend: Ik heb,
door onvoorzichtigheid, gezondigd. Ik heb
niet genoeg onderzocht met wie ik mjj in
relatie had begevon. Dat was geen .vroed
bedryfNogmaals: ik beken schuld door
onvoorzichtigheid'Heb het weefsel, waarin
men mjj verstrikte, niet doorzien. Het boete
kleed ontsiert don man niet...
Dit is liet goede, mooie, zelfs treffende,
dat, toen Dr. Kuyper had uitgesproken,
der Kamer .bravos« ontlokte.
Dat feiteljjk is het einde van het onver
kwikkelijk spektakel.
Deze grjjsaard heeft volmondig erkend,
gedwaald, gedoold te hebben. Die bekentenis
zal hem moeite hebben gekost.
Dat 't, thans ook, uit zjj 1
Wjj willen gaarne gelooven dat de hoor
Rud. Lehman, de door vorst Albert van
Monaco tot .baron' gemaakte ijdeltuit, een
goed werk heeft gedaan met de krjjgs
gevangenen van St. llelena te helpen. En
ookdat [er tusschen decoratie en het geld,
dat deze Monaco-baron aan de anti-revol.
kas schonk, uit goestdrift voor de honding
onzer Regeering na de staking van 1903,
dat dit geld niets met .het lintje" heeft te
maken
Wjj gunnen den .baron* van ganscher
harte zjjn zóóveelste lintje, of sterretje
Het berouwvol „peccavi" van dr. Knyper
is het eenig-waardevolle, van alles over
blijvend
De rest is „slimmigheid* of rhetoriek.
Aan beide kanten zeker is er over
drijving. Maar dat „ik erken etc.' is het
groote, verblijdende resultaat.
En nu: «Schwamm dr'libor I" Er is ernstig
werk aan den winkel!...
Do gryze, eerlijke mr. Lobman heeft dr.
Kuyper Vrijdag j.1. zyne kritiek niet gespaard,
maar toch ook o.a. erkend, dat den oud-
premier geen blaam kan treffen.
Ook dat hjj aan dr. K's pertinente ver
klaring niet wenscht te twjjfelen. Dit behoort
thans voldoende te zjjn 1
De Indische Begrooting is dan aange
nomen, zelfs zonder hoofdeljjke stemming.
In dit laatste een bljjk van waardeering
voor den minister Malefijt te willen zien,
ware allicht do beteokenis van het votum
der Kamer onjuist voorstellen.
De heer Malefijt heeft ik wees er in
