Bijvoegsel van ,,'t Vliegend Blaadje", van Woensdag 22 Februari 1911.
Texel, 18 Februari.
Heden had de inwijding van het nieuwe
magazijn voor verplegingsmateriaal voor de
afdeeling „Texel" van het .Witte Kruit
plaats. Aanwezig waren het hoofd der gemeente,
eenige leden van den Raad, leden van het
tegenwoordig en van het eerder bestuur,
benevens verdere genoodigden en belang
stellenden.
De Voorzitter, de heer Dr. A. Wagemaker
nam het woord, en hield eene luid toegejuichte
rede, waaruit we het volgende aanstippen
„Geachte genoodigden I Het zy my vergund
u van harte welkom te heeten, die uit alle
oorden van Texel naar deze stichting zyt
opgegaan tot bywoning van de plechtigheid,
welke op punt staat te worden voltrokken,
n.1. de inwijding van ons nieuwe Witte-Kruis-
gebouw, een inwijding, die door uwe aan
wezigheid ook een feestelyk karakter heeft
gekregen en voor ons bestuurderen door uw
medevoelen en medewerken wordt gestempeld
tot een historisch feit in de geschiedenis van
onze Witte-Kruie-afdeeling. Gy allen staat
hier in zekeren zin op eigen grond, omdat,
hetzy gy finantiëelen of moreelen steun aan
onze vereeniging hebt verleend, of alleen het
ernstig streven uwe sympathie heeft opge
wekt, wy allen slechts door één gedachte
worden geleid, n.1. de ziekte en het lijden
onzer medeburgers zooveel mogelyk te ver
zachten. Want waar men elkaar met ditzelfde
streven voor oogen ontmoet, daar is men in
eigen huis, wyl het geheele doel van het
.Witte Kruis" slechts voor allen een ondeel
baar geheel vormt."
Spreker doelde er verder op, dat het Witte
Kruis nog maar korten tyd op Texel bekend
is, en noemde den dag, waarop de afdeeling
Texel een eigen gebouw bezitten zal en een
van byzondere beteekenis, een dagvanblyd-
schap en van voldoening, maar tevens ook
een dag van belofte. Daarom had men ge
meend de inwyding een eenigszins feestelyk
karakter te moeten geven, te meer, daar men
in het gestichte gebouw een begin mocht zien
van vele gevolgen, die zich ver buiten de
muren er van behoorden uit te strekken.
Dan werd deze stichting van oneindig veel
grooter beteekenis.
En nu gaf spreker uiting aan de gedachten,
die zich natuurlyker wyze opdrongen, in de
eerste plaats de herinnering aan het doel,
dat de oprichters leidde, aan den weg dien
afgelegd werd, aan de moeilijkheden die
overwonnen werden, aan de beteekenis van
het bereikte standpunt, en aan den weg der
toekomst. Gewezen werd op de toenemende
belangstelling in de hygiënische voorziening,
en in het bevorderen van maatregelen in 't
belang van de openbare gezondheid als
integreerend deel van het werkprogram.
Een overzicht van het werk en de geschiedenis
van het Groene- en het Witte Kruis werd
gegeven en hieruit bleek, dat de vereenigingen
in hooge mate het hart der bevolking hebben
gewonnen. Allen weten uit eigen ervaring
of door aanzien by anderen hoe hoogst nuttig
zy werken en met hoeveel toewijdende liefde
zy overal worden bestuurd, tot heil der arme
zieken. Zeer veel nuttige en tevens kostbare
zaken wachten op afdoening, doch hoe nuttig
deze maatregelen ook mogen zyn, moet er
iets anders aan voorafgaan, n.1. wat Dr.
Hamacker verleden jaar in een onzer tijd
schriften zoo kernachtig heeft beschreven
,de voorlichting van het publiek." Met die
voorlichting is zeer veel te bereiken. Het is
een onbetwistbaar feit, dat door de groote
meerderheid der menschen veel gezonder zou
kunnen worden geleefd, zonder meerdere
kosten en zonder meerdere moeite dan er
thans worden ten koste gelegd, wanneer
se maar over voldoende kennis van zaken
beschikten, dat is, als ze maar wisten .hoe"
te moeten leven. De fouten, die tegen de
gezondsleer worden begaan uit onkunde en
uit de hiermede nauw samenhangende onver
schilligheid, zyn zéé enorm vele, en voor
een groot deel in hun gevolgen zéé beden
kelijk, dat men, wanneer 't gelukte door
verspreiding van kennis alle vermydbare
fouten uit te roeien, daarmede veel meer zou
hebben gedaan tot verbetering der gezond
heidstoestanden, dan op eenige andere wyze
bereikbaar is.
Deze voorlichting kan geschieden op velerlei
wjjzen, byv.door 't uitgeven van popu
laire geschriften, het houden van populaire
voordrachten, het geven van eenvoudige
cursussen, de invoering van hygiënisch
onderwys op de scholen, bestrijding van
het gebruiken van schadelijke genotmiddelen,
bestryding der kwakzalverij, die een veel
grooter kwaad vormt, dan menigeen schynt
te vermoeden, enz. enz.
Het is nog een onbeperkt gebied, dat voor
ons ligt. Hoewel van groote beteekenis
is echter het byéénbrengen van verplegings
materiaal in een gebouw sooals wy thans
hebben gesticht, volstrekt nog niet het voor
naamste deel van het doel van het „witte
en groene kruis",
Verder werd in het lisht gesteld van hoe
groot nut de wijkverpleging is, en hoeveel
moeite het zal kosten, deze goed geregeld
te krygen.
Voor deze en meerdere zaken werd steun
gevraagd, waarbjj hulde gebracht werd aan
de eendrachtige samenwerking van het be
stuur en vooral aan de krachtige actie van
den yverigen secretaris, den heer L. J. Kikkert.
Krachtig werd opgewekt tot vermeerdering
van het ledental. Allen moeten meedoen.
.Het stichten van dit gebouw worde een
momument van waarachtige solidariteit van
alle Texelaren 1 Gelyk een Aya-Sofia staat
op fundamenten in kruisvorm, zoo ruste ons
gebouw op wat door het kruis wordt gesym
boliseerd de barmhartigheid, die, hoewel
zeer oud, steeds maar weer nieuw is in
iederen tyd, de algemeen menschelyke naas
tenliefde, die van allen behoort te zyn en
tot allen zich uitstrekken wil."
Ten slotte werden de wenschen uitge
sproken, dat by dit gebouw het werk den
meester moge loven, en architect, opzichter
en bouwmeesters de voldoening mogen smaken,
waarop zy recht hebbendat Boogaart en
echtgenoote, die in het gebouw zullen wonen,
steeds hnn best zullen doen, om alles in
goeden staat te houden; dat alle wenschen
in de toekomst verwezenlijkt mogen worden
dat het opschrift van den gedenksteen door
den geachten Heer Burgemeester in het
magazyn geplaatst, en straks door hem te
onthullen, bewaarheid moge worden, en dat
deze nieuwe stichting tot in lengte van dagen
onder goed bestuur den lijdenden menschen
tot zegen moge strekken. Luid applaus
volgde.
Hierna verkreeg de heer Mr. W. F. Hid-
dingh, Burgemeester, het woord waarvan de
aanhef aldus luidde„Voor de tweede maal
dan in korten tyd heeft het ijverige Bestuur
van de Texelsche afdeeling der Noord-
Hollandsche Vereeniging .Het Witte Kruis"
ons op deze plek tot eene feestelijke plech
tigheid te saam geroepen, en met ware
vreugde hebben wy allen zonder over
drijving meen ik dit althans te mogen uit
spreken aan die roepstem gehoor gegeven.
Ja, ik geloof, dat een nog grooter gevoel
van vreugde, van trots en van zelfvoldoening
dan by de eerste steenlegging op dit oogen-
blik onze harten vervult, nu wy de voltooide
plannen, nu wy de verwezenlijkte wenschen
van zoovelen voor ons zien belichaamd in
deze waardige stichting.
Namens den gemeenteraad namens het
college van B. en W. in het bijzonder zeg
ik het bestuur der afdeeling voor de tot ons
geriohte uitnoodiging hartelijk dank, en als
hoofd dezer gemeente wil ik het bestuur
namens de geheele burgery gelukwenschen
met inwyding van dit, ons eigen Witte-Kruis-
gebouw, eene gebeurtenis van groote betee
kenis voor het geheele eiland, gelyk de
toekomst leeren zal aan hen, die daar nog
aan mochten twyfelen. Maar meer dan eene
eenvoudige gelukwensch achten wy hier
gepast. Wy voelen dit, om zoo zeggen, aan
de verhoogde stemming, die ons allen nu
bezielt, wy bespeuren het aan al het feeste
lijke, dat zich aan het ernstige en plechtige
paart."
Hierna wees spreker op de ontwikkeling
en den groei van de afdeeling, en vooral
op het wenschelyke van het gemeenschappe
lijk bestrijden en voorkomen van ziekten,
en van hoe groot belang in dezen het parti
culier initiatief kan zyn. In slechts korten
tyd heeft de afd. Texel van het Witte Kruis
veel tot stand weten te brengen, en hiervoor
komt grooton dank toe aan de bestuurders.
„Want", zoo zegt Mr. Hiddingh, „behalve
hen, die reeds door den vorigen spreker,
onzen geachten Voorzitter en Vriend, met
woorden van dank en waardeering zyn
bedacht, behalve de leden en opeenvolgende
besturen resten nog iemand, en voorwaar
hier niet de minste, wiens verdiensten uitter-
aard door dien spreker niet voldoende zyn
belicht. Ik bedoel natuurlijk u zelf, mijnheer
de Voorzitter, die niet alleen het initiatief
hebt genomen tot de stichting dezer afdeeling,
maar die haar sedert op voortreffelijke wyze
hebt geleid en die haar, gesteund door be
kwame medebestuurderen tot den huidigen
toestand van bloei hebt weten op te voeren.
De gemeente, in 't algemeen gesproken, is
u veel verplicht; dat zy u daar dankbaar
voor is, bewyBt de groote populariteit, die
ge u hebt weten te verwerven, maar de af
deeling van het Witte Kruis in het bijzonder
kan niet genoeg beseffen, hoeveel zy aan
uw arbeid, aan uwe adviezen te danken
heeft."
Verder deelde spreker mede, dat het hem
een eer en een voorrecht was op nog andere
wijze te kunnen trachten het heugelyke feit
van den dag, in waarheid eene gebeurtenis
van belang voor Texel, aan de vergetelheid
te ontrukken. Hierbij werd aangeboden een
keurige gedenksteen, voor deze gelegenheid
speciaal vervaardigd, waarop in duurzamer
letters, dan die van het gesproken woord,
de inwyding wordt herdacht. In gulden
woorden staat daarop gebeiteld de wensch,
die stellig aller hart bezielt, de woorden
geplaatst onder het Witte-Kruis-teeken
.Dit gebouw, gesticht door de afdeeling van
het Witte Kruis tot leniging van ziekten en
nooden, is ingewyd den 18en Februari 1911
in de hoop, dat deze afdeeling moge blyven
bloeien en in wjjden kring zegen verspreiden
onder de lydende menschheid.
De opzichters, oud-bestuursleden en be
stuursleden, (volgen de namen). Deze ge
denksteen is aangeboden door Mr. W. F.
Hiddingh, Burgemeester."
Na nog de wenschen voor de toekomst
in het licht gesteld te hebben, eindigde
spreker met deze woorden: .Heden is het
weer duidelijk gebleken, dat onze afdeeling
recht heeft op ons aller sympathie en mede
werking. Mogen wy haar leus, hiernaast in
den schoorsteenmantel gebeiteld„voor allen
door allen", bewaarheid zien. Voor alle
edelen, voor iederen nobelen arbeid geldt
het .Aide-toi et Dieu t'aidera". En zoo moge
dan ook Gods beste zegen rusten op dit
gebouw en het goede maatschappelijk werk
door de afdeeling ter hand genomen. Ik heb
gezegd I" Luide toejnichtingen volgden.
Nadat de Voorzitter dank had gebracht
aan den heer Mr. Hiddingh voor zyne be
langrijke woorden en voor het koBtbaar ge
schenk, den keurigen gedenksteen, werden
de aanwezigen door Dr. Wagemaker door
het gebouw rondgeleid. Met belangstelling
werd de keurige stichting in oogenschouw
genomen.
Texel, 20 Februari.
Zaterdagavond hield de afdeeling aTexel"
van de S. D. A. P. eene vergadering te
Oosterend. Voor de ongeveer 30 aanwezigen
sprak de heer Eekhof, van Amsterdam, een
vurige rede uit over „Het belang der arbeiders
klasse by het algemeen kiesrecht." Veel
nieuws werd hierby evenwel niet ontvouwd.
De kiesrechteisch werd als een der voor
naamste punten in den breede behandeld,
en aangegeven, dat zonder algemeen kies
recht geen deugdelijke arbeidswetgeving te
verwachten is. De liberalen waren onmachtig
goede arbeidswetten te maken, en ook het
Chr. Ministerie kan het niet. Het stembiljet
in de handen van alle meerderjarige vrouwen
en mannen is het eenige wapen ter ver
betering. Alleen daardoor zullen de arbeiders
kunnen meespreken in het kapitaal. Wan
neer van het tegenwoordig Ministerie de
som wordt opgemaakt, blykt, dat nog niets
gedaan is voor den arbeider. Min. Talma
zou gaarne wat willen doen, doch hy kan
niet en zal sneuvelen op het politiek terrein.
Gesproken werd over ons treurig belasting
stelsel over demoralisatieover betere levens
voorwaarden; over de Kieswet van Houten,
die meer dan een half millioen Nederlanders
boven 25 jaar voor onmondigen verklaart;
over arbeid op het platte land, die de
arbeiders minder te zamen brengt, dan die
uit de fabrieks-centraover ongelijkmatige
aantallen kiezers, die een lid naar de Tweede
Kamer afvaardigen; over de tegenwoordige
onheilzame klasse-wetgeving; over de slechte
salarissen van kleine ambtenaren, en over
de groote sommen, die voor ministers,
gouverneurs-generaal, koningin en kon. stallen
worden beschikbaar gesteld, enz.
Al deze argumenten werden aangevoerd,
om het wenschelyke van algemeen kiesrecht
te betoogen, en daardoor handteekeningen
te winnen voor het volkspetitionnement, dat
door het Comité van Actie gehouden wordt.
Na de pauze werd over het militairisme
gesproken en over de vele millioenen, die
hieraan door ons klein landje geofferd moeten
worden, terwijl steeds voor de sociale zaken
het noodige geld ontbreekt. Dit wordt alle
maal gedaan om kostbare, lucratieve baantjes
te behoaden voor de bezittende klasse. Dit
werd genoemd een vloek tegen de arbeiders,
die niet van den eenen dag in den andere
weten te komen. „Moeten we", zoo eindigde
spreker, «met een dergelijke bestendiging
genoegen nemen Neen Teeken op de lysten
voor ons petitionnement, en strijdt met ons
voor verbetering I" (Applaus).
Voor het debat gaf de heer G. Dros zich
op, die zeide, dat de socialisten wel zeggen
veel met de arbeiders op te hebben, maar
ze zyn net als de andere partyen. Staalman
was een volksman, maar hy moest van de
baan. Als de soaialisten de baas worden, dan
eerst zal het rottig worden, vooral, wanneer
alle menschen kunnen stemmen. Gewezen
werd op Briant. Hy riep de vergadering toe
Laat je niets wijsmaken, want een revolutie
geest wordt aangekweekt I"
Nadat de heer Eekhof den debater op vurige
wyze had beantwoord, sloot de voorzitter,
de heer A. Boon met een opwekkend woord
de vergadering.
Op drie der zeven dorpen van dit eiland
is gevestigd een plaatselijk „Nut",* t. w. te
Oosterend, te De Waal en te Oude Schild.
Deze drie vereenigingen verheugen zich
in toenemenden bloei. Zy besloten hun winter
vergaderingen met tooneelmatige voordrach
ten, die zeer in den smaak vielen en met
een opgewekt bal werden besloten.
Aan den duinkant zyn reeds weer kieviten
gezien. Deze vogels hebben in dezen winter
slechts voor korten tyd afscheid genomen.
Indien het bekende rympje:
„De kievit legt in Maart,
Al vriest 't op z'n staart,"
waarheid bevat, zyn weldra weer de gezochte
dure eieren te wachten. Als nu maar geen
misbruik wordt gemaakt ten opzichte van
't weghalen der eieren.
Anna Paulowna.
Zondag 19 Februari gaf de gymnastiek-
vereeniging „T.O.K.I.D.O." onder leiding
van den heer C. Keyzer eene openbare uit
voering in Veerbnrg. De zaal was flink
bezet. Uitgevoerd werden vrye oefeningen
en oefeningen aan de rek, door de jongens-
adspiranten, oefeningen op de brug en vrye
oefeningen door de dames-adspiranten, oefe
ningen op 't paard en 't hoogrek door de
eerste party, stokoefeningen en oefeningen
op de brug door de tweede party, terwyl
tot slot een tweetal groepen werden gegeven.
Over 't geheel werd er zeer goed gewerkt.
De goede leiding was by elk nummer merk
baar. Vooral muntten uit no. 12, oefeningen
aan de brug door de 2e party en oefeningen
aan 't hoogrek door de le party. Deze waren
flink en correct en deden zien, dat de ver
eeniging over goede krachten beschikt. Voor
deze nummers klonk dikwijls een welverdiend
applaus. Wanneer de jongere leden zich
ernstig blyven oefenen, kan tT.O.K.LD.0."
eene flinke vereeniging worden.
Ter afwisseling werden door de heer A.
M. Vrugt van Haarlem een zestal comische
voordrachten gegeven, die zeer in den smaak
vielen. Er werd recht hartelijk gelachen.
Het publiek toonde zich door applaus zeer
dankbaar. Een gezellig bal besloot deze goed
geslaagde uitvoering.
Gemeenteraad van Texel,
gehouden op 20 Febr. 1911.
Voorzitter Mr. W. F. Hiddingh, Burgem.
Aanwezig 9 leden, afwezig de heeren Bakker
en Keèsom.
Bij de opening herdacht de Voorzitter de
goede werken en besluiten, die in 1910 voor
Texel hebben plaats gehad.
De notulen werden gelezen en goedgekeurd.
Besloten werd om punt VI van de agenda,
benoeming onderwijzeres vak k te Oosterend,
te verdagen, daar deze nog niet kon plaats
hebben.
Van de benoemde regenten(essen) van Wees
huis en Armbestuur waren berichten inge
komen, dat zy de benoeming aannamen.
Van Ged. Staten waren missives ingekomen
tot goedkeuring in zaken leges, suppl. kohieren
hoofd, omslag en hondenbelasting.
Nog was ingekomen een schryven van Ged.
Staten tot intrekking van den rooster van
aftreding van Raadsleden totdat de volkstel
ling is vastgesteld. Ook moest vaststelling
van de begrooting verdaagd worden.
Voor kennisgeving werd aangenomen een
reglement met pensioenregeling van het Alg.
Weeshuis, terwyl de begrooting er van gesteld
werd in handen van de heeren Dros, Lange-
Langeveld en Kikkert.
Het kohier schoolgelden U. L. O. over het
le kw. 1911 werd vastgesteld op f 432.20,
dat van de lagere scholen op f 824.45.
Tot onderwyzeres voor de o. L school te
M. Eierland werd benoemd Mej. Hempenius,
te Helder en wel met algemeene stemmen.
Het verzoek van Mej. G. Koning om eer
vol ontslag als onderwyzeres in vak k aan
de o. 1. school te Oosterend, werd eervol ver
leend tegen 1 Maart a.s. Met dien datum zal
dit onderwys tydelyk worden opgedragen aan
Mej. A. Kluit, totdat eene benoeming ge-
An is.
In beginsel werd aangenomen tot het
stichten van een zeevaartschool, mits van
het Ryk een jaarlijks subsidie worde ver
kregen van f 2250 en van de Provincie
eene van f 1150. De Gemeente zou dan
jaarlyks f 1275 moeten bijdragen. De heer
Mets bracht dank aan B. en W. voor dit
voorstel.
De gemeente begrooting werd opnieuw vast
gesteld en nu tot een bedrag van f 73545.30'.
Dit moest gebeuren, daar het Rijkssubsidie
in zake onderwys f 1150 minder zal zyn,
dan men verwacht had. De inkomsten zullen
nu f 1000 hooger moeten zyn, terwyl de
post voor belooningen van dokters en vroed
vrouwen f 150 minder zal zyn.
Voor het ontwerpen van plannen in zake
de oprichting van een drinkwaterleiding werd
op voorstel van B. ec W. met algemeene
stemmen f 1000 verleend.
Ingekomen was een verzoekschrift van
A. Dros Pzn. en vele anderen in sake voor
ziening van den geneeskundigen dienst in
Eierland. Er werd gevraagd f 1000 subsidie
en vryen woning voor den geneesheer. B.
en W. stellen voor, dat de Gemeente voor
loopig voor eene woning zal zorgen, dan
spoedig een woning van f 6500 te bouwen,
die door den geneesheer gehuurd kan worden
voor f 400 per jaar. De subsidie blijft dan
bepaald op f 1000.
De heer Dros stelde voor f 800 per jaar
en dan vrye woning, welk voorstel evenwel
weer ingetrokken werd. Dat van B. en W.
werd nu met algemeene stemmen aangenomen.
Bjj de rondvraag vraagt de heer Koning
een onderwyzeres van de O. L. School te
Oosterend en de heer Dros eene voor De
Cocksdorp. Zal nader onderzocht worden.
De heer Kikkert sprak nog over het ver
bieden van het opslaan van schuimaarde op
het haventerrein, wat lastig is.
Hierna werd de vergadering gesloten.
Burgelijke Stand v. Texel,
van 11 tot en met 17 Februari 1911.
ONDERTROUWD
GETROUWD:
GEBORENJan, s. v. Pieter Huizing»
en Dieuwertje Schaap (den Burg). Jan, z. v.
Jan Kooger en Trjjntje Mets (Oudeschild).
C at har in a Klazina, d. v. Cornelis van der
Werf en Neeltje Bakelaar (Koogerveld). Dirk,
z. v. Willem de Porto en Dieuwertje Zjjm
(den Hoorn). Johanes Simon, z. v. Johan
August HiUen en Geertje Koorn (den Burg).
Anna d. Doeke Doekzen en Neeltje Bran
denberg (den Burg).
OVERLEDEN: Geene.
ia-
