A
KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, WSoringon on Anno Paulowna
No. 3862
Woensdag 16 Februari 1910.
38ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3jm. 50 ct., fr. p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad 37| i i 15 j 10.75
miênj Modeblad 55 65 f0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Adrertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent.
Elke regel meer6
Bewjjs-exeraplaar24
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag-
Uitgevers n BERKHOUT Co., te Helder.
Bureausi Spoorstraat en Koningstraat.
Interc.-Telefoon SO.
UIT HET BUITENLAND.
In het politiek weekoverzicht van het Hbld.
lazen we den volgenden zin over de indiening
van het kieswet-ontwerp in den Proisischen
Landdag.
.Alle staten hebben, vroeger of later, maat
regelen genomen om den invloed op den af-
hankeljjken kiezer tegen te gaan, en al deze
maatregelen komen neer op voorschriften tot
bevordering van het geheim der stemming.
Wie zich daartegen verzet komt in verdenking
belang te hebben by het behoud van een
stelsel, dat tot ernstige misbruiken aanleiding
geeft.
Want dat blykt de grootste grief, een die
van alle zijden tegen het ontwerp wordt in
gebracht. 't Is wel amusant de commentaar
der verschillende bladen te lezen. Verschei
dene spreken van een vastenavond grap en
vragen: „wil de regeering ons nu voor 't
lapje houden De wiskundige indeeling in
drie groepen ware nog te verbeteren, zoolang
de geheime stemming niet wordt opgenomen
is het voor de meerderheid onaannemelijk.
Centrum, vrijzinnigen en Polen willen geen
hervorming zonder geheime stemming. Nu
vooral de Polen weten hoe de Duitsche
autoriteiten op de hoogte zyn hoe ze gestemd
hebben en hoe ze dit hun inpeperen zoodra
ze maar gelegenheid hebben. In den Landdag
is met de behandeling een aanvang gemaakt
't ging er wel eens heet toe en het
ontwerp is nu naar een commissie van 28
verwezen.
Ook uit de spoedige overeenstemming tns-
schen de mogen (heden omtrent de houding
tegenover Kreta maakte men op dat de ver
standhouding tujjschen Rusland en Oostenryk,
die ietwat koel was, in den laatsten tijd was
verbeterd. Natuurljjk een geschikt onderwerp
om 8tof te leveren voor berichten.
Rusland is niet ingenomen met die nieuws
gierigheid en met de voorbarigheid om direct
maar een en ander, juist of onjuist te publi
ceeren. Men zal nu, zooals wel eens gebeurt,
Diet met halve waarheid achter de heele komen.
Het Petersburgsche Telegraafagentschap, ver
moedelijk van boven al ingelicht bericht
Daar de onderhandelingen over het herstel
van normale diplomatieke betrekkingen tus
schen OostenrykHongarije en Rusland na
tuurlijkerwijze van vertrouwelijken aard zijn,
kan geen enkele der mededeelingen daarover
in de bladen een officieus karakter van juist
heid worden toegekend. De uitslag der onder
handelingen zal niet bekend gemaakt worden,
alvorens deze ten einde zyn gebracht.
In de Russische Doema wordt in den laatsten
tijd het geregelde verloop der discussies nog
al eens gestoord door het onhebbelijk optreden
van leden der uiterste rechterzy. Een der
afgevaardigden heeft nu voorgesteld om de
Doemaledeu die door ongepaste taal of het
veroorzaken van tumult do waardigheid van
het Huis ie kort doen, eene geldboete op te
leggen.
Of 't helpen zal is een andere vraag.
Uit het garnizoen van prins George van
Servië is te Belgrado bericht ontvangen dat
de gezondheid van den prins veel te wenschen
overlaat. Koning Peter zond onmiddellijk zijn
lijfarts, de prins echter weigerde zich door
dezen te laten onderzoeken en zei: .Toen ik
te Belgrado was heeft niemand van my notitie
genomen en nu bekommer ik my niet om mjjn
land". Je zoudt zoo zeggen dat de strengere
tucht by het heertje nog niet heeft ingewerkt.
De Sultan van Marokko te Fez heeft van
de Fransche ambassade den tekst der over
eenkomst ontvangen. De Sultan had daarna
een onderhoudt met den groot-vizier en toen
deze vroeg of hjj de overeenkomst zou be
krachtigen antwoordde hy„Ja, mits men my
dezelfde waarborgen geeft, die ik verstrek".
Latere berichten melden dat de Sultan niets
gesticht is over den inhoud van het verdrag
en wel met een hoop bezwaren zal komen.
Dat Bchynt een kwaal te zijn by de Oostersche
vorsten.
Het Engelsche Kabinet schijnt het voor
nemen te hebben den eersten tijd nog aan
het bewind te blyven. Volgens een Renter-
bericht heeft bet met eenparigheid van stem
men besloten na de behandeling van het adres
van antwoord op de troonrede, het eerst de
begrooting in behandeling te brengen.
Aangekondigd zal worden als voornaamste
werk van het parlementaire jaar, een ontwerp
tot beperking van het vetorecht van het
Hoogerhuis.
De conservatieve bladen stemmen over het
algemeen er mee in, dat het ministerie besloot
aan het bewind te blyven. Zy verklaren dat
de Unionisten bereid zyn het te steunen wat
de begrooting betreft nu de bonding der
nationalisten onzeker is maar zy geven
den wenk daarbjj de geschilpunten liever tot
de volgende begrooting te verschuiven.
Minister Sonino heeft in de Italiaanscbe
Kamer meegedeeld dat er maatregelen zullen
worden voorgesteld tot subsidieering van de
stoomvaart en de scheepsbonwindustiTe. Er
zal een ministerie van spoorwegen worden
ingesteld. Voor herztel der schade van de
aardbeving in 1908 wordt 86 millioen aange
vraagd boven de 50 millioen die reeds zyn
goedgekeurd.
De vertegenwoordigers der beschermende
mogendheden hebben aan het uitvoerend
comité op Kreta mededeeling gedaan van het
door hen gemeenschappelijk genomen besluit
ten aanzien eener eventueele zending van
Kretensche afgevaardigden naar de Grieksche
nationale vergadering. Dezelfde mededeeling
zal worden gedaan te Athene, Konstantinopel,
Weenen en Berlyn. Nu kan de Turksche
minister van oorlog wel boud spreken: „Als
de Kretensers het mochten wagen afgevaar-
den naar Athene te zenden dan bewyst zulks,
dat Griekenland een oorlog wil en dan zal
het dien hebben ook!"
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 15 Februari.
Wegens verduistering van een hand
wagen, die hem nit medelyden in bruikleen
was gegeven, is de bekende Nicolaas H.
Vrjjdag gearresteerd en naar Alkmaar over
gebracht. Hy was pas Maandag uit de ge
vangenis ontslagen, waar hy een maand had
doorgebracht wegens de vernieling van de
glasruiten in het café Van der Hoeven. De
wagen had hy voor f 10.verkocht aan den
koopman v. O.
Door den kerkeraad der Ned. Hervormde
Gemeente te Helder is naar aanleiding van
het verleenen van subsidie aan de Nationale
Christen Offlciersvereeniging tot het benoemen
van een vlootpredikant, aan den Minister van
Marine een adres gezonden om eveneens
snbsidie te verkrygen tot meerdere behartiging
der geestelijke belangen van het overwegend
contingent der vrijzinnigen onder de Marine
aldaar. ,H. bid."
Bevorderd, by het Dep. van Marine, met
ing. van 1 April tot hoofdcommies, de com
mies T. D. C. Meyneke, en tot commies
de adj.-comm. E. A. Beckt.
By Kon. besl. van 12 dezer is benoemd
tot rechter in de arrondissements-rechtbank
te Alkmaar, mr. A. M. Ledeboer, thans sub
stituut-griffier by de arrondissements-rechtbank
te 's Gravenhage.
Een staking van onderwijzers.
De onderwyzei s aan de school vaa de
Nederlandscbe Schoolvereeniging" aan de
SarphatiBtraat, te Amsterdam, hebben het
werk gestaakt.
De naaste aanleiding tot deze staking zon
zyn een onaangename bejegening door het
hoofd, den heer Tegelaar, een der onder
wijzers, den heer Tanis, aangedaan.
Volgens het hoofd zit de oorzaak tot het
conflict evenwel dieper en is daarin, behalve
de heer Tanis, betrokken de heer Traanberg,
mede deel uitmakende van het personeel
der school.
Zooals men zich zal herinneren, is de heer
Traanberg een der beide onderwyzers, die uit
den gemeentedienst werden ontslagen wegens
hun voortdurend onaangenaam optreden tegen
het hoofd der school, waaraan zij waren
verbonden.
Het onderwijzend personeel van het Insti
tuut-Tegelaar, te Amsterdam, heeft Vrijdag
morgen het werk gestaakt en schrijft daarover
aan de „Tel.":
.We achten ons verplicht, u de mededeeling
te doen, dat we tot onze sp|jt genoodzaakt
zijn geworden, het werk by den heer Tegelaar
neder te leggen en wol om de volgende reden.
De heer Tanis is in het bijzyn van eenige
leerlingen door den heer Tegelaar op onaan
gename manier bejegend geworden. We achten
dit niet vereenigbaar met de waardigheid van
een onderwijzer. Daarom wilden we Zaterdag
morgen den heer Tegelaar verzoeken, zulks
niet meer te doen. Op arroganten toon ga!
deze te kennen, dat hy beslist niet met ons
spreken wilde, om welke reden wy het on-
inngelyk achten onze functie verder onder
leiding? waar te uemen".
Neutraliteit der openbare school!
Deze maand zullen de leden van den Bond
van Nederl. Onderwyzers door het uitbren
gen hunner stem moeten verklaren of zy
zich al of niet .voreenigen kannen met de
volgende motie, gesteld door de algemeene
vergadering van den Bond van Nederl. Onder
wyzers
De .Bond van Nederl. Onderwijzers" ken
nis genomen hebbende van de vijandige uitin
gen. in verschillende gemeenteraden en in
de Tweede Kamer tegenover de opvatting van
den Bond en zijn leden ten opzichte van de
godsdienstige en politeke neutraliteit der
Openbare School, van meening, dat het goede
inzicht in de opvoeding van het kind eischt,
dat het gehouden wordt buiten de politieke
en godsdienstige geschillen der volwasenen,
van meening, dat bovendien |het recht der
minderheden vordert, dat de Openbare School
neutraal zy ook in staatkundig opzicht en
dus geen propaganda mag maken voor monar
chale of anti-monarchale beginselen, van oor
deel dat de onderwijzer als staatsburger,
buiten de school, de volle beschikking be
hoort te hebben over zijn politieke rechten,
verklaart ten kraohtigste te willen handhaven
punt h van het program„Het Openbaar
Onderwijs moet vrjj zyn van godsdienstige
en politieke dogmas" en te zullen blyven
Ijveren voor de verwezenlijking daarvan.
Het Schoolblad, orgaan van het Nederl.
Onderwijzers-Genootschap, richt nu een waar
schuwend woord tot de leden van den Bond
en raadt hen ernstig aan niet vóór de motie
te Btemmen.
Stuurlieden-examens.
's-Gravenhage, 11 Febr. Geslaagd groote
stoomvaart eerste stuurman de heer J. H.
A. Dijkstra; kleine Btoomvaart stuurman de
heer G. R. Vos.
Scheepsrampen.
Rotterdam, 12 Febr. Volgens Bureau
Veritas zyn in de maand November 70 zeil
schepen vergaan (hieronder is begrepen 1
zeilschip, waarvan nadere berichten ontbre
ken en als vermist beschouwd wordt). Ver
deeld als volgt9 Amerikaansche, 2 Duitsche,
1 Chileensch, 1 Spaansch, 22 Engelsche, 6
Fransche, 5 Italiaansche, 1 Nederlandsch,
13 Noorsche, 5 Russiche en 5 Zweedsche.
In hetzelfde tjjdvak zyn 39 stoomschepen
vergaan, (hieronder is begrepen 1 stoomschip
waarvan nadere berichten ontbreken en als
vermist beschouwd wordt). Verdeeld als
volgt: 4 Duitsche, 4 Amerikaansche, 17 En
gelsche, 3 Fransche, 2 Japansche, 3 Noorsche,
1 Oostenrijksch, 1 Nederlandsch, 2 Russische,
1 Zweedsch en 1 Turksch.
De oorzaken waren van de zeilschepen
stranden 33, aanvaren 5, brand 1, zinken 2,
verlaten 7, afgekeurd 21 en vermist 1, en
van de stoomschepen: stranden 12, aanvaren
4, brand 4, verlaten 1, zinken 5, afgekeurd
12 en vermist 1.
Bedrog met een aangeteekenden brief.
In den loop der vorige week werd van
het kantoor van een machinefabriek, welk
kantoor op de Zuidblaak te Rotterdam ge
vestigd is, een aangeteekende brief naar
Stockholm gezonden. De brief bevatte een
chèque ter waarde van 3800 kronen. Met
het brengen van den brief naar het hoofd
postkantoor werd belast do jongste bediende,
een jongmensch van 15 jaar.
Den 7den dezer werd op het kantoor uit
Stockholm bericht ontvangen, dat de aange
teekende brief was ontvangen, maar dat de
inhoud uit waardelooze papieren bestond. Nu
werd de hulp der politie ingeroepen. Bij het
onderzoek bleek, dat op denzelfden dag,
waarop uit Stockholm bericht was ontvangen,
van het hoofdpostkantoor te Rotterdam een
tweede aangeteekende brief naar Stockholm
verzonden was, welke brief de vermiste
chèque bevatte. Deze brief is in orde aan
zyn adres bezorgd.
Het onderzoek leidde verder tot de arres
tatie van den jongsten bediende van het
kantoor op de Zuidblaak. Bij zyn aanhou
ding werd hij in het bezit gevonden van de
enveloppe, waarin de chèque de eerste maal
werd verzonden. Deze chèque stond op naam,
hetgeen hem heeft doen besluiten, toen hy
begreep, dat de diefstal ontdekt was, uit
eigen beweging den tweeden aangeteekenden
brief te verzendon.
Het jongmensch is voorloopig naar het
hoofdbureau van politie overgebracht.
(fN. R. Cf.)
Middeiharnis in rouw!
Algemeen is men thans van oordeel te
Middeiharnis, dat de vischsloep .Luctor et
Emorgo met man en muis is vergaan.
De nagelaten betrekkingen van de 13 man
sterke bemanning hebben dan ook reeds den
gebruikelijken rouw aangenomen.
Noodgedwongen maatregel.
De Grondw. vertelt
Sinds eenige dagen is aan 't station als
regel ingevoerd om alle wagens, waarin zich
Russische, Poolsche of andere landverhuizers
bevonden, vóór 't vertrek vau den trein op
slot te doen. Nu, dat deze maatregel niet
overbodig, maar wel degelyk noodgedwongen
is, blykt uit 't volgende
J.l. Dinsdagmorgen vertrok van hier een
trein naar Rotterdam, waaraan ook een wagen
met een twintigtal Poolsche landverhuizers.
Tusscheu Roosendaal en Oudenbosch, toen
de trein juist in volle vaart was, wordt eens
klaps aan de noodrem getrokken, de trein
stopt, conducteurs en machinisten gaan de
wagens na en bemerkten dat het de land
verhuizerswagen is, waarin men aan de
noodrem heeft getrokkenvreemd was het
echter dat van af de treeplank de conduc
teurs niemand meer in den wagen zagen
zitten, doch langs achter om den trein gaande,
zag men de heele bende aan den kant van
den spoordijk staan, allen op een rjj om
pour faire pipi" zou de Frunschman zeggen.
Of de conducteurs nu al opspeelden en
met gebaren trachten duidelyk te maken dut
zulks niet mocht, zy schokschóuderden van
't lachen, bralden nog een hoop Poolsch of
Russisch dooreen en kropen op hun dood-
gemak weer in hun 4de klasse wagen
toen kon de trein weer verder.
Eenige dagen van te voren had een ander
troepje landverhuizers iets dergelijks gelapt
nabij de Moerdjjksohe brug. Toen ze die
colussus waren overgereden, waren de kerels
zoo enthuaiast in hunne bewondering, dat ze
aan de noodrem trokken, uit den trein stapten
en nog eens, maar nu van uit het wjjde
veld, naar dat wonder bouwwerk gingen
staren, mogelyk over de lengte, breedte enz.
in hun duvelschen taal onderling gesticu-
leerend van belang.
Of dan de treinbeambten al opspelen, 't
helpt geen zier, daar valt toch niets van te
halen en verstaan kan men ze evenmin.
De brug nabjj Dordrecht, mocht zich in
eenzelfde belangstelling van de Poolsche
heeren verheugen. Is t dan te verwonderen
dat men ze nu voortaan opsluit als koeien
in een veewagen
Droevige vastenavond-pret.
Te Lissabon is Dinsdagavond de vasten
avond-pret droevig verstoord. In een optocht
reed een groote door vjjf paarden getrokken
praalwagen mede, geheel met witte watten
en papier versierd om sneeuw en jjs na te
bootsen. Plotseling, tot groote ontzetting der
menigte stond het gevaarte in brand. De
dertien meisjes, die op den wagen zaten,
konden slechts met moeite gered worden
alle dertien werden min of meer ernstig
gekwetst, daar het vunr in de licht brandbare
stoffen met angstwekkende snelheid rond zich
greep. Drie meisjes* kregen hevige brand
wonden in het aangezichthun hoofdhaar
verbrandde geheel. Men zegt, dat een jong
mensch, die vergeefs naar de gunst van een der
meisjes dong, het voor aangestoken heeft
Een ontzettende dood.
Te Osterfeld bij Essen leunde een jonge
man 's avonds laat met den rug tegen een
raam. Het raam week en de jonge man viel
naar buiten. Hij bleef met zyn hoofd naar
beneden aan het venster hangen. Daar het
hem niet mogelyk was, zich te bevryden,
vond h|j in deze ontzettende houding den dood.
Palma (Majorca), 11 Februari. Het trans
atlantische stoomschip ,Général Chanzy",
van Marseille, is op de noordkust met man
en muis vergaan. Slechts een passagier is
gered. Bijzonderheden ontbreken.
(De „Général Chanzy" is groot bruto
2257 ton, netto 967 ton. Het schip is in 1891
te St. Nazaire op de Chant. et Atel. de
Penhouet gebouwd en behoort toe aan de
Cie. générale transatlantique te Parys.l
Marseille, 11 Februari. De „Général
Chanzy" had 87 passagiers en een beman
ning van 47 koppen aan boord. Het schip
was Woensdag van Marseille naar Algiers
vertrokken. Tengevolge van een zwuren
storm, die vannacht woedde, heeft de Général
Chanzy" den doorgang tusschen Majorca en
Minorca gemist en is in volle vaart op de
rotsen geloopen.
De geredde passagier is Marcel Robel,
douane-beambte.
Voor het meerendeel waren de reizigers
ambtenaren, officieren, en kolonisten.
Palma, 11 Febr. Do Fransche consul te
Ciudadela meldt, dat tal van lyken de opva
renden van het s.*. Général Chanzy" in zee
dryven. De romp zit onder water, men acht
het waarschijnlijk, dat een ontploffing heeft
plaats gehad. De consul kreeg de post en
de brieven, die aan boord waren, en die ge
deeltelijk verbrand werden gered.
Palma, 12 Febr. De tGénéral Chanzy'
is Woensdagavond in een storm zonder weder
gade vergaan. De nacht was stikduister. De
kapitein kon de kust niet onderscheiden. De
schok, toen het schip vastliep, was ontzet
tend. De eenige overlevende bracht den nacht
in bewusteloozen toestand door en heeft heel
den Donderdag loopen dwylen. Pas Vrijdag
kwam hy te Ciudadela (Minorca) aan, waar
h|j den Franschen consul van het gebeurde
in kennis stelde.
Omtrent het vergaan van de „Général
Chanzy vinden wy weinig of geen bijzon
derheden in de bnitenlandsche bladen. Trou
wens de eenige die bijzonderheden kon ver
tellen is de eene geredde passagier, Marcel
Rodel, en volgens de laatste berichten was
h|j in het gasthuis te Ciudadela op Minorca
nog niet bij zinnen gekomen.
Wel lezen wy, hoe verscheiden kapiteins,
die daar in de bunrt op zee waren toen do
storm raasde, waarin de „Général Chanzy"
ia ondergegaan, verklaren, zoo'n orkaan zel
den of nooit te hebben bygewoonden hoe
tragisch de dood vau dezen en genen der
opvarenden is. Zoo van den tweeden machi
nist, die een paar jaar geleden de schipbreuk
van de „Bourgogne" in de Atlantische Oceaan
heeft meegemaakt en gered werd in een
boot, die na dagen omzwalkens door een
schip werd gevonden Aan boord was ook
een heele calé-chantant-troep, acrobaten, zan
geressen, komieken enz.
Vrouwen in den Finechen Landdag.
Helsingfors, 12 Febr. Tot leden van den
Finschen Landdag zyn gekozen 15 vrouwen,
van welke 9 tot de sociaal-democratische
party behooren.
Geheim huwelijk van een grootvorst.
In de kringen van het Russische hof is er,
volgeus den Petersburgschen correspondent
van de .Daily Mail", groote opschudding
over het geheime hnwelyk van grootvorst
Michael Alexandrowitsj, den eenigen broer van
deu Tsaar, met een vrouw, die een veelbe
wogen levensloop achter den rug heeft en
niet minder dan drie malen gescheiden is.
De grootvorst, die chef van een ruiter-
regiment te Orel is, heeft zich met zyne
morganatische vrouw in verschillende deftige
eetgelegenheden te Moskou vertoond. Te St.
Petersburg wist men, dat do grootvorst de
vrouw zeer genegen was, maar pas Maandag
werd bekend, dat hy metterdaad met haar
getrouwd is.
De Tsaar moet woedend zyn, en keizerin
Marie heeft, toen zijn onlangs uit Kopenhagen
terugkwam, haren zoon niet willen ontmoeten.
De grootvorst is 32 jaar.
OE WEEK.
12 Februari.
De behandeling der Staatsbegrooting voor
1910, door de Eerste Kamer der Staten-
Generaal, zal in de geschiedenis des lands
bekend, vermaard blijven onder de senatorialo
Januari- of Februari weken, waarin ons
Hoogerhuis het Staatsbudget ouder handen
neemt, eene eerste plaats blyven bekleeden.
En de .eer" daarvan doch in zéér speci
ale beteekenis dit woordin fignnrlyken,
neon in ironischcn zin, mag de heer
baron van Heeckeren van Keil, voorheen
Nederlandsch gezant in Scandinavië en
senator, thans oud-gezant en (althans voors
hands nog), senator, zich toekennen
Men zon hier kunnen spreken in de taal
der medici en gewagen van een chronisch
proces, dat eindelyk acuut is geworden. Te-
geljjk ontglipt aan verspreiders van praatjes
aan menschen, die o zoo graag inte
ressant willen zyn vooral aan .correspon
denten", penny-aliners van buitenlandsche
bladen kostelyke buit van sensatienieuws,
waar ze nu reeds jaren achtereen op voort
borduren, zeker ervan, dat zjj ten koste
van een brokje Nederlandsch prestige in het
oog van een stuk of wat oppervlakkigen en
vrienden van prikkelend nieuws, een
sommetje voor .geplaatste berichtjes" konden
machtig worden
De zaak, welke 't hier betreft, kent men
itnmers. Keizer Wilhelm II zou een jaar
of vier geleden aan de Koningin een brief
hebben gezonden, waarin hy vermaand werd
verweer uwe kusten tegen den man, met
wien ik straks een robbertje vechten ga
met mr. John. Buil. schutspatroon van mijn
veelgeliefden rnucle Eddy", of: gedoog
dat ik uw landje, uw anne Nederland, occu
peer." Dit was het aartsdankbare onderwerp,
waar de praatjesmakers, correspondenten,
borrelpraat-liefhebbersmenschen, die alles
weten, nu al sinds 1904 honderd uit over
geschreven, gewauweld, geïnterviewd, etc.
hebben. Daarover zijn de dolste dingen gezegd.
De brief van keizer Wilhelm. Neen geen
brief, maar een «hint" op eene soirée te
Berlyn of te Amsterdam neen, met prins
Hendrik was 't bekokstoofd indertijd neen,
allemaal nonsens Knyper had, indertyd,
een brief gekregenEn nog tienduizend
malligheden meer
DAt zaakje, nn, is Woensdag j.l. in onzen
Senaat, toen Hoofdstuk III aan de orde kwam
tevoorschyn gehaald, in het volle licht
der officieele publiciteit.
Daar zaten eindelyk de twee aarts-vijanden,
de kampioenen, tegenover elkander: senator
Van Heeckeren, de oud-gezant, de ex-dwars-
kyker van Buitenlandsche Zaken uit de dagen
van Mei vil van Lynden, den snbliem-ge-
coifieerde, enhet kleine, vlugge, pientere,
kwieke heertje, genaamd jhr. mr. De Marees
van Swinderen, die tegen verwachting
en ambitiën van een ander, hoofd van
Buitenlandsche Zaken is geworden toen de
koers wcêr naar rechts ging
Woensdag-middag kwam 't los
De heer Van Heeckeren had, in zyn Nota
bjj het Voorloopig Verslag op Hoofdstuk III,
gesproken van maatregelen (in verband, dit,
met het sluiten der Noordzee-entente) ge
nomen vóér enkele jaren, die tin stryd waren
met ons staatsbelang."
Nü ging 't dan spannen, wist men En
spAnde
Woensdag-ochtend was do zwaarlijvige
meneer met den glimmend-kalen schedel, de
„yeux de téte", hel grjjse kneveltje; het
kleurige, vleezige gelaat van diplomaat, die
den joyeusen kant van z'n ambt-vervullen
niet zal versmaad hebben, op z'n post.
Begon hy met op lyzigen dreuntoon voor te
lezen iets van een stuk papier... Werd
allengs verstaanbaar.
Natnurlyk had minister van Swinderen,
getrainde zoon van moderne diplomaten-
school zich van-den-domme gehouden. Wat
bedoelde meneer Van Heeckeren eigenlyk
En 't kwam. Hè, zei de oud-gezant
wist Zijne Excellentie dat niot De zaak,
waar men hem, baron Van Heeckeren, inder
tyd over had geraadpleegd Och-kom,
werkelyk nietMaar dan speet 't hem
toch. Hy had anders Z.Exc. natuurlijk direct
op de hoogte gesteld] Nu hield de heer Van
H. zich beschikbaar, te allen tjjde, hoor
Over dat bedreigen, door »een naburigen
Bouverein", van .ons land te zullen occupeeren,
wanneer we ons niet in behoorlijken staat
van tegenweer brachten
En de kleine, pietere minister kwam los,
sprong uit hel pantser van z'n officiël-diplo-
malische ztyf-deftigheid. Vroeg, tartte, vor
derde Wees duidelijker! Noem man en
paard
Tusschen dit alles-door was een .voorloopig
comité-generaal" gebonden geworden, waarin
(zooals men weet) besloten werd, met 31 tegen
12 stemmen, om de zaak in het openbaar
te behandelen. En inderdaad 't was een
wyze raad, dien de heer Roëll in die bij
eenkomst, (waarvan het geheim werd opge
heven) gaf om niet door meerdere ge
heimzinnigheid, aan de praatje» en geruchten
nog meer voedsel te geven Zij, die, in
hun angstigheid, met den braven doods
benauwder! heer Hovy wilden méégaan, ver
gaten wel zeer, hoe slechte raadgeefster
immers de vrees is I
Baron Van Heeckeren werd door den
minister wel teidege getart. Durft gy de
verantwoordelijkheid van het vragen aan,
aldus Z.Exc. dan ik ook die van het
antwoorden. Maar preciseer! geen halve
woorden, waar ik den zin van raden moet.
Klare w|jn, s.v.p. I't was misschien wreed
't getuigde, sprak van voel lang-verbeten
haat, antipathie, maar: 't Was verdiend!
W|j hadden, dus, .den souvorein, die ons
zou mores-leeren als we, met het oog op
een dreigend conflict met Engeland, ons
niet wapenden I
Welken soeverein? Noem hem!... Tartte
de ministerSpreek, opdat ik die ellen
dige praatjes, leugens, geruchten, kan ver
nietigen, den kop indrukkenSpreek,
meneer van Heeckeren van Keil I
Doch de algevaardigde voor Zuid-Holland
zweeg
En onder .sneers" van begrijpelijke vroo-
lijkheid over zülk een eind werd Hoofdstuk
lil in den Senaat goedgekeurd.
Zeker, toen hielden we ons den sche
del vast. Wat te gelooven van dit spelle
ken
En daarna is de Donderdag 10 Februari
gekomen en heeft oplossing gebracht. En
welk-eene
Het geheim van het voorloopig comité-
generaal was opgeheven. Griffier mr. Zillesen
had, met zyn duidelyke, nog-jeugdige
stem voorgelezen wat er in dat halfuur was
voorgevallen. Hoe de heer Van Heeckeren
dan „man en paard had genoemd. Had ge
zegd dat hij bedoeldo een brief, door den
Duitschen Keizer aan onze Koningin geschre
ven in verband met onze kustverdediging.
Aan de hoefvormige groene tafel waren,
te vier ure, de promier en de minister
De Marees van Swinderen komen zitten.
Wie .voelhorens' heeft van parlementaire
soort, die had al-lang iets zien aankomen...
Op de gereserveerde tribunede president
der Tweede Kamer, graaf Van Bylandt,
tal van parlementariërs, jhr. Van Staal,
de secretaris van H. M.
Het gelaat van president Schimmelpenninck
v. d. Oye had iets extra-stroefs en-ernstigs
Er zweefde iets in de atmospheer. Op het
gelaat van den generaal-pracses des Seuaats
las men zekere weemoedigheid Zekere
smart
En daar bestond reden voor
Want heel treurig is 'ttoch, wanneer men
getuige is van iemands val, zeker wan
neer die neerstortende man behoort tot den
intiemeren kring van uwe vrienden, uwe
sfeer... Er was gloed van hartstocht; van
haat, die lang-verkropt is, in de wyze,
waarop de minister De Marees van Swinde
ren de geruchten over dien brief van keizer
Wilhelm doodde Want gedood heeft Z.Exc.
ze. Niemand, in en buiten ons land,
heeft thans meer het recht om te twyfelen,
in welken zin ook, aan de ondubbelzinnige
woorden, namens de regeering, natuurlijk
met machtiging en goedvinden van de Konin
gin, door den minister gesproken. Dat er geen
brief, geen telegram, geen nota, geen gesprek,
geen boodschap door derden Dat er niets,
niets en nogmaals niets ooit is besproken,
verhandeld, tusschen Wilhelm II en Koningin
Wilhelmina der Nederlanden, hetwelk be
trekking had op de militaire verdediging van
ons vaderland. De minister knoopte er wen
schen aan vast, dat deze verklaring nu bin
nen en buiten onze grenzen, -urbi et
orbi", verspreid zou worden. Dat men ein
delyk, nü toch wel, zon inzien, hoe scban-
deljjk-gelogen, hoe absoluut-verzonnen, de
praatjes zyn Hy knoopte er vleiende
woorden aan vast voor Keizer Wilhelm II
eu diens sympathieën voor ons vaderland.
Er werd .bravo!" geroepen.
Hjj voltrok het vonnis, met harde wreede
hand... Maar 't moest! Op den oud-gezant,
wiens woorden in deze immers dubbele waarde
voor zoovelen hadden Die den laat der
verantwoordelijkheid voor die taal, voor die
door hem gepropageerde geruchten had te
dragen. De minister had 'tden heer Van
Heeckeren zelf onder het oog willen bren
gen, maarDe oud-gezant was er wel
des ochtends geweest, doch thans miste de
minister hem, «tot zyn spjjt," in de hooge
vergadering
En hy had gelijk, de heer Van Swinderen.
Baron Van Heeckeren van Keil liet •ver
stek gaan
Was er niet!
Welke ook de roerselen des gemoeds zyn
geweest, die dezen senator hebben gedreven
ofgewichtig-doenery, interessant-willen wezen,
antipathie tegen wien-ook, gekrenkte ambitie,
verstoord geestelyk-evenwichtWat dan
ook 't sterkst heeft geïnfluenceerd om te han
delen gelijk hij deed Het schouwspel van
een, die aldus, en volkomen terecht, ver
diend, wordt .afgemaakt" zoodat aan
geen herstel meer kan gedacht't Was
deerniswekkend en droevig 1
Waarom de heer Van Löben Seis 'tnoo-
dig vond om nog, met zekor vertoon van
sombere geheimzinnigheid, te vragen, of er
dan in 1904; toen er te Helder in alle ge
heim militaire maatregelen werden gelast,
goen gevaar dreigde Waarom hjj op zoo'n
eigonaardig toontje .hoopte," dat rook in de
toekomst" geen gevaar zou bljjken te drei
gen Laat ons er niet in verdiepen. Ge
krenkte ambitie is gevaarlyker ding dan velen
vermoeden.I
En het thans-gebeurdo kan voor sommigen
een les wezen. Der meerderheid van onze
Senaat komt de eer toeEn bet invloed
rijke woord van iemand als jhr. J. Röell zal
daartoe veel hebben hygedragenDat hij;
door den sluier mot forsche, moedige hand
weg te trekken, niet de sluizen heeft ge
opend, waar dc troebele stroom van praatje.»,
verzinsels, achterklap en duitnsuigery zich
opnieuw zou hebben doorgebroken
Omtrent de .faits et gestes" van de Eerste
Kamer over de Begrootingen zeiven kunnen
wa in beknopt tcrugblikju, zeer kort
zijn ditmaal.
Minister Wentholt, ohzo gezellig-goad-
ronde Excellentie had over den Senaat
waarljjk niet te klagen 1 Overal sympathie...
Instêe van de spitsroeden, waar hot Parle
ment hem door deed gaan. Slechts hier weer
de somber-alarmistische, antoritair-grimmige
generaal Seis, die vindt dat 't met onze
kustverdediging niet vlot. Overigens was do
heer Van Löben Seis zóó duister... Zóó
duister, dat de kleine admiraal met do leven-
dig-jolige, zwarte oogen al een paar maal
gemompeld had „Ik snap 't nietEn
ieder vond dat plausibel. Want niemand, in
trouwe, snapte den heer Van Löben Seis
En eindelyk kwam 't er bjj den minister
uit„'t Zal wel aan mij liggen, maar ik kan
heusch de draad niet vatten I*
Hoe genoeglijk ze lachten, onze goede
senatoren Want „populair' is generaal
Seis niet in dezen kring
Voor »de kusten" klopt admiraal Went
holt s hart warm genoeg. Muur collega
Kolkman is er ook nogï... Weet-ge, hoe
ren, daér wringt 'm de schoen 1
Admiraal Wentholt kan, als h|j 't op de
heupen heeft, de lui wAt aardig te pakken
nemen. En h|j deed 't den Zaanschen dilet-
tant-militairist Laan, die in bui van fel-
uitbottend patriotisme, heel onze kust met
•mjjnen* had willen bestrooien. Prachtig,
zegt de minister. Maar... die zeer patrioti-
scho bezigheid koet ons, goed berekend, 61
millioen galden, het myntje op f 1700
S:steld. En eene komplete kuslbemanning.
ngerekend nog dat goen handelsvaartuig
onze kust meer zou kunnen naderen en wij
't met een Btuk of wat groote ea kleine
Staten aan den stok zonden krjjgen .Brave
Zaanlander verborg het broede gelaat met
de gryze bakkebaardjes en de goedig-gryze
oogen in de handen Peinsde maar
repliceeerde voorzichtiglijk niet... Vorder
maakte de admiraal nog duidoljjk dat kapi
tein Van Twist's chr. nationale officieren-
vcreeniging al met de ministers EUis en
Cohen Staart heeft onderhandeld voor het
zenden van een predikant ton gnnste der
geeatelyke belangen van Janmaat.
De Regeering zal willig oor" hebben voor
andere vereenigingen, die aankloppen met
dergeljjk doel. En dwingeu zal men Janmaat
nooit't Bleef bladstil in de senatorialo
attnozpheer en de admiraal sloot met bljj
gelaat z'n portefeuille't Harte vervuld
van dankbare sympathie vpor den Senaat,
met wien men kan opschieten waar geen
Duymaer's u verraderlijke antithese-mynen
onder de voeten leggen
Alle bladenallen die 't zagen en hoor
den, hebben generaal Cool complimenten ge
maakt over de keurige, duidelyke wyze,
waarop deze zjjn Hoofdstuk VIII verdedigde.
En die hulde verdient dc minister ten volle 1
Wie had gedacht dat deze houterige muu
met z'n kort-geknipt, borstelig wit haar, z'n
kort wit kneveltje, z'n onbeholpen buiginkjes
voor ieder die in de Tweede Kamer stond
te mompelen, te fluisteren, te hakkelen, te
tobben over strookjes papier, dat generaal
Cool zoo vlot, zoo kranig in do Eerste Ka
mer voor-de-vuist-weg zou spreken 1
Hy heeft goed, fiks, voor ieder verstaan
baar zijne Begrooting verdedigd. Duidelijk
gemaakt, dat we in verhouding tot andere
landen waarachtig niet te veel voor onze
Defensie besteden. In 1870 ofierden wij nog
bjjna 24 pCt. der uitgaven, in 1880 was 't
29 pCt, tien jaar later 25. Thans staan we
op 23 pCt.In Duilschland is 't 44 pCt. 1
En Zweden heeft (zooals de heer Wallerdit
dithyrambisch bezong) ,den hoogen moed'
om 82 pCt. zijner uitgaven voor de Defensie
te geven O, ware er slechts een senaat,
geen parlement; waren er louter Waller's,
Laan's, Van den Biesen's tot „controleurs!'
De minister zon de vrjje hand wel hebben...
Edoch er zjjn ook de Het verdere vult
schrandere lezer immers zelf in
Interessant was hetgeen de minister over
de Stelling-Amsterdam zei. Zeker, wi
ntoeten man die Stelling met krach) voort-
werken. Maarhet gewichtigete punt is zij
niet meer. De tjjden veranderen. De bedrei
ging onzer neutraliteit zal au vooral van den
westelyken kant komen Eerst daarna is
„de binnendeur', de Stelling-Amsterdam,
aan de orde. Overigens is de minister «Biet
zoo somber gestemd.» De Nd.-Hollandsche
waterlinie in 1672 onze reddende engel
zou den vijand ook nu nog genoeg ge
noeg te doen geven. Kan, zooals die thans
is, reeds forschen weerstand bieden. De Stel
ling is dan het •reduit*. En dat lichtte ge
neraal Cool nader, met technische gegevens,
toe.
Zie, dat is het mooiste, beste uit deze
rede en de stijf-houterigo rnau met de soms
zoo glanzend-lichtende, energieke, schrandere
gryze oogen heeft een goed werk verricht
door op zyn kalme, zakelyke manier,
den kop in te drukken aan het lamlendige
allemaal weggegooid geld! Beduidt geen
sier!', van onkundigen, die, die er, ge
wetenloos-genoeg, oploe kakelend, de ergste
vyanden zijn van onze weerkracht! Orer
het duel was de generaal even kort en bon
dig. De officier, die tweegevecht weigert,
zal daardoor in zyne loopbaan niet wordon
belemmerd. Zulk-een zal de minister, voor
zoover hjj kan, de hand boven het hoofd
honden. WAt dan ook, onduidelyk of vaag,
in „de stukken' is betoogd, deze woorden
zjjn gezegd en waar een eerljjk, tevens ge
moedelijk man als generaal Cool ze uitsprak,
hebben ze blyvende waarde. Met zwarten