KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Heldor, Taxa/, Wlerlngen en Anno Paulowna
No. 4047.
Woensdag 22 November 1911
39ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., tr. p. po»t 75 ct., buitenland (1.25
Pre- Zondagsblad 374 45 f 0.75
iniën Modeblad »»»55»«»»65» (0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels 30 cent.
Elke regel meer6
Bew\js exemplaar'2J
Vignetten en groote lettert worden naar plaatsruimte berekend.
Intero.-
Telefoon SO.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgeven C. DE BOER Jr. (v.-ti. BERKHOUT L Co.), Helder.
Eerste Blad.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 21 November.
By K. B. is benoemd tot agent der
Rijksverzekeringsbank voor den tjjd van
één jaar: met ingang van 1G November A.
C. Dat, eervol ontslagen officier-machinist
2e klasse bjj de marinestoomvaart.
Beroofd.
- Het ljjk van den kwartiermeester van de
marine, die te Soerabaja verdronken is, werd
opgevischt. H|j bleek beroofd te zjjn van
allee, wat hjj aan waarde bij zich bad.
Raad voor de Scheepvaart.
De Raad voor de Schoepvaart hoeft uit
spraak gedaan in de zaak van de stranding
van het b.b. .City of Cologne" op 30 Octo-
ber in het Schulpongat.
De stranding had plaats in het zicht der
liohten van Kjjkduin.
De Raad is van oordeel, dat, ware aan
het voornemen van don loods gevolg gege
ven en in peiling N. O. op de witte gaston
aangestuurd, de stranding niet zou hebben
plaats gehad.
Het schip is echter van dien koers afge
weken.
Weliswaar is op de witte gaston aange
stuurd, maar verzuimd is er op te letten
welke koers het schip voorlag, nadat men
bet licht van Palga rood gezien had.
De loods beweert overluid gezegd te heb
ben, dal N. O. moest gestuurd worden, de
gezagvoerder heeft dat niet gehoord beide
beweringen kunDen der waarheid getrouw
zyn.
De loods kan echter niet volstaan met te
zeggen, dat een zekere koers moet geBtuurd
worden, hjj dient zich te vergewissen, dat
het gebeurt, in elk geval dat er toezicht
wordt gehouden op het sturen.
Het is alleszins begrijpelijk, dat de loods
der «City of Colognein een nauw vaar
water als het Schulpengat bjj stormweer en
dikke regenachtige lucht niet tegelijk kan
uitkijken en op het sturon letten, en daarom
hml hij den gezagvoerder of den stuurman
uitdrukkelijk moeten verzoeken zulks te doen.
Gemeentelijke werkloozenfonds.
B. en W. van Alkmaar hebben den gemeente
raad aangeboden een ontwerp-verordening op
ecu op te richten gemeentelijk werkloozen-
fonds. Vry «uiver is het Gentsche stelsel
gevolgd.
Schipbreuk op de Noordzee.
Uit IJmuiden wordt gemeld
In ons blad van 15 dezer berichtten wjj
reeds wat schipper Koeman van den stoom
trawler «Gerard" melddo over het vergaan
van het Engelsche stoomschip ,Envoy".
Schipper Van Loosen van den stoomtraw
ler «IJ. M. 15 Eveline", reederjj-maatschappjj
„Mercurius" alhier, die ook bij genoemd
stoomschip was, rapporteert thans bjj bin
nenkomst het volgende
Wy vertrokken 6 November van hier ter
visscherjj in de Noordzee. Op 8 Nov. d.a.v.
voormiddags 8 uur, op ongeveer 56 gr. 10'
N. B. en 6 gr. O. L. troffen wy aan het
Engelsche stoomschip Envoy", gesleept wor
dende door den Eugelschen stoomtrawler
«Singapore". De .Envoy" was in ontredder
den staat, met zware schade aan dek en
verschansing, met defecte machine. Wy draai
den by en de ;/Envoy" seinde: .Geen boot
beschikbaar", waarop wy besloten in de
nabijheid te bljj ven. Het was toen stormweer,
wind Z.W., hooge moeilijke zee. Kort daarop
Beinde de Envoy": «Zend boot om beman
ning te redden". Oamiddelijk daarop lieten
wy onze boot te water, waarin drie man
van onze equipage plaats namen, die er na
een levensgevaarlijken arbeid van lj k 2
uur in slaag'den 7 man van de .Envoy" aan
boord der .Eveline" over te brengen.
De .Singapore" had inmiddels ook gestopt
en de boot uitgezet, waarmede de overige
11 man van de «Envoy werden gered, onder
wie kapitein, stuurlieden en machinisten, die
er om begrijpelijke redenon de voorkeur aan
geven op een Engelsch schip over te gaan,
ook omdat de «Singapore" hierop dadelijk
naar Huil koers zette, daartoe gedwongen
door schaarschte aan kolen.
Wy zyn nog by het toen verlaten schip
gebleven, om te trachten indien de zee hand-
PUUILLHTOjN".
FAMILIE-EER.
16)
Hierbjj wees zjj een baardeloos, in het oog
vallend leeljjken man aan, die in de kleeding
van een welgesteld werkman door de tame
lijk bezette zaal liep om een plaatsje te
zoeken. Juist ging hjj het tafeltje van den
commissaris voorbjj, zonder op dezen te letten
alleen de kellnerin knikte hjj vriendelijk toe.
Het meisje maakte een spottende bewoging
achter zyn rug.
«Dat is hij nu," zeide zij. «Kijk maar, hjj
vindt weer geen plaats, ofschoon er toch
stoelen genoeg zjju maar hjj moet een tafelje
alleen hebben. Komt er dan een heer by hem
zitten, dan kijkt hjj dien aan alsof hjj hem
op wil etenmaar als er een dame komt,
dan moet ge eens wat zien. Is zjj maar een
beetje mooi, dan doet hjj haar binnen het
uur al een liefdesverklaring."
De commissaris maakte een schertsende
opmerking, dronk zjjn glas leeg en gaf het
de kellnerin terug, die er lachend mee heen
ging om het te vullen. Een oogenblik later
bracht zjj het vol terug en ging toen andere
klanten bedienen.
Wie den kalmen man daar behaagljjk zjji
sigaar had zien rooken en zyn bier drinken,
zou niet vermoed hebben hoe onrustig zjjn
geest tegeljjkertyd bezig was.
Loder twijfelde er geen seconde meer aan
dat hjj den zoo jjverig gerochten vriend van
zamer werd, de .Envoy" op sleeptouw te
nemen.
Inmiddels waren in de nabyheid gekomen
de stoomtrawlers «IJ. M. 167 Gerard", reo-
derjj Nederlandscho Stoom visscherjj, en «H.
378 Durban", reederjj Huil Sieam Pishiog
and Ico Company.
De «Envoy" zakte echter meer en meer
weg en zonk in den daarop volgenden nacht.
De .Durban'' vermiste echter haar boot
mot drie man harer equipage, welke mannen
ongetwijfeld om het leven zyn gekomen.
Daar wij naar de visscherjj moesten en
de «Gerard thuisstoomonde was, zjjn de 7
schipbreukelingen overgegaan op do .Gerard"
en 10 dezer bier geland, waar zjj zjjn toe
vertrouwd aan de zorgen van den heer
Reygersberg, Britsch vice consul.
De namen der redders zjjn stuurman C.
Kramer, te Amsterdammatroos J. Plag,
te IJmuiden en matroos Bertus Groen, te
Egmond aan Zee.
Visscherijschool te IJmuiden.
Daar de visseherjjwot binnenkort het bezit
van diploma's voor schippers stuurlieden,
machinisten en machiniststokers op visschers-
vaartuigeu verplicht gaat stellen, mueut het
college van B. en W. van Velzen, dat het de
plicht van de gemeente is, zoo spoedig moge
lijk de taak, dio door particulieren (Vereeni-
ging Visscherjjschool) te IJmuiden. wordt
neergelegd, op to vatton en de noodige stap
pen te doen, die tot oprichting van een
gemeentelijke visscherijsohool zullen kunnen
leidon.
B. en W. kregen van don minister van
binnenlandsche zaken en van den voorzitter
van Gedcp. Staten bericht, dat dezen zooveel
mogeljjk een rjjks-, reep. provinciale subsidie
zouden helpen verkrijgen, en stellen mitsdien
voor nu reeds den directeur te benoemen,
met bepaling, dat het tjjdstip van zjjn indienst
treding later zal worden bepaald, en dat do
benoeming eerst van kracht zal worden be
schouwd, wanneer de subsidies van rjjk en
provincie do stichting van de school moge
ljjk maken. Tevens onder gehoudenheid om
zonder vergooding het college van B. en W.
van advies te dienen bjj do oprichting van
de school.
Zjj stellen verder voor, het salaris op
f 1600 per jaar te bepalen.
Stuurlieden-examens.
's-Graveuhage, 17 Nov. Geslaagd by de
groote stoomvaart voor hot examen van eerste
stuurman G. C. Herbschliob; van derde stuur
man Van der Haar, S. Bakker, H. van Djjk
eu C. A. van der Eyk.
Negen uur sluiting niet gedwongen
Men schrjjft uit Leiden aan den «Stan
daard"
Hot ljjkt wel, of langzamorhand heel onze
stad, zonder oenigen wettolyken dwang, tot
het sluiten om 9 uur zal komen.
De manufacturiers zjjn er mode begonnen
de Bpekslagors zjjn gevolgd, en onwillekeurig
doen anderen mee.
De invloed is op straat zeer goed merk
baar. De aantrekkelijkheid is er af, als de
lichten gedoofd zijn en het publiek trekt zich
met het sluiten der winkels terug. Kort na
negenen, zooals vroeger na tienen, is er wat
hoon en weer geloop van naar huis gaande
winkelbedienden en daarna krjjgt onze stad
het aanzien, zooals zjj vroeger na tienen had.
Men vreesde, dat deze maatregel het
kroegleven sterk zou bevorderen, maar dit
is gelukkig in onze gemeente niet sterk
ontwikkeld. Het huiseljjk leven heeft er
daarentegen mee gewonneD.
's Zaterdagsavonds echter is alles tot 10
uur open, terwjjl in de week voor St. Nico-
laas en voor Kerstmis ook alles tot 10 uur
open bljjft.
Hot algemeen verkeer voelt geen nadeel
van den nieuwen maatregel, maar de gasfa
briek zal het wel merken.
De Kerkbrand te Vlissinyen.
De rechtbank te Middelburg heeft den
loodgieter te Vlissingen, die op 5 September
toen de St. Jacobskerk en toren aldaar een
prooi der vlammen werden, op hot dak dier
kerk gewerkt had wegens hel veroorzaken
van brand door schuld waardoor gomoon
gevaar voor goederen ontstaat, veroordeeld
tot 14 dagen hechtenis.
Het O. M. had 3 November jl. f200 boete
of 60 dagen hechtenis geëischt.
Moordaanslag 7
Een zeer duistere zaak wordt te Huvelte
dea vermoorden in Harner voor zich had.
Wat nu echter te doen De oommissaris
was wel een man vau kalm overleg, maar
tevens gewoon doortastend te handelen. Hier
echter, in dit bjjzonder ingewikkeld geval,
kon hjj het zoo gemakkelijk niet met zich
zelf eens worden.
Het eenvoudigste zou zeker geweest zyn,
zich zonder veel omslag van den persoon
van Harner te verzekeren.
Evenwel dacht de commissaris er niet aan
dien maatregel aan to wonden. Hjj begreep
maar al te duidelyk dat hjj daarmee een
onhorstelbare fout zou begaan.
Wanneer men het goed beschouwde, dan
bestond er tegen Harner niet eens een reden
tot verdenking, laat staan eenige zekerheid,
dat hij tot de misdaad in betrekking stond.
Voor zichzelf was de commissaris wel over
tuigd dat de man, die daar dicht bjj hem
aan een afzonderlijk tafeltje de courant zat
te lezen, de werkeljjke moordenaar was
maar als geoefend politieman begreep hij dat
deze overtuiging hom voorloopig nergens toe
diende. Niemand kon slechts de geringste
aanwijzing geven dat Harner op den tijd dat
de moord gepleegd moest zyn in de woning
van Dorner was geweest en dat was toch
in de eerste plaats nocdig.
De commissaris kon slechts met moeite
zjjn lnst bedwingen Harner persoonljjk
te visiteeren. Waarschijnlijk had deze de
20.000 tnark, aan de Nationale Bank ontvan
gen, voor het grootste gedeelte bjj zich.
Het geld was hoofdzakelijk in rollen, elk
van 50 twintigmarkstukken, uitbetaald waar
van Loder de nummers had genoteerd.
De commissaris had eerst nog het voor
nemen gehad de nummers openbaar te maken,
teneinde op die wijze het spoor te vinden
druk besprokon. Eenige dagen geleden werd
daar de arbeider A. v. L. door zijn twintig
jarige stiefdochter, die bjj hem to logeeren
was, ernstig met een mes in 't gezicht en
djjboen gesneden. Haar moedor was niet
thuis. Over de oorzaak van die daad loopen
allerlei geruchten. Het meisje verklaart, dat
zjj uit zelfverdediging gehandeld.heeft, daar
haur stiefvader met minder eerbare bedoelingen
naar haar toegekomen was. De man beweert,
dat het meisje hem heeft willen vermoorden
De 8liefdocliter is gevankelijk naar Assen
gebracht.
Uitbarsting Smoroe.
Volgens ontvangen telografisch bericht,
heeft er oen hevige uitbarsting van de Srneroe
plaats gehad. Ken zware aschrcgen in Noord-
Oosteljjke richting heeft zich uitgestrekt tot
Panaroekan toe. De ondernemingen bjj Pasï-
rian hebben daarvan geen schade gehad.
Een bloedig drama te Weenen.
Donderdag heeft een bloedig drama plaats
gebad in de woning van den gewezen onder
minister Von Holzknecht in Weenen. Sedert
6 jaar was bjj deze familie man, vrouw,
een dochter van 24', een -zoon van 21 eu een
van 17 jaar, een huisloeraar werkzaam,
dr. Von Matkovic. Op den dag vau de zil
veren bruiloft, Woensdag, had deze om de
band gevraagd van de dochter des huizes.
Do vader had echter ia de meest vriende
lijke woorden zjjn toestemming geweigerd,
op grond dat Matkovic nog geen vaste
positie had. In de goede verstandhouding
tusschen familie en lberaar scheen door deze
weigering geen verandering gekomen. Don
derdagmiddag kwam de leeraar weer, om
den jongsten zoon les to geven. Zoodra hij
de kamer binnentrad, schoot hjj onmiddellijk
den jongen van 17 jaar dood. De dochter
en de andore zoon kwamen aangesneld. Hun
trof hetzelfde lot. Daarna schoot Matkovic
zich zelf voor het hoofd.
Over den moord te Weenen op de kinderen
van den gewezen afdeelingschef van het
departement van justitie von Holzknecht
worden o. a. de volgeude bijzonderheden
gemeld Dr. Richard, Ridder van Matkowicz,
stond bekend als een uiterst solide en weinig
ziunelyk karakter. Wel was by zenuwachtig.
Reeds zeer jong voorzag hij door losgevon
in zyn onderhoud. Bjj von Holzknecht was
hjj reeds 6 jaar gouverneur en hjj word er
als kind aan huis behandeld. Maandag wei
gerde von Holzknocht hem de hand zyner
dochter, maar dit scheen op de goede ver
standhouding geen invloed te hebben, want,
toen Woensdag von Holzknecht zjjn zilveren
bruiloft vierde, was Matkowicz de eenige
gast. Matkowicz gaf dagelyks om 6 uur
den jongsten zoon van von Holzknecht, een
jongmensch van 17 jaar, die voor zyn eind
examen gymnasium zat, les. Donderdag tele
foneerde hjj, dat hjj om half vier zou komen
les geven. Hjj verscheen ook om dien tjjd
en begaf zich naar de kamer van het jong
mensch, dat met den rug naar de deur zat
te Rtudeeren. Matkowicz schoot hem met een
browningpistool, dat hij Maandag had ge
kocht, van achteren dood. Het schot trof
hem in het achterhoofd en de kogel kwam
tusschen de oogen weer uit en bleef in don
muur stoken. De 24-jarige dochter was in
de kamer daarnaast. Do deur stond open.
Op het hooren van het schot snelde zjj toe,
maar werd op den drempel door een kogel
in den mond getroffen en viel dood neer. De
oudste zoon, een 21-jarig student in de rech
ten, die ook toe kwam loopen, werd door 3
kogels zwaar gewond. Daarop beging de
dader zelfmoord. De ouders waren niot thuis.
Bjj hun terugkomst vonden zij hun woning
door politie afgezet.
Te grooie oorlogsschepen.
In de Amerikuanscho 'Society of Naval
Architects heeft sir William White, de
Engelsche scheepsbouwer, vroeger chef
constructeur der Britsche vloot, een voor
dracht gehouden, waariu hjj den aanbouw
van kleinere slagschepen bepleitte. De erva
ring heeft geleerd, zoo merkte hjj op, dat
men volstrekt niet zijn toevlucht behoeft
te nemen tot de reusachtige afmetingen,
welke tegenwoordig zoo in do gunst staan,
om een schip te krjjgen dat goed gewapend
en gepantserd kan worden eu ook bjj ruw
weer zjjn snelheid kan behouden.
Indien men het aantal kanonnen per schip
verminderde, zou, zelfs met behoud van de
tegenwoordige snelheid, een aanzienlijke be
sparing kannen worden verkregen in afmo-
tingen en kosten. Door den aanbouw van
van den man die den wissel had aangeboden
thans loofde hij zjjn voorzichtigheid, die hem
daarvan had teruggehouden.
Daardoor zou de misdadiger want vol
gens de vaste overtuiging van Loder moest
dat de houder van do wissel zyn noodeloos
verontrust zijn geworden en gewaarschuwd
bovendien, terwjjl hjj zich thans door do
berichten in de couranten, die hjj zeker las,
in een bedriegelyke veiligheid waande.
Loder dacht er een oogenblik aan den man
wegens het ontvangen van den wissel te
arresteerenmaar ook dit plan verwierp by
na kort bedenken weder. Verondersteld zelfs
dat Harnor daarvan overtuigd werd, kon by
dan niet duizend geloofwaardige ophelderin
gen geven
Ongelukkigerwijze waren vermoedelijk
door een onbescheidenheid van den zoozeer
met zichzelf ingenomen rechter van instruc
tie de verhooren van Wilhelm bjjna woorde
lijk in de couranten opgenomendus ook
diens verklaring dat hjj den wissel door een
handlanger had laten ontvangen, teneinde
de justitie op een dwaalspoor te brengen.
Het was wel aan te nemen dat Harner du
berichten van de misdaad nauwkeurig las
en dus met die verklaring bekend was
ongetwijfeld zou hjj er in geval van nood
zijn voordeel mee doen.
Neen, die man moest op een andere wjjze
in den val gelokt worden. Ruw geweld zou
zeker niet tot hot doel leidenmen moest
dit door list en behendigheid bereiken.
De commissaris stond onverschillig op en
slenterdo eens door het lokaal. Hjj wist het
zoo in te richten dat hjj tweemaal langs het
tafeltje van Harner liep. Deze las niet meer
in de coarant maar schertste met de kellnerin,
dis bjj keu stond.
schepen van minder reusachtige afmetingen,
dan tegenwoordig op stapel worden gezet,
kan men voor eenzelfde bedrag een voel
krachtiger en boweegljjkor vloot krjjgen, die
nog dit voordeel heeft dut de gevaren van
geschutvuur, onder-wator-aanvallen en maga
zijn-ontploffing belangrijk worden verminderd,
omdat men immers niot alles op een kaart
zou zetten.
Een medewerker van de «Evening Stan
dard' had naar aanleiding van de rede
van sir William White een onderhoud met
verschillende Engelsche scheepsbouwkun
digen. En velen van dezen waren het met
don heer White eens, althans tot op zekere
hoogte. Zoowel sir Hiram Maxim als de
heer Carlyon Bellairs meenden, dat er geen
twijfel kon zjjn aan de superioriteit der
groote schepen, maar zjj hechtten niettemin
meer waarde aan het bezit van een groot
aantal schepen, zoodat zjj indien men slechts
te kiezen heeft tusschen betrekkelijk weinige
reuzenschepen en vele kleinere schepen,
beslist de voorkeur zouden geven aan dit
laatste. Indien we, zeide de heer Bollairs,
niot het aantal groote schepen kunnen heb
ben, dat we om strategische redenen noodig
hebben, zal het veel beter zjjn dat we klei
nere schepen aanbouwen voor hetzelfde be
drag aan gold, en sir Hiram Maxim herinnert
aan ten uitlating van den Duitschen raarir.e-
aitaclié, baron Schröder, die meende, dat in
groot slagschip «to veel eieren in oen
mandje" werden gedaan.
Intusschen echter trachten alle zeemogend
heden elkaar in den aanbouw van reuzen-
schepen te overtroffen. De opmerkingen der
deskundigen verdienen dan ook alleen ver
melding omdat ze misschien een aanwjjzing
kunnen geven, dat zoo langzamerhand de
overtuiging zal doordringen, dat mon met
dien aanbouw van steeds grootere en duur
dere schepen op den verkeerden weg is.
De grauwe vleeschvlleg.
In «Buiten" schryft G. over de grauwe
vleeschvlieg:
Het gevaar, dat vliegen voor mensch on
dier opleveren, zagen we in een paar treffende
gevallen bevestigd, welke wel de vermelding
waard zjjn. Beide betroffen de grauwe vleesch
vlieg (Sarcophaga carnaria), die aan haar
roodbruinen kop en het grjjs met zwart ge
ruite acherlijf gemakkelijk te herkennen is,
(grootte 1.4 cM.).
Roods Linnaeus moet gezegd hebben, dat
de nakomelingschap van drie dozor vliegen
een dooden os even snel verslinden kan als
een leeuw zou doen, We lazen hoe een tlinke
schildpad het slachtoffer van oen grauwe
vleeschvlieg werd. Onder het rugschild had
de vlieg haar eieren weten te leggen en
binnen enkele dagea was alles van hot arme
dier, wat tot voedsel der vliegonmaden dienen
kon, volmaakt woggegeten.
Voor eenige jaren deelde Jules Cloquet,
een dokter van naam, een geval mede van
oen Parjjzenaar, die zich dronken in do open
lucht te slapon had gelegen. Vleeschvliegen
hadden haar eieren in zjjn neusholte en ooron
gelegd en de larven, welke daaruit zich ont
wikkelden, veroorzaakten spoedig 's maus dood.
Meerdere dergeljjkc gevallen werden in
deel 46 der Dict. der Sc. Méd. medegedeeld."
De betalingstermijn.
Mevrouw ABetaalt u uw dienstboden
per maand of por week
Mevrouw BJa, hoe lang denkt u eigen
lijk, dat ze bij ons bljjven? Wy betalen per
DE WEEK.
18 November.
Een onstuimige. Het
kiesrecht-debat. Pientere
demagoog. Weet bjj 't
Onaandoenlijk
De heer De Savornin Lohman, de leider
der chr.-historischen, neemt in ons Parle-
ment eene zc-er-aparte plaats in. Hjj is
de eenige, die, steeds bly vend binnen de per
ken van parlementair decorum, aan zjjn licht-
prikkelbaren wrevel, telkens op onomwonden,
zelfs vinnige, zelfs toornige manier uiting
weet te geven, 't Is of het licht-ontvlambare
bjj hem, ondanks het stijgen der jaren,
heviger wordtmen kan 't den grjjsaard
zeer duidolijk aanzien, wanneer z'n gemoed
in opstand komt. Dan wordt de kleur van
hals en wangen rooder; met zekere nerveuse
strijdlustigheid buigt hjj het hoofd vooruit.
De heer Lohman maakt aanteekeningen;
haastige lettertjes kriebolend op papier,
met regels wjjd uit elkaar; de woorden af
gekort, geknot.
Een geestverwant, die 't opmerkt en met
hem praat over het geval, krjjgt op radden,
opgewonden toon gefluisterde woordjes tot
antwoord, gepreveld door de saamgeuepen
lippen
En wanneer de grjjze spreker straks is
opges(aan om van onmalsche repliek te die
nen, bljjkt hjj heesch vau opwinding; ge
voelt men, wolk eene inspanning, zelfbedwang
't hem kost om zich binnor. de perken te
houden.
Dat deze afgevaardigde, met dit tempera
ment, in de afgeloopen week uren doorleefde,
waarin 't uiterste van zjjn zelfbeheorsching
werd gevorderd, 't is volkomen begrjjpe-
ljjk. Gansch dit .Kiesrecht-debat" immers
was on bleef voor den heer Lohman uiterst
onbehagelijk. Aan zjjne onverzettelijkheid,
die hettragisch-comische spel van obstruc
tie tengevolge had, was 't te wjjten, dat
men nu medio November nog met de
zaak was opgescheept
Do heeren Troelstra c.s. hadden vrede
gesloten met de Kamer op voorwaarde, onder
beding dat mer. téch over hot kiesrecht, in
verband met den Rooden Dinsdag, zou praten.
Best, 't was dan geen debat over een
Adres van Antwoord na de Openingsrede;
neen, over bet voorstel-Troelstra, strekkend
om een adres aan de Koningin te zendon.
Nnttelooze tijdverspilling I had do heer
Lohman indertjjd uitgeroepen. En Rechts
volgde hem aanvankelijk Doch daarna,
toen de heer Lohman te Montreux vertoefde?
Ook toén waren de voorstellen der Grond-
wets-commissie niet ontvangen door de Kamer.
Ook toén stond 't vast, als een paal boven
water, dat het socialistisoh voorstel met ver
pletterende meerderheid zou worden verwor
pen. Ook toén besefte men, dat nioraand
in of buitoa de Kamer, «wjjzer" zou worden
door de Kiesreclit-pratorjj. De omstandigheden
waren precies dezelfde, in elk opzicht, als
toen de Kamer weigerde, op aanstichting van
jhr. Lohman, om het eerste voorstel-Troel
stra in behandeling te nemen. Edoch,
rn^-n had genoten van een obstructie-proefje
En Rechts capituleerde. Slechts een naam,
eon vorm, was gewijzigd. ïnstea van over
«Adres van Antwoord" ging 't nn over «een
voorstel tot hot richten van een adres"
De pil was met een héél, uiterst dun laagje
suiker bedekt. Maar de patiënt, die haar
slikken moest, proefde het bittere ervan
hensch niet minder!... En zich aan het ge
bruiken van zulk een «medicijn" te moeten
onderwerpen, is voor een man als de leider
dor ckr.-historische partjj, voorwaar geen
kleinigheid. 'tWas, voor een medeljjdend-
aangolegd hart, om kassian te krijgen met
den heer Lohman
Overigens zal geen sterveling, die zjjn best
doet om nuchter-objectief, neutraal-onpartijdig
over dat kiesrecht-debat te oordeelen, kunnen,
durven betwisten dat de grjjze heer Lohman
in den grond dor zaak geljjk had. 't Was
ongepast, zelfs ongehoord, om te weigeren
een voorstel in behandeling te nemen. Al»
slachtoffer van zulk onrecht stond mr. Troel
stra natuurlyk zeer sterk. En ook hier werd
bewaarheid het «alle onrecht op aarde wordt
gestraft"... Doet overigens: zoo 't dan iets
als van listige .uitvlucht" was, om te be
weren: .aan den vooravond der publicatie
van de voorstellen tot Grondwetsherziening
hebben wij nu niet te bespiegelen over de
zaak" Wanneer dit «taktiek" was van
.schuilevinkje" te spelen achter zeker forma
lisme; hoezeer lag de mogelijkheid om tot
zulk middel z'n toevlucht te nemen voor de
handl En hoezeer, ook, zou dit «wapen"
onbruikbaar zijn geweest, bjjaldien men de
kwestie op het tapijt had gebracht, nadat de
voorstellen der commissie op het bureau dor
Kamer souden zjjn neergelegd Hoeseer,
ook, werd den heer Lohman (die, evengoed
als mr. Troelstra) weet hoever de Grond-
wets-commissie op 't stuk van mannen- en
vrouwon-kieBrecht wil gaan, .do pap in den
mond gegoven" om tot de sociaal-democraten
te zeggeD, geljjk hij heeft gedaan: „beste
nieDschen, u is 't er slechts om te doen om
tegenover het volk te poseoren als de eenige,
de ware baanbrekers van het eenig-demo-
cratischo algemeen kiosrecht. Gjj heeron,
giint aan geen ander die glorie. Gij wenackt
het monopolie van heil- en zegen-aanbrengorjj
voor u te behouden"
De verstandige .pientere demagoog" Troel
stra zou niet beseft hebben, dat we
twee of drie dagen na den aanvang van het
kiesrecht-debat, oven .wjjs" zouden zjjn als
Loder was in de gelegenheid het gelaat
van den man, die niet op hom lette maar
slecht» oogen voor de kellnerin had, nauw
keurig waar te nemen. Het werd hem ter
stond duidelyk dat de kellnerin, met wie hjj
gesproken had, de waarheid had gezegd
Harner scheen van zeer licht ontvlambaar
temperatuur te zyn.
.Een echte boeventronie", mompelde de
commissaris voor zich.
Hjj vertraagde zjjn schreden zooveel moge
ljjk, om ongemerkt iets van het gesprek op
te vangen. De man sprak Duitsch, maar met
een vreemden tongval en doorvlochten met
Engelsche woorden en uitdrukkingeneen
bewijs dus dat bjj een Amerikaan was of
tenminste ergens gewoond had waar uitslui
tend Engolsch werd gesproken.
Een bijna wreedaar lige glimlach speelde
om de lippen van den commissaris, toen hjj
naar zjjn tafeltje terugkeerde.
«Wacht maar, mjjn jongen, wjj zullen nog
wel eens nader kennis maken", zeide hjj
binnensmonds, terwjjl bjj zjjn glas leegdronk
en de kellnerin voor de betaling wenkte.
«Wij zullen je voorloopig nog maar op den
tand voelen, mijn plannetje ligt gereed, het
hangt alleen nog maar van mejuflrouw Von
Horwitz af, die mjj een vastberaden meisje
toeschijnt. Ik denk wel dat zij mjj zal willen
helpenzjj heeft verklaard dat zjj zich des
noods voor do redding van haar beminde
wil opofferen. Dit is nu wel niet noodig,
zjj behoeft alleen oen weinig komedie te
spelen om den kerel in het net te lokken.
Het zal haar wel tegen de borst stniten,
maar ik weet er nu eenmaal geen ander
middel op om onzen advocaat te bewjjzen,
dat hjj onschuldig is en dat bewjjs moet met
wiskundige zekerheid geleverd worden, anders
wordt onze geërbiodigde rechter van instructie
er nog niet door voorgelicht."
Hij lachte bij zichzelf, betaalde zyn vor-
tiria*. ste nog even met de aardige
kellnerin en ging zijns weegs.
Het was omstreeks vier uur iu den namid
dtig van den volgenden dag, toen een wel
gesteld, zwaarlijvig heer, in wien men op
tien pas afstands reeds den provincieman
herkende, die zjjn Zondagspak had aangetrok
ken voor oen uitstapje naar de residentie,
bij de familie Dorner aanschelde.
Mevrouw Dorner deed zelf open en ging
bjj het zien van den onbekende een schrede
terug, terwjjl deze met een linksche beleefd
heid zjjn vilten hoed afnam eo, als door
trappenklimmen vermoeid, hjjgde en proestte.
«Nu, hier ben ik, mevrouw Dorner," zeide
do buitenman met boersch accent, toen hjj
een weinig op adem was gekomen. «Gy vor-
wachtot mjj zeker wel
.Kent gjj mjj dan?" vroeg de dame ver
baasd, terwjjl zjj hem onderzoekend aankeek.
,Ik weet zelfs niet wio gjj zijt."
Des te beter", hernam de bezoeker, thans
met een stom, die do oude dame beter bekend
was. «Ik xiu dat mjjn vermomming uitman
tend is geslaagd."
Mevrouw Dorner sloeg de handen van
verbazing in elkaar en liet den commissaris
want hjj was het zonder bedenking
binnen.
«Zjjt gij het werkelijk?" vroeg zjj, torwijl
zjj den politiebeambte van alle kanten bekeek.
Ik herken uw stem maar verder is er ook
niets, dat uw persoon verraadt. Gy zjjt voor
tooneelspeler in de wieg gelegdzelfs uw
stem is onherkenbaar."
De commissaris boog gevleid.
«Wjj politiemannen moeten van alle markten
48 of 72 uren vroegerHjj zou niet
evengoed als iedereen, die geen vreemdeling
is in het Binnonhof'sch Jeruzalem vooraf
hebben kunnen redigeeren een verslag van
wat Limburg, Borgesiu», Lohman, Knyper,
Nolens zouden zeggen niet zelfs zoo onge
veer de cijfers hebben kunnen «voorspellen",
waarmee, zoowel zjjn éigen voorstel als oene
allicht te wachten Linksche motie, zou wor-
don verworpen! De heor Troelstra heeft
trouwens al aanstonds verklaard hoe 't hom
slechts te doen was, om eon «weerslag", in
de Kamer, van hot September-petitionnomont.
Maar wanneer hjj er do door duro tjjden
verbitterde .kleine luyden" bjj haalt; dreigt
mot eene «politioke massa-suking", wolke in
do toekomst wel eens, als .uiterste middel",
zou kunnen worden gebruiktwanneer
mr. Troelstra dit liovelinga-denkbeeld der harts
tochtelijke Roland-Holst, der .Tribune"-
menschen, der Wjjnkoopianen, laat door
schemeren wat dan hiervan to donken
onder dat by deze felle taal doet hooron
naar aanleiding van gebleken onwil dor
Grondwets-commissie, om te komen tot iets,
hetwelk op algemeen-kiesrecht gelijkt?...
of ook: onderwjjl de heer Troelstra moot
weten, dat die commissie inderdaad ten-
aanzien van de kiesrecht-hervorming, zeer
ruime opvattingen huldigde
Is 't dan niet begrijpelijk, afgescheiden
van de vraag, of het vermoeden, eruit spre
kend, billjjk is, wat ik niet wensch to be-
oordeelen, dat eon spotvogel, na deze
debatten, eon pront wilde toekeneu, voor-
stollend den man, die eon zeer-uitgebroid
kiesrecht den volke wil toereiken, doch
welke brave zich het papier uit de hand
ziet rukken en zich met een forschon duw
op den achtergrond voelt werken Onder
wijl de luider der soc.-democrat«D, die hom
aldus bejegent, het .manifest" triumfsntelyk
zwaait en de massa toeroept: .Bravo! dat
hebben wjj voor u veroverd!"
Of de Linksche partjjen tegenover de
Rcchlsche ooalitie" nu de afgeloopon week
werkoljjk tot een begin van «conaolidatiu"
zjjn gekomen de toekomst moot 't loeren
Mr. Troelstra's vrienden on vriendinne
op do kleine tribune hebben Dinsdagmiddag
geapplaudisseerd. Het onmiddelljjk gevolg
ervan was de grappige .ontruiming'*, een
paar minnten vóórdat de menschen, wjjl de
zitting gesloten moest worden met 't oog op
de sectie-vergaderingen, toch zeer Vreed
zaam huiswaarts zouden zjjn getogen...
En vervolgens: hot verschjjnen van eon
agent in de wachtkamer der kleine tribune.
Vorder resultaat? Stjjging van mr. Troel
stra's gezag onder zjjne geestverwanten? 't
Is bost mogeljjk, zoo de mate van dat gezag
nog voor stjjging vatbaar is
Doch óók in bet oog van ben, die, bui
ten den kring der soc.-democraten, de
.faits et gestes" van den begaafden, wei-
sprekenden leider der soci's volgen, obsor-
voeren
Valt te betwyfelen. De «redenen waar
om" loopen zeker hemelsbreed uiteen en op
't eerste gezicht lijkt 't misschien bar-para-
doxaal. Toch waag ik 't jr te schrijven
noch Lobman noch Troelsu.. zullen over de
parlementaire dagen van 13, 14 en 15 Nor.
tevreden, voldaan, vergenoegd zjjn geweest
Wie den toeloop naar de Kamer-tribunes
op die dagen als maatstaf wil nomen voor
de .spontane" belangstelling der menschen
in deze dingenhjj bezondigt zich aan grove
misrekening! Over dat woordeken .spontaan",
echt uit 't hart, uit 't gemoed opwellend
niet gedwongen, opgeschroefd, opgepompt,
zijn op het Binnenhof heel wat woorden weer
gevallen.
Spontaan Ik heb er bitter weinig van
gemerkt! De menschen onzer dagen zjjn zoo
bar-en-bar sceptisoh. Zelfs wanneer een
tooaeelster, eene Thoo Bouwmoestor bijvoor
beeld, gaat „jubileeren", merkt mon best, d:»t
de menschen van een halve eeuw geleden
zelfs in die dingen veel .warmer" waren
ondanks propvolle zalen, bloemen, tocBprAkoii,
geschenken, interviews, gloeiende artikelen,
e. t. q.Daarvan hadden Peters, Veltman
u andere dingen kunnen verhalen.
Weet-go, 't is waarachtig zoowjj
raken gruwelijk geblaseerd. Wjj zjjn haast
niot raeor voor «prikkels" van wolken aard
ook, vatbaar. We sidderen, griezelen zelfs
bjjna niet bjj de treffendste, meest-schokkor.de
films in de tallooxe bioscoop-theaters, welke
avond-aan-avond gevuld worden door liet
onverpoosd-uitgaand zich amuseerend publiek
van allerlei slag in deze harde, zware, peper
dure tjjden
Mr. Antonio.
thuis zjjn," zeide hjj. .Toch is het mjj aan
genaam te hooren, dat mjjn verkleoding zoo
gelukt is; want daar komt nu alles op aaD.
En juffrouw Von Horwitz," vroeg hjj terstond
daarop, .is zjj al gereed Is haar verkloc-
ding ook goed
De weduwe knikte even; toen, terwjjl
tranen haar blik verduisterden, greep zjj
diep geroerd de handen van don commissaris
en drukte die harteljjk.
«God geve, dat gjj slagen moogt in uw
moeilyk werk,mompelde zjj. «Ach, he: is
mjj zoo beklemd om het hart, wanneer ik
aan mjjn ongelukkigen zoon denk, en toch
ben ik onwillekeurig vol moed en hoop."
ȣn uw hoop zal verwezenljjkt worden,"
zeide de commissaris vol geestdrift.
Rrj trad met do weduwe do huiskamer
binnen.
Zjj werden hier verwacht door AugiiBtu
von Horwitz, die in hoogst opgewonden
toestand vorkeerde.
De commissaris boog beleefd voor het
meisje, dat hem verbaasd aankeek, en be
schouwde haar vervolgens met kennersblik.
«Heel goed, allerliefote,'' zeide hjj weder
met zjjn boersch accent. .Zoo hob ik mjj
ook mjjn mooie dochtertje voorgesteld, baha,
snoezig, coquet aangekleed, waarbjj gij du
handigheid hebt gehad, u eenigszins op zjjn
plattelandse!) op te Bchikken; die grjjze om
slagdoek, dio men alleen 's avonds behoort
te dragen, dio groote gouden oorbellen, ja,
zoo moet do dochter van den welgestelden
rentenier Peter Scholier er uitzien. Dat is
van nu ai onze naam, denk daaraan, mijn
wel beminde dochter Elia."
(Wordt veiTolgd.)
