T.O.G.O. en T.O.V.
BALAVOND
Lezing
„ONZE VLOOT",
Tandarts v.d. Voort,
DANSCLUBS
ZATERDAGas,
O. Eamerliugh Onnes,
Marine en Leger.
Het opneiningsvanrtuig der marine .Hydrograaf'
wordt te Willemsoord in gereedheid gebracht voor
de hydrografische opneming -van de zeegaten en
vaarwaters, welke 1 April zhI aanvangen.
De torpedobooten sBatok" en >Iacob Holbeyn"
worden dit jaar voor verkoop in aanmerking ge
bracht.
Onder bevel van den kapt. ter zee 11. F. van
Brakel Schimmel is te Willemsoord Hr. Ms. politic
schoener Dolfijn" op de gebruikelijke wijze in
dienst gesteld aan boord van dien bodem zijn ge
plaatst de luits. ter zee l2e kl. M. H. van Duim
en J. H. de Vey Uesdagh, de adelb. Ie kl. der
Kon. marine-reserve J. II. Vermeer, de oiï. van
gcz. 2e kl, S. van der Schouw. Het machinekamer-
personeel bestaat uit: den hoofdmachinist .1. C.
van der Snoek en de machinisten M. Tjaarda en
A. Trcbert.
Stoom vaartberichten.
Stoomvaart-Maatsohappij Nederland.
Ambon vertrok 1 Maart van A'dam naar Java.
Pr. Juliana, thuisreis, vertr. 1 Maart van Colombo.
Celebes, thuisreis, arriv. 1 Maart te Suez.
Madura, uitreis, is 1 Maart Dungeness gepas».
Vondel, uitreis, is 2 Maart Kaap del Armi gepass.
Karimoen arriv. 2 Maart van A'dam te Padang.
Kon. der Nederl. vertr. 2 Maart v. A'dam n. Batavia.
'J'imor, uitreis, passeerde 2 Maart Gibraltar.
Kon. Willem III, thuisreis, vertr. 2 Maart v. Genua.
ROTTERDAMSOBE LLOYD.
Kcdiri, thuisreis, passeerde 29 Febr. Sagres.
Wilis, uitreis, arriveerde 29 Febr. Padang.
Kawi vertr. 29 Febr. van Batavia naar Rotterdam.
Palembang, thuisreis, passeerde 29 Febr. Malta.
Djocja arriveerde i Maart van Java te Rotterdam.
Mer.ado, thuisreis, vertrok i Maart van Padang.
Walcheren, uitreis, arriv. 2 Maart te Padang.
itindjadi, uitreis, vertrok 2 Maart van Lissabon.
Mcrauke vertok 2 Mnart van Rotterdam naar Java.
Kon. Holl. Lloyd.
Hollandin, thuisreis, vertr. 29 Febr. van Lissabon.
Kon. West-Indische Maildienst.
Oranje Nassau, uitreis, is 2 Maart Lydd gepass.
(Zie verder Tweede Blad.)
Tijdstippen van verzending der
Brievenmalen.
Naar Ooat-Iudië:
Verzendingaweg.
Datara dar
postbezorging,
15 en 29 Mrt.
8 en 2'2
1-2 en 26
5 en 19
8 en 22
7.- av.
7.— 's av.
av.
8.80'» nam
'I'i
p. zeepost via Amsterdam
p. zeepost via Rotterdam
p. Holl. mail via Genua
p. Holl. mail via Murscille
p.Franschc in.viaKai seille
(voor Sumatra's Westkust
en Benkoelen alleen op
verlangen der afzenders)
p. Duitsche m. via Napels
Naar Palembang, Rioaw, Banka, Billiton
en Borneo:
p. Eng. mail via Brindisi|15 en 29 Mrt. 8.30'sraor.
p, Holt. mail via Genua 12 en 26 7.'s
p. Holl. mail viaMarseille 5 en 19 3.30'» nam
(alleen op verl. der afz.)
p.franfiche m.via Mnrseille 8 en 22
p. Duitschn m. via Napels 6 en 20
Naar Atjoh en de Oostkust van Sumatra
i. Eng. innil via Brindisi
eiken Vrij
p. Eng, ii
p. Holl. mail via Genua
p. Holl.mail viaMarseille 5 en 19
(alleen op verL der afz.) 8 en 23
p.Franscho m.via Marseille
p. DuiUchc m. vin Napelr 6 en 20
Naar Ouyana (Suriname):
p. zeepost via Amsterdam |14 en 28 Mrt. |7.'s av.
p. mail via Queenstown .15 en 22 3.30'snarn
p mail via New-York. .15 en 29 3.30'«natu
p. mail via St. Naxnire .1 7 |7,
Naar Cura9ao, Bonaire en Aruba:
p. xeepoit via Amsterdamil 4 en 28 Mrt, 7.— 's av.
p. mail via Southampton eiken Dinsdag
of Queenstown. en Vrijdag 3.30'snaro
p. mail via Hamburg 1 April.
(slleon op verl. der afz.)|
Naar St. Martin, St. Eustatius on Saba:
p. zeepost via Amsterdam jl4 en 28 Mrt. 17.av.
I,al leen op verL der afz.)
p. mail via Engeland eiken Wc>ensd.|7.'sav
Naar Kaapland, Natal, Oranje-Rivier-kolonie
en Transvaal:
eiken Vrijdag, 8.80 's namiddags.
VERVOLG BERICHTEN.
HELDER, 5 Maart.
Do loodsstoomboot »No. 10", gebouwd
op de Marinewerf te Amsterdam en bestemd
voor den loodsdienst te Rotterdam, heeft ten
hoogste voldaan en op den proeftocht 11$
myl behaald.
Naar wo vernemen, zal do afd. Heldor
van den Bond van Nederl. Onderwijzers
binnenkort een openbare vergadering houden,
waarin do noodzakelijkheid van het instellen
van vervolgklassen zal betoogd worden.
Vervroegde Winkelsluiting.
Nog niet zoo heel lang gelodon werd bier
ter stede een poging gedaan tot het ver
boteren van den arbeidsduur in het winkel
bedrijf, om gedurende drie maanden, by wyze
van proef, 's avonds tien uur te sluitou.
Een ljjst ging toon rond en het rosultaat
was, dat vorschoidene winkoliors als blyk
van instemming daarop toekenden. Aanvan
kelijk ging hot met de vervroegde winkel
sluiting in beperkten kring goed. Klokslag
lieten do voorstanders hnn gord('nen zakken
en do deur werd gesloten. Er waren zaken-
menschon, dio hieraan voorbeeldig stipt en
streng de hand hielden. Edoch, 't was niet
van langen duur. Toen enkelen nu on dan
nonchalant verzuimden om den voorgenomen
tyd te handhaven, toen men kwart over
tienen, soms half elf eerst begon to
praktiseeron om ,de kast" diebt te gooien,
toen het eens onderling vastgestelde uur
langzamerhand hcolemaal werd vergeten, toen
was het spoedig gedaan, de onde toestand
kwam weer boven en de slaafsche sleur, om
zoo laat mogelyk voor het publiek te zyn,
bleef tot nog too.
Thans wenscht men opnieuw door onder
linge samenwerking in bet onnoodig lang
openblijven tot oen algemeen» regeling te
komen. Alle winkeliers, zonder onderscheid,
krijgen dezer dagen een referendum thuis,
waarvan do bedoeling is oon overzicht fo
krijgon, hoe men over oen bepaald sluitings
uur denkt. De uitslag biervan zal later in
een openbare vergadering worden medege
deeld.
Marine Vereeniging.
Ia de öde algemeeno vergadering van de
Marine-VereeDiging, Donderdagavond in
do Marine-Club alhier gehouden, beeft, op
verzoek van vele leden, de kapitein tor zoo
J. J. R a m b o n n e t de bespreking van hot
onderwerp: Een kern ran zware sche
pen voor onze zoemucht ingeleid.
Spreker begon met op te merken, dat dezo
inleiding, met het oog op het aangevraagde
pantserschip, tot een negatief resultaat leidde,
en dat daardoor do moreole verplichting op
gelegd werd, to trachten een betoren weg
aan to wijzen, waarvan wèl een bevredigende
uitkomst kan verwacht worden. Door den
jl, Vrydag niet opnemen.
korten tyd die hom, na het beroep der leden,
restte, was het niet mogelyk dien weg zoo
duidelyk af te palen, dat zyn arbeid op vol
ledigheid aanspraak kan maken, nochthans
hoopte hy wat meer licht op den togen-
woordigen toestand te zullen werpen. De
behoefte hieraan ontstond vooral na de pu
blicatie, in het Marineblad van 1 Februari j.1.,
van bet artikel .DefeDsie-politiok en Marine-
beheer" door den kapt. ter zee W. J. G.
Umbgrove. In dat artikel werd er nog eens
de aandacht op gevestigd, dat den raad vaii
defensie slechts advies was gevraagd omtrent
het ingediende wetsontwerp betreflende een
pautserscbip voor den Indischen dienst, en
niet welk schip door dat college het meeBt
gewenscht werd geacht.
Hiernit kan de gevolgtrekking worden
gemaakt, dat het uitgangspunt voor
het ontwerpen van schepen eene water-
verplaatsing is, die geschikt maakt voor den
aanbouw op 's Ryks worf te Amsterdam,
zoodat de militaire oischen er hoe dan ook
aan worden aangepast.
Deze werkwyze, zoo geheel in stryd met
hetgeen bekende ontworpors van oorlogs
schepen, als Sir White, te dien aanzien op?
merken, n.1. ,de admiraliteit stolt de militaire
eischen, de marine-ingenieur tracht daaraan
zooveel mogelyk te voldoen" heeft een ont
werp doen ontstaao, dat ongunBtig uitviel.
Hierby bleek tevens dat het oordeel der
meest ervaren zee-officieren van weioig of
geon invloed is op de totstandkoming van
het materieel waarmede do marino zal hebben
te vechten.
In 't kort wordt door apr. getracht den
door hem gelaakten toestand te verklaren.
Overgaande tot de vraag: welko minimum-
militaire eischen aan een kern van krachtige
schepen voor onze zeemacht gesteld moeten
worden, gaat spr. de hoofdlijnen na, langs
welke de bewapening der in deze eenw
gebouwde oorlogsschepen zich heeft ont
wikkeld.
Op slagschepen blijkt sinds 1906 slechts
aan één zware geschutbattery van 10 a 12
stukken van één kaliber de voorkeur te zyn
gegeven; op pantserkruisers nam het aantal
zware kanonnen toe on kwam daarnaast een
grooto nevonbattery van middelbaar kaliber.
Do ervaring van zeegevechten uit de laatste
oorlogen deed den eisch stellen om snol in
het bogin van het gevecht-Je treffen. Dit
hoofddoel moet ook ten onzeDt by bewape
ning, inrichting en oefening steeds worden
nagestreefd. Vier vuurmonden van één ka
liber stellen, blykens de ondervinding, den
vnurleider niet in staat om op zoo vlugge
en eenvoudige wyze als mogelyk is in te
schieten, noch om op grooten afstand vol
doende treffers te verkrijgen. Op schepen
met gemengde bewapening zonder voldoend
aaDtal kanonnen van één der beide kalibers,
staat men Bteeds vèr ten achter.
In dat verband, wordt gewozen op het
ontwerp, dat een unicum is, doordat zoowel
groote zware, als groote middelbare battery
ontbreekt.
Hr. Ms. ,/Heemskerck" met een middel
bare battery van 6 kn. v. 15 c.M., kan een
golukkig ontwerp van een 6000 tons schip
genoemd wordenmet de intrede in de
marino van Hr. Ms. „Zeven Provinciën'
zonder voldoend groote nevenbattery, is geen
stap voorwaarts gedaan. Naar spr. vermoedt
zyn de 6 zware stukken van de 10,500 tons
schepen, door de regeering in haar jongste
Memorie van Toelichting by suppletoire be
grooting ter sprake gebracht, niet zoodanig
op te stellen, dat een middelbare battery
gemist kan worden. Niettegenstaande hunne
bewapening met 10 kn. van 10.5 c.M., om
trent welke- geschutsoort slechts verwach
tingen gekoesterd kunnen worden, voldoen
zy niet aan de minimum-eischen, aan voor
ons doel bruikbare schepen te stellen.
Een bezwaar blyft dit ODtwerp ten slotte
nog aankleven, nl. dat één ongelukkig schot,
dat een der torens buiten gevocht stelt, het
schip, afgezien van de vuur-uitwerkiDg der
anti-torpedo-battery, over een grooten sector
weerloos maakt. Naarmate de vuuruitwerking
op grooten afstand minder verzekerd is,
treedt de eisch van groote snelheid weer
meer op den voorgrond. Deze ei»ch maakt
het schip kostbaar in exploitatie en ontheft
niet van de verplichting om het artilleristiscb
zoo sterk te maken, dat het niet voor te
verwachten kruisers behoeft te wyken. Pant
serkruisers worden mitsdien door spr. voor
ons doel niet de beste oplossing geacht.
Op practische gronden komt de inleider
tot een schip met 8 zware kanonnen, goed
opgesteld, behoorlijk beschermd en met 19
li 20 myls vaart. Een 5-tal van die schepen,
gesteund door een torpedovloot met onder-
zeobooten, zal, goed bemand en goed geoefend,
ons, zoowel hier te lande rIb in de koloniën,
die krachtsontwikkeling verzekeren, welke
wy als kleine natie n o o d i g hebben om in
oorlogstijd te voorkomen, dat wy hulpeloos
in den storm rondzwalken;"" elk oogenblik
gevaar loopend van te stranden.
Deze 5 schepen, betzy alle in O.-I. by
een zuiver Oost-Aziatisch conflict, betzy 8
in O.-I., 2 in Nederland by een Europeesch
conflict, kunnen zich doen gelden tegen
vijandelijke pantserkruisers. Dergelijke sche
pen met een dubbele bestemming maar goed
uitgevoerd, d. w. z, voldoende krachtig, zyn
voor ons dool het meest aangewezen. Zy
veroorloven een krachtige actie tegen het
grootste gevaar van overzee: de landing;
schending van de onzijdigheid, zonder vol
doende machtsontwikkeling, wordt er mede
voorkomen. Bovendien passen zy zich aan
aan de slagvloot van onzen bondgenoot,
waardoor zy recht van meespreken behoudoD.
Het aantal van 5 schepen wordt, op grond
van personeele en materieele overwegingen
verdedigd.
Omtrent de verdeeling van dezo scheeps
macht in vredestijd over Indië en Nederland
wordt een en ander medegedeeld; ook hoe
in de nieuwe organisatie bekwame bevel
voering is to verzekeren.
Ten einde de llnancieele zyde van het
onderhouden van een door inleider gedachte
vloot toe te lichten, wordt een ontwerp, dat
zeker aan alle door ons aan krachtige schepen
te stellen eischen voldoet, nader toegelicht
ec eene vergelijking gemaakt tusschen de
exploitatie van 4 dergelijke schepen in dienst,
en 1 in dienst opgelegd en do kosten van
alle pantser- en pantserdekschepen op het
oogenblik in dienst en opgelegd. Wat het
ontworpscbip betreft, heeft de inleider het
oog op het deze maand van stapel geloopen
Spaansche oorlogsschip „Espana".
Dit schip dan, waaromtront de officieele
gegevens eenigermate niteenloopen, is lang
126 5 M. breed 20, heeft een diepgang van
7.8 M. Hare bewapening is 8 kn. 80.5 cM.
in dubbeltorens, 20 10.2 cM. in gopant-
serde kazemat. Met Parsons-turbinos, op
nieuwe wyze geplaatst, waarvan by alle
snelhoden besparing van stoomgobruik wordt
verwacht, moet het schip 19'/, myl kunnen
loopen. Een vergelijk tusschen 5 dezerscbe-
I pen en ons tegenwoordig groot materieel,
i t. w. 9 pantserschepon en 6 pantserdeksche-
pen, leidt, wat bet benoodigd personeel be-
treft tot de gevolgtrekking,„dat ongeveer het-
i zelfde aan bemanningen wordt vereischt
zeemilitie en lichtvolk moeten dan hier de
plaatsen vervullen welke in Indië door inlan
ders sljn bezet.
Tot de fioaacieele vergelykinj^vair het
vraagstuk komende, merkt spr. op, dat, waar
grootbedrijf zooveel economischer is dan
kleinbedrijf, zeggen cyfers, die aangeven
voor hoeveel in de laatste 20 jaar aange
bouwd ia, voor hoeveel aangebouwd zal
moeten worden, op zichzelve niets. Deze
bedragen zyn respectievelijk 56 millioen
voor 66464 ton waterverplaatsing, tegen 90
millioen voor 77250 ton waterverplaatsing.
Aangenomen, dat de organisatie zich aan
den nieuwen toestand heeft aangepast, kan
onderzocht worden of exploitatie van deze
5 Rchepen inderdaad zooveel meer zal be
dragen, dat de enorme winst aan het te
bereiken nuttig effect ze niet ruimschoots
verantwoord mpet doen achten. Dit uitwer
kend, komt spri tot de conclusie, dat het
totaal bedrag der exploitatiekosten van alle
groote schepen tezamou ten minste 8 millioen
bedraagt, terwijl volgons de memorie v. Antw.
de exploitatio kosten van 15.000 tons schepen
ruim 2 millioen per stuk on per jaar bedra
gen. Om aan den veiligen kant te zyn, neemt
spr. aan 10 millioen voor 4 schepen in dienst
en 1 iu dienst opgelegd. Zonder onevenredig
hooge eischen aan hare weermiddelen te
stellen, omdat dan te kort wordt geschoten
tal van zaken, welk evenzeer een onaf
hankelijk voortbestaan moeten helpen ver
zekeren, kan er naar spr. meeniog geen
twyfel bestaan of het meerdere geld moet
gevonden worden, wanneer daarmede bereikt
wordt, dat men een zeemacht verkrijgt, waarin
de natie vertrouwen kan stellende in het
ongunstigste geval 10 pet. aan meerdere
gaven staan alsdan niet in verhonding tot
het zooveel grooter nuttig effect.
Onder het oog. wordt gezien of zich geen
groote tegenvallers kunnen voordoen, door
dien de werf-inriohtingen meer zullen gaan
vereischen voor aanpassen aan den nieuwen
toestand. In dit verband wordt de werf te
Amsterdam besproken en komt de inleider
tot de gevolgtrekking, dat de beste oplossing
is dezo op te heffen, 8 werven kunnen wy
er, z. i., onmogelijk op nahouden, wil men
bevredigende bedryfs-uitkomsten verwachteD.
De werl te Willemsoord moet gemoderniseerd
worden. Aan het hoofd van die werf een
afzonderlijken directeur te benoemen zou
spreker zeker toejuichen, mits tegelykertyd
eene behoorlijke bedryfsboekhonding wordt
ingevoerd. Zonder eene centrale-boekhouding
op de werf zelf, zal de betrekkiog van Direc
teur als bedrijfsleider een schynbetrekking
blyven. tf
Wat bet laatste punt van bot oproepbericht
betreft, merkte spreker op, dat de voorstan
ders van een torpedovloot feitelijk slechts
een stryd tegen zwakke artillerieschepen
voerden. Nimmer werd gedacht of geschreven,
dat met een vloot uit licht en zeer kwets
baar materieel hetzelfde resultaat kon wor
den bereikt als met krachtige artillerie-
schepen.
Spr. besluit met den wenscb, dat een betere
dag moge aanbreken, waarop het vaderland,
zich ontworstelend aan den verderf elyken
invloed van binnenlandsche partijtwisten,
meer vertrouwen krygt in eigen kracht, zelf
vertrouwen in zyn roeping aio koloniale
mogendheid, als zeevarende natie.
Aan de volgende op de met
veel by'val toegejuichte rede, nam deel de
luit. t. z. Ie kl. Quant, die op theoretische
en practische gronden nogmaals toelichtte,
dat zes zwaro kanonnen niet voldoende zyn
om in to schieten, en dat daarom alleen reeds
van een kloiner aantal dan acht nooit een
goed succes to verwachten is. Hy was het
overigeBS geheel eens met den inleider. v.
Daarna deel^ë kolonel Umbgrove mede,
dat ook hij 'iich met de strekking van hét
betoog van den inleider volkomen vereenigde,
hoewel hy omtrent enkele ondergeschikte
punten gaarne nader van gedachte zou wis
selen. Toch achtte by nu een gedachten-
wisseling daarover niet wenschelyk, omdat
het er thans op aan kwam de hoofdpunten
vast te leggon.
Hy legde er den nadruk op, dat een nieuwe
opbouw der Marine noodzakelijk was en_ bij
noemde het èen'é ongelukkige marine-politiek,
die de 4-2 millioen voor aanbouw als basis
aannam.
De heer Schokking, ingenieur der marine,
achtte het pogen van den inleider, om aan
te toonen, dat de marine thaDS niet op den
goeden weg is, volkomen geslaagd. Hy was
het met zijne sombere eindbeschouwing niet
eens, hy hoopte dat er meer verband tusschen
het volk en de marino en tusschen de volks
vertegenwoordiging en de marine zou komen
en hy verwachtte daarvan voor laatstgenoemde
een gunstig resultaat. Hy was van meening,
dat weliswaar de aanbouw van schepen bij
particuliere werven goedkooper is, de her
stellingen daarentegen zyn gewbonlyk duurder
en daarop moeten soms deVwoegore- verlie
zen ingehaald worden.
De inleider deelde mede, dat zyne cyfers
geheel berustten op de marine-begrooting en
dat by de cyfers voor herstellingen natuur
lijkerwijs niet na kon gaan.
De heer Schokking zeide daarop, dat hij
volstrekt niet door dik en door dun de werf
van aanbouw wilde behouden.
Kolonel Coenen was dankbaar, maar nog
niet geheel voldaanhy had met byzonder
veel genoegen kennis genomen van het door
den inleider en den hoor Qiant aangevoerde
omtrent de minimum-eischen aan onze schepen
te stellen. Hy zou echter nog gaarne weten,
of or één van de leden was, die meende op
theoretische of technische gronden deze eischen
lager te kunnen stelleD, in welk geval
in verbaud met de geldelijke draagkracht
zulks natuurlyk toegejuicht moest worden.
Kapitein-luit. ter zee Boom merkte op,
dat, hoewel zich niemand daarvoor aanbood,
hy deze vraag van te suggeatieven aard
vond om haar direct te beantwoorden. Hy
voor zich achtte het thans niet mogelyk on
voorbereid dadelijk daarop een beslist ant
woord to geven.
Luit. ter zee le kl. Putman Cramv kon
zich in hoofdzaak geheel vereenigen met den
gedachtengang door kolonel Rambonnet ont
wikkeld. Hy beschouwde de door hem ont
worpen organisatie als een minimum, maar
vereenigde zich niet met diens stelling «van
5 schepen, niet meer niet minder".
Hy wees er op, dat het nooit tot de mili
taire eischen van een maritiem etablissement
kon behooren nieuwe schepen te bouwen en
dat een gröiyligé reorganisatie der marine
alleen mogelyk Was met eeu flinke uitgave
in eens.
De inleider antwoordde, dat zyn aantal van
vjjf gegrond was iu de eerste plaats om zich
te houden aan een concreet geval, zulks iu
verband met de financieele beswaren door
specialisten van verschillende partyen aan
gevoerd tegen hooger opvoeren van het
marine-budget.
Luit. ter zoo De Neve, tot uu toe steeds
voorstander van een torpedovloot, verklaarde,
dat hy en zyne goeetverwsnten altyd een
vloot, bestaande uit werkelijk krachtige sche-
p*m en dezulke noemde hy die, welke
door den inleider waren aangegeven gesteld
had boven een torpedovloot. Hun leus was
altyd geweest «geen cent voo^„die dwerg-
Luit. ter zee Van Asbeck is het geheel
eens met zyn vroogoren medestrijder voor
een torpedovloot. Hy gaat volkomen mede
met het schip, door den inleider aangegeven.
Wy moeten overal kunnen strijden niet
tegen verouderd materieel, maar tegen modern
materieel. Hy veroordeelde de zoo ondes
kundige „Standaard"-artikelen en kwam ten
zeerste op tegen de insinuatie daarin voor
komend, ulsof de zee-officieren uit eigenbe
lang groote schepen wilden.
Ten slotte deed kolonel Umbgrove het
voorstel, om, gezien de belangrijkheid van
deze vergadering en de groote eensgezind
heid van overtuiging van de zee-officieren,
van dit verslag 150 exemplaren te laten
drukken, ten einde deze aan de leden van
de Staten-GffUeraal toe te zenden. Dit voor
stel werd by acclamatie aangenomen.
De vergadering werd door meer dan hon
derd leden en^eïntroduceerden bijgewoond.
Gunstige bepaling voor leerlingen
der H. B. S.
Door do middelbare Technische School te
Amsterdam is, in overleg met de regeering, een
wyziging gebracht in den cursus, waardoor
het mogelyk is geworden, dat de leerlingen
der H. B. S voorzien van het eind-diploma
5-jarigen cursus, zoudor examen reeds in de
derde klasse van die school kunnen worden
toegelaten, in tegenstelling met vroeger, toen
zy slechts in de eerste klasse werden toege
laten. Z\j krygen dan afzonderlijke lessen in
de werkplaatsen en in teekonen in plaats
van enkele andere leBBen, waarin zy naar
aanleiding van de cyfers op hun eindexamen,
voldoende onderlegd zyn. Zy kunnen dan
in de öde klasse de gewone lesrooster volgen
en zich met de andere leerlingen voor het
Einddiploma bekwamen.
Zy kunnen dus met hunne studiën in twee
jaren gereed komen en dan voor verschillende
betrekkingen in Indië en hier te lande (werk
tuigkundige, constructeur, olectrotechnicus,
Buikertechnicus, laborant, enz.) voldoende
onderlegd zyn.
Uit een finantieel oogpunt zal dit voor
velen een zeer goede oplossing geven.
Mgr. Konings. f
Op 64-jarigen leeftijd is te Soest overleden
Mgr. Konings, oud-adviseur van den N. R. K.
Volksbond, een bekend redenaar. Z. H. Ew.
was geheim Kamerheer van den Paus en
Officier in de orde van Oranje-Nassau.
De uitvaart on teraardebestelling bad
ouder zeer groote belangstelling Maandag
plaats te Wassenaar.
limuiden, 4 Maart.
By vergelyking van den vischverkoop in
Februari van dit en van het vorig jaar valt
thaDS eene vermeerdering van f 222.686.75
te constateerenn.1. f 662.255.38 in dit jaar
tegen £489 568.58 in Februari 1911.
De heer C. Prins, alhier, vroeger militair
kok, doch thans geemployeerde op het pantser
fort, herdacht 1 Maart z(jn 43-jarig jubileum
in militairen dienst, waarvan juist 25 jaar
by de panUoWort-artillerie alhier. De militairen
boden deD jubilaris een geschenk onder couvert
aan, terwijl de kapitein-commandant en de
oudste onderofficier een toespraak hielden.
Tegelyk mot de opening [op heden heeft
het bestuur van de Coöperatie .Voorwaarts"
j den dagarbeid voor het personeel ingevoerd
na een gehouden referendum onder de leden.
I Er was slechts één lid, die zich véór nacht-
I arbeid verklaarde.
Verder werd besloten over te gaan tot de
9-uur-sluiting.
De Nieuwe Kareeboom.
i De Maatschappij tot Exploitatie van de
.Nieuwe Karseboom" aan do Amstelstraat
te Amsterdam is door aankoop in het bezit
gekomen vart 'eenige achter het gebouw ge-
legen perceolen. Het bianengedeelte van het
groote café zal geheel worden uitgebroken
de ruimte, die door verbouwing en aanbouw,
waarmede in de maand Mei eeu aanvang
wordt gemaakt, zal worden verkregen, biedt
j dan zeventienhonderd zitplaatsen. In de
maand Augustus denkt men gereed te zyn
met deze verbouwing.
Recht- en Politiezaken.
Soerabaja heeft nu zyn politieschandaal.
Al of Diet op last van den betrokken dienst-
doenden commissaris, den politic-opziener
Hochfeld, moeten politie-beambten getracht
hebben inlandscbe verdachten tot eene be
kentenis in zake een gepleegden diefstal te
dwingen door hen zoogenaamd uit te zwavoleD,
d.i. iu oon bekrompen ruimte öp te slniteD,
waar zwavel gebrand werd, totdat de men-
scheo gevaar liepen te zullen stikken.
Toen de lieden by hunne ontkenning bleven,
werden zy vry gelaten, doch een hunner
zeeg op weg bewusteloos neer, waarop de
onderwyzer Smissaert, die toevallig voorby
kwam, den man bijbracht en toen van dieDS
wedervaren hoorde. De heer S. gat het geval
aan by den hoofdcommissaris, die hierop een
onderzoek deed instelleD.
De muiterijen in China.
Joeansjikai heeft aan de vreemde zende
lingen, kooplieden on andere te Peking woon
achtige Europeanen een rondschrijven gericht,
waarin bh zyn leedwezen over de jongste
gebeurtenissen uitspreekt on verklaart, dat
uu alle voorzorgsmaatregelen getroffm zyn,
om een herhaling der onlusten te voorkomen,
schynbaar een over :enkomstig of misschien
hetzelfde rondschrijven, dat aan de legaties
is toegezonden en waarvan in ons jongsto
avondblad is melding gemaakt. Het aantal
I roovers, dat mot eenige treinen naar het
Zuiden was ontweken, bedraagt 1500 man.
Volgens een telegram van den Engelschen
gezant zyn het slechts 2 Chineescbe regi
menten geweest, die gemuit hebben.
Intu8schen wordt de toestand ernstiger en
niet alleen in de hoofdstad- Iu steden, die
in een zeer wyden boog o~m Peking liggen,
wordt geplunderd, denbrand in de huizen
gestoken en, blykens een der telegrammen,
ook gemoord. Oik to Moekden heeft een
muitery gedreigd en blykt men van de niet-
afgedankto .-troepen evenmin zeker te zijn.
Lijoeanheng zou nu door de Nankiugsche
afgevaardigden te Peking met zyn leger naar
het Noorden geroepen zyn. Maar het was
uit Woetsjang, dat dezer dagen het eerste
bericht van een muiterij daar ter stede kwam,
waarvan sedert niets meer verluidde.
Te Fengtai heeft het 12e regiment gemuit,
ter zelfder tyd als de regimenten daartoe
zyn overgegaan. Te Paotingfoe is het de 6de
divisie, die het voorbeeld gevolgd heoft.
Men vermoedt, dat Joeansjikai voorloopig
wel niet naar Nanking zal vertrokken. Het
blykt nu, dat hij indertijd zyn aanwezigheid
in Noord China, om de orde te handhaven,
niet ten onrechte noodzakelijk geacht heeft.
weg in 't afgoloopen jaar heeft gebruikt ge
maakt, bedraagt 18.324 of 1742 meer dan in
1910; daaronder waren 719 schepen in ballast
en 305 oorlogsvaartuigen. De inhoud beliep
in ronde cyfers 18.324.000 ton.
Oorlogs-uitgaven.
De revisie van de geldsommen, die
tydons den oorlog door Rusland met Japan
zyn uitgegeven, heeft opgeleverd, dat de
ongeoorloofde uitgaven 30 millioen roe-
b e 1 hebben bedragen. Hierby is niet gerekend
het geld, waarvan in 't geheel geen afrekening
is geschied.
De patiënt van lord Lieter.
Onlangs is de bekende Engelsche chirurg
lord Lister overleden, en zooals by alle groote
mannen staan op zyn naam allerlei anecdoten,
die na zyn dood bekend worden.
Een daarvan is van groot nut voor doktoren,
die last hobbon van patiënten, die hen om
wissewasje in bet hoist van den nacht
laten oproepen om aan hun ziekbed te ver
schijnen.
Dat overkwam ook Listor eens op een
goeden of beter gezegd slechten nacht.
Hy werd geroepen en moeBt dus gaan. Hy
kwam by den zieken en Lister zag dadelijk,
dat do zaak niet veel om het lyf had, al
vergrootte de patiënt zyn leed, en zuchtte en
steunde hy, dat ieder ander zou gedacht
hebben dat de man er heel naar aan toe was.
,0, dokter, 'tis zoo erg met me; ik geloof
dat ik sterven ga."
//Hoeft u uw testament al gemaakt
//Nee", antwoordde de patiënt, terwyl hy
bleeker werd. »U denkt dus, dat
„Hoe heet uw notaris?"
iMr. Jobbs, dokter".
«Wilt u hem dan laten roepen I"
«Maar dokter, ik ben nog zoo jong.,..
«Laat uw notaris roepen, en ook uw vader
en uw zoneo moeten gewaarschuwd wordeD."
fZal ik heusch moeten sterven, dokter?"
«Welneo, maak u daarover maar geen
zorgen, maar ik wil niet de eenige domoor
zyn, dien u vannacht uit de voeren gejaagd
hebt
Den volgenden dag was de zieke opecDS
veel beter en lord Lister heeft by nooit meer
laten roepen.
scheepjes, welke wy .pantsersefcflpep" blief
den te noemendan honderd ^maal liev
een goede torpedovloot."
Het Suezkanaal.
Ondanks de vermindering, die op do rechten
in het Snezkanaal was toegestaan, is er in
1911 4.325 000 fr. meer ontvangen dan in
liever 1910, dus 125.672.000 fr. in het geheel.
Het aantal schepen welke van dien water-
openbare kas eén besparing opgeleverd van
178 millioen
Hm, zegt Vliegen (S.D.A.P.) dat zal ik
eens narekenen I
Gemakkelyk genoeg, antwoordt de heer
v. d. Molen.
Dagelyks krygt spr. men»chen by zich, die
zich het pypje tabak uit den mond ontzeggen
om voor huD kinderen het hooge schoolgeld
op de byzondere school to kuDnen betalen.
En dan durft men van links te beweren dat
wy verbrokkeling in bet onderwys in de
hand werken door het byzonder onderwys
te steunen. Integendeel, op vele plaatsen
verlangt het grootste deel der bevolking
naar byzonder onderwys, doch mist de mid
delen om de daarvoor benoodigde offers te
brengen.
Ten slotte ditde heer Ketelaar noemde
sich zelf frontmaker en stelde daarin een
eer. Men heeft spr. een snbsidiejager ge
noemd, zelfs een beroepssubsidii jager. Welnu,
spr. schaamt zich dien naam niet. Hy stelt
er een eer in te behooren tot een geslacht,
dat den taebtigjarigen schoolstrijd heeft mede-
gestreden. By stelt er een eer in te vertolken
wat leeft in de ziel van tienduizenden. Het
is hem een eer een mond te zyn voor den
stomme, die geen recht kan vragen.
De heer Bos (v.-d.) bestrydt den heer v.
d. Molen weder. Hy is tegen het ontwerp.
Zooals men ziet, de schoolstrijd is met
vernieuwde kracht woer ontwaakt. Rechts ia
dankbaar voor de hulp-Kuyper, haar indertijd
verleend, maar niet voldaan.
UIT DE TWEEDE KAMER.
Doordat onder het afdrukken eenige tele
grammen ons bereikten, is het slotgedeelte
van het Tweode-Kamer-overzichtin ons vorig
nummer in het grootste gedeelte der oplaag
uitgevallen. Wy vervolgen thans by het af
gebroken gedeelte zitting van Donderdag.
De Armenwet werd, behoudens eenige kleine
wyzigiogen, in de zittiDg van Donderdag
afgehandeld. De eindstemming zal later wor
den gehouden.
Twee verdragen (tot beteugeling van ontuch
tige uitgaven en tot bestryding van den blanke
slavinnen-baDdell worden goedgekeurd.
Daarna alg. beschouwingen over de wet tot
wyziging van het lager onderwys (bijdragen
in de bouwkosten).
De heer Roodhuyzen bestrij It hen, die aan
sturen op de algeheele gelijkstelling van by
zonder en openbaar onderwys, met een beroep
op de grondwet. Hy zet uiteeD, wanneer door
het Ryk subsidie mag worden verleend. Dit
is thans niet gerechtvaardigd. Dit ontworp is
slechts een poging tot stilliag van den subsidie-
honger van de rechtschen, waar de offervaar
digheid ophoudt. Spr. keurt het af, dat de
miD., die niets voor het onderwys deed, nu
gaat kDabbolou aan de wot-Kuyper, in stede
van deze te laten doorwerken.
De heer Ter Laan bestrydt het ontwerp,
dat de verbrokkeling op onderwijsgebied zal
doen toenemen. Hy dient met de heeren
Ketelaar en Smeenge een amendement in om
de bevoorrechting van het byzonder
ten nadeele van het openbaar onderwys te
voorkomen.
Het zal echter ervan moeten komen, dat
het Ryk alle kosten voor het openbaar lager
onderwys voor zyn rekening neomt. By het
openbaar onderwys hebben wy waarborgen
voor goed onderwys, die by het byzonder
onderwys totaal ontbreken.
Wat te Amsterdam gebeurd is by een her
vormde school iu sake de benoeming van
een schoolhoofd, dat kan by een gemeente
school niet gebeuren. Bovendien heeft spr.
bezwaar tegen de //Standenscholen4 van het
byzonder onderwys. Het schoolgeld is veel te
hoog. Ook protesteert hy tegen de uitvoering
der subsidiewet sinds 1905 ten aanzien van
de Kloosterscholen. Die houden geregeld geld
over. De onderwijzers en onderwijzeressen
aan die scholen mogen geen geld ontvangen
wegonB hun gelofte van armoede. Is het dan
geoorloofd dat rechtstreeks uit 'slands kas
geld wordt gegeven aan die scholeD, waarvan
men zeer goed weet, dat een gedeelte te
veel is en naar het Klooster gaat? Het in
gediende ODtwerp werkt de lichtvaardige
oprichting van byzondere scholen in de hand.
Door dezen stap van den min. komt de oude
schoolstryd weer in vollen omvang terug.
Vrydags kwam de heer Ketelaar aan het
woord met eeiiige opmerkingen.
Hy is voor subsidieering van het byzonder
onderwys, mits daardoor h«t onderwys ver
betert, maar dit geschiedt niet door dit
ontwerp.
Spr. is nog Bteeds een frontmaker voor
het openbaar onderwys, maar hy wil ook
gelden toestaan voor het byzonder onderwys,
mits het daardoor verbetert. Hier echter
wordt een greep in de Staatskas gedaan
aan de schoolbesturen het geld in den schoot
geworpen ronder te vragen of het noodig is
of noodzakelyk, zonder na t« gaan of er
genoeg personeel is om de school te bezetteD.
In de Eorste Kamer heeft de Min. gezegd
te gelooveu dat bet een zegen zou zyu als
er geen openbaar lager onderwys meer was.
Een Minister met zulke overtuigingen kan
spr. onmogelyk volgen op den weg van het
steeds meer subsidieeren van het byzonder
onderwys.
De Min. zegteen Bchool die als winst
gevend bedryf wordt ingericht, krygt geen
subsidie. Maar men kan steeds de boeken
zoo inrichten dat dit niet te bewyzen
aangezien men toch vrij is de salarissen der
onderwijzers zoo hoog mogelyk op te geven.
Zoo wordt met geld van den Staat geknoeid
en wordt het aangewend voor allerlei doel
einden waarvoor het niet bestemd is.
Ook voor evangelisatielokalen en kerkelyke
schooltjes zal nu geld worden gegeven.
Voorts keurt spr. af dat by de bepaling
van het subsidie voor het onderhoud der
scholen geen rekening wordt gehouden met
de waarde van de school.
Verkeert inderdaad het byzonder-onderwys
thans zoo in de verdrukking? Van 1905—
1909 zyn opgericht 458 byzondere scholen,
is hot aantal leerlingen toegenomen met
75 965 en do subsidie gestegen van f 2.306.000
tot f6.809.000. Per leerling vergoedt de
Staat aan het openbaar onderwys f 12 kf 18,
aan het bizonder onderwys f 19.50.
Is het dan noodig zoo te klagen over
achteruitzetting
De hoer Van der Molen (a.-r.) verdedigt
de byzondere scholen. De kosten per leerling
zyn gestegenvan 1860 tot 1909 hebben de
kindoren van de byzondere school aan de
Advertentiën.
Geboren: Gerard,
Zoon van M. KRUIJFF en
W. WIEGEL.
Helder, 2 Maart 1912.
Ondertrouwd:
M. Vierhout
en
ida J. T. G. Fenenga.
Amsterdam, Februari 1912.
Getrouwd:
Martinu8 Adriaan Vos
Alberdina Rijkers.
Callantsoog,
Anna Paulowna. 1
2 Maart 1912.
Ontevredenheidsbetuiging.
Ondergeteekende betuigt zyn groote
ontevredenheid over de door hem onder
vonden hoogst willekeurige,
onwettige behandeling door
de ZAANLANDSCHE BRAND-
ASSURANTIE-COMPAGNIE te
ZAANDIJK.
W. ZWAGER.
Weststraat 104
(by Mevr. de Wed. A. FOLMER).
SPREEKUUR: Zaterdags van 9-5 uur.
99
T1VOLI
99
ln „TIVOLI".
INTRODUCTIE', verkrijg-
beur bij de Leden en in
„Tivoli".
Nederlandse!» Vereeniging
Afdeeling: Helder en Ometreken.
„CASINO".
Maandag II Maart,
des avonds 8 uur,
van den Heer
Directeur van het Bureau voor Handels
inlichtingen te Amsterdam.
ONDERWERP:
„De beteekenis van de Zeemacht Toor
ome lerhonding, tot het buitenland",
door:
„Beelden nit het Huinelefen",
bioscopische voorstelling van
de H.H. Alberts Frères.
1. Zee8tudiën.
2. Vlootrevue te Spithead.
3. Komisch Marine-nummer.
4. Schietproeven in Amerika.
5. Onze Koninklijke Marine. Speciale op
name voor de vereeniging „Onze
Vloot".
6. Bezoek van President Fallières aan
H. M. de Koningin.
Leden van de vereeniging hebben met
één introducé toegang op vertoon van
hun diploma.
Entrée voor meerdere introducé's on
niet-leden f0 50.
Plaatsen kunnen besproken worden
aan de zaal tegen betaling van f0.10,
op den dag der voorstelling tusschen
11 en 2 uur.
Degenen die wenschen lid te worden
kunnen zich wenden tot den Secretaris
den Heer J. C. BECKER, Kerkgracht.
Contributie zelf te bepalen!