KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, WIerIngen en Anne Paulewna
No. 3932.
Woensdag 19 Oetober 1910.
38ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 et, fr. p. post 75 ct, buitenland 11.25
l're- I Zondagsblad 37* *5 f0.75
miën j Modeblad 55 65 (0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regela 30 cent
Elke regel meer6
Bewgs-exempla&r2f
Vignetten en greote letter* worden naar plaatsruimte berekend.
Intero.-
Telefoon SO.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever: C. DE BOER Jr. (v.,h. BERKHOUT 4 Co), Helder.
Bureaux: Spoorstraat en Koningstraat.
UIT HET BUITEHLAHD.
Het Engelsche koninklijk jacht „Victoria
and Albertis in Gibraltar uangekomen ten
einde koning Manuel naar Engeland te bren
gen Waarschijnlijk zal de hertog van Oporto
den koning vergezellen. De koning heelt het
voornemen een lijvige brochure over den toe
stand in Portugal in het licht te geven, welke
brochure dan in groote getale in Portugal zal
verspreid worden.
Intusschen seinen de meeste corresponden
ten hunne berichten nog over Spanje, wat den
toestand genoegzaam teekebt. Voor zooverre
onze indrukken na de verschillende berichten
zich gevestigd hebben, gelooven wij de revolutie
het werk van slechts een klein aantal, vooral
jongeren en soldaten, met een klein aantal offi
cieren. Het overige doel des volks ziet den toe-
Btand gelaten aanietwat nieuwsgierig naar den
uitslag, maar den nieuwen toestand aanvaar
dend. De veiligheid van personen en goederen
is nog lang niet verzekerd. Een bijzondere
correspondent van de «Local Anzeiger", die zijn
berichten ook al over Spanje zendt, deelt
mee, dat de tegenwoordige machthebbers wel
beginnen te gevoelen, dat zy de teugols niet
zoo vast in handen hebben als zy eerst wel
dachten.
Het nieuwe ministerie bevat geen radicalen,
die daarom zeer ontevreden zyn. Maar vooral
zyn de soldaten ontevreden.
Een teekenend staaltje van den toestand
geeft deze correspondent nog:
Toen ik, zoo zegt by, Zaterdag by den
minister van buitenlandsche zaken, Machado,
was, lieten drie morsige infanteristen zich niet
door de bedienden wegsturen, maar drongen
zy door tot in het kabinet van den minister,
die alleen door herhaaldelijk handjesgeven en
smeeken de lieden weg kon krjjgen.
Niettemin oordeelt de correspondent toch,
dat voorloopig wel niets byzonders zal gebeuren.
De bijzonderheden omtrent het optreden
tegen de Kloosterlingen en in de Kloosters
zijn verschrikkelijk om te lezen.
De spoorwegstaking in Frankryk verloopt.
Do regeering bljjft den toestand meester. Zij
moge een oogenblik ontsteld geweest zijn over
hot plotseling uitbreken der staking terwyl de
onderhandelingen nog aanhangig waren en
dezen loop volstrekt niet deden vermoeden,
weldra greep zy kraohtig in; zond troepen
om lynen, materiaal en arbeidswilligen te be
schermen, z|j riep de stakers op als reserve
voor het territoriale leger, waartoe zy het
recht had; zij arresteerde het stak inga-comité
en ontnam daardoor de leiding aan de stakers.
De regeering krijgt er geweldig van langs
van den kant der stakers en wie 't met hen
eens zijn, al is dat maar een kleine groep.
„Dat is nu Briand", schreeuwen zij, .zelf
stakingsleider vroeger!" „Jawel," zeggen
anderen -maar nu is 't praktyk, toen was *t
theorie!"'
Jaurès gaat in de Humanité geweldig te
keer togen de regeering en de maatregelen.
Millerand had Zaterdag een onderhoud met
do spoorwegdirecteuren. Dezen deelden mede,
dat uiterlijk den eersten Januari 1911 de be
ambten enwerkliedon van alle spoorwegnetten,
die te Parys wonen, een minimum-salaris zullen
ontvangen van vjjf franks voor eiken werke-
1 ijken arbeidsdag. Het personeel zal met dezen
maatregel worden bekend gemaakt en z|ju
bezwaren kunnen kenbaar maken.
Aan het ministerie van binnenlandsche zaken
meent men op het spoor te zyn der personen,
die de sabotage-pogingen op touw gezet heb
ben, welke zulke hoogst ernstige gevolgen
hadden kunnen hebbon, indien niet de militaire
macht onmiddellijk alle bedreigde punten had
bezet.
By de onderdrukking en bestraffing zal met
uiterste gestrengheid worden opgetreden. De
sabotage (moedwillige vernieling) was dan ook
ergerl|jk; honderden menschenlevens werden
soms in gevaar gebracht. Enkele arbeiders
groepen toonden zich hier en daar .solidair"
met de spoorwegstakers. Zoo zat een gedeelte
van Parys b.v.in 't donker wyl de electriciteits-
werklieden eenvoudig ervandoor gegaan waren.
Frankryk en Portugal zouden ons haast
doen vergeten dat er nog meer landen in
Europa zyn waar wat gebeurt ofgebeuren
kan. De Finscho kwestie is nog altyd niet
opgelost. „DeFinnen zyn koppig",zegtRusland,
maar... ze hebben ook alle redenen. Rusland
poogt op alle manieren in strjjd met grondwet
en beloften aan Finland het laatste beetje
zelfstandigheid, die het nog bezit, te ontnemen.
Twee wetsontwerpen waren den Landdag
toegezondenhet eerste betreflende de weer-
belasting. Finland heeft er niets op tegeu te
betalen voor het niet-dienen zijner soldaten in
Rusland, maar kan alleen niet goedvinden dat
Rusland, die belasting eigenmachtig vaststelt.
Het tweede wetsontwerp betreft de gelijkstel
ling van Russen en Finnen in Finland. Werd
dit toegegeven dan ie immers Finland geen
zelfstandige staat meer, wat Rusland juist zoo
graag wil. De Finsche Landdag heeft kalm
en waardig geweigerd van de twee onwettig
ingediende wetsontwerpon kennis te nemen.
Vertoogen heeft men niet meer tot den Czaar
gericht 't helpt toch niet. Nu heeft de
Russische regeering den Finschen Landdag
ontbonden en de beide wetsontwerpen by de
Doema ingediend. Als of deze bevoegd
was een wet te maken voor Finland. Maar
macht gaat boven recht in Rusland. Waar
dit intusschen moet op uitloopen is niet te
voorzien, maar dat Rusland een onwaardig
en gevaarlyk spel speelt, is zeker.
BIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 18 Oetober.
Vereeniging voor Vrouwen-Kiesrecht.
Afd. Helder.
Zaterdagavond vergaderde bovengenoemde
afdeeling in Tivoli, met Mevr. Th. P. B.
Haver, van Amsterdam, als spreekster, die
het onderwerp behandelde Regeling van de
positie van Onderwijzeressen en Vrouwelijke
Rijksambtenaren, die in het huwelyk treden.
De opkomst was niet bjjster groot. De
presidente der plaatselijke afdeeling, Mcj.
De Jager, opende met een woord van welkom,
herinnerde aan de indiening van het bekende
wetsontwerp van Min. Heemskerk, naar aan
leiding waarvan deze vergadering was be-
legd, had gehoopt dat de belangstelling voor
deze zaak ook in den Helder grooter was
geweest, zegt, dat de vereeniging, die slrydt
voor 't toekennen van 't kiesrecht, ook aan
de vrouw, voortdurend er op bedacht moet
z|ju, het ledental uit te breiden, en dat daartoe
geen beter middel is, dan de belangstelling
der vrouwen in haar eigen zaak op te wekken.
Zy moeten doordrongen worden van 't in
zicht, dat 't een groot onrecht is, dat de
vrouw door de wetten, die door de mannen
worden gemaakt, wel plichten worden opge
legd, doch dat ze niet t recht bezit, aan de
samenstelling dier wetten mee te werken.
Daarom moeten allen medewerken, om 't
woord mannelijk", dat groote beletsel, uit
j de grondwet te lichten.
Dat 't noodig is, dat de vrouw in de pu
blieke zaak ook een woordje krygt mee te
sprekeD, licht de presidente nog met een
paar voorbeelden toe. Zoo was 't nog niet
lang geleden, vertelde ze, dat in een plaatsje in
Noord-Holland een jonge vrouw wenschle
I te scheiden. Ze had een kind, dat ze zelf
j zoogde. Toch werd het kind den vader toe-
j gewezen, niettegenstaande het voor het kind
levengovaarlyk was, van de moeder te
worden gescheiden. In een ander geval werd
de man krankzinnig. De zaak, die hij tot
nog toe had gedreven, moest nu door de
vrouw worden ter hand genomoD. Stukken
echter, die noodig waren ter richtige uitvoo-
ring van een en ander, mochten door haar
niet geteekend worden. Dit moest door den
krankzinnigen man gebeuren. Onder de
vrouwen zelf bestaat nog veel onverschillig
heid alleen a!s ze op de een of andere
wyze met de onrechtvaardige wetten in aan
raking komen, ontwaakt de belangstelling.
Een Engelsche thuiswerkster, die tot nog
niet veel had opgehad met 't werken en
Btreven der „suffragettes", en door een huis-
bezoekster werd gewezen op de hinderlyke
bepalingen, die de mannen door de wet in
't leven hadden geroepen, riep verontwaar
digd uit„maar wat ter wereld geeft den
mannen 't recht, zonder ons to hooren, in
ons werk in te grypen
Zoo bestaan er tal van onrechtvaardigheden
tegen de vrouwen, doch niet alleen in de
Wet, ook in de zeden en gebruiken. Vrouwen
arbeid wordt doorgaans lager betaald dan
mannenwerk, alleen omdat 't door vrouwen
wordt verricht. Een vrouw, ergens in Finland
geloof ik, trok een mannenpakje aan en kreeg
toen 't zelfde loon als de man. Hier zat 't
um dus in het pakje. In Eindhoven, op de
fabriek van den heer Philips, zjjn honderd
tallen vrouwen tegen tientallen mannen aan
't werk, en bestaat een aanbrengpremie voor
ieder, die een vrouw of meisje voor de fa
briek aanwerft Natuurlijk alleen, omdat deze
goedkooper werken dan de mannen. Ook in
't ingediende wetsontwerp van Min. Heems
kerk vinden we dezelfde onrechtvaardigheid
tegenover de vrouw, waartegen al zoolang
wordt opgekomen. Het legt weer een dwang
op aan de vrouw, zonder de vrouw daarover
gehoord en geraadpleegd te hebben. Er wordt
weer in beschikt over de vrouw, zonder de
vrouw en daarom is 't, dat wy tegen t wets
ontwerp opkomen en dat wy Mevr. Haver
gevraagd hebben, in 't openbaar onze be
zwaren te willen kenbaar maken.
Deze laatBte, t woord bekomen hebbende,
sluit zich by deze laatste woorden van du
presidento aan en zegt, dat 't werkelyk haar
taak zal zyn, dezen avond „critiek" te leve
ren op 't wetsontwerp „Heemskerk". Dit
ontwerp heeft slecht* één deugd, als er dan
van een deugd sprake kan zyn, n.1. dat 't
kort en van een niet te lange Memorie van
Toelichting voorzien is. De kern, de quiDt-
e-sens ligt in art. 1, dat luidt: «Vrouwe
lijke rijksambtenaren, die in 't huwelyk
treden, worden met ingang van den dag van
het huwelyk, eervol uit iands dienst ont
slagen". Art. 2 regelt de uitzonderingen.
Deze bepaling kan (niet zal) buiten werking
gesteld worden voor de vrouwen
le. die den 45-jarigen leeftyd hebben be
reikt.
wanneer haar werk in of naby den
huiselyken kring geschiedt.
wanneer haar betrekking slechts een
gering deel van haar tijd in beslag neemt.
Art. 3 strekt om in de wet op 't Lager
Onderwys zoodanigo wyzigingen aan te bren-
gOD, als noodig zyn, om de gemeenteraden
tegenover de onderwijzeressen dezelfde ver
plichting op te leggen als door dit ontwerp
den Staat wordt opgelegd tegenover de hu
wende vrouwel. rijksambtenaren terwyl art.
4 ('t laatste art.) bepaalt, dat do wet in wer
king zal treden op den dag der afkondiging.
Dit artikel bevat ook nog deze overgangs
maatregel, dat de wet niet van toepassing
is op reeds in functie zjjnde gehuwde amb
tenaressen, alsmede niet op haar, die binnen
3 maanden na haar in werking treding een
hnwelyk aangaan.
In een glashelder betoog worden deze
artikelen met de Memorie van Toelichting
aan een grondige en lang niet malsche critiek
ondorworpen. Ze noemt de wet onbillyk,
onnoodig en in zeker opzicht onzedelyk.
Heel de strekking van de wet is duidelyk
en volgens den Minister alleszins gewettigd
door de beginselen, die 't bekend zyn, dat
door 't huidig kabinet worden beleden. Als
motieven voor de onderhavige wetsvoordracht
worden genoemd de grondgedachte, dat als
regel de huwende ambtenares niet wordt
gehandhaafd en dat een tegengestelde ge
dragslijn sou uitloopen op 't bezigen van
middeleD, om 'l huwelyk kinderloos te doen
blijven. Wanneer de vestiging van 't gezin
toch is gebaseerd op de gezamenlyke inkom
sten van man en vrouw beiden, dan zou by
zwangerschap de financieels toestand van
dat gezin in 't ougereede geraken. Bovendien,
de ambtenares-moeder is öf geen goede
ambtenares öf geen goede moeder. Het ambt,
vooral dat van onderwijzeres, eischt den
gebeelen mensch; het kind eischt en heeft
recht op de geheele moeder.
Deze en dergelyke motievon worden door
de Bprceksler behandeld en na ampele be
spreking weerlegd. Alle bezwaren passeeren
achtereenvolgens de revue en worden opge
lost of tot een minimum gereduceerd. Op
onwederlegbare wyze toont ze aan, dat wat
door den Minister wordt gevreesd bij 't aan
blijven van de gehuwde ambtenares, juist
wordt in de hand gewerkt door dit wets
voorstel. Het kwaad als het dan een
kwaad mag heeten zal ontegenzeggelijk
grooter proportiën aannemen.
Bovendien randt hot op bedenkelijke w|jze
de individueels vryheid aan. Dit wordt niet
alleen door de „feministen" beweerd, ook nit
's Ministers eigen kamp ryzen bezwaren.
Mr. De Savonin Lohman heeft in zyn blad
De Nederlander" een reeks artikelen aan
deze zaak gewyd, waarin deze staatsman zich
op een ruimer standpunt heeft geplaatst dan
velen zijner coalitiegenooten en na deze reeks
artikelen zal het hem zeer moeilyk ja onmo
gelijk vallen, vóér dit wetsontwerp te stemmen.
Na zoo in den breede te hebben aangetoond,
dat de motieven en bezwaren, die worden
aangevoerd tegen 't aanblyven van de gehuwde
ambtenares en onderwijzeres, valsch en ge
zocht zyn, staat ze nog langen tyd stil by
de nadoelen, die er by wetwording van dit
ontwerp, onherroepelijk het uitvloeisel van
zullen zyn. Niet ongegrond hv. is de vrees,
ook door de Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen in t lioht gesteld, dat men by de
opvoeding der meisjes, weer terug zal keeren
tot 't standpunt van vroeger, waarby 't onder
wys aan meisjes tot een minimum wordt ge
reduceerd, wetende en bedenkende, dat ze
door deze wet op hinderlyke en ongerecht
vaardigde w|jze worden belemmerd in baar
pogingen, om haar eigen brood te verdienen.
Na nog de vraag behandeld te hebben of
't op den weg der vereeniging, die strydt
voor Vrouwenkiesrecht, kan liggen, de tegen
stand tegen dit wetsontwerp aan te wakkeren,
en na die vraag bevestigend te hebben be
antwoord, wijl de vrouwen nu reeds hebben
te waken, dat de zee van ongerechtigheid, die
in de bestaande wetgeving ten opzichte van
de vrouw bestaat, niet nog worde vergroot,
sluit zy haar boeiende, leerzame, onder de
grootste aandacht aangehoord improvisatie
met een krachtige opwekking aan alle vrouwen
toe te treden tot de organisaties, die bezig
zijn, ook voor de vrouw recht te erlangen, in
staat en maatschappij.
Na een korte pauze wordt van de gele
genheid, die geboden werd, om tc debattee-
ren of vragen om nadere opheldering te
stellen, gebruik gemaakt door Mej. HUlen,
die eersten aan spreekster namens vele andere
vrouwen verzoekt, zoo mogelyk by een vol
gende gelegenheid een andere avond tot op
treden te kiezen dan Zaterdagavond, nit den
aard der zaak voor vele vrouwen en huis
moeders niet de gesohikstste avond om er
uit to breken. Tweedens vraagt ze spreek
sters meening, hoe 't dan gaan moet, als de
gehuwde ambtenares kinderen krygt en of
ze niet vreest, of 't aanblyven dier functio
naris geen nadeelige gevolgen voor de be-
Mei tot en met September f 1,194,000 te zijn
geweest, of gemiddeld f238,800, terwyl er
blykens de raming een gemiddeld accres van
f 466,666 per maand verwacht werd, hetgeen
dus hierop neerkomt, dat de vermeerdering
amper half zoo groot is als waarop men ge
rekend had.
In de drie eerste kwartalen van het loo-
pende jaar heeft de schatkist uit de middelen
A—L f6,599,199 meer ontvangen dan ver
loden jaar, in welke vermeerdering de ac-
cjjnsen met f 3.169,807, en van deze weder
de rechten op gedistilleerd met 2,287,207
het leeuwenaandeel hadden.
Het nieuwe dubbeltje.
Er zijn nieuwe dubbeltjes, eenvoudig
met verandering van het waardecijfer de
nieuwe kwartjes in het klein. Om het hier
heel flauw doende borstbeeld zit het om
schrift ook hier van boven te nauw de rand
is ook weer tamelijk breed. De eikenkrans
omsluit aan de keerzijde vrjj dicht de woor
don en cjjfers »10 cents 1910", maar, mis
schien door het weinig relief, schijnt dozo
zyde toch niet zoo vol als de keerzyde van
het kwartje.
Het medegeven van telegrammen aan
postboden.
De dir.-gen. der poster, en telegr. maakt
bekend, dat den postboden wordt opgedragen
om, met ing. van 1 Nov., alle telegrammen
met bestemming binnen Europa, welke het
publiek hun ter aanbieding aan een telegraaf-
of hulptelegraafkantoor overhandigt, mede te
memen, mits sy op die telegrammen niet be
hoeven te wachten, gereed geld ontvangen en
hun weg leidt langs een kantoor dat geopend is.
Deze maatregel, welke by wyze van proef
wordt ingevoerd, strekt, om voor personen
wier woning ver van eenig telegraaf- of hulp
telegraafkantoor verwyderd is, het verzenden
van telegrammen te vergemakkelijken.
De vergiftigde taart te Hoorn.
De politie heeft te Haarlem den banket
bakker gevonden, die de taart had goleverd
aan den verdachte B., te Hoorn, die ze ver
giftigde, zoodat na het gebruik de vrouw
van den marktmeester Markus te Hoorn is
overleden. De meesterknecht van den bakker
heeft den man herkend als den besteller.
(.Vad.")
Schandelijk.
volking zooals in Frankryk b.v. zal Den 27Bten Juli 1.1. verdween met mede
hebben. Ten derde oppert ze nog 't bezwaar neming van een bedrag van f 800, die hij
of vrouwen, die vaak weinig onderwys heb T°or de voldoening van een rekening van
ben genoten en heel weinig in de gelegenheid *0° vader in zijn bezit had, de 15-jarige
zyn geweest,'t weinige dat ze geleerd hebben, P- B., Vlaardingen.
te onderhonden, zich wel thans sullen gevoelen Men vermoedde, dat hij de wyk naar het
in vereenigingen als waarvan bv. deze bjjeen- buitenland genomen had. Thans is de jongen
komst uitgaat, en waarin natuurlijk zooveel geheel platzak teruggekeerd. Hij was al dien
knapper, geleerder vrouwen den boventoon in Alkmaar geweest, bad van daar uit
voeren. Zy voert dit aan als een beletsel voor «tapjes gemaakt en op deze wyze bet geld
vele vrouwen, om toe le treden. verteerd.
Naar aanleiding van deze vragen vindt j Stuurlieden-examens,
spreekster nog gelegenheid, op 't een en ander E
nog w&t dieper in te geen en nog vele be "Qr»v"15 Oei. Oeele.gd groote
l,,rtiging.w,.rdige „oird.n on wenken ten T°ST F'
beste to geven. J* MoU e0.P* Ph,1,PP5 derde •tuorman de
Onder hartelyke dankzegging aan de ge- heer D' ^uiPerB*
vierde spreekster en aan 't publiek voor zyn
onafgebroken aandacht, sluit de presidente
daarna de bijeenkomst.
Tragisch einde.
Een man van omstreeks 30 jaar trachtte
by een rijwielhandelaar in de Diezerstaat te
Zwolle een fiets te verkoopen. Een agent
Ds „Koningin Wilhelmina dor Nederlanden "io hÜ voldoende inlirh.
tingen wist te geven, wou hem meenemen
Vrydagmorgen is by enkele inschryving, naar het bureau. Op weg daarheen heeft de
het uit de sterkte gevoerde pantaerdekschip mau rfeh met een revolver doodgeschoten.
«Koningin Wilhelmina der Nederlanden" H|j werd in het bezit van inbrekerswerktuigen
publiek verkocht. Er deden zich acht lief- bevonden,
hebbers voor, wier inschrijvingen zeer niteen- n
liepen. Hoogste inschryver was de N V. Ung6lUKK0n.
Frank Rysdyks' scheepsslooperij te Hendrik Omtrent een te Deventer voorgevallen
Ido Ambacht, die f 121,190 besomde. De ongeluk meldt men
laagste inschrijving bedroeg f 65,300. De 2e luitenant der cavalerie Van Hin-
n__- y. lopen, van het 4e reg. huzaren alhier, reed
¥1001 te paar(j OTer ,jen Diepenveenschen weg, in
Door de afdeeling Amsterdam der Ned. de richting van de algemeeiie begraafplaats
Vereeniging „Onze Vloot" is besloten, aan naar het station H IJ. S. M., waar de spoor
bot dezer dagen in dienst gestelde pantBer- weglyn direct langs den weg loopt,
schip ,De Zeven Provinciën" een naamplaat Toen do sneltrein, die 12.10 aan het station
ten geschenke aan te bieden, als bljjk van H. IJ. S. M. van Amsterdam—Apeldoorn
belangstelling in onze marine. Door prof. moet binnenkomen, hem achterop reed nabij
Carl L. Dake, hoogleeraar aan de Rijks de Ambachtsschool, schrikte het paard en
Academie voor Beeldende Kunsten aldaar, sloeg op hol,
werd een ets op koperen plaat vervaardigd, Een poging van den luitenant om het dier
waarop o.m. vermeld zyn de historische feiten tot staan te brengen en een zystraat in te
betreflende het beroemde admiraalschip van ryden, mislukte. Ongelukken ziende aankomen,
Michiel Adriaanz. de Ruyter, waarnaar dit riep de luitenant nog tegen het publiek „Op
nieuwe pautserschip vernoemd is. zyde 1 Eensklaps kwam by echter in botsing
n nu: ijj met den 18-jarigen winkelbediende J. A. J.,
De Rijksmiddelen. d„ heeJr ,feonngi bol g„olg, dal d;
De in de Staatscourant verschenen opgaaf wiclryder van zyn fiets en de luitenant van
van de Rijksmiddelen toont aan, dat de ont- zyn paard werden geworpen,
vangsten in September f14,212,486 hebben' De jongen bleef bewusteloos liggen en werd
bedragen, of 720,245 meer dan verleden jaar, binnengedragen in het café De Lange, waar
een uitkomst, die vry bevredigend kan wor- ook de officier werd binnengebracht, die zich
den genoemd, waar het accres wel niet geheel, niet ernstig aan het boofd had verwond,
maar toch nagenoeg overeenkomt met de ge- Du ontboden geneesheer, dr. Rebel, consta-
middelde vermeerdering, die er voor de acht teerde den dood van den jongen J., ten ge-
voorafgaande maanden viel waar te nemen, volge van schedelbreuk.
De genoemde vermeerdering werd verkregen, 1 De luitenant werd per rytuig naar de woning
doordat 13 middelen een hoogere opbrengst van dr. Rebel vervoerd om verbonden te
gaven van f 1.089,176, waartegenover er 10 wordeD, terwyl het lyk van het jongme-nseh
stonden met een vermindering van f868,931. per politie-brancard naar de ouderlyke woning
De voornaamste bydragc tot de hoogere op- werd overgebracht,
brengst vormde het accres van f305,819 by u
de successierechten, die oen grootere bate Verhooging prijzen levensmiddelen,
opleverden dan zy ooit in September gegeven j Te Enschedé is door een aantal slagers
hadden. Het ruimer vloeien van dit wissel- de prys van het vleesch van 40 cents tot 55
vallige middel was bovendien de eenigeoor- cents per kilogram verhoogd; de prys der
zaak, dat de indirecte belastingen op den melk steeg van 7 op 8 cent por liter. Er
middenstaat nog een betrekkelijk goed figuur worden nu vergaderingen van de burgerij
konden maken. gehouden Donderdagavond was er een
By de directe belastingen was er een ac- bijeenkomst van 600 vrouwen waarin
cres van f 185,700, dat uitsluitend te danken tegen de verhooging geprotesteerd wordt.
I is aan het ruim vloeien der bedrijfsbelasting. Men wil geen vleesch of melk tegen die
Deze belasting, waarvoor September een van verhoogde prijzen betrekken,
de vette maanden is, wierp f 281,942 meer J
af en maakte ook de verminderingen van EllertS de Haan. f
f9220 by de grondbelasting, f63,696 by het By du familie Eilerts de Haan le Meppel
personeel, en f 25,317 by de vermogensbu- i ia bericht ontvangen van het overlyden in
laating ruimschoots goed. Suriname op 80 Augustus 1.1. van den luit.
De accynzen leverden by elkaar f 206,601 ter zee le kl. J. G. W J. Eilerts de Haan.
meer op. Dat kwam natuurlyk hoofdzakelijk Bovendien is Vrydag door den gouverneur
i door den accijns op gedistilleerd, die, dank van Suriname aan den minister van koloniën
z|j de bekende verhooging, elke maand den 1 geseind.Overlyden Eilerts de Haan bevestigd.
miil/l.n.l.Bl T\n ^r.k.nnM.t aru. .l.l 1
ceniging de Suriname-rivior vormen. Aan dat
pimt van samenvloeiing ligt liet boscbneger-
dorp Goddo.
De expeditie onder leiding van Eilerts de
Haan was Goddo reeds gepasseerd, toen de
leider ziek werd en, na enkele dagen aan
koortsen te hebben geleden, stiorf en in het
bosch moest worden begraven- Omtrent de
omstandigheden, waaronder Eilerts de Haan
gestorven is schijnen tegenstrydigo geruchten
in omloop te zyn. Zoo werd onB het volgende
meegedeeld
Omtrent den heer Eilerts de Haan ontving
ik in een brit f van een zee officier a b. van
dc Utrecht" (die te Paramaribo lag) het
bericht, dat een Boschneger gemeld had, dat
de heer Eilerts de Haan in zyn korjaal van
een waterwal gestort en aan de gevolgen
overleden zou zijn".
Het zal wol spoedig bekend worden welke
lezing de juiste is. Dit eene staat vast, dat
een jong zeeofficier, die zich in dienst van
zyn land en van de wetenschap opnieuw aan
de gevaren en ontberingen van een moeilyken
en langdurigen tocht door het tropische oer
woud had blootgesteld, gevallen is als slacht-
ofier van zyn taak. Eilerts de Haan was op
de Surinaamsche stroomen, en in het oerwoud
van Suriname's binnenland geen vreemdeling.
Met groot beleid en mannelyko energie had
hy in 1908 een expeditie geleid, welke beoogde
het brongebied te verkennen van de Suriname-
rivier. Aan die expeditie, welke een volkomen
succes is geweest, werd nog deelgenomen door
do hh. R. H. Wymans, J. H. A.T. Tresling
en Millard. N. II. Ct.
De toeneming van het aantal
faillissementen 1
Het aantal afgedane faillissementen hier
te lando steeg van 1368 in 1903 tot 1788 in
1909; uitgesproken werden hel afgeloopen
jaar 1814 faillissementen.
In 1909 werden in ons klein landje ruim
34 faillissementen per week afgedaan, hetgeen
wy een ontxettend cjjfer noemen, terwijl er
bjjna 85 per week werden uitgesproken.
Inderdaad, b|j vergelijking met onze Duitscho
naburen, geven de onzo stof tot overdenking,
meent de .Utrochtsche Courant":
Dan blykt eerstens, dat waar de faillisse
menten vrywel mot het jaar ten onzent in
aantal stygen, in Duitschland de cjjfers sedert
1908 ongeveer constant blyven.
Doch er is meer:
Waar in Nederland over 1909 by'na 35
faillissementen per week plaats hadden, dat
is, ruw berekend, één op de 170.000 inwoners,
daar haddr-n er in het zoo enorme veel grooter
Duitschland in hetzelfde jaar 165 per week
plaats.
Dat maakt ongeveer één op dc ruim420.0l'0
inwoner*.
Waarom zjjn die Duitsche cjjfers nu zoo
veel gunstiger dan de Nederlandsche
Niet omdat wy gelooven, dat Dui;schland,
▼ergeljjkender wijze gesproken, ryker is dan
Nederland; doch wèl, omdat het credietwezen
daar te lande beter is geregeld.
In het bijzonder beter geregeld voor den
kleinen man.
Want nu mag men redenor-ren, dat het
meereudoel der faillissementen het noodlottig
en onvormydelyk gevolg is van eigen Bchnld,
vast staal toch zeker, dat velen der gevallenen
hadden kunnen gered worden, wanneer voor
hen op gemakkelijke en niet to dure wijze
aan geld to komen ware geweest.
Duitschland, waar men daartoe meer ge
legenheid heeft, komt daarom met vrjj gunstige
faillisscmeutseijfers, Nederland daarentegen
met zeer slechte.
Een nieuwe vingerwijzing voor de econo
misch zwakken om schouder aan schouder
samen te werken ter bereiking van het eenig
noodige, nl. goede en goedkoope credietin-
stellingen.
middenstaat flatteert. De opbrengst was dit-
maal f 258,578 hooger, tegen een accres van
1261,000 in Augustus en van f264,000 in
Juli. Schakelt men de eerste vier maanden
Het beri-'ht, dat den 23 September ten
Gouvernementshnize in Paramaribo door twee
Buschnegers was gebracht, heeft zich dan
helaas bewaarheid. Eilerts de Haan is,
van het jaar, die om verschillende redenen volgens dat Boschnegerrelaas, riek geworden
geen voldoenden maatstaf bieden, uit, dan op een plaats boven de samenvloeiing van
blykt de vermeerdering vuur de vjjf maanden Pikien-rio en Gran Rio, die bjj baar ver-
DE WEEK.
15 Oetober.
Onder de presidenten, aan wie do leiding
van ons Lagerhuis achtereenvolgens werd
toevertrouw!, is graaf Van Bylandt 2oor
stellig niet een van de krachtigstenzeker
niet een van de streng-grimmige soort. Een
Gleichman hield de tengels zeer strak, maar
verstond toch op wonderbare wijze de kunst
om het lastig-balsturig, grillig paardje, ge
naamd Parlement, aan zich toe doen hechten.
Dht was eerst een voerman, die het klappen
van de zweep verstond... En zyn sterkste,
meest gevreesde wapen was een byzonder
soort van scherts, verwaot aan fijne ironie,
soms scherp, maar nooit kwetsend. Zelfs
de kribbigste, lastigste parlementariër was
daar bang voor I
President Roell was stijver, stugger, in
onplooibaren ernst blyveud. De geringste
zonde, tegen bet R. v. O. gepleegd, was
onder zjjn bestier gansch ondenkbaar. Het
„paardje" voelde den teugel des meesters,
draafde gehoorzaam voort, respecteorde
den leider, zonder nu juist warme sympathie
voor hem te gevoelen Verschillende prae-
sides heb ik op het kleine fauteuiltje onder
den groenen .hemel" zien plaats nemen. De
taktiek, welke zij gebruikten, wisselde met
de personen. Maar wat ik niet mogelyk
had geacht, is door mjj beleefd, gehoord,
aanschouwd in het rittinkje, dat de Tweede
Kamer Dinsdag, van half vier tot c.c. half
vjjf ure hield 1Toen generaal Eland had
geweien op de wenschelykheid, dat ieder
lid een exemplaar van het bekende, in deze
dagen veelbesprokuu rapport-Kustverdediging
sou ontvangen, nam president Van Bylandt
het woord
Zei hy«Och, dan kunnen we net-zoo-goed
pnbliceerenl" En bjj schakelde aan die ver
zuchting vast zjjn zarht-weemoedige verma
ning, aau de heeren, om toch gedachtig te
zjjn aan hun plicht om geheime mededeelin-
gen, welke hun krachtens het ambt van
Volksvertegenwoordiger ter oore komen, asje-
blioft stil te houden; niet in de pers te
propageeren Graaf Van Bylandt is een
gemoedelyk, zachtzinnig, door en door humaan
man. De nestor van ons Lagerhuis, de heer
Lieftinck, heeft daar nog pas immers zulk
een h&rtelyk toastje aan gewyd. Maarslag-
i vaardigheid; koel, kalm zelfbedwang om zyne
gedachten, indrukken to ordenen, te tverwer-
1 keu" voordat bij gaat spreke»: dat juist is
I dezen voorzitter vreemd! Menschen als hy
gebeurt 't vaak, dat se - gelyk de «enfants
terribles" -hun neus voorbij prateo", met
I alleu eerbied gezegd. Eu in zulke gevallen
kunnen z|j, de zachtmoedigen, zonder t zei
ven te weten of te willen, feller, scherper,
krenkeuder woorden zeggen, dan ook de
grimmigste van allen zou aandurven I
Een Gleichman zou in zoo'n omstandigheid
een ironisch woordje hebben gevonden, waarop
het >A bon entendeur etc." van toepassing
ware Wien de schoen past, trekke dien
aan IDan waren er, in de zaal der Kamer,
oolyke knipoogios van ,Snap-je hem?" ge
wisseld Fyne glimlachjes, die puik be
grepen werden
De heer Van Bylandt is nog scherp noch
geestig. En daardoor sprak hy nu, met eer
lijke doch naïeve rondborstigheid, eenvondig
uit wat hem naar de lippen drongVaderlijk-
bestraffende vermaning, op toon van ver
drietige verontwaardiging, zooals men een
geliefden, doch ietwat ondeugenden zoon op
s'n plicht wjjst
Dat was wel een seer-bittere pil, die hut
machtige Parlement dien namiddag van 11
Octobor 1910, to slikkon kreeg! De patiënt
trok hot gezicht van iemand, die z'n beet
doet om hot leelyke kostje te verduwen
zonder dat men bemerkt, hoe onploziorig hij
't vindtmaar voor het nageslacht zullen
de „Handelingen" van Oetober '10 een aller
interessantste bijdrage vormen voor de „par
lementaire zoden" dezer dagen
Trouwens, do Van Wolderen Rengors
dor twintigste eeuw, die over do .faits et
gestes' vhu ons Lagerhuis der jongste vier,
vyf decennia zal hebben tc schryven, krygt
stof-tc over voor zeer pikante opmerkingen,
waar de ,note comique" zelfs niet aan ont
breekt. Integendeel
Wect-ge, we doen eigenljjk bet verstan
digst met de zaken maar van den vroolijken,
humuristischen kant op to vatten. Ik heb de
opmerking meer gemaakt, de heer Rood-
huyzen gaat blijkbaar den plechtig-deftigen
kant uit, en daardoor is de plaats van groot
humorist der Kamer vacant, 't Zeggen is,
dat de heer Fleskens, de Benjamin, er aan
leg voor heeft. Wat dan in de extra-woelige
werkwuken, die nu komende z|jn, zal moeten
blijken
Maar underswie lust heeft tot schertsen,
vindt nu rijkdom van stof 1
De griffie van het Parlement is gehuisvest
in een lokaliteit, waar een stuk of wat heeren
aun kleine schrijftafels zitten te worken. Op
tafeltjes staan schrijfmachines Op andere
tafeltjes liggen stukken, boeken, folianten,
doezen, men beeft moeite om xicb een door
tocht te banen in den chaos Er is eeu
va-et-vient" van allerlei menachen, boden
en anderen, die wat komen vragen, halen
of brengen In die ruimte zijn ergens te
vinden de vyf exemplaren van het famense
geheime rappor', waarvan de beer Van
Bylandt dacht dat, bijaldien men 't in honderd
exemplaren ronddeelde, het mysterie ervan
weldra even «geheim" zou zyn voor Jan
Publiek als 't geheim, dat dames op thee-
krans of heeren in soos-bitteruur elkaar in
het oor fluisteren onder eed en uerewoord,
dut geen sterveling op aarde tittel of jota
van te weten mag komen
Dat er -- wanneer we zóóver zyn Maar
ik zie het tydstip nog niet aanlichten zelfs
wanneer de brave ambtenaar van Oorlog,
die in de bladen thans beweert het vaderland
voor een prikje ongenaakbaar te kannen
makenMisschien voor een stuk-of-wat
lapjes van duizend insteê van millioonen
Ik zie het tydstip nog niet aanlichten, dat
bet ontwerp-Knstverdediging in openbare
zitting aan de orde komt.. Maar: 't kan
dan een vroolyke boel worden Beraad
slaging over dingen, waarover men niet
praten mag 1Nauwelijks heet een der ge
achte-afgevaardigden tien woorden gezegd,
of president heft waarschuwend het hamertje
op: ,Paa op, meneer, ge zyt loslippig!
Mondje dicht I
En broeder Duymaer staat op wacht,
met dreigend-sohitterende oogen borst voor
uit handen in broekzakken Vleezig hoofd
op romp geschroefd... Paladyn der geheim
sinnigheid
O, onmisbare humorist, waar blyft ge om
ons in deze zonderlinge dagen van geheim
zinnigheid op te vroolyken, het gemoed
te verkwikken, te verlichten 1
Ouderwetsche brochure-schrijvers zouden
nu boekskens hebben uitgegeven, met den titel:
Wachter, wat is er van den nacht? Met
geeatig-guitige toespeling op den nachtarbeid
dor bakkers, waar wy dan de volgende week
over zullen praten vele uren van den dag
en van den avond
Baron Van Dedem en zyn coalitie-genoot
generaal Van Vlymcn willen in November
in elk geval vóór Kerst, over de Kust
verdediging sectiën-houden. Tcnzy de Kamer,
zich van rust en slaap onthoudend, op z'n
minst twintig uren per etmaal „doorjakkert",
zou do heer Troelstra zeggen, zie ik,
met alle bescheidenheid opgemerkt, niet
in, hoe men door den rystebryberg, budget-
1911 genaamd, kan komen. Oók al houdt
dr. Roessing zich verre van alle Surinaamsche
of andere Oflbolligheden, ("an nog zal du
«Kerst-limiet" tieu-tegon-een overschreden
worden.
Slechts de redder humorist kan hier on
heilen verhoeden
Wanneer men denkt aan wat er o.a.
om maar iets te noemen in verband met
de Kerstening-nicuwigheden van toewan-
besaar Idenburg voor broeder Malefijt in
bet zout ligtAan de orkanen, die zullen
opsteken zoodra hoofdstuk VIII aan de orde.
komt Generaal Eland's denkbeeld odi
Oorlog voorop te schuiven in de begrootings-
debatten is voortieflelyk, maar dkn zullen
de poppekens in dollen rondedans gaan
zwieren, want de Kamer is strijdlustiger èn
spilzieker met den .nationalen tyd" naarmate
zy dien kostelyken tyd in ruimer mate vóór
zich heelt. Men vergete 't toch niet
Als, zei ik, men aan al deze dingen
denkt, zoo heeft men extra-dosis góed-humeur
noodig om met geluton blijmoedigheid de
spanne tijds ons scheidend van Kcrstmis-1910,
in te gaan
En doet de persman, wien dit „Torksch-
bad" van tiental weken wacht, verstandig
met zich to verkwikken en de zenuwen te
sterken in overschoone dagen van sonnigen
herfst, welke den meester, den grooten
kunstenaar, die ons heett verlaten, die
Willem Maria zon lief waren.
Ma. Aktoxio.
